1. Zestaw

1. Adaptacja: Genetyczne przystosowanie puli genów do środowiska. Dotyczy populacji, przekazywana z pokolenia na pokolenie.

Adaptabilność: Zdolność do przystosowania się na gruncie fizjologicznym, do warunków środowiska zewnętrznego. Wykształcone na czas życia osobnika.

2. Listki zarodkowe: zespoły komórek powstające w okresie prenatalnym, podokresie embrionalnym który trwa do 8 tygodnia. Endoderma- ukł. pokarmowy, oddechowy, moczowo-płciowy Ektoderma- ukł. nerwowy, naskórek, włosy, paznokcie, szkliwo zębów Mezoderma- ukł. kostny, mięśniowy, krwionośny, skóra

3. Trendy sekularne: długookresowe tendencje przemian zachodzące w ciągu 1 lub więcej dekad. Wywołują międzypokoleniową zmienność niektórych cech morfofuncjonalnych, zachodzą pod wpływem rozwoju cywilizacji. Pozytywne: wzrost rozmiarów ciała, przyspieszenie dojrzewania, zwiększona sprawność fizyczna, występują przy rozwoju państw

Negatywne: zmniejszenie rozmiarów ciała, opóźnienie dojrzewania, spadek sprawności fizycznej, występują w czasie wojen, kryzysów ekonom.

Składowe: akceleracja rozwoju biologicznego, zmiana kolejności niektórych etapów rozwojowych, retardacja procesów inwolucyjnych

4. Rozwój: proces uwarunkowanych i zachodzących w czasie zmian, w którym można wyróżnić następujące po sobie etapy przemian. Na rozwój składają się 3 czynniki: genetyczne, środowiskowe, czas. Składowe rozwoju: rozrost, różnicowanie(doskonalenie struktury komórek, dojrzewanie(doskonalenie funkcji komórek)

5. Rozwój wielopoziomowy: jeśli populacja o określonej wartości przystosowawczej cech fenotypowych żyje w zmieniających się warunkach środowiskowych to jej rozwój przebiega wg wielopoziomowego toru rozwojowego. Osobniki kształtują swoje tory rozwojowe na różnych poziomach rozwojowych z zakresu normy adaptacyjnej populacji. Każdy rozwija się inaczej.

2.Zestaw

1. Rozwój: proces uwarunkowanych i zachodzących w czasie zmian, w którym można wyróżnić następujące po sobie etapy przemian. Na rozwój składają się 3 czynniki: genetyczne, środowiskowe, czas. Składowe rozwoju: rozrost, różnicowanie(doskonalenie struktury komórek, dojrzewanie(doskonalenie funkcji komórek)

2. Dymorfizm płciowy, cechy 1 rzędowe: to dwupostaciowość organizmów przejawiających się zróżnicowaniem morfologicznym, fizjologicznym, i psychicznym mężczyzn i kobiet. Pierwszorzędowe cechy płciowe: to wew. i zew narządy płciowe i drogi wyprowadzające, zdeterminowane przez chromosomy płci.

3. Rozwój progresywny: jeżeli populacja o określonej wartości przystosowawczej cech genotypowych napotyka na sprzyjające warunki środowiskowe to jej rozwój przebiega zgodnie ze specyficznym, progresywnym torem rozwojowym. Optimum rozwojowe zachowane jest tylko w początkowej fazie ontogenezy, odległości fenotypowe między osobnikami zmieniają się. Rozwój odbywa się na coraz wyższym poziomie w stosunku do wyjściowego.

4. Błony płodowe: chronią i odżywiają zarodek.

Owodnia- Otacza ciało zarodka, tworzy wokół niego jamę owodniową wypełnioną płynem owodniowym zapewnia stałą temperaturę otoczenia. Odżywia i ochrania.

Omocznia- Osłania narządy krwionośne łączące płód z łożyskiem czasem maleje zostaje otoczona fałdami owodni tworząc razem z nią pępowinę.

Kosmówka- Zrasta się ze ścianą macicy tworząc łożysko.

Łożysko- Zachodzi tu wymiana substancji gazowych, pokarmu i wydzielin pomiędzy krwią płodu i krwią matki. Jest także gruczołem wydzielania wewnętrznego. Steruje prawidłowym przebiegiem ciąży i porodu.

6 - miesiąc- ż. tkanka mięśniowa przestaje się dzielić.

8 - miesiąc- m. tkanka tłuszczowa przestaje się dzielić.

5. Okres niemowlęcy: trwa od przyjęcia przez dziecko pionowej postawy ciała czyli przeciętnie do końca 1 roku życia

- wzrasta reaktywność dziecka, co raz dłuższe stają się okresy czuwania

- organizm steruje autonomiczny układ nerwowy

- powoli włączają się funkcje korowe

- dziecko bardzo intensywnie poznaje otoczenie

- rośnie siła i sprawność mięśni

- rozwija się aparat ruchu

Zestaw 3

1. Rozwój: proces uwarunkowanych i zachodzących w czasie zmian, w którym można wyróżnić następujące po sobie etapy przemian. Na rozwój składają się 3 czynniki: genetyczne, środowiskowe, czas. Składowe rozwoju: rozrost, różnicowanie(doskonalenie struktury komórek, dojrzewanie(doskonalenie funkcji komórek)

2. Trendy sekularne: długookresowe tendencje przemian zachodzące w ciągu 1 lub więcej dekad. Wywołują międzypokoleniową zmienność niektórych cech morfofuncjonalnych, zachodzą pod wpływem rozwoju cywilizacji. Pozytywne: wzrost rozmiarów ciała, przyspieszenie dojrzewania, zwiększona sprawność fizyczna, występują przy rozwoju państw

Negatywne: zmniejszenie rozmiarów ciała, opóźnienie dojrzewania, spadek sprawności fizycznej, występują w czasie wojen, kryzysów ekonom.

Składowe: akceleracja rozwoju biologicznego, zmiana kolejności niektórych etapów rozwojowych, retardacja procesów inwolucyjnych

3. Starość: Dzieli się na 3 okresy

a) 65-70 lat - pogłębienie się zmian starczych

b) do 80 lat – zmiany starcze bardzo wyraźne (wiotczenie skóry, mięsni, więzadeł) uwstecznienie funkcji narządów zmysłowych

c) po 80 – zanikanie różnic płciowych, silne wychudzenie organizmu. Ubywa wody- im szybciej ubywa tym szybciej się starzejemy.

4. Noworodek: trwa do końca 1 miesiąca życia do ustalenia hormonalnych wpływów organizmu matki na organizm dziecka

- doskonalą się narządy zmysłów: wzrok, słuch, narząd węchu

- narządu i układy podejmują samodzielną funkcje

- dziecko pokonuje trudności życiowe w nowych warunkach. Pokonuje stres głodu i temperatury otoczenia, tracąc przy tym sporo urodzeniowej masy ciała

5. Łożysko: narząd złożony z części płodowej i matczynej.

a)funkcje: ochrona płodu, wytwarzanie, wydzielanie hormonów, wydalanie toksycznych produktów przemiany materii, przekazywanie substancji odżywczych, wymiana gazowa miedzy krwią matki a płodem, steruje przebiegiem ciąży i płodu

b) jest owalne od 0,5-1 kg

Zestaw 4

1.Źródła zmienności fenotypowej: genetyczna, środowiskowa, epistazy

2. Homeostaza, teoria Thodeya: jest to zdolność do zachowania stanu równowagi dynamicznej (w ramach reakcji osobnika pomiędzy czynnikami środowiska zewnętrznego, a wewnętrznym środowiskiem organizmu) Właściwość organizmu otrzymana na drodze genetycznej. Ma charakter niepowtarzalny, podobnie jak niepowtarzalne są genotypy i indywidualne linie rozwojowe. Sposób jej realizacji uzależniony jest od charakteru środowiska zewnętrznego.

3. Sposoby przystosowania do środowiska:

4. Retardacja: czyli opóźnienie występowania zmian starczych, proces najczęściej dokumentuje się przesuwaniem się na późniejsze kategorie wiekowe menopauzy kobiet

- opóźnieniu ulega także występowanie zmian związanych ze starzeniem się organizmu

- na późniejsze kategorie wiekowe przesunęły się: pogorszenie sprawności fizycznej, zmiany zwyrodnieniowe w stawach, choroby przewlekłe

5. Drugorzędowe cechy płciowe: zespół właściwości somatycznych i czynnościowych różnicujących płeć

- zaliczamy do nich różnice w kształcie sylwetki, proporcjach ciała, budowie szkieletu, umięśnieniu, odtłuszczeniu, owłosieniu i barwie głosu

- rozwijają się pod wpływem hormonów płci w okresie dojrzewania