INFLACJA

STATYSTYKA INFLACJI W POLSCE.

1. Historia

• Patrząc na wskaźniki inflacji średniorocznej od roku 1989 widzimy hiperinflację w roku 1989, która trwała jeszcze na początku 1990 roku i zawyżyła inflację średnioroczną za rok 1990.

• Hiperinflacja w roku 1989 spowodowana była przede wszystkim uzgodnionym podczas obrad „Okrągłego Stołu” wprowadzeniem zasady waloryzacji płac o wartość inflacji.

• Reformy (plan Balcerowicza) ministra finansów Leszka Balcerowicza i premiera Tadeusza Mazowieckiego spowodowały obniżenie inflacji w roku 1990. Wtedy też miała miejsce likwidacja PGR-ów i pierwsza fala bezrobocia. Nastąpiło znaczne zmniejszenie popytu na towary. W następnych latach inflacja systematycznie się zmniejszała.

• Gwałtowny jej spadek nastąpił w roku 2002. W tym czasie w Polsce gwałtownie wzrosło bezrobocie połączone z wielką skalą prywatyzacji i z reformą ZUS-u.

• W roku 2004 obserwujemy niewielki wzrost inflacji po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

1. Obecnie:

• W kwietniu 2013 roku wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w Polsce (inflacja CPI) obniżył się do 0,8% z 1% (rok do roku) miesiąc wcześniej. To najniższy poziom inflacji od czerwca 2006 roku, gdy również ukształtowała się ona na poziomie 0,8% R/R. Jeszcze w czerwcu ub.r. ceny rosły o 4,3% R/R.

• Dane opublikowane przez GUS okazały się nieco powyżej oczekiwań. Prognozy ekonomistów ankietowanych przez agencję Reutera zawierały się w przedziale od 0,6% do 0,9% R/R, przy medianie na poziomie 0,7% R/R.

• W relacji miesięcznej ceny wzrosły w kwietniu o 0,4%. Rynkowy konsensus kształtował się na poziomie 0,3% M/M. W marcu było to 0,2% M/M.

• W kolejnych miesiącach inflacja może jeszcze się obniżać. Ponownie zacznie ona przyspieszać od jesieni. Na koniec roku wskaźnik CPI powinien ukształtować się na poziomie 1,5-1,6% R/R.

Inflacja – to wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce, który ma charakter ciągły oraz wywołuje negatywne skutki w społecznym procesie gospodarowania (zaburza prawidłowe funkcjonowanie mechanizmu społeczno-gospodarczego).

Deflacja –to spadek ogólnego poziomu cen, ma charakter trwały, jest to zjawisko niekorzystne dla gospodarki, zwłaszcza gdy wykazuje tendencję do pogłębiania się.

Spadek cen nie jest deflacją, kiedy:

• jest spowodowany postępem technicznym,

• dotyczy produktów sezonowych.

Inflacja a deflacja:

Groźniejsza dla gospodarki jest deflacja: mają wtedy miejsce działania antyinwestycyjne, które tłumią/hamują wzrost gospodarczy oraz zwalniają i zmniejszają gospodarkę, co jest bardzo niebezpieczne.

• Prześledzić długookresową walkę gospodarki japońskiej z deflacją.

Inflacja jest zjawiskiem akceptowalnym, gdy jej poziom jest w dolnych granicach inflacji pełzającej – działa wtedy mobilizująco i pro wzrostowo na gospodarkę.

Dezinflacja – oznacza obniżanie się stopy inflacji z wyższego poziomu na niższy, pod wpływem określonej polityki gospodarczej, czy też oczekiwań podmiotów rynkowych i ich zachowań związanych z ustalaniem cen.

Inne typy inflacji:

Stagflacja – cechuje ją równoczesne występowanie stagnacji gospodarczej i wysokiej stopy inflacji.

• stagflacja popytowa – proces przystosowawczy wynikający z wcześniejszej inflacji popytowej; może być traktowana jako zjawisko ściśle związane z przebiegiem cyklu koniunkturalnego, a pojawia się w tej fazie cyklu, w której ceny i koszty nadal wzrastają, pomimo zahamowania lub obniżania się rozmiarów produkcji, co ma związek z powolnym dostosowaniem się płac do zmian w popycie.

• stagflacja podażowa – wynika z autonomicznego przesunięcia krzywej podaży, a spowodowana jest tzw. wstrząsem podażowym (np. gwałtowny wzrost cen surowców), który doprowadza do wzrostu cen produkowanych dóbr oraz do spadku produkcji.

Slumpflacja – oznacza łączne występowanie dwóch procesów: inflacji oraz recesji oznaczającej głęboki spadek produkcji i zatrudnienia. Ten typ inflacji wystąpił w gospodarce polskiej w początkowej fazie transformacji systemowej.

Slumpflacja i stagflacja to zjawiska cenowe, które pojawiły się na rynku w czasie powojennego kryzysu naftowego (energetycznego). Są kumulacją zjawisk niekorzystnych, dlatego ciężko na nie oddziaływać i im przeciwdziałać.

Podział inflacji:

1. wg tempa narastania:

• pełzająca – do 5%

• umiarkowana – 5-10%

• galopująca – 10-99%

• hiperinflacja – trzycyfrowa w skali rocznej

• megainflacja – sięgająca wieludziesiąt procent miesięcznie (np. w Zimbabwe)

–> sprawdzić najwyższe poziomy

1. wg przyczyn:

• podażowa (kosztowa) – spowodowana jest wzrostem kosztów produkcji niezależnie od agregatowego popytu na towary (nie ma on odzwierciedlenia w popycie).

Rodzaje i przyczyny inflacji podażowej:

• i. płacowa, gdy występuje wzrost płac niezależnie od popytu na pracę, nie jest związany ze wzrostem wydajności społecznej, np. gdy związki zawodowe domagają się wzrostu płacy minimalnej,

• i. wywołana przez podatki, gdy wzrost podatków „przerzucany” jest na ceny,

• i. wywołana przez zyski, gdy przedsiębiorstwa wykorzystują swoją pozycję monopolistyczną na rynku, aby podnieść ceny niezależnie od popytu na ich wyroby,

• i. wywołana przez ceny dóbr importowanych, gdy ceny te rosną niezależnie od poziomu agregatowego popytu,

• i. spowodowana przez klęski, nieurodzaje, ograniczenia państwa.

• popytowa – występuje, gdy zagregowany popyt efektywny na towary ustala się na poziomie przewyższającym możliwości jego zaspokojenia; podaż pieniędzy na rynku przekracza wartość towarów i usług, co powoduje spadek siły nabywczej pieniądza.

Przyczyny inflacji popytowej:

• ekspansywna polityka pieniężna (zmniejsza ilość pieniądza w obiegu),

• ekspansywna polityka fiskalna (kiedy zwiększają się wydatki na zasiłki, zapomogi itd.),

• ograniczenia wprowadzane przez państwo (np. embargo),

• przyczyny pozaekonomiczne: niedobory wynikające z klęsk, nieurodzajów, wyczerpywanie się pewnych zasobów.

Rodzaje inflacji popytowej:

• i. budżetowa – jej przyczyną deficyt budżetowy (wydatki rządowe przewyższające dochody) finansowany za pomocą monetyzacji (kreacji pieniądza bez pokrycia w towarach i usługach),

• i. kredytowa – spowodowana jest przez nadmierne zaciąganie pożyczek bankowych, co prowadzi do wzrostu ilości pieniądza w obiegu, a w efekcie do wzrostu popytu globalnego.

1. wg przejawów i skutków:

• otwarta (cenowa) – przejawia się w nieskrępowanym żadnymi ograniczeniami wzroście cen do poziomu równoważącego na bieżąco strumienie popytu i podaży:

• jawna – inflacja zarejestrowana, pokazywana,

• ukryta – nie jest wykazywana przez oficjalne statystyki; widać ją w niedoborach rynkowych.

Domeną gospodarki centralnie planowanej była inflacja ukryta i niedobory rynkowe, po zmianie systemu gospodarczego nastąpił wybuch inflacji: inflacja ukryta przekształciła się w jawną.

• tłumiona (zasobowa) – administracyjna kontrola cen uniemożliwia swobodne regulowanie procesów rynkowych przez mechanizm cenowy.

1. ze względu na zakres kontroli:

• kontrolowana – państwo może na nią oddziaływać poprzez swoje narzędzia,

• żywiołowa – państwo nie ma kontroli nad gospodarką i inflacją, nie może już nad nią zapanować i jej obniżyć; inflacja ciągle rośnie, może doprowadzić do anarchii gospodarczej (np. Zimbabwe, Somalia).

1. ze względu na to, czy jej przyczyny leżą w granicach danego kraju (zależne od charakteru gosp.):

• egzogeniczna – importowana,

• endogeniczna – wywołana reakcją łańcuchowa w kraju, w danej gospodarce.

Gdy kryzys światowy zaczynał docierać do Polski jego przyczyny były importowane, dlatego Polska tak długo się jemu opierała.

1. ze względu na oczekiwania inflacyjne podmiotu gospodarczego:

• rzeczywista – taką inflację się planuje, przewiduje; zmiana poziomu cen, na podstawie której określa się poziom inflacji,

• oczekiwana – taka inflacja, jakiej oczekują podmioty gospodarcze i jaką wkalkulowują w swoją działalność,

• nieoczekiwana – różnica między inflacją rzeczywistą a oczekiwaną, wynika z oczekiwań zachowań, a nie procesów gospodarczych.

Oczekiwania inflacyjne są niezwykle groźnym zjawiskiem dla gospodarki. Mimo że inflacja w gospodarce wynosiłaby tyle a tyle, to oczekiwania ludzi doprowadzają do innego poziomu i nasilenia się zjawiska inflacji.

antycypacja popytu – w mikroekonomii, jeden z czynników/determinantów czasowego kształtowania się popytu; popyt ten nie jest wywołany faktyczną potrzebą (antycypować – wyprzedzać).

Oczekiwania inflacyjne – przewidywanie, jak w przyszłości będzie się zmieniała inflacja. Oczekiwania inflacyjne dotyczą podmiotów profesjonalnie zajmujących się finansami jak i osób prywatnych. W Polsce badaniem oczekiwań inflacyjnych zajmuje się IPSOS na zlecenie Narodowego Banku Polskiego.

Wyróżniamy:

• Adaptacyjne oczekiwania inflacyjne – okresowo wolniejsza inflacja skłania ludzi do oczekiwania podobnego trendu w przyszłości, uznają oni, że skoro teraźniejsze tempo inflacji maleje, stopniowo zmniejsza się również przewidywana przyszła stopa inflacji. Teoria oczekiwań adaptacyjnych opiera się na założeniu, że przyszłość będzie podobna do niedawnej przeszłości.

• Racjonalne oczekiwania inflacyjne – w tym wypadku ludzie potrafią dobrze wykorzystać dostępne informacje o sytuacji gospodarczej, „profesjonalnie” przewidują jej zmiany i natychmiast się do nich dostosowują. Teoria racjonalnych oczekiwań wychodzi z założenia, że ludzie zazwyczaj prawidłowo przewidują przyszłość.

Spirala inflacyjna – samoczynny mechanizm dostosowania cenowego. Pomiędzy przyczyną inflacji a jej skutkiem (czyli wzrostem ogólnego poziomu cen) zachodzi zależność, która ma cechy sprzężenia zwrotnego, a sprzężenie to ma charakter automatyczny.

Modele spirali inflacyjnych:

1. popyt-cena-popyt – w wyniku wzrostu popytu dochodzi do wzrostu ogólnego poziomu cen i spadku siły nabywczej pieniądza. Wywołuje to natychmiastową presję na wzrost dochodów pieniężnych uczestników rynku, co doprowadza do ponownego wzrostu popytu i dalszego „ciągnienia” cen w górę.

2. koszty-ceny-koszty – wzrost kosztów pociąga za sobą wzrost cen, a ten z kolei wzrost płac i innych form dochodów, co wywołuje kolejny wzrost kosztów i dalszy wzrost ogólnego poziomu cen.

Zjawisko inflacji sprawia, iż w obiegu pojawia się większa ilość pieniądza, co prowadzi w efekcie do wzrostu cen. Tym samym oznacza to, iż spada siła nabywcza pieniądza, co z kolei wywołuje presję na rynek na podwyższenie dochodów nominalnych. Wzrost dochodu prowadzi z kolei do podwyższenia cen, co znowu prowadzi do spadku siły nabywczej pieniądza.

Aby obliczyć zmiany ogólnego poziomu cen konstruuje się wskaźnik cen, będący miarą procentowych zmian wydatków związanych z zakupem pewnego ustalonego zastawu dóbr (tzw. koszyk dóbr i usług) w jakimś okresie. Wyróżniamy np.:

1. Wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych (CPI) – nie jest do końca obiektywny i rzetelny, bo można zmienić produkty w koszyku i wagę produktów, co wpływa na końcowy wynik.

2. Wskaźnik cen hurtowych i detalicznych (PPI) – obarczony jest mniejszym błędem.

3. Wskaźnik cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład PKB (deflator PKB)

Wskaźnik stopy inflacji – określa procentowy wzrost ogólnego poziomu cen w ciągu roku.

Skutki inflacji zależą od:

• stopy inflacji,

• polityki prowadzonej przez państwo,

• stanu gospodarki,

• poziomu zakresu antycypowania,

• przyjętej w danym państwie koncepcji (monetarystyczna, keynesowska).

Inflacja a bezrobocie. (umieć wykresy)

1. Krzywa Phillipsa – krótkookresowa,

2. Zmodyfikowana krzywa Philipsa (Samuelson, Solow),

3. Teoria naturalnej stopy bezrobocia (Friedman, Phelps) – długookresowa.

Bezrobocie naturalne – jego poziom odpowiada stanowi równowagi; to bezrobocie wynikające z niedoskonałości funkcjonowania rynków, niepełnej informacji o rynku pracy oraz niedopasowań strukturalnych popytu i podaży pracy; nie może być trwale obniżone za pomocą ekspansywnej polityki makroekonomicznej.

CYKL KONIUNKTURALNY

WSPÓŁCZESNY KRYZYS

Obecnie trwający kryzys to kryzys kredytów hipotecznych, kryzys na rybkach nieruchomości. Początkowo mylnie był nazywany zadłużeniowy, lecz tak na prawdę spowodowany jest nierównowagą między sferą realną a finansową. Symboliczną datą rozpoczęcia się tego kryzysu jest 15 września 2008, kiedy to upadł amerykański bank Lehman Brothers. Choć już od roku 2006 mówiło się, iż kryzys musi nastąpić.

Polityka makroekonomiczna państwa może wpływać na gospodarkę. To od niej może zależeć czy dany kraj wpadnie w kryzys oraz czy z niego wyjdzie. A więc polityka ekonomiczna państwa jest zarówno przyczyną jak i lekarstwem na kryzys, wpływa na sytuację gospodarczą i daje konkretne efekty.

Nie każde wahania są cyklem koniunkturalnym. Aby tak było muszą być spełnione warunki.

CYKLE KONIUNKTURALNE muszą:

- być cykliczne,

- występować regularnie,

- pojawiać się, co pewien czas,

- być ogólnogospodarcze.

HISTORIA CYKLI KONIUKTURALNYCH

• Pierwsze opisane cykle koniunkturalne pojawiły się po 1776 roku, kiedy to nastąpiła rewolucja przemysłowa w Anglii.

• Historyczne cykle miały charakter krajowy i gałęziowy (w danej branży). W tamtych czasach najbardziej rozwinięte było tkactwo – to tam wprowadzono pierwsze maszyny.

• W późniejszych czasach cykle a więc i kryzysy zaczęły pojawiać się w całych gospodarkach oraz przybierały charakter międzynarodowy.

• Obecnie cykle koniunkturalne mają charakter światowy.

Słowo „kryzys” (krysis) pochodzi z języka greckiego. Pierwotnie oznaczało moment przełomowy, punkt zwrotny, okres przełomu, ale także osiew, wybór, rozstrzygnięcie.

Kryzysy gospodarcze, czyli okresowe zwolnienia aktywności gospodarczej, są zjawiskiem odwiecznym. Niegdyś o ich rytmie decydowały przede wszystkim czynniki zewnętrzne w stosunku do gospodarki: zjawiska naturalne, jak klęska żywiołowa, epidemia czy nieurodzaj, lub przyczyny polityczne jak wojna. Wraz z rozwojem gospodarki rynkowej na przebieg koniunktury coraz mniej wpływały zjawiska naturalne, wzrosło natomiast znaczenie czynników ekonomicznych.

KLASYFIKACJA CYKLI (3)

• Cykl Jurlara (klasyczny)

  • Trwa od 6 do 10 lat

  • Obejmuje całą gospodarkę narodową

• Cykl Kitchina (mniejszy)

  • Trwa ok 3.5 roku

  • Jego przyczyną są zmiany zapasów = zmiany w kapitale obrotowym

  • Wynikają z bieżącej działalności

• Cykl Kondratiewa (długi, historyczny)

  • Trwa ok 50 lat

  • Jego obserwacji dokonuje się za pomocą danych historycznych, ponieważ jeden uczestnik nie jest w stanie opisać całego cyklu

Ocena ex-ante – termin ekonomiczny oznaczający analizę mającą na celu określenie (ocenę) zapotrzebowania na konkretne działanie przeprowadzone przed jego wdrożeniem

Ocena ex-post – analiza, ewaluacja danego zjawiska po jego realizacji; wyrażenie ex post znaczy "po (fakcie), później"

Wszystkie cykle oceniamy ex-post. Jednak istnieją pewne przesłanki - narzędzia, które pozwalają pokazać, że kryzys nastąpi.

Te narzędzia to tzw. „wyprzedzające wskaźniki koniunktury”. Są to modele, wzory ekonometryczno – statystyczne, które pokazują, co liczyć i jak, tak, aby ukazywało to powtarzalność koniunktury i ewentualne zagrożenie. Służą one do prognozowania przyszłych informacji na temat gospodarki. Są wyliczane na podstawie 10 głównych wskaźników ekonomicznych dla Stanów Zjednoczonych:

1. Średnia długość tygodnia pracy.

2. Nowo rejestrowani bezrobotni.

3. Nowe zamówienia w przemyśle.

4. Osiągi sprzedawców (wyniki sprzedaży).

5. Nowe zamówienia na dobra kapitałowe nie uwzględniające zamówień przemysłu zbrojeniowego.

6. Pozwolenia na budowę domów.

7. Wartość giełdowego indeksu S&P 500.

8. Wskaźnik M2 skorygowany o inflację.

9. Różnica stóp procentowych 10-letnich obligacji i funduszy Rezerwy Federalnej.

10. Indeks oczekiwań konsumentów.

Kryzys da się przewidzieć, nie zaskakuje on ludzi niczym tsunami czy trzęsienie ziemi.

INNE KONCEPCJE CYKLI

• Teoria plam na słońcu

• Teoria innowacji Schumpetera

• Teoria cyklu politycznego

SYSTEMATYZACJA

• Górny punkt zwrotny - ten moment w cyklu koniunkturalnym, kiedy gospodarka osiąga najwyższy poziom, a wskaźniki makroekonomiczne kształtują się na najlepszym poziomie. Jest granicą między poszczególnymi cyklami.

• Dolny punkt zwrotny – ten moment w cyklu koniunkturalnym, kiedy gospodarka osiąga najniższy poziom, a wskaźniki makroekonomiczne kształtują się na najgorszym poziomie.

  • Kryzys oznacza załamanie się gospodarki, które odbywa się między dwoma punktami: górnym i dolnym punktem zwrotnym.

  • Cykl koniunkturalny to okres od jednego górnego punktu zwrotnego do kolejnego górnego punktu zwrotnego

FAZY CYKLU KLASYCZNEGO

• W porównaniu do tego, co było 20, 50 czy nawet 100 lat temu, gospodarka jest większa, co można zmierzyć za pomocą PKB per capita. I choć gospodarki na całym świecie regularnie są dotykane przez kryzysy to jednak cały czas się rozwijają i są większe.

• Występują wahania koniunktury jednak odbywają się one wzdłuż długookresowego, wzrostowego trendu.

Opis z foli:

Kryzys oznacza załamanie gospodarki, co się wyraża spadkiem podstawowych wielkości makroekonomicznych, takich jak PKB, produkcja i inwestycje. W takiej sytuacji pojawia się kolejna cecha kryzysu- wzrastające bezrobocie i spadek stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych.

Następną fazą cyklu, która kumuluje wszystkie negatywne skutki kryzysu, jest depresja ekonomiczna. Oznacza ona stabilizację wielkości ekonomicznych na stosunkowo niskim poziomie. Najniższy poziom tych wielkości w cyklu koniunkturalnym jest nazywany dolnym punktem zwrotnym koniunktury.

Zapoczątkowanie poprawy aktywności gospodarczej oznacza fazę ożywienia, która cechuje się wzrostem podstawowych wielkości makroekonomicznych. Faza ożywienia jest okresem wychodzenia z depresji gospodarczej i stanowi początek ekspansji gospodarczej, która po osiągnięciu poziomu wielkości makroekonomicznych wyższego od maksymalnego poziomu przed kryzysem przeradza się w rozkwit gospodarczy.

Fazę rozkwitu cechuje szybki wzrost wielkości makroekonomicznych, czyli osiągnięcie górnego punktu zwrotnego koniunktury. W fazie rozkwitu narastają przyczyny przyszłego kryzysu ekonomicznego. Przebieg klasycznego (4-fazowego) cyklu koniunkturalnego został przedstawiony na rys. 14.1.

Rozpiętość między górnym a dolnym punktem zwrotnym w cyklu koniunkturalnym nazywamy amplitudą wahań cyklicznych. Niezmienną amplitudą wahań charakteryzują się wahania stałe. Malejącą amplitudę mają wahania tłumione, oznaczające łagodny przebieg cyklu. Wzrastająca amplituda wahań wskazuje na gwałtowny (wybuchowy) przebieg koniunktury.

Kryzys

• faza cyklu koniunkturalnego, charakteryzująca się pogorszeniem się wszystkich wskaźników makroekonomicznych w narastającym (szybkim) tempie.

• Co dzieje się w kryzysie: (skutki ustawione chronologicznie)

  • Występuje nadprodukcja (nagromadzenie zapasów)

  • Nie opłaca się dalej produkować

  • Nie ma popytu na dobra inwestycyjne (na czynniki produkcji)

  • Wzrasta bezrobocie

  • Zmniejsza się dochód indywidualny a następnie narodowy

  • Spadek popytu konsumpcyjnego

  • Wzrasta skłonność do oszczędzania, bo ludzie wiedzą, że będzie tylko gorzej

  • Spadek dochodów budżetowych z podatków bezpośrednich i pośrednich

  • Pojawia się deflacja (spadek cen)

  • Pogarszanie wielkości makroekonomicznych kończy się wraz z kryzysem: tempo zmian jest coraz mniejsze aż nastąpi stabilizacja

• Kryzys ma wiele wad jednak ma tez pozytywne cechy: jest fazą oczyszczająca rynek z podmiotów najsłabszych

Depresja

• stabilizacja gospodarki na najniższym poziomie = ustabilizowanie się wskaźników makroekonomicznych na najgorszym poziomie

  • poziom ten nie jest określony – jest inny dla każdego kraju, ponieważ państwa maja różne struktury gospodarki,

  • poziom ten nigdy nie będzie wynosił 0, bo oznaczało by to, że gospodarka zamarła, a tak nigdy się nie dzieje, ponieważ zawsze jest popyt na dobra Giffena,

  • siła kryzysu zależy od okresu historycznego (w przeszłości kryzysy były słabsze, bo gospodarki były mniej rozwinięte)

Ożywienie

• zaczyna się, gdy wskaźniki makroekonomiczne zaczynają się poprawiać, tempo jest rosnące (wysokie)

• Co dzieje się w ożywieniu:

  • Wzrasta popyt inwestycyjny

  • Wzrasta zatrudnienie czynników produkcji

  • Zmniejszenie bezrobocia

  • Wzrost dochodów

  • Rośnie popyt konsumpcyjny

  • Wzrost popytu inwestycyjnego

  • Rosną ceny (inflacja)

• Impulsy ożywienia gospodarki tkwią w postępie technologicznym i popycie inwestycyjnym

Rozkwit

• zaczyna się, gdy wskaźniki makroekonomiczne przekroczą najwyższy poziom (punkt zwrotny) z poprzedniego cyklu (jest to najbardziej czytelny punkt), wskaźniki cały czas się polepszają jednak tempo tych zmian jest coraz mniejsze (malejące).

  • Przedsiębiorstwa produkują na maksymalnym poziomie, czynniki produkcji wyczerpują się, aby zwiększyć produkcję a tym samym zyski przedsiębiorcy zatrudniają kolejne czynniki produkcji jednak już mniej efektywne, które powodują coraz mniejszy wzrost efektywności, coraz mniejsze przyrosty powoduje to przegrzanie a w konsekwencji nadprodukcję i wracamy do pierwszej fazy cyklu

? dlaczego nie można zapobiec powstaniu kryzysu?

- każdy przedsiębiorstwa liczy na to, że jednak uda się uniknąć kryzysu, i chce wykorzystać okazję, aby osiągnąć zysk (bierze korzystne kredyty, podwaja produkcje itp.)

- historia ekonomii to „historia chciwości”

- człowiek jest nienasycony i zawsze chce więcej, liczy na to, że innym się nie uda, ale jemu na pewno tak

? co jest bardziej groźne: kryzys czy depresja?

• kryzys jest bardziej groźny, ponieważ gospodarka szybko się zmienia i nie można nic zaplanować. Pierwszym optymistycznym momentem dla gospodarki jest, gdy cykl osiągnie dolny punkt przegięcia, ponieważ gospodarka stabilizuje się zaczyna się depresja i nareszcie można zacząć tworzyć jakieś plany na przyszłość, bo można przewidywać jak będzie wyglądać gospodarka za jakiś czas.

? gdzie są impulsy w gospodarce, które powodują, że gospodarka wychodzi z depresji i zaczyna się ożywienie?

- na rynku zostały tylko przedsiębiorstwa, które były najsilniejsze

- przedsiębiorcy zaczynają wydawać pieniądze na dobra inwestycyjne, w momencie, gdy jakaś maszyna do produkcji dóbr podstawowych się popsuje

- rośnie produkcja tych dóbr inwestycyjnych

- zwiększa się zatrudnienie

- ludzie maja większe dochody

- zaczynają więcej wydawać przez c zwiększa się popyt na dobra konsumpcyjne

- większy popyt składnia przedsiębiorców do kolejnych inwestycji

- i tak w kółko …

• Jakie były impulsy (przyczyny) do zmiany cyklu koniunkturalnego: (4)

  • Rozwój interwencjonizmu państwowego (zmiana struktury gospodarki)

  • Postęp techniczny

  • Monopolizacja gospodarki

  • Globalizacja (umiędzynarodowienie)

• Co spowodowały te przyczyny = jakie zaszły zmiany w cyklu

  • Zmniejszenie ilości faz z 4 do 2 (recesja i ekspansja)

  • Spłaszczenie amplitudy wahań

  • Czas trwania cyklu jest krótszy (ok. 3-4 lata)