ISTOTA ZWROTU EPISTEMOLOGICZNEGO, RACJONALIZM I EMPIRYZM

SPÓR O ŹRÓDŁA POZNANIA:

- RACJONALIZM GENETYCZNY: JEDYNYM ŹRÓDŁEM POZNANIA JEST DOŚWIADCZENIE ZMYSŁOWE

"UMYSŁ LUDZI JEST JAK NIEZAPISANA TABLICA" NIE MA NICZEGO W INTELEKCIE CZEGO NIE

BYŁOBY W ZMYSŁACH

SPÓR O NATURĘ POZNANIA PRAWDOMOCNEGO:

- RACJONALIZM METODYCZNY: POZNANIE PRAWOMOCNE UZYSKIWANE JEST NP POPRZEZ

INTUICJE INTELEKTUALNĄ, ROZUMOWANIE ITP.

- EMPIRYZM METODYCZNY: POZNANIE PRAWOMOCNE TO POZNANIE OPIERAJĄCE SIE NA DOSWIADCZENIU


Racjonalizm genetyczny, natywizm – pogląd dotyczący natury źródeł poznania (genezy poznania), przeciwstawiający się empiryzmowi genetycznemu. Według racjonalistów genetycznych umysł ludzki dzięki samej swojej konstrukcji posiada wiedzę lub uposażenie mentalne, która jest wcześniejsza od doświadczenia (przede wszystkim zmysłowego). Wiedza ta ma charakter pewny i poprzedza wszelkie poznanie nie tylko w sensie czasowym (jako "wiedza wrodzona"), ale przede wszystkim jako warunek wszelkiego poznania.

Racjonalizm metodologiczny (aprioryzm) – w kategoryzacji problemów filozoficznych zaproponowanej przez Kazimierza Ajdukiewicza^[1], jest to stanowisko epistemologiczne (a nie psychologiczne) w sporze o źródła poznania. Według tego stanowiska, podstawy poznania świata są aprioryczne, niezależne od doświadczenia.

empiryzm genetyczny, 

filoz. pogląd przeciwstawny natywizmowi, głosi, że umysł jest pierwotnie pozbawiony treści poznawczych (tabula rasa ‘nie zapisana tablica’), których dostarcza mu (bezpośrednio lub pośrednio) doświadczenie;

1) empiryzm genetyczny - głosi, że umysł ludzki jest pierwotnie nie ukształtowany (tabula rasa). Napełnia go wiedzą dopiero doświadczenie.

2) empiryzm metodologiczny - pogląd, wg. którego uzasadnienie poznania ludzkiego musi być oparte bezpośrednio lub pośrednio na doświadczeniu − aposterioryzm.