WYKŁAD 2 14.03.2013

Zasady organizowania pracy

1. Ekonomii działania- optymalizacja efektów przy możliwie jak najniższych nakładach

2. Optymalnego wyniku działania- zwiększając zużycie środków lub nakład pracy ludzkiej osiąga się w pewnym punkcie optymalny wynik użyteczny, po przekroczeniu którego efekt maleje

3. Podziału pracy- rozłożenie pracy złożonej na elementy prostsze i powierzchnie ich wykonania oddzielnym wykonawcom, co prowadzi do zwiększenia wydajności pracy

4. Koncentracji pracy- wykonywanie jednorodnych funkcji umożliwia wzrost wydajności

5. Harmonizacja pracy- im lepsze zharmonizowanie działań, osób środków działania i okresów działania, tym lepsze otrzymujemy wyniki

6. Ciągłości pracy- najlepsze efekty uzyskuje się przy równomiernym i nieprzerwanym ciągu pracy

7. Intensyfikacji pracy- zwiększenie ilości i jakości wykonywanej pracy w aspekcie czasu, przestrzeni, ilości i energii

8. Kompleksowego rozwiązywania zagadnień organizacyjnych- żadnego ogniwa w procesie pracy nie można rozpatrywać w oderwaniu od całości (systemowe podejście w organizacji)

9. Indywidualizacji- każde ogniwo w procesie pracy ma swoiste i niepowtarzalne cechy

3 grupy zasad Barensa

Odpowiednie wprowadzenie i konsekwentne przestrzeganie tych zasad umożliwia rozwój przedsiębiorstwa w dziedzinie ciągłego usprawniania i lepszego wykorzystania posudanego przez niego potencjału

Proces organizacji pracy oparty jest o postulaty ekonomii czynności ludzkich. Zgodnie z zasadami ekonomii ruchów pracy powinna być tak zorganizowana, by uniknąć

Zasady ekonomii ruchów dotyczących pracy człowieka

1. Obie ręce powinny zaczynać i kończyć pracę jednoczenie

2. Obie ręce nie powinny pozostawać bezczynnie w tym samym czasie

3. Ruchy ramion powinny być wykonywane jednocześnie, symetrycznie i w kierunku przeciwnych względem siebie

4. Ruchy rak powinny być wykonywane przy zaangażowaniu najmniejszej grupy mięśni, wystarczającej do prawidłowego wykonywania czynności

5. Należy skorzystać siły bezwładności, jeśli pomagają one w wykonywaniu pracy, a ograniczyć ich występowanie w przypadku ruchów kontrolnych

6. Ruchy płynne i łagodne są korzystniejsze od Rychów z wyraźnie zaznaczonymi zmianami kierunku

7. Ruchy balistyczne są szybsze, łatwiejsze i bardziej dokładnie niż ruchy kontrolowane

Praca rytmiczna pozwala na swobodne i automatyczne wykonywanie ruchów (pracą rytmiczną określamy pracę, podczas której w wykonywanych ruchach występuje okresowe przyspieszenie i zwalnianie)

Zasady ekonomii ruchów dotyczące stanowiska roboczego

1. Narzędzia i materiały powinny być układane w stałym ściśle określonym miejscu

2. Narzędzia, materiały i przyrządy powinny być umieszone możliwie blisko i na wprost wykonawcy

3. Pojemniki i zasobniki wykorzystujące siłę ciężkości do przemieszczania materiałów powinny być stosowane do doprowadzenia ich na miejscu zużycia

4. Odprowadzenie wyrobów ze stanowiska powinno odbywać się przy wykorzystaniu siły ciężkości

5. Narzędzia i materiały powinny by ć rozmieszczone tak, aby zapewniały najlepszą kolejność ruchów

6. Powinno się stosować odpowiednie środki dla zapewnienia odpowiedniej widoczności: należyte oświetlenie jest podstawowym warunkiem dobrej i wydajnej pracy

7. Wysokości stołu roboczego i siedzisk powinno umożliwić wygodną prace w każdej pozycji

8. Konstrukcja i wysokość krzesła powinny zapewnić utrzymanie prawidłowej pozycji podczas pracy

Zasady ekonomii ruchów dotyczących koncepcji maszyn i narzędzi:

1. Należy uwalniać ręce od czynności, które mogą być wykonane w inny sposób

2. Należy stosować narzędzia wieloczynnościowe, np. młotek przystosowany do wyciągania gwoździ

3. Odkładanym narzędziem i przedmiotem należy nadawać określone położenie narzucające sposób ich późniejszego podejmowania

4. Obciążenie pracą palców powinno być zgodne z możliwościami fizycznymi każdego z nich

5. Uchwyty i rękojeści powinny być wykonywane w sposób zapewniający

Cykl organizacyjny

Preparacja

1. Ustalenie celu działania

2. Analiza warunków działania

3. Opracowanie planu

4. Przygotowanie środków

Wykonywanie

1. Wykonywanie planu

Kontrola

1. Kontrola wykonania

2. Wnioski z kontroli

System pracy jako formę organizacji pracy

System pracy obejmuje ludzi i środki pracy współdziałające w procesie pracy dla osiągnięcia określonego celu pracy w danej przestrzeni pracy, środowisku pracy i w warunkach pracy narzuconych przez cel pracy. Służy od więc do realizacji określonych zadań przy współdziałaniu ludzi i środków produkcji w celu wykonania zadania roboczego

Elementy systemu zostały zobrazowane na rysunku należą do nich:

‘elementy systemu pracy’

• Zadanie- czyli cel do realizacji i którego tworzy się system

• Człowiek tzn. osoba uczestnicząca w realizacji zadania w ramach rozważanego systemu pracy

• Środki produkcji- to maszyny, urządzenia, instalacje, które biorą udział w realizacji zadania

• Przebieg pracy– proces w czasie którego zgodnie z przyjętą metodą następuje przekształcenie wsadu pracy w produkt

• Wsad- czyli elementy na wejściu- przedmioty pracy, informacje, media, które podczas realizacji zadania zmieniają swój stan, położenie, kształt

• Produkt- czyli elementy na wyjściu- przedmioty pracy będące obiektami obróbki oraz odpady

• Wpływy środowiska- wielkości aktywne, które mogą przenikać do systemu zarówno z zewnątrz do wewnątrz, jak w druga stronę. Należą tu m.in.: klimat, oświetlenie, hałas, wibracje, zapylenie, opary, gazu

Stanowisko pracy

Stanowisko pracy to podstawowa komórka produkcyjna zakładu, realizujące elementy procesu produkcyjnego. Można je traktować jako „podsystem systemu pracy”. Jego cel można wówczas przedstawić z punktu widzenia:

• Technologicznego- polegającego na realizacji ustalonych parametrów technicznych

• Ekonomicznego- polegającego na osiągnięciu jak najniższego kosztu realizacji danego zadania

• Ergonomicznego- gdzie istotne jest dążenie do zminimalizowania obciążenia organizmu ludzkiego pracą

• Prakseologicznego, czyli odpowiedniego doboru wszystkich czynników i składników podsystemu współprzyczyniającego się do wykonania zadania

• Cybernetycznego, czyli przepływu informacji między stanowiskiem pracy a inny mi elementami systemu dla potrzeb sterowania i regulowania działania systemu jako całości

‘elementy stanowiska pracy’

Doskonalenie organizacji pracy

Wendell French i Cecil Bell zdefiniowali doskonalenie organizacji jako: popieranie przez naczelne kierownictwo, długofalowe działanie, zmierzające do ulepszenia sposobów rozwiązywania problemów i odnowy organizacji (a), zwłaszcza przez skuteczniejszą i opartą na współpracy diagnozę oraz kierowanie kulturą organizacji (b) przy pomocy doradcy- przewodnika, jak również przy wykorzystaniu teorii i technik stosowanych nauk behawiorystycznych, w tym badań nad działaniami (c)

1. Chodzi tu o ulepszenie procesu samo odnowy organizacji w taki sposób, aby kierownicy mogli szybciej przejąć styl kierowania dostosowany do nowych problemów, z którymi się borykają

2. Wspólne pojęcia, normy, wartości, postawy i przekonania członków organizacji, które mogą sprzyjać zmieni, bądź utrudnić jej wprowadzenie

3. Dotyczą sposobu, w jaki organizator poznaje, które aspekty organizacji należy ulepszyć i jak można jej pomóc we wprowadzeniu tych ulepszeń

Sposoby podejścia do doskonalenia:

1. Prognostyczne podejście do doskonalenia organizacji, w którym najpierw poszukuje się pewnego wzorcowego obiektu, i na jego wzór tak ukształtowuje się badany obiekt, aby był postępowy i jednocześnie możliwy do zrealizowania

2. Diagnostyczne podejście do doskonalenia organizacji, zalecające modyfikowanie obiektu drogą analizy i krytycznej oceny szczegółowo poznanych jego cech i właściwości

Metody prognostyczne

Doskonalenie organizacji wg metod prognostycznych polega opracowaniu w pierwszej kolejności rozwiązań idealnych dla danego typu procesów lub stanowisk pracy, a następnie zaprojektowaniu na tej podstawie organizacji spełniającej warunki ograniczające- przez idealne rozwiązywanie należy rozumieć takie rozwiązanie, w którym stworzony system jest najdoskonalszy. System idealny najczęściej jest systemem teoretycznym, który może spełniać swoje zadanie tylko w warunkach nie stwarzających żadnych przeszkód i ograniczeń.

Prognostyczny proces doskonalenia

Wzoruje się na technice systemów idealnych proponowanych przez G. Nadlera. Przedstawił on model systemu idealnego, przez konstrukcji którego przyjmuje się nierzeczywiste założenie istnienia doskonałych warunków działania. Po zaprojektowaniu systemu idealnego następuje jego urealnienie, czyli stopniowe przechodzenie na coraz niższe szczeble zaznaczone w trójkącie.

‘trójkąt nadlera’

Trójkąt Nadlera

1. Podstawa trójkąta EE1- obecny koszt realizacji funkcji

   • Wierzchołek 0- zero kosztów (sytuacja nierealne)

   • Linia AA1- stan idealny (teoretycznie możliwy do uzyskania)

   • Linia BB1- stan idealny (możliwy do uzyskania)

   • Linia łamana CC1- system proponowany (uwzględniający wszystkie ograniczenia)

   • Linia łamana DD1- poziom rozwiązania osiągalny dotychczasowymi metodami (tj. metodami diagnostycznymi)

Po zaprojektowaniu systemu idealnego

Następuje jego urealnienie, czyli stopniowe przechodzenie na coraz niższe szczeble zaznaczone w trójkącie. System realny tworzy się poprzez uwzględnienie w systemie proponowanych wszystkich ograniczeń lokalnych i specyfiki warunków przedsiębiorstwa, w którym ma nastąpić zmiana w badanym systemie organizacyjnym. Zaletą podejścia prognostycznego jest fakt, iż prowadzi ono do osiągnięcia przodujących rozwiązań. Wymaga to jednak posiadania dużych zbiorów informacji często trudnych do sformułowania kryteriów oceny, określania trendów zmian, prowadzenia badań laboratoryjnych, itp.

Metody diagnostyczne

• Diagnostyczny proces doskonalenia organizacji polega na modyfikowaniu obiektu droga analizy i krytycznej oceny jego szczegółowo poznanych cech i właściwości

• Przedmiotem badania jest więc metoda, która stosuje się w rzeczywistości, wskazująca na konieczności wprowadzenia pewnych usprawnień, do których dochodzi się w sześcioetapowym cyklu postępowania

Proces doskonalenia można rozłożyć na sześć etapów:

1. Ustalenie przedmiotu badania oraz określenie celu, zakresu, metod i środków działania

2. Rejestrowanie wszystkich faktów charakteryzujących przedmiot badania

3. Krytyczna ocena metody istniejącej analizy wariantów usprawnienia tej metody

4. Projektowanie usprawnionej lub nowej metody, optymalnej w danych warunkach wykonywania określonej pracy

5. Wprowadzenie w życie zaprojektowanego usprawnienia

6. Utrzymanie usprawnionej lub nowej metody

Problematyka badania pracy

Próby usprawnienia pracy ludzkiej, mające na celu zmniejszenie nakładów na jednostkę produktu lub usługi, wiążą się zawsze z koniecznością jej badania. Punktem wyjścia dla usprawnienia istniejącej organizacji pracy jest więc tzw. badanie pracy. Prześledzimy kolejno następujące grupy wchodzące w skład badania pracy, tj. badanie metod pracy, mierzenie pracy i wartościowanie pracy

Pojęcie badania pracy

Zgodnie z norma 3138 opublikowana w 1969 r. przez Brytyjski Urząd Normalizacji definicja badania pracy brzmi następująco: „jest to metoda zarządzania oparta na technikach, zwłaszcza na badaniu metod pracy i jej mierzeniu, wykorzystywanych do analizy pracy ludzkiej we wszystkich jej aspektach i prowadzących do systematycznego rozpatrywania różnorodnych źródeł i czynników oddziaływujących na wydajność i produktywność badanych procesów w celi ich ulepszenia”

W koncepcji współczesnego podejścia do badania pracy metoda ta traktowana jest jako narzędzie rozwiązywania problemów zarządzania związanych z realizacja procesów pracy i ich organizacją.

Badanie metod

Badanie metod jest to postępowanie polegające na systematycznym rejestrowaniu, analizowaniu i krytycznej ocenie istniejących lub proponowanych sposobów wykonywania pracy, a także wprowadzeniu w Zycie metod łatwiejszych i bardziej ekonomicznych.

Badanie metod sprowadza się więc do podziału badanego procesu pracy na odpowiednio drobne części składowe, zarejestrowanie ich za pomocą umownych symboli graficznych, poddanie każdej z nich z osobna krytycznej ocenie i analizie pod kątem eliminacji, połączenia lub uproszczenia sposobu jej realizowania, a następnie opracowanie zbiorczego projektu usprawnienia oraz wprowadzenia go w życie.

Celem tych działań jest:

• Usprawnienie procesów produkcyjnych i poszczególnych operacji

• Usprawnienie rozplanowania zakładów, wydziałów i stanowisk roboczych

• Oszczędność wysiłków ludzkich i eliminacji niepotrzebnego zmęczenie

• Lepsze wykorzystanie materiałów, maszyn i energii

• Poprawienie warunków pracy

W trakcie kolejnych etapów badania metod pracy elementy procesu pracy dzieli się na dwie kategorie:

1. Zdarzenia związane z ruchem materiałów lub celem obserwowanej działalności (obróbki, transportu lub kontroli przedmiotu)

2. Zdarzenie polegające na składowaniu lub oczekiwaniu (tzw. czynności nieproduktywne)

Wśród czynności zaliczanych do pierwszej kategorii wydziela się następujące grupy:

1. Czynności przygotowawcze, w ciągu których przygotowuje się materiał lub przedmiot do wykonywanej operacji

2. Operacje technologiczne, w ciągu których zmienia się kształt , skład chemiczny lub warunki fizyczne przedmiotu

3. Czynności zakończeniowe, w ciągu których przedmiot zdejmuje się z maszyny lub stanowiska roboczego

Celem tego całego działania jest osiągnięcie możliwie wysokiego udziału operacji technologicznych w procesie produkcyjnym. Dlatego najważniejszym zadaniem organizatora jest eliminowanie zdarzeń nieproduktywnych, które unieruchamiają środki obrotowe przedsiębiorstwa, które można przeznaczyć na cele rozwojowe.

Ustalenie przedmiotu badania oraz określenie celu, zakresu, metod i środków działania

1. Pierwszy etap badania metod pracy opiera się na zrozumieniu przez realizatorów badania istoty problemu, a następnie sformułowania celu i przedmiotu badania, które wytyczą określony kierunek postępowania.

Z punktu widzenia doskonalenia organizacji można mówić o celu:

• Ogólnym, określającym kierunki i ramy postępowania zmierzające do osiągnięcia jasno sprecyzowanego celu. Aby go osiągnąć należy odpowiednio przyporządkować cele szczegółowe

• Szczegółowym, który musi wyraźnie, jasno i jednoznacznie określać co chce się uzyskać w wyniku realizacji procesu usprawniania pracy

Cele

• Cele kadrowe: obniżenie absencji

• Cele kosztowe: obniżka kosztów produkcji, obniżka kosztów pośrednich

• Cele techniczne: podnoszenie jakości, poprawa warunków pracy

• Cele organizacyjne: krótsze cykle produkcyjne, elastyczność asortymentu