Własność intelektualna – zbiorcze określenie grupy monopoli prawnych, obejmujące niektóre dobra niematerialne (prawo autorskie) oraz niektóre własności przemysłowe (patenty oraz znaki towarowe).
Dobro niematerialne - to dobro występujące w obrocie cywilnoprawnym, nieposiadające postaci materialnej.
Prawo własności intelektualnej (prawo na dobrach niematerialnych) – termin obejmujący elementy różnych działów prawa, regulujące zasady korzystania z tzw. własności intelektualnej.
Prawa wyłączne do własności intelektualnej powstają:
pośrednio
na mocy decyzji urzędów patentowych wydawanych w oparciu o normy prawne
bezpośrednio
na mocy ustaw krajowych, konwencji i porozumień międzynarodowych
Własność przemysłowa stanowi część własności intelektualnej, obejmującą ochronę:
- wynalazków,
- wzorów użytkowych,
- wzorów przemysłowych,
- technologii i sekretów przemysłowych,
- znaków towarowych i usługowych,
- nazw handlowych,
- oznaczeń i nazw pochodzenia
- topografii układów scalonych
- projektów racjonalizatorskich
- nowych odmian roślin
Za dobra niematerialne uznaje się:
różne postacie energii.
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi prawo własności intelektualnej w Polsce są:
ustawa – Prawo własności przemysłowej,
ustawa o ochronie baz danych,
ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Kodeks cywilny
Ratyfikowane umowy miedzynarodowe
Dyrektywy ue
kodeks cywilny art. 23
Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.
art. 24
§ 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.
§ 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
§ 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.
Patent –dokument wydawany przez urzędy patentowe; właściwie: ograniczone w czasie prawa właściciela rozwiązania technicznego do wyłącznego korzystania z wynalazku bądź wynalazków będących przedmiotem patentu w celach zawodowych lub zarobkowych na terenie państwa, które decyzją administracyjną patentu udzieliło, pod warunkiem wniesienia opłat za co najmniej pierwszy okres ochrony od daty zgłoszenia.
Wynalazek
- to w powszechnym rozumieniu nowy pomysł lub rozwiązanie w dowolnym obszarze aktywności człowieka
-wynalazek na który może być udzielona ochrona musi spełniać niezależnie od obszaru techniki równocześnie trzy kryteria:
a) musi być nowy- Wynalazek uważa się za nowy, jeśli nie jest częścią stanu techniki światowej, czyli: jeśli przed datą zgłoszenia, nie został udostępniony do wiadomości publicznej, w szczególności przez: publikację, jawne stosowanie lub wystawienie na wystawie publicznej
b) musi posiadać poziom wynalazczy- wynalazek nie wynika w sposób oczywisty ze znanego stanu techniki
c) musi nadawa sie do przemysłowego stosowania -wynalazek umożliwia uzyskanie określonego wytworu lub wskazuje sposób możliwy do zastosowania w działalności przemysłowej (także w rolnictwie), gotowość do urzeczywistnienia rozwiązania w sposób powtarzalny
Dokonać zgłoszenia wynalazku można :
- osobiście w UPRP
- za pośrednictwem poczty
- za pomocą Internetu
- za pomocą faksu
Za wynalazki nie uważa się:
odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych
wytworów o charakterze jedynie estetycznym
planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier
wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wskazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki
programów do maszyn cyfrowych
Patentów nie udziela się na:
wynalazki, których wykorzystywanie byłoby sprzeczne z porządkiem publicznym lub dobrymi obyczajami (moralność, religijność)
odmiany roślin lub rasy zwierząt oraz czysto biologiczne sposoby hodowli
sposoby leczenia ludzi i zwierząt
Do zadań Urzędu Patentowego należy w szczególności:
przyjmowanie i badanie zgłoszeń dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii układów scalonych, dokonanych w celu uzyskania ochrony;
orzekanie w sprawach udzielania patentów i dodatkowych praw ochronnych na wynalazki, praw ochronnych na wzory użytkowe oraz znaki towarowe, a także praw z rejestracji wzorów przemysłowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych;
rozstrzyganie spraw w postępowaniu spornym;
prowadzenie rejestru patentowego oraz rejestrów: wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych oraz topografii układów scalonych;
wydawanie organu urzędowego pod nazwą Wiadomości Urzędu Patentowego;
wydawanie Biuletynu Urzędu Patentowego;
udział w pracach organów międzynarodowych z tytułu zawartych przez Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych w sprawach z zakresu własności przemysłowej, w szczególności Konwencji paryskiej o ochronie własności przemysłowej;
prowadzenie centralnego zbioru polskich i zagranicznych opisów patentowych.
Sprawdzenie czy nie zostały naruszone prawa wyłączne:
W celu sprawdzenia należy się zapoznać ze stanami techniki w bazach UPRP lub literatury patentowej dostępnej w bibliotece UPRP
Dokumenty zgłoszeniowe:
-dla wynalazków i wzorów użytkowych :
-podanie (wniosek o udzielenie praw wyłącznych)
opis rozwiązania
-zastrzeżenia (patentowe lub ochronne)
-rysunki (dla wzorów - konieczne)
-skrót opisu
-inne dodatkowe dokumenty
dowód pierwszeństwa
poświadczenie instytucji depozytowej
oświadczenie zgłaszającego o podstawie do korzystania z pierwszeństwa
pełnomocnictwo
Patent trwa 20lat od daty dokonania zgłoszenia
-Warunkiem trwania patentu jest uiszczenie opłat okresowych
-prawo do uzyskania patentu na wynalazek co do zasady przysługuje twórcy, Jeżeli wynalazku dokonały co najmniej dwie osoby, wówczas uprawnienie do uzyskania patentu przysługuje im wspólnie.
Etapy postępowań o patent:
- przyznanie daty zgłoszenia
- Klasyfikacja wynalazku i sporządzenie sprawozdania ze stanu techniki
- Badania Formulo-prawne
- Badania czy spełnione są wymagania
- Ogłoszenie o zgłoszeniu wynalazku w Biuletynie
- Badania merytoryczne zgłoszenia
- Wydanie dokumentu patentu
Patent europejski - to patent przyznawany przez Europejski Urząd Patentowy na mocy Konwencji o udzielaniu patentów europejskich. Udzielany jest na terenie państw które należę do Europejskiej Organizacji Patentowej.
Jak uzyskać patent europejski
Zgłoszenie w UPRP, który w ciągu 6 mcy przekazuje je do EUP w Monachium.
Zgłoszenie jednocześnie w jęz. polskim i tłumaczenie na jeden z jęz. urzędowych (ang, niem, fr)
Po przyznaniu daty zgłoszenia, EUP sprawdza czy została uiszczona opłata za zgłoszenie (min 100 euro) oraz opłata za poszukiwanie europejskie (1550 euro)
Badanie formalne oraz poszukiwanie w stanie techniki – sprawozdanie z poszukiwań w ciągu 16 mcy
W 18 mcy od zgłoszenia następuje publikacja zgłoszenia - ochrona tymczasowa.
Jeśli wynalazek spełnia wymogi Konwencji – warunkowa decyzja o udzieleniu patentu – kolejne opłaty.
Patent europejski staje się wiązką patentów krajowych – (tylko) krajów wyznaczonych w zgłoszeniu (walidacja w krajach).
Sprzeciw: 9 mcy od publikacji decyzji o udzieleniu
Wzór użytkowy to nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotów o trwałej postaci.
Prawo ochronne na wzór użytkowy nie może zostać udzielone na rozwiązania nieokreślone przestrzennie, w szczególności takie jak:
- sposoby (określone następującymi po sobie czynnościami np. sposób wytwarzania produktu),
- układy elektryczne, hydrauliczne, pneumatyczne bądź algorytmy (charakteryzowane przez strukturę połączeń elementów lub bloków),
- wytwory bezpostaciowe, jak np. substancja płynna, maść, środek farmaceutyczny, lek, itp.,
- zastosowania (nowe zastosowanie substancji, lub użycie takiej substancji do uzyskania wytworu mającego nowe zastosowanie).
Z mocy prawa nie uznaje się za wzory użytkowe w szczególności:
odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych;
wytworów o charakterze jedynie estetycznym;
planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier;
wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki;
programów do maszyn cyfrowych;
przedstawienia informacji.
| Różnice | wynalazek | Wzór użytkowy |
|---|---|---|
| Zakres patentu | Całkowicie nowe urządzenie | Możliwość patentu udoskonalenia istniejącego już patentu |
| Czas trwania | 20 lat | 10lat |
| Co można opatentować | Prawie wszystko | Tylko coś niematerialnego |
Znak towarowy – prawnie chroniony, niepowtarzalny element produktu, skutecznie odróżniający go od produktów konkurencyjnych. Znakiem towarowym może być w szczególności nazwa, fraza, symbol, logo, projekt, obraz, kształt produktu, motyw, melodia użyty przez przedsiębiorcę w obrocie gospodarczym w celu uzyskania jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług wśród konsumentów.
Do czego służy znak towarowy
-poprawia łączność z konsumentami
-reklamuje towar, marke
-pełni funkcję jakościową oraz informującą
-pozwala na szybkie ustalenie źródeł pochodzenia
-pozwala odróżnić towar spośród podobnych
Co może być znakiem towarowym
- wyraz, zdanie, slogan
- znaki słowno-graficzne
- znak graficzny, rysunki
- forma towaru, opakowanie
- kompozycje kolorystyczne
Po co rejestracja znaku towarowego?
Uzyskanie prawa ochronnego na znak towarowy daje prawo wyłączne do jego używania oraz do zakazywania konkurentom kopiowania, naśladowania i pasożytowania na renomie i reputacji znaku.
Zarejestrowanie znaku towarowego zabezpieczy przed tym, aby ktoś inny oznaczał tak samo lub podobnie swoją firmę, wyrób czy usługę.
Uzyskanie ochrony znaku daje skuteczne narzędzie dla marketingu i reklamy, znak można także zastawić, sprzedać, wnieść do spółki tytułem aportu, udzielać licencji na jego wykorzystanie.
Zarejestrowanie nazwy odgrywa ogromną rolę w strategii budowania wizerunku i renomy przedsiębiorstwa oraz w promocji towarów, na których się znajduje.
Prawo ochronne
- znak towarowy indywidualny
- na wspólny znak towarowy
- wspólne prawo ochronne
- na wspólny znak towarowy gwarancyjny
Źródła ochrony znaku
Polska:
-Ustawa Prawo własności przemysłowej
-Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
prawo międzynarodowe:
–Konwencja Paryska
–Porozumienie TRIPS
–Porozumienie i Protokół Madrycki
–Porozumienie Nicejskie
–Porozumienie Wiedeńskie
Unia Europejska:
Art. 28 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
–Dyrektywa Rady (EWG) 2008/95 o harmonizacji przepisów
–Dyrektywa Rady (EWG) 2008/95 o harmonizacji przepisów prawnych Państw Członkowskich odnoszących się do znaków towarowych
-Rozporządzenie Rady (WE) 207/2009 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego
Jak wygląda procedura zgłoszenia znaku np. słowno-graficznego?
Należy wypełnić formularz podania o udzielenie prawa ochronnego na znak towarowy (. W zgłoszeniu należy dokonać opisu wyglądu znaku. Do wniosku należy dołączyć 5 identycznych kolorowych fotografii lub odbitek znaku oraz 2 czarno-białe. Koniecznie muszą być zachowane wymiary 5cm/5cm. Jeżeli zgłaszający działa przez pełnomocnika należy dołączyć również opłacone pełnomocnictwo. Jedno zgłoszenie może dotyczyć tylko jednego znaku. W przypadku znaków barwnych za jeden znak uważa się oznaczenie obejmujące jedno zestawienie kolorów. Jeżeli znak jest zgłaszany jako wspólny znak towarowy, wówczas do wniosku należy dołączyć regulamin używania znaku. Należy pamiętać również o uiszczeniu opłaty na konto Urzędu Patentowego.
Wzorem przemysłowym jest nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, na którą składają się cechy linii, konturów, kształtów, kolorystyka, struktura lub materiał wytworu oraz jego ornamentacja.
Wzory przemysłowe dotyczą ozdobnych lub estetycznych elementów towaru. Wzorem przemysłowym jest forma, wygląd produktu spełniający określone kryteria, a nie sam produkt. Wzorem przemysłowym mogą być, np.: meble, biżuteria, sprzęty gospodarstwa domowego, kroje ubrań, wystroje wnętrz, wzory stron internetowych, zabawki.
Co daje ochrona wzorów przemysłowych
Uzyskanie takiego prawa gwarantuje skuteczną ochronę opisanej zewnętrznej postaci wytworu. Wyłączna ochrona zapewnia natomiast bezpieczeństwo produkcji, a następnie wypromowania produktu i jego dystrybucji. Pozwala także w skuteczniejszy sposób walczyć z naśladownictwem wzoru przez konkurencję.
Produkt bezpieczny – zgodnie z ustawą jest to produkt, który w warunkach jego użytkowania, w zależności od rodzaju produktu sposób działania i wszelkie jego użytkowanie nie stwarza zagrożenia dla konsumenta
Podróbką – nazywany jest produkt, który został nielegalnie oznaczony zarejestrowanym przez inną firmę znakiem towarowym. Zewnętrzny wygląd produktu nie różni się od oryginału.
Przy ocenie podróbek uwzględnia się:
-cechy produktu
-Oddziaływanie na inne produkty
-Wygląd produktu, jego opakowanie
- kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu.
Metody walki z podróbkami produktów i marek są:
-rejestracja znaku towarowego
-stosowanie elementów trudnych do podrobienia
-promocja o charakterze informacyjnym
-autoryzacja oficjalnych punktów sprzedaży
-kontrola autentyczności produktów
-szkolenia dla pracowników urzędów celnych
-fora internetowe
Konsekwencje prawne Ustawa z dnia 30 czerwca 2000r.Prawo Własności przemysłowej
Art. 305. Nielegalne używanie znaku towarowego
1. Kto, w celu wprowadzenia do obrotu, oznacza towary podrobionym znakiem towarowym, zarejestrowanym znakiem towarowym, którego nie ma prawa używać lub dokonuje obrotu towarami oznaczonymi takimi znakami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca przestępstwa określonego w ust. 1 podlega grzywnie.
3. Jeżeli sprawca uczynił sobie z popełnienia przestępstwa określonego w ust. 1 stałe źródło dochodu albo dopuszcza się tego przestępstwa w stosunku do towaru o znacznej wartości, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.