Społeczeństwo informacyjne

„W epokach mechanicznych osiągnęliśmy przedłużenie naszego

ciała w przestrzeni. Dziś, po z górą stu latach elektrotechniki, osiągnęliśmy

przedłużenie samego naszego centralnego systemu nerwowego,

opasując nim całą kulę ziemską i w granicach naszej planety,

likwidując zarówno problem przestrzeni, jak i czasu. Wielkimi

krokami zbliżamy się do ostatniej fazy tego procesu, w której (...)

twórczy proces poznania zyska charakter wspólnego i zbiorczego

przedłużenia całej ludzkiej społeczności”.

Marshal McLuhan

„Społeczeństwo charakteryzujące się przygotowaniem i zdolnością do

użytkowania systemów informatycznych, skomputeryzowane i wykorzystujące

usługi telekomunikacji do przesyłania i zdalnego przetwarzania informacji"

(I Kongres Informatyki Polskiej, 1994)

Definicja 2

„rewolucję opartą na informacji … (i) rozwoju technologicznym, (który) pozwala

nam terasz przetwarzać, gromadzić, odzyskiwać i przekazywać informacje w dowolnej

formie – mówionej, pisanej i wizualnej – bez względu na odległość, czas i

wielkość” oraz

„rewolucja ta oferuje inteligencji ludzkiej nowe, olbrzymie możliwości i … zmienia

sposób, w jaki żyjemy i pracujemy”.

Definicja 3

„Pojęcie społeczeństwa informacyjnego oznacza formację społecznogospodarczą,

w której produktywne wykorzystanie zasobu jakim jest informacja

oraz intensywna pod względem wiedzy produkcja odgrywają dominującą rolę."

(za: Kubicek 1999)

Definicja 4

"Termin społeczeństwo informacyjne jest używane do określenia społeczeństwa,

w którym jednostki -jako konsumenci, czy też pracownicy - intensywnie

wykorzystują informację" (za: Kubicek 1999)

Definicja 5

„...OECD uznała, iż gospodarka jutra będzie, w dużym stopniu, „gospodarką

informacyjną" a społeczeństwo będzie w rosnącym stopniu „społeczeństwem

informacyjnym". Oznacza to, że informacja będzie stanowiła dużą część wartości

dodanej większości dóbr i usług a działalności informacyjnie intensywne będą, w

rosnącym stopniu, charakteryzować gospodarstwa domowe i obywateli." (ICCP

1998)

Definicja 6

„Społeczeństwo informacyjne może zostać znalezione na przecięciu, kiedyś

odrębnych, przemysłów: telekomunikacyjnego, mediów elektronicznych i

informatycznego, bazujących na paradygmacie cyfrowej informacji. Jedną z wiodących

sił jest stale rosnąca moc obliczeniowa komputerów oferowanych na rynku,

której towarzyszą spadające ceny. Innym elementem jest możliwość łączenia komputerów

w sieci, pozwalająca im na dzielenie danych, aplikacji a czasami samej

mocy obliczeniowej, na odległości tak małe jak biuro i tak duże jak planeta. Ten

podstawowy model rozproszonej mocy obliczeniowej i szybkich sieci jest sednem

społeczeństwa informacyjnego." (OECD 1999)

Definicja 7

„Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada

rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te

są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania

większości społeczeństwa." (Goban-Klas/Sienkiewicz 1999-[GOKS1999])

Definicja 8

„społeczeństwo informacyjne - [ang. Information society] - nowy system

społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu rozwoju technologicznego,

gdzie zarządzanie informacją, jej jakość, szybkość przepływu są zasadniczymi

czynnikami konkurencyjności zarówno w przemyśle, jak i w usługach, a stopień

rozwoju wymaga stosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania

i użytkowania informacji" (Min. Łączności RP 2001: 62) – [KBNŁ2000].

Oprócz powyższych w serwisach internetowych znajduje się również szereg

innych definicji. Odnosząc się do definicji nr 10 – 12, przypisywanych w szeregu

prac i w serwisach internetowych Stanisławowi Juszczykowi, należy stwierdzić, że

są one tylko wymienione w pracy [JUSZ2000], ale autor podaje je za pracami autorów

japońskich Koyamy i Yonei Masudy oraz amerykańskich Fritza Machlupa i

Marc’a Uri Porata. Definicja 12 jest podawana za pracą K. Jakubowicza z 1977 r.

Nie są to więc oryginalne definicje autorskie.

Definicja 9

„Społeczeństwo, w którym informacja stała się zasobem produkcyjnym

określającym nowe przewagi konkurencyjne w stosunku do otoczenia,

a równocześnie zapewniającym rosnący poziom adaptacyjności społecznej,

w wyrazie ogólnym i w wyrazie jednostkowym, do zmieniającej się lawinowo

zmienności otoczenia (Hofmokl, 1997)”

Definicja 10

„Społeczeństwo, w którym siła robocza składa się z pracowników informacyjnych

(information workers), a informacja jest najważniejsza (Juszczyk, 2000)”

Definicja 11

„Społeczeństwo informacyjne jest nowym typem społeczeństwa, różniącym

się od społeczeństwa industrialnego. W odróżnieniu od (…) określenia postindustrialne

– w społeczeństwie informacyjnym produkcja informacji oraz wartości nie

materialnych staje się siłą napędową do formowania i rozwoju. (Juszczyk, 2000)”

Definicja 12

„Społeczeństwo, które charakteryzuje układ stosunków opartych na gospodarce

informacyjnej (information economy) – gdy ponad 50% dochodu narodowego

brutto powstaje w obrębie szeroko rozumianego sektora informacyjnego”

Definicja 13

„Społeczeństwo jutra będzie się opierało głównie na technologii informacyjnej,

która może doprowadzić do wyodrębnienia się pewnych grup społecznych

stojących w hierarchii zaawansowania ewolucyjnego i technicznego wyżej od pozostałych

nie mających wystarczającego potencjału gospodarczego”

Definicja 14

W lipcu 1996 r. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje Raport „Społeczeństwo

Informacyjne w Polsce”, w którym określa się społeczeństwo

informacyjne następująco:

„Społeczeństwo staje się społeczeństwem informacyjnym, gdy osiąga stopień

rozwoju oraz skali i skomplikowania procesów społecznych i gospodarczych

wymagający zastosowania nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania

i użytkowania olbrzymiej masy informacji generowanej przez owe procesy.

W takim społeczeństwie:

• informacja i wynikająca z niej wiedza oraz technologie są podstawowym

czynnikiem wytwórczym, a wszechstronnym czynnikiem rozwoju jest wykorzystywanie

teleinformatyki.

• siła robocza składa się w większości z pracowników informacyjnych,

• większość dochodu narodowego brutto powstaje w obrębie szeroko rozumianego

sektora informacyjnego”.

Definicja 15

„Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które się właśnie kształtuje,

gdzie technologie gromadzenia i transmisji informacji i danych są powszechnie

dostępne po niskich kosztach. Powszechnemu użyciu informacji i danych towarzyszą

organizacyjne, komercyjne, społeczne i prawne zmiany, które głęboko zmieniają

życie, pracę i społeczeństwo jako takie (Luc Soete, ekspert Unii Europejskiej w

„Building the Information Society for All Us. Final Report of the High Level Export

Group, Bruksela 1997)” – wg [DOKT2002] – str.100

Definicja 16

Bardzo krótką i treściwą definicję podaje M. Casey [CASE2001] stwierdzając,

że „Społeczeństwo Informacyjne możemy zdefiniować jako społeczeństwo, w

którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian”

Definicja 17

Swoją definicję Społeczeństwa Informacyjnego podaje polski Urząd Komitetu

Integracji Europejskiej . Wg UKIE Społeczeństwo Informacyjne to nowy typ

społeczeństwa, który ukształtował się w krajach, w których rozwój nowoczesnych

technologii teleinformatycznych osiągnął bardzo szybkie tempo. Podstawowymi

warunkami, które muszą być spełnione, aby społeczeństwo można było uznać za

informacyjne, jest rozbudowana nowoczesna sieć telekomunikacyjna, która swoim

zasięgiem obejmowałaby wszystkich obywateli oraz rozbudowane zasoby informacyjne

dostępne publicznie. Ważnym aspektem jest również kształcenie społeczeństwa

w kierunku dalszego rozwoju, tak by wszyscy mogli w pełni wykorzystywać

możliwości, jakie dają środki masowej komunikacji i informacji.

Rys historyczny

Termin „cywilizacja informacyjna” (joho shakai) pochodzi z Japonii. Został po raz

pierwszy użyty w 1963 roku przez japońskiego socjologa Tadao Umesamo w artykule na

temat ewolucyjnej teorii społeczeństwa opartego na „przemysłach informacyjnych”. Następniepojęcie to zostało upowszechnione przez futurologa Kenichi Koyame, w opublikowanej w 1968 roku książce Introduction to Information Theory. Joho shakai stało się przedmiotem analizy rządowej i oficjalnym celem działań wielu ministerstw. Japończycy dobrze rozumieli, że w istocie chodzi o coś znacznie ważniejszego niż zwykłą powszechność technologii komputerowych. Yoneji Masuda opracował w 1972 roku kompleksowy plan przeobrażania wszystkich sfer życia społecznego w kontekście rozwoju sektora informacji i telekomunikacji20. W Europie terminem „społeczeństwo informacyjne” zaczęto się posługiwać dziesięć lat później. Został użyty w raporcie Simona Nory i Alaina Minca z 1978 roku na temat tendencji rozwoju systemów społecznych. Kreowanie „społeczeństwa informacyjnego” we Wspólnocie Europejskiej (...) rozpoczyna się od uruchomienia projektów R&TD w dziedzinie nowych technologii informacyjnych. Pierwszym z nich był European Strategic Programme for Research and Development in Information Technologies–ESPRIT uruchomiony przez Komisję Europejską w 1984 roku21. Późniejsze programy rozwojowo-badawcze, jak: Research and Development in Advanced Communications Technologies for Europe – RACE z 1985 roku oraz Development of European Learning through Technological Advance – DELTA z 1986, stały się podstawą dla dalszych badań i zastosowań w gospodarce Wspólnoty. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych zaczynają dominować kwestie ekonomiczne i legislacyjne, związane ze wspieraniem rozwoju rynku produktów i usług informacyjnych. W wyniku podjętych w tym czasie działań nastąpiła pełna liberalizacja rynku telekomunikacyjnego krajów Unii Europejskiej. W latach dziewięćdziesiątych kwestie ekonomiczne, społeczne i kulturowe ulegają dalszemu i szerszemu w swym zakresie urynkowieniu. Termin społeczeństwo informacyjne pojawia się bez cudzysłowu od 1993 roku, a od roku 1994 nabiera „mocy oficjalnej” – jest używany w tytułach wszystkich ważniejszych tekstów.

Przemysł przekazów informacyjnych obejmujący: sektor pierwotny producentów przekazów, na który składają się: wydawnictwa mediów prasowych (tradycyjnych oraz elektronicznych i multimedialnych) produkcja programów telewizyjnych, wideo i filmowych

produkcja przekazów audialnych, sektor wtórny usług i agencji, na który składają się:

usługi specjalistów, obrót i handel produkcja audiowizualna

Przemysł tworzący infrastrukturę informacyjna obejmujący: sektor pierwotny, na który składają się: publiczni operatorzy telekomunikacyjni, sieci światłowodowe, sieci kablowe

sieci satelitarne, telefonia komórkowa i sieci bezprzewodowe, sektor wtórny, na który składają się: kanały telewizyjne i radiowe, usługi sieci value-added, 'inteligentne' infostrady

Przemysł środków przetwarzających informacje obejmujący: sektor pierwotny produkujący urządzenia informacyjne, w tym: komputery i sprzęt peryferyjny, elektronikę domowego użytku, sprzęt telekomunikacyjny i do odbioru przekazów satelitarnych

oprogramowanie operacyjne i aplikacyjne, sektor wtórny, obejmujący usługi i obrót wytworami przemysłu przetwarzającego, informacje. Nawet nie przeprowadzając szczegółowej analizy ilości osób pracujących w powyższym sektorze i jego działach, jest oczywiste, że już dzisiaj daje on zatrudnienie, znacznej, dobrze na ogół opłacanej i szybko rosnącej, warstwie pracowników. Zapewne niemal wszyscy czytelnicy tej ksiażki w ten czy inny sposób są powiązani, właśnie z tym sektorem.

Społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte

środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz przetwarzanie

informacji jest podstawa tworzenia dochodu narodowego i dostarcza źródła

utrzymania większości społeczeństwa.

Castells (1996-1997-1998) zauważa, że jak dawniej uprawiana ziemia, a później

również przetwarzane surowce były głównym źródłem bogactwa, tak od ponad

dwudziestu lat przetwarzanie (chciałoby się powiedzieć uprawa, czyli w dosłownym

łacińskim sensie słowa, kultura) informacji jest źródłem największych

dochodów. Obrazowo te zmianę można przestawić wskazując na najbogatszych

ludzi - w XVIII wieku w Stanach Zjednoczonych byli nimi właściciele wielkich

plantacji wykorzystujący prace licznych murzyńskich niewolników.

Daniel Bell w swej pracy o społeczeństwie postindustrialnym, dostrzegł, że społeczeństwo informacyjne cechuje:

a) dominacja sektora usług w gospodarce oraz rozwój sektora czwartego

(finanse, ubezpieczenia, itp.) i piątego (zdrowie, oświata, nauka);

b) rosnące znaczenie specjalistów i naukowców w strukturze zawodowej;

c) centralne znaczenie wiedzy teoretycznej jako źródła innowacji i polityki;

d) nastawienie na sterowany rozwój techniki;

e) tworzenie nowych „technologii intelektualnych” jako podstaw podejmowania

decyzji politycznych i społecznych.

Analiza procesu zmian prowadzących do powstania społeczeństwa informacyjnego

pozwala na sformułowanie następujących hipotez:

1. Wysoka dynamika zmian (rozwoju) sieci komunikacji społecznej stanowi

zasadnicza przyczynę powstawania „społeczeństwa

informacyjnego”.

2. Wzrost efektywności systemów informacyjnych przynosi amplifikacje

zmian ilościowych i jakościowych w społecznej sieci komunikacji oraz

w polityce informacyjnej w systemie społecznym.

3. Zmiany sieci komunikacyjnej „indukują” zmiany pozostałych

„komponentów” struktury społecznej.

4. Kierunek zmian społecznych oraz kierunek postępu w technologiach

informacyjnych są silnie skorelowane (istnieje sprzężenie zwrotne).

5. Wzrost efektywności systemów informacyjnych jest warunkiem koniecznym,

lecz niewystarczającym do tego, aby powstało „społeczeństwo

informacyjne”.

6. Społeczeństwo, jako wielki system, charakteryzuje syntetyczna funkcja

mocy społecznej, czyli potencjalnej siły, której system może użyć do

zmiany istniejącej struktury społecznej na inna lub też do utrzymania

aktualnej struktury.

7. Jedna z ciekawych hipotez jest hipoteza A. Charkiewicza: ilość informacji

rośnie proporcjonalnie do kwadratu wartości potencjału gospodarczego.

Teza Castellsa (1996) głosi, iż obok dawnej osi „kapitalizm-statyzm (komunizm)”

jako sposobu produkcji, należy odróżnić formę (fazę) dawna „przemysłowa” i najnowsza

formę „informacyjna”. Rozwój technologiczny nie zmienia typu ustroju,

poszukiwanie zysku nadal jest dominująca cecha gospodarki końca XX wieku,

ze wszystkimi tego konsekwencjami. Rozwój technologiczny środków informacji

i komunikacji tworzy natomiast podłoże dla gruntownej zmiany warunków i stylu

życia społecznego. Ten aspekt zajmuje uwagę badaczy społeczeństwa końca wieku.

Teaza Daniel Bell (1976) w swej koncepcji społeczeństwa postprzemysłowego

wskazuje, że w nowoczesnym społeczeństwie rośnie rola sektora usług,

w tym informacyjnych, a w sektorze produkcji rolnej i przemysłowej decydująca

staje sie wiedza teoretyczna oraz działalność informacyjna R&D; wiedza teoretyczna

jest siła produkcji. Przykładem sa parki technologiczne tworzone przez

wielkie korporacje razem z uczelniami. W Krakowie taki naukowo-techniczny

park Uniwersytetu Jagiellońskiego i innych uczelni wyższych ma powstać na

terenie Pychowic w nieodległym terminie.

Żyć i działać we współczesnym świecie to znaczy korzystać z informacji W stwierdzeniu

tym zawiera się sens przeobrażeń społecznych i ekonomicznych, politycznych i edukacyjnych. Człowiek uwikłany w różnorodne procesy społeczne, odgrywający określone role społeczne, od najwcześniejszych chwil swojego życia jest poddany strumieniowi różnorodnych informacji. Efektywne funkcjonowanie państwa bez ukształtowanej przynajmniej w stopniu podstawowym infrastruktury informacyjnej jest niemożliwe.

Kształtujący się wciąż sektor informacyjny w gospodarce światowej staje się szansą rozwoju dla wielu chcących zaistnieć na parkietach giełd.

Yoneji Masuda twierdzi, że cywilizacja, którą zbudujemy, zbliżając się do XXI wieku,

nie będzie cywilizacją materialną, symbolizowaną przez ogromne konstrukcje, ale będzie

faktycznie cywilizacją niewidoczną. Cywilizacja informacyjna (bo tak powinno się ją nazwać) to ogół ludzi mających powszechne i łatwe możliwości komunikowania się oraz dostęp do potrzebnych im informacji poprawiających warunki życia, wykonywanie pracy, wypełnianie wolnego czasu oraz pełnienie powinności obywatelskich.

W społeczeństwie informacyjnym upowszechnią się nowe formy organizacji życia

społecznego i politycznego. Nowe środki techniczne przyczynią się do zapewnienia:

- wyższego poziomu opieki zdrowotnej dzięki łatwiejszemu dostępowi do specjalistycznych

usług medycznych,

- obniżenia kosztów powszechnej edukacji oraz łatwiejszego dostępu do nowych metod

nauczania i zwiększenia możliwości samokształcenia,

- poszerzenia zakresu demokracji bezpośredniej, ułatwienia komunikacji z administracją

wyższego szczebla,

- rozwoju nowych form pracy (telepraca),

- efektywniejszych metod zwiększania bezpieczeństwa obywateli.

Społeczeństwo informacyjne zmieni funkcjonowanie gospodarki, w której będą zanikać

bariery terytorialne, ograniczenia prawne i informacyjne. Wszystkie przedsiębiorstwa

poprzez kooperację i handel elektroniczny będą mogły działać na rynkach światowych. Upowszechni się możliwość „pracy na odległość”, bezpośrednio z domu, przy mniejszych kosztach i większych szansach na realizację planów jednostki. Społeczeństwo informacyjne, wykorzystując multimedialne i interaktywne środki przekazu, uzyska szansę stworzenia nowych form kultury. Powstanie globalnego społeczeństwa informacyjnego jest nieuniknione. Rozwój techniki teleinformatycznej szybko zmieni struktury społeczne oraz wytworzy nowe instytucje, formy zachowań, obyczaje i kulturę. Odbywać się to będzie w różnym tempie w różnych krajach, podobnie jak w różnym tempie przebiegała przemiana społeczeństwa rolnom. feudalnego w społeczeństwo przemysłowe. Dominującym symbolem przyszłego społeczeństwa będzie nie maszyna, lecz informacja.

Społeczeństwo informacyjne oparte na wysokiej technice. Ten model rozwoju społeczeństwa informacyjnego należy porównać z boomem gospodarczym, jaki można było obserwować pod koniec lat 90. w Stanach Zjednoczonych, kiedy:

- nastąpiło znaczne zainteresowanie zaawansowanymi technikami informatycznymi,

dzięki czemu zaczął wzrastać kapitał inwestycyjny, ujawniło się wielkie zapotrzebowanie

rynku na produkty high-tech,

- przemysł informatyczny stał się dominującym w gospodarce światowej, dzięki szybkiemu

wzrostowi kapitału w stosunku do dochodu narodowego brutto,

- w automatyzacji prac biurowych i szkole zwiększyło się zastosowanie technik informacyjnych.

Główne fale innowacyjne Tomasz Goban-Klas wyróżnia pięć różnych określeń społeczeństwa informacyjnego, z których każde wskazuje odmienne kryteria jego identyfikacji:

- techniczne - społeczeństwo informacyjne definiuje się przez wskazanie na spektakularne

innowacje techniczne (Naisbit, Toffler),

- ekonomiczne - dla społeczeństwa informacyjnego charakterystyczne są nowe sektory

usług w gospodarce, tzw. sektor czwarty [finanse, ubezpieczenia] oraz piąty [zdrowie, oświata] (Bell, Schiller),

- zawodowe - IT stwarza podstawy dla tzw. elastycznych specjalizacji jako nowej formy

pracy i produkcji (Piore, Sabel),

- przestrzenne - sieci informacyjne łączą odległe tereny i miejsca, a w konsekwencji

mają silny wpływ na organizację przestrzeni społecznej (Castells),

- kulturowe - IT wprowadzają ogromną ilość informacji, która ma coraz mniejsze znaczenie

ze względu na niezdolność człowieka do jej całościowego ogarnięcia (Baudrillard).

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze polityki wewnętrznej:

- powrót ustrojów totalitarnych i państwowego monopolu informacyjnego,

- poczucie ograniczonej wolności i braku prywatności obywateli,

- poczucie „bariery technokratycznej” pomiędzy władzą a społeczeństwem,

- wzrost fragmentacji polityki,

- utrudnienie podejmowania decyzji wskutek wzrostu ilości informacji,

- podatność na zewnętrzne zakłócenia informacyjne,

- brak możliwości wprowadzenia szczelnej cenzury i regulacji dostępu do fal radiowych

i telewizyjnych.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze stosunków międzynarodowych:

- ograniczenie suwerenności państw narodowych,

- pogłębienie się luki technicznej, gospodarczej, cywilizacyjnej pomiędzy bogatymi i

biednymi krajami,

- zagrożenie autonomii kulturalnej państw Trzeciego Świata,

- destabilizacja równowagi militarnej przez możliwe fałszywe alarmy, wojny domowe,

pojawienie się nowych państw atomowych,

- powstanie nowych form międzynarodowego „infoterroryzmu”.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze gospodarki i finansów:

- nadmierna wrażliwość i uzależnienie od systemów informatycznych,

- konieczność opracowania nowych metod zarządzania, adekwatnych dla nowych modeli

struktur organizacyjnych,

- wzrost wymagań dotyczących wykształcenia i efektywnej obsługi systemów zautomatyzowanych,

- nadmierna standaryzacja wyrobów i usług,

- zbyt silne uzależnienie zakupów od systemów teleinformatycznych,

- zwiększona wrażliwość międzynarodowego systemu bankowego,

- dalsza migracja ludności ze wsi do aglomeracji miejskich,

- wzrost bezrobocia na wsi.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze polityki bezpieczeństwa wewnętrznego:

- zwiększenie możliwości przestępców dzięki nowym technologiom i możliwości działania

na odległość,

- wzrost zagrożenia fałszywymi alarmami,

- powiększenie się zakresu przestępstw komputerowych,

- zbyt duże uzależnienie efektywnego działania, również w sytuacjach kryzysowych, od

systemów technicznych,

- naruszenie „spójności systemu prawnego” w związku z nowymi zjawiskami kryminogennymi,

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze opieki zdrowia obywateli:

- „dehumanizacja” opieki medycznej,

- zróżnicowanie dostępu do pomocy medycznej,

- poważne schorzenia zawodowe w przemyśle komputerowym,

- „technostres” - z powodu wszechobecności i dominacji techniki,

- zbyt duże uzależnienie skuteczności leczenia od systemów informatycznych.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze stosunków pracy:

- ograniczenie kontaktów międzyludzkich i wzrost poczucia alienacji,

- wyspecjalizowana praca,

- zwiększenie bezrobocia poprzez stopniową automatyzację zajęć odtwórczych,

- redukcja zatrudnienia w rolnictwie i przemysłach tradycyjnych,

- powiększenie się luki pokoleniowej i konfliktów społecznych.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze edukacji i wiedzy:

- wykształcenie się wąskiej elity hamującej dostęp do wiedzy,

- „przeładowanie” informacyjne,

- groźba całkowitego zastąpienia nauczycieli przez systemy informatyczne,

- rozkwit ślepej wiary w decyzje komputera oraz zmniejszenie się pędu do wiedzy i

czytelnictwa,

- niesłuszne niska ocena pewnych typów wiedzy,

- ciągłe modyfikacje utrudniające powoływanie się na inne źródła,

- fragmentacja wiedzy w miarę wzrostu ilości informacji,

- erozja kontroli praw autorskich.

Zagrożenia wynikłe z transformacji w kierunku społeczeństwa informacyjnego w sferze jednostki i społeczeństwa:

- dehumanizujące i izolujące człowieka interakcje z maszyną,

- zmniejszenie możliwości dostępu do informacji przez jej prywatyzację,

- kontrola i zmniejszenie zakresu prywatności,

- różnicowanie się społeczeństwa, - analfabetyzm komputerowy.

Bibliografia:

Opracowane na podstawie ZACHER, L.W. Społeczeństwo informacyjne: aspekty techniczne, społeczne i polityczne. Warszawa, 1992;

ZACHER, L. (red.). Rewolucja informacyjna i społeczeństwo.Warszawa, 1998.

GOBAN-KLAS, T., SIENKIEWICZ, P. Społeczeństwo informacyjne: szanse, zagrożenia, wyzwania, Warszawa, 1999

GOBAN-KLAS, T., SIENKIEWICZ, P. Społeczeństwo informacyjne: szanse zagrożenia, wyzwania