INTEGRACYJNE MODELE OSOBOWOŚCI – wykład 8

Model integracji według pięcioczynnikowej teorii osobowości Costy i McCrae’a

Grupy zmiennych podlegające badaniu w ramach psychologii osobowości:

1. Podstawowe tendencje:

• Są badane jako podstawowa struktura cech osobowości

• Uwarunkowane biologiczne

• Względnie niezależne zależne od wpływów środowiska

• Cechy zawierają także motywy (skłonności do pewnych zachowań)

• W modelu Costy i McCrae’a zawierają się w 5-ciu cechach

• Wpływają na charakterystyczne przystosowania

1. Wpływy zewnętrzne:

• Wszystkie elementy sytuacji

• Normy kulturowe

• Zdarzenia życiowe

• Wpływają na obiektywną biografię i charakterystyczne przystosowania

1. Charakterystyczne przystosowania:

• Są specyficznymi sposobami adaptacji

• Obejmują m.in.: umiejętności, nawyki, motywy, dążenia, przekonania, postawy, role

• Wyróżnionym ich elementem jest koncepcja siebie

• Są wynikiem interakcji cech osobowości i środowiska

• Są uwarunkowane socjokulturowo

• Cechy wpływają na nie dwojako:

• Determinują SPOSÓB zachowania

• Ukierunkowują (w sposób ogólny) motywację

1. Koncepcja (obraz) siebie:

• Zawiera m.in. schematy Ja i mity osobiste

• Kształtuje się na bazie interakcji obiektywnie posiadanych cech, innych charakterystycznych przystosowań i obiektywnej biografii

1. Obiektywna biografia:

• Obejmuje wszelkie fakty z życia człowieka (choroba, małżeństwo, przeprowadzka, zmiana pracy), zachowania i reakcje emocjonalne

• Pozostaje pod wpływem charakterystycznych przystosowań i oddziaływań zewnętrznych

Zalety modelu:

• Łączy biologiczny i psychologiczny punkt widzenia

• Systematyzuje wiedzę

• Pokazuje miejsce poszczególnych teorii osobowości w całościowym modelu

• Proponuje możliwości nowych rozwiązań teoretycznych i empirycznych (wyznacza kierunki przyszłych badań i rozważań)

Integracyjne podejście do osobowości McAdamsa i Pals

3 poziomy organizacji osobowości:

• Podstawowe dyspozycje (cechy) – biologicznie uwarunkowane; wyznaczają ogólne tendencje zachowania i zachowania typowe (t.cech)

• Charakterystyczne przystosowania – pod dużym wpływem sytuacji i kultury; opisują to, co indywidualne (t.społeczno-poznawcza)

• Narracje integrujące życie – unikatowe; budują tożsamość człowieka (t. egzystencjalne)