(ĆW) Polityka społeczna i US 19.10.2012

Zakres ubezpieczenie emerytalne przedmiotowy ubezpieczeń społecznych art. 1 ustawy SUS
- ubezpieczenie emerytalne (emerytury, dodatek pielęgnacyjny)
- ubezpieczenie rentowe (renta z tytułu niezdolności do pracy, szkoleniowa, rodzinna, zasiłek pogrzebowy, dodatek pielęgnacyjny, dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej)
- ubezpieczenie chorobowe(zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, zasiłek macierzyński, zasiłek opiekuńczy)
-ubezpieczenie wypadkowe (zasiłek, chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne, zasiłek wyrównawczy, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, jednorazowe odszkodowanie)

Ubezpieczenie gospodarcze jest umowne, ale wyjątkowo może być obowiązkowe, a ubezpieczenie społeczne obowiązkowe, wyjątkowo dobrowolne.

Ubezpieczenie społeczne należy odróżnić od tzw. Ubezpieczeń gosp. (majątkowych: ubezpieczenie mienia i odpowiedzialności cywilnej oraz osobowych: ubezpieczenia na życie oraz następstw nieszczęśliwych wypadków) inny jest zarówno przedmiot ochrony obu ubezpieczeń, funkcja, reguły finansowania oraz charakter norm kształtujących obie instytucje !

Zasady konstrukcyjne SU Społecznych
Zasada powszechności art.6
Zasada przymusu
Zasada odpłatności (obowiązek odprowadzania składek, które stanowią gwarancję uzyskania przyszłego świadczenia na wypadek ziszczenia się danego ryzyka socjalnego)

Zasada równego traktowania (art. 2a)

Kryteriami różnicowania sytuacji prawnej ubezpieczonych są: tytuł ubezpieczenia, charakter ubezpieczenia, okres ubezpieczenia, status materialny (pozyskiwanie faktyczne lub potencjalne)

Struktura organizacyjna sus art. 3
1. ZUS
2. Otwarte Fundusze Emerytalne
3. Zakłady emerytalne
4. Płatnicy składek art. 4 Osoba fizyczna, prawna, sam ubezpieczony, jednostka organizacyjna zobowiązana do comiesięcznego naliczania, pobierania i przekazywania składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS (funkcja podstawowa). Katalog podmiotów pełniących funkcję płatnika określa art. 4 pkt 2 ustawy. To kto jest płatnikiem składek zależy od tego kto jest ubezpieczonym(art. 4 pkt 1) oraz od tytułu ubezpieczenia

Tytuł ubezpieczenia – stosunek prawny (np. stosunek pracy) lub określona sytuacja faktyczna (posiadanie statusu bezrobotnego z prawem zasiłku), z którą ustawa łączy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym lub stwarza taką możliwość.

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym

Ubezpieczeniom społecznym podlegają przede wszystkim osoby z tytułu zarobkowego zatrudnienia lub innej zarobkowej działalności, która rodzi stałe źródła dochodu lub mające inne stałe źródła dochodu; wyjątek od zasady powszechności us określa art. 5

Ubezpieczenia społeczne (ĆW) 16.11.2012

Art. 13 Ubezpieczeniom społecznym podlega się obowiązkowo lub dobrowolnie:
- obowiązkowo od chwili powstania tytułu ubezpieczenia, z którym ustawa łączy przymus ubezpieczenia
- dobrowolnie na wniosek osoby, której ustawa stwarza możliwość podlegania ubezpieczeniu, (emerytalnemu, rentowemu lub chorobowemu) co do zasady o daty wskazanej na wniosku nie wcześniej niż od złożenia wniosku. Nie ma dobrowolnego ubezpieczenia wypadkowego – ubezpieczeniu temu podlega się obowiązkowo lub nie podlega się w ogóle.
art. 13 ust. 1 US z art.26 k.p (dzień rozpoczęcia pracy)

Jeśli pracodawca nie zgłosił pracownika / nie odprowadza składek, ubezpieczenie pracownika wciąż trwa.

Ten przepis nie wskazuje konkretnie podmiotów i na jakiś zasadach są objęci. Zbiorcza regulacja czasu trwania ubezpieczenia. Art. 1-9 wskazuje na podmioty i zasady.

Zasada podlegania ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu
Art. 6 u.s.u.s
Zamknięty katalog osób objętych obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, obejmujący przede wszystkim osoby utrzymujące się z pracy własnych rąk oraz osoby mające inne wyraźnie określonej sytuacji faktycznej, nieaktywne zawodowo

Obowiązkowo ubez emerytalnemu podlegają:
-pracownicy
- osoby wykonującej pracę nakładczą
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych
-osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej …
- posłowie i senatorzy
- duchowni
- funkcjonariusze służby celnej
-osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński
stypendyści sportowi
- osoby wykonujące odpłatnie pracę..

Pracownicy z wyłączeniem prokuratorów i sędziów – art. 2 k.p. i art. 8 ust.1 – 2a u.s.u.s.

2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę

na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie

usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące

zlecenia, albo umowy o dzieło¹, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z

którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje

pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą (tzw. chałupnicy) wykonywanie pracy na rzecz i ryzyko nakładcy za pomocą materiałów i środków przez niego dostarczonych i według jego wskazań za wynagrodzenie zależnym od ilości i jakości pracy osoba wykonująca pracę plasuje się pomiędzy pracownikiem a osobą wykonującą zlecenie.

Zleceniobiorcy – osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy KC o zleceniu i osoby z nimi współpracujące
nie dotyczy uczniów gimbazja i studenty do ukończenia 26 lat art. 6 ust. 4

Umowy uaktywniające

Umowa cywilnoprawna pod tytułem darnym a obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym (spór)

Umowa o dzieło nie jest

osoby prowadzące pozarolniczą działalność oraz osoby z nimi współpracujące pozostawanie we wspólnym gospodarstwem domowym zgodnie z poglądami wyrażonymi w orzecznictwie SN oznacza: wzajemną, ścisłą współpracę w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, stałe pozostawanie na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą się gospodaruje, np. nie pozostaję we wspólnym gospodarstwie siostry mieszkające razem, ale niezależne finansowo.

Tytuły nie związanie z osiąganiem dochodów 1) bezrobotni uprawnieni do określonych lub pobierający stypendia 2) osoby przebywające na urlopach wychowawczych…

Zakres przedmiotowy dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowego art.7
1 stycznia 2013r. zgodnie z art.7 wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym będzie mogła złożyć każda osoba, która nie spełnia warunków do objęcia obowiązkowym.

Art.9 Zbieg tytułów ubezpieczenia emerytalnego i rentowego sytuacja w której jedna osoba wykonuj uje równocześnie kilka rodzajów działalności reguły kolizyjne
1. Zasada tzw tytułów z pierwszeństwem (art.9 ust. 1 – 1d)
2. Zasada tytułu pierwszego w czasie
3. Zasada wyboru

Na kolokwium będzie z tego kazus

1. Zatrudniony jest na podstawie dwóch umów o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy,

Obowiązkowo się podlega wszystkim ubez. Z obu tytułów

1. Zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę oraz prowadzi działalność gospodarczą przy czym:
   1) z tytułu umowy o pracę nie osiąga minimalnego wynagrodzenia za pracę
   4 rodzaje ubezpieczeń z obowiązku przez umowę o pracę, działalność daje mu wypadkową ale ZUS nie rozpatruje tego.
   
   2) z tytułu umowy o pracę osiąga minimalne wynagrodzenie za pracę
   umowa o prace daje 4 obowiązkowo, działalność gospodarcza co najwyżej dobrowolne emerytalno rentowe

2. Zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę, prowadzi działalność gospodarczą oraz wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia,

3. Zatrudniony jest na podstawie umowy o prace dodatkowo świadczy prace na podstawie umowy o dzieło.
   stosunek pracy 4, dzieło też 4 obowiązkowe

Z jakiego tytułu i na jakich zasadach podlega wszystkim ubezpieczeniom

Ubezpieczenia społ. 30.11.2012

Składka jest świadczeniem pieniężnym o charakterze przymusowym, celowym, odpłatnym i bezzwrotnym:
- przymusowość bo ubezpieczenie obowiązkowe,
- celowość pieniądze są przeznaczone dla osób którym się należą
- odpłatność składka jest ceną gwarancji uzyskania świadczenia
- bezzwrotna nawet jeżeli nie skorzystaliśmy z tych świadczeń to nie dostaniemy tych składek z powrotem

Składka jest ustalana osobno dla każdego ubezpieczenia w formie stopy procentowej jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych – wyjątek składka na ubezpieczenie wypadkowe (art. 15 u.s.u.s.)

Chorobowe w całości opłaca ubezpieczony

Płatnik składek fundusz wypadkowy

Rentowe 1,5% ubezpieczony, 6,5% płatnik składek

Podstawa wymiaru składek – kwota od której odprowadza się składkę na ubezpieczenia społeczne, jej rodzaj zależny od tytułu ubezpieczenia. Zasadniczo jest to:

- Przychód rzeczywisty (zleceniobiorcy,
- przychód zadeklarowany(zleceniobiorcy art. 18 ust.7, pozarolnicza działalność art. 18 ust. 8 – 60% przeciętnego wynagrodzenia za pracę art.18 ust 1a -> wyjątek)
- kwota ustalona w ustawie

Ubezpieczenie chorobowe

Ustawa z dnia 25 czerwca 1999r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.. (Ustawa zasiłkowa)

1. Zasiłek chorobowy (czasowa niezdolność do pracy

2. Świadczenie rehabilitacyjne(czasowa niezdolność do pracy

3. Zasiłek wyrównawczy (zmniejszona sprawność do pracy)

Ustawa zasiłkowa jest podstawowym aktem zabezpieczającym środki utrzymania na wypadek czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby, ale nie jest jedynym aktem przewidujący świadczenia z tytułu czasowej niezdolności do pracy

1. Kodeks pracy – tzw. wynagrodzenie chorobowe

2. Pragmatyki służbowe – tzw. wynagrodzenie gwarancyjne (sędziowie i prokuratorzy)

Zasiłek a wynagrodzenie chorobowe to nie to samo
Zasiłek z ZUSu
Wynagrodzenie od pracodawcy

Regulacja art. 92 Kodeksu Pracy

Gwarancyjne 100% wynagrodzenia
Chorobowe 33 dni 80% wynagrodzenia

Nie przysługuje gdy nie spełniamy wymagań do zasiłku chorobowego

Przedmiot ochrony ubez chorobowego(ryzyko)

1. Czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby

2. Sytuacje zrównane z niezdolnością do pracy z powodu choroby

3. Zmniejszona sprawność do pracy

4. Niemożność świadczenia pracy z powodu opieki co do zasady nad chorym członkiem rodziny (opieka krótkoterminowa)

5. Niemożność świadczenia

art. 57b K.P

Zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy:

- podmiot upoważniony do wydania (art. 54)

- forma zaświadczenia:

-treść zaświadczenia (art. 55 i 57)

- inne wymogi formalne (art. 58)

- funkcje zaświadczenia lekarskiego
dokument potwierdzający czasowa niezdolność do pracy

Usprawiedliwienie nieobecności w pracy
zawiesza prawa pracodawcy do rozwiązania stosunku pracy

Ćwiczenia 14.12.2012

Weryfikacja zaświadczeń o czasowej niezdolności do pracy (merytorycznej)(art. 59 ust.2)

(formalnej)(art. 60)

Art. 6 ust.2 ustawy zasiłkowej
Zasiłek chorobowy (rozdział 2 ustawy zasiłkowej)
przesłanki pozytywne: czasowa niezdolność do pracy, zajście niezdolności do pracy w czasie trwania ubezpieczenia(art. 6) albo w tzw. okresie ochronnym (art.7), okres wyczekiwania (art.4) => wszystkie muszą być spełnione

Przesłanki negatywne: posiadanie innego źródła dochodu, niezdolność do pracy w okresach wymienionych w art. 12 ust. 2, niezdolność do pracy powstała w okresie wyczekiwania (art. 12 ust.3)

Ustanie prawa do zasiłku chorobowego:
- niepodjęcie pracy zaproponowanej nosicielowi choroby zakaźnej (art. 14)
- spowodowanie niezdolności do pracy w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia (art. 15)
- spowodowanie niezdolności do pracy nadużyciem alkoholu (art. 16)
- wykonywanie w czasie zwolnienia pracy zarobkowej lub wykorzystywanie zwolnienia w sposób niezgodny z jego celem
- sfałszowanie zaświadczenia lekarskiego (art. 17 ust. 2)

Okres zasiłkowy
długość okresu zasiłkowego(art. 8)
struktura okresu zasiłkowego
- okresy wliczane do okresu zasiłkowego (art. 12 ust.1)”
- okresy niewliczane do okresu zasiłkowego (art. 9 ust. 3, 12, 3)
zasady liczenia okresu zasiłkowego (art. 9)

Wysokość zasiłku chorobowego (art. 11)
trzy stopy procentowe 80% (okres ciąży),
70%(pobyt w szpitalu),
100%

Świadczenie rehabilitacyjne (art. 18)

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego 90%, 75%, 100% (art. 19 ust.1)

Zasiłek wyrównawczy
Warunki nabycia prawa do zasiłku wyrównawczego
pozytywne (art. 23 ust.1)
negatywne (art. 25)
okres zasiłku (art. 23 ust. 3 i 4)
wysokość zasiłku (art. 24)

Ubezpieczenie rentowe
Przedmiot ochrony (trzy ryzyka socjalne)

1. Bardziej trwała niezdolność do pracy z tzw. z ogólnego stanu zdrowia (choroba samoistna, wypadek w sferze spraw prywatnych) oraz tytułu wypadku w drodze do pracy

2. Niezdolność do samodzielnej egzystencji
   świadczenia: dodatek pielęgnacyjny

3. Utrata żywiciela rodziny
   świadczenia: renta rodzinna, zasiłek pogrzebowy, dodatek do sieroty zupełnej

Pojęcie niezdolności do pracy w ubezpieczeniu rentowym
pojęcie niezdolności do pracy zastąpiło z dniem 1.09. 1997r. pojęcie inwalidztwa (trzy grupy)
pojęcie inwalidztwa nie zostało w pełni wyeliminowane z języka prawnego – posługuje się nim np. ustawa zasadnicza (art. 67 Konstytucji RP)

Ćwiczenia 04.01.2013!

Renta z tytułu niezdolności do pracy
art. 12 ust. 1 Ustawa o emeryturach i rentach

Całkowita (straciła zdolność do jakiejkolwiek pracy) i częściowa (straciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji) niezdolność do pracy

- aspekt biologiczny ( stopien naruszenia sprawnosci organizmu oraz mozliwosci przywrocenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji)

- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjecia innej pracy oraz celowość

Orzeka lekarz – orzecznik
od orzeczenia można wnieść sprzeciw
termin na wniesienie sprzeciwu to 14 dni
sprzeciw rozpatruje komisja lekarska

Niezdolnosc do pracy orzeka się na max 5 lat

Art. 58 i 57a

Nie mylić z wypadkiem przy pracy – def. W art.3 ust.1 w ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy.

1. Renta stała – jeżeli niezdolność do pracy jest trwała

2. Renta okresowa – jeżeli niezdolność do pracy jest okres

Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy
Renta szkoleniowa – orzeczono celowość do przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Przyznawana na 6 miesiecy – możliwe wydłużenie do max 30 mc na wniosek starosty

Renta rodzinna – po osobach, które w chwili śmierci miały ustalone prawo do emerytury, po osobach, które w chwili śmierci miały ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, po osobach, które w chwili śmierci spełniały warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń

---

1. Jedyny przypadek, gdy umowa o dzieło jest tytułem ubezpieczenia↩