Dialektologia w szkole 
  
Dialekty i gwary- to odrębne typy języka, które uformowały się w obrębie obszaru etnicznie polskiego dzięki wytworzeniu się na części terytorium cech dialektalnych w odizolowanej geograficznie, politycznie, gospodarczo czy kulturowo podgrupie etnicznej. 
  
Dialekty – to języki regionalnych grup etnicznych różniące się od języka ogólnego czy od pozostałych dialektów szeregiem sobie właściwych innowacji o ograniczonym geograficznie zasięgu. 
  
Gwary – maja mniejszy zasięg terytorialny, różnią się od innych gwar składem im właściwych cech dialektalnych. 
  
Bilingwizm – oznacza, że przynajmniej część użytkowników polszczyzny posługuje się dwoma kodami językowymi – gwarą i polszczyzną literacką. 
  
Blisko połowa a nawet więcej dzieci na wsi wynosi z domu gwarę, która do 7 roku życia jest równorzędnym z polszczyzną literacką środnik komunikacji. Dopiero szkoła i nauczyciel polonista sprawiają, że następuje świadoma eliminacja i wartościowanie w rezultacie, której gwara zostaje zsunięta na dalszy plan a pozostaje powszechnie obowiązująca norma językowa. 
  
W nauczaniu języka polskiego chodzi o uwzględnienie zagadnień, które mialy wpływ na ustalenie się normy ogólnej lub oddziaływały na jej funkcjonowanie. Powinno to być elementem świadomości dydaktycznej zarówno polonistów jak i zespołów tworzących programy nauczania. 
  
W podręcznikach prym wiedzie uniwersalizm i brak uwzględnienia wpływów gwarowych i regionalnych na formowania języka ogólnego. Nie podejmuje się współistnienia z normą ogólnopolską prymarnej dla dziecka wiejskiego normy polszczyzny regionalnej. 
  
Nie chodzi o systematyczne zapoznawanie z gwarą czy dialektem lecz o wyjaśnienie lub nawiązywanie do obowiązujących w polszczyźnie literackiej norm faktami gwarowymi lub wskazywanie na różnice oraz wyjaśnianie ich przyczyn. 
  
Szkoła średnia: 
Zagadnienia te zostały przewidziane w klasie 3. Dotyczą pojęcia dialektów, relacji między dialektami a płaszczyzną ogólna i jej literacką odmianą, pojęcia gwar ze wskazaniem istotnych, wyróżniających jej cech fonetycznych, oraz zjawisk gwarowych jako środków stylizacyjnych głównie dialektyzacji. 
  
Podjęcie problematyki dialektologicznej w procesie nauczania języka polskiego podyktowane było potrzebą uświadomienia znaczenia gwary jako równorzędnego i prymarnego typy języka wzglądem polszczyzny literackiej, wydobycia regionalnych odrębności, wskazania jej pomocniczej, komplementarnej funkcji w przyswajaniu i utrwalaniu norm polszczyzny literackiej. Nie chodzi tu o systematyczne nauczanie dialektologii lecz o umiejętne wyzyskanie wiedzy ucznia w tym zakresie w celu nauczania polszczyzny ponadregionalnej. 
  
Różnice gwarowe sprawiające uczniom trudności to np.: Brak nosowości (małopolska) reka – ręka, moka – mąka, geś – gęś Archaiczny stan nosowości (Śląsk Opolski ) gąś – gęś, gąsty – gęsty Spółgłoski wargowe palatalne: p, b, m, v – przed sam. Tylną „a” na Mazowszu: pj, bj, mj, vj. A na innych obszarach Polski: pi, Bi, mi, vi Mazowsze, Małopolska, część Śląska i pogranicze małopolsko – śląsko – wielkopolskie – kope, rombe / norma ogólnopolska: kopię, rąbię słuchamy uszamy; podamy rękamy na Mazowszu  / norma ogólnopolska – słychamy uszami, podamy rękami Białostocka wieś: piszą tylko „ch”(bezdźwięczne0 Mazurzenie lub brak (ś, ż,ć,dż – s,z,c,dz) 
  
(Nie istnieje coś takiego jak gwary miejskie i wiejskie)