STATYSTYKA OPISOWA – WYKŁADY

25.02.2013

11.03.2013

1. Statystyka – jest to nauka o metodach badania zjawisk masowych, nauka traktująca o metodach ilościowych badania prawidłowości zjawisk masowych.

2. Zjawiska masowe – to zjawiska, które występują często (np. zgony, urodzenia, małżeństwa).

3. Geneza: Statystyka – łac. status – państwo:

- Do XVII w. – okres ewidencji i zliczania (dane, informacje),

- XVII – XVIII w. – opisywanie zbiorowości według wzorca podanego przez państwoznawców (wykrycie prawidłowości w zjawiskach masowych np. zgonach),

- Od XVIII w. – wprowadzenie rachunku prawdopodobieństwa (rozwój metod statystycznych opartych na matematyce).

4. Podział statystyki:

a) Opisowa – ukazuje metody gromadzenia, opracowania i prezentacji danych wraz z ich sumarycznym opisem, przy wykorzystaniu właściwych narzędzi statystycznych.

b) Matematyczna – zwana wnioskowaniem statystycznym, która powstała na gruncie rachunku prawdopodobieństwa.

5. Cztery znaczenia statystyki: metoda poznawania zjawisk masowych:

- Nauka badająca zjawiska masowe,

- Zbiór liczb charakteryzujący zbiorowość (np. statystyka ludności),

- Parametr opisowy rozumiany jako pewna wielkość charakterystyczna (np. średnia arytmetyczna, odchylenie standardowe.

6. Przedmiot badania statystycznego:

a) Zbiorowością statystyczną – nazywamy zespół jednostek objętych badaniem statystycznym, posiadających jedną lub kilka cech wspólnych (stałych) oraz wiele cech je różniących.

b) Zbiorowość jednorodna – to zbiorowość, którą tworzą jednostki niezróżnicowane pod względem cechy stałej.

c) Jednostka statystyczna – to podstawowy element zbiorowości statystycznej, który musi być jednoznacznie określony pod względem rzeczowym (kogo lub co badamy), czasowym (kiedy badamy) i przestrzennym (gdzie, na jakim terytorium badamy).

7. Cechami statystycznymi nazywamy własności jednostek statystycznych:

a) Stałe:

- Rzeczowe,

- Przestrzenne,

- Czasowe.

b) Zmienne:

- Przestrzenne,

- Czasowe,

- Rzeczowe:

* Ilościowe:

+ Ciągłe,

+ Skokowe,

* Jakościowe.

8. Pomiar, skale pomiarowe – Cechy statystyczne (zmienne) można mierzyć na różnych

skalach pomiarowych, które klasyfikuje się według sposobu, w jaki można zestawić wyniki dwóch pomiarów:

a) Skala nominalna – wartości na tej skali nie mają oczywistego uporządkowania (np. płeć), relacją umożliwiającą porównanie jest równoważność (równość).

b) Skala Porządkowa – wartości mają jasno określony porządek (np. wykształcenie), oprócz równoważności możliwe są relacje porządkujące.

c) Skala interwałowa (przedziałowa) – różnice między wartościami mają sensowną interpretację, ale ich iloraz nie ma sensu (np. data urodzenia, temperatura w stopniach Celsjusza).

d) Skala ilorazowa (stosunkowa) – nie tylko różnice, ale także ilorazy wielkości mają interpretację (np. masa – coś może być dwa razy cięższe), wielkości w skali ilorazowej można dodawać, odejmować i dzielić przez siebie.

9. Szereg statystyczny – to dane (liczby) odpowiednio uporządkowane otrzymane w wyniku przeprowadzonego badania statystycznego.

a) Szczegółowy

b) Rozdzielczy:

- Z cechą mierzalną (ilościową):

* Punktowe:

+ Proste,

+ Skumulowane,

* Przedziałowe:

+ Proste,

+ Skumulowane,

- Z cechą niemierzalną (jakościową):

* Geograficzne,

* Inne.

c) Czasowy:

- Momentów,

- Okresów.

10. Szereg szczegółowy – uporządkowany ciąg wartości badanej cechy statystycznej.

11. Szereg rozdzielczy – stanowi zbiorowość statystyczną podzieloną na części (klasy) według określonej cechy z podaniem liczebności każdej z wyodrębnionych klas.

12. szereg rozdzielczy przedziałowy:

13. Prezentacja graficzna szeregów:

a) Histogram – jest to zbiór prostokątów, których podstawy, wyznaczone na osi odciętych, stanowią rozpiętości poszczególnych przedziałów klasowych, natomiast wysokości są określone na osi rzędnych przez liczebności odpowiadające przedziałom klasowym.

b) Diagram – jest łamaną powstałą przez połączenie punktów, których współrzędnymi są środki przedziałów klasowych i odpowiadające im liczebności.

14. Proces badania statystycznego:

Badanie statystyczne jest procesem złożonym obejmującym całokształt czynności badawczych zmierzających do poznania zjawisk masowych za pomocą metody statystycznej. Proces ten obejmuje:

- Przygotowanie badania,

- Obserwację statystyczną,

- Opracowanie statystyczne,

- Analizę statystyczną.

15. Przygotowanie badania:

- Sformułowanie problemu badawczego,

- Określenie i poznanie przedmiotu badania – celu i zakresu badania oraz postawienie hipotez roboczych, które będą weryfikowane,

- Wybór metody obserwacji (pełna lub częściowa),

- Konstrukcja formularza statystycznego (układ pytań, odpowiednie części, koncepcja formularza).

16. Obserwacja statystyczna – polega na uchwyceniu interesującego badacza zespołu cech

(określonych w formularzu statystycznym):

- Materiał pierwotny – materiał źródłowy otrzymany w toku specjalnego badania statystycznego,

- Materiał wtórny – materiał zebrany do innych celów wykorzystany przez badacza do swoich celów.

17. Opracowanie statystyczne:

- Kontrola formalna i merytoryczna otrzymanego materiału,

- Przełożenie treści na liczby,

- Opracowanie schematów klasyfikacyjnych dla badanych cech,

- Tablice robocze i wynikowe,

- Prezentacja graficzna rezultatów badania.

18. Analiza statystyczna: Wykrycie prawidłowości w badanej zbiorowości:

- Analiza struktury,

- Analiza współzależności,

- Analiza dynamiki,

- Analiza przestrzenna.

19. Rozkład empiryczny zmiennej: Rozkładem empirycznym zmiennej nazywamy przyporządkowanie kolejnym wartościom zmiennej xi odpowiadających im liczebności ni

- Szereg statystyczny zmiennej = rozkład zmiennej,

- Graficzne przedstawienie rozkładu.