WIERTNICTWO

TERMINOLOGIA

Cz. 1 z 3

Wiercenie otworu wiertniczego – jest to zespół czynności technologicznych związanych z wykonywaniem cylindrycznego wyrobiska górniczego w skorupie ziemskiej górotworu metodami wiertniczymi.

Górotwór – ośrodek gruntowy, lub kompleks skał (masyw skalny), w którym wykonuje się wyrobisko górnicze. (teren obszaru górniczego).

Otwór wiertniczy – jest to wyrobisko górnicze o przekroju kołowym, wykonane w skorupie ziemskiej metodami wiertniczymi. Otwór charakteryzuje się małymi wymiarami poprzecznymi w stosunku do wymiarów podłużnych (średnica jest niewielka w porównaniu z głębokością).

Górna część część otworu wychodząca na powierzchnię nazywa się wylotem otworu i jest zazwyczaj orurowaną.

Dno otworu wiertniczego – dolna część otworu wiertniczego o przekroju kołowym, prostopadła do jego osi, uzyskana w wyniku zwiercenia skały.

Dno w czasie wiercenia otworu obniża się na skutek działania narzędzia urabiającego skałę lub grunt.

Ściana otworu wiertniczego – powierzchnia boczna otworu wiertniczego ograniczona od góry wylotem a od dołu dnem otworu wiertniczego.

Oś otworu wiertniczego – miejsce geometryczne punktów środkowych otworu wiertniczego.

Głębokość otworu wiertniczego – odległość pionowa wylotu otworu liczona od przyjętego punktu na powierzchni terenu do płaszczyzny poziomej poprowadzonej przez dno otworu, lub długość odcinka zawartego pomiędzy punktem pomiarowym, np. dno a jego rzutem na płaszczyznę poziomą (powierzchnia terenu).

Długość otworu wiertniczego – odległość od dna otworu wiertniczego do punktu umownego na powierzchni terenu, mierzona wzdłuż osi otworu, lub długość odcinka otworu wiertniczego mierzona wzdłuż osi otworu od powierzchni terenu do określonego punktu głębokościowego np. dno otworu. Miarą wielkości jest długość przewodu wiertniczego, rur okładzinowych lub kabla pomiarowego.

Odwiert - otwór wiertniczy, w którym zakończono czynności wiertnicze (wiercenie, orurowanie, cementowanie, opróbowanie); ,,wykonany i uzbrojony technicznie otwór wiertniczy”.

Wiertnia – obszar, na którym zamontowana jest wiertnica, zespół urządzeń i zabudowań niezbędnych przy wykonywaniu otworu wiertniczego określonym sposobem.

Wiertnica – zespół urządzeń wiertniczych składający się z wieży lub masztu, systemu wielokrążków, wyciągu wiertniczego, mechanizmu napędowego, stołu obrotowego oraz pomp płuczkowych; wiertnica: 1. Dołowa, 2. Głowicowa, 3. Małośrednicowa, 4. Obrotowa stołowa, 5. Przenośna, 5. Przewoźna, 6. Samojezdna, 7. Stacjonarna, 8. Udarowa, 9. Uniwersalna, 10. Wrzecionowa.

Wieża wiertnicza – sztywna kratowa konstrukcja w formie ściętego ostrosłupa, przeznaczona do przenoszenia obciążeń pionowych i wykonywania operacji związanych z zapuszczaniem i wyciąganiem przewodu wiertniczego i rur okładzinowych.

Pomost wieżowy – konstrukcja pomocnicza wieży lub masztu, na której jest opierany pas rur płuczkowych lub obciążników.

Mostek pomocniczy – pomost w wieży lub maszcie wiertniczym przeznaczony jako miejsce robocze przy operacjach dźwigowych rur okładzinowych.

Maszt wiertniczy – nośna konstrukcja metalowa, słupowa lub kratowa, spełniająca rolę wieży wiertniczej.

Wieżomaszt wiertniczy – forma pośrednia pomiędzy wieża wiertniczą a masztem wiertniczym.

Wieżomaszt składa się z dwóch części: ze stojaka pomocniczego i masztu właściwego. W czasie montażu stojak służy do podnoszenia masztu, po założeniu stanowi zaś dla niego oparcie.

Wieże używane są obecnie tylko w specjalnych przypadkach.

O wysokości wież i masztów decydują względy ekonomiczne:

- do głębokości 3000 m – 41m,

- powyżej 3000 m – 58m.

Obecnie coraz częściej zamiast wież stosuje się maszty:

a) z odciągami,

b) bez odciągów.

Podbudowa wiertnicy – konstrukcja nośna pod elementem wiertnicy, zapewniająca ich właściwe położenie i umocowanie.

Znajduje się miejsce dla umieszczenia rury odlewowej oraz zestawu głowic przeciwerupcyjnych. Według norm API wysokość podbudowy wież może wynosić 2,21m, 3,05m, 4,27m.

Wyciąg wiertniczy – zespół wiertniczy składający się głównie z bębna linowego i układu hamulcowego, służący do nawijania liny wiertniczej wielokrążkowej, zapuszczania i wyciągania przewodu wiertniczego i rur okładzinowych oraz do posuwu podwieszonego przewodu wiertniczego w kierunku pionowym w czasie wiercenia otworu.

Długość i średnica bębna wyciągu wiertniczego są bardzo ważnym parametrem konstrukcyjnym zapewniającym prawidłowość nawijania się na bęben liny wielokrążkowej: średnica bębnów ≈ 760mm; długość bębnów ≈ 1500mm.

Przekładnia – jest to mechanizm (układ maszyn) służący do przeniesienia ruchu z elementu czynnego (napędowego) na bierny (napędzany) z jednoczesną zmianą parametrów ruchu czyli prędkości i siły lub momentu siły.

Ze względu na rodzaj wykorzystywanych zjawisk fizycznych, przekładnie dzielą się na:

• mechaniczne,

• elektryczne,

• hydrauliczne.

Przekładnia może być:

• reduktorem,

• multiplikatorem.

• Przekładnie planetarne służą do uzyskania obrotów. Nowsze typy wyciągów mają od 4÷8 prędkości wyciągowych, 1 lub 2 prędkości wsteczne i 2-4 prędkości stołu wiertniczego.

Przekładnia planetarna składa się z 2 współśrodkowych kół zębatych:

• koła słonecznego (centralnego) o uzębieniu zewnętrznym,

• koła pierścieniowego (zewnętrznego) o uzębieniu wewnętrznym.

Między nimi umieszczone są małe koła zębate tzw. satelity, wykonujące obroty, każda wokół własnej osi, a wszystkie razem obiegają wokół całego mechanizmu.

Sprzęgło – urządzenie do łączenia wałów w celu przekazywania momentu obrotowego.

Sprzęgło składa się z:

• członu napędzającego (czynnego) zainstalowanego na wale napędzającym;

• członu napędzanego (biernego) zainstalowanego w wale napędowym;

• elementów łączących.

• Sprzęgła ze względu na sposób sterowania dzieli się na:

• - ręczne,

• - pneumatyczne,

• - hydrauliczne.

WIELOKRĄŻKI

Wielokrążek ruchomy – element wiertniczy składający się z zespołu krążków linowych, umieszczonych na linie wielokrążkowej, służący do podwieszania haka wiertniczego.

Zespół wielokrążek ruchomy – hak – elewator powinien odznaczać się dużym ciężarem dla uzyskania dużej prędkości opadania, napięcia lin wielokrążkowych i układania się lin na bębnie.

Niektóre wielokrążki ruchome wykonywane są łącznie z hakiem w celu skrócenia długości układu.

Wielokrążek stały – element wiertniczy składający się z zespołu krążków linowych, zamontowanych na stale na koronie wieży wiertniczej lub na maszcie.

HAKI WIERTNICZE

Hak wiertniczy – podzespół wiertniczy przeznaczony do podwieszania kolumny przewodu wiertniczego oraz do prac dźwigowych.

Wrzeciono wiertnicze – część konstrukcyjna wiertnicy wrzecionowej, przekazująca moment obrotowy na przewód wiertniczy i umożliwiająca jego przesuwanie w kierunku pionowym w czasie wiercenia otworu.

Stół obrotowy – podzespół wiertnicy obrotowej umożliwiający przekazywanie momentu obrotowego na narzędzie wiercące oraz obracanie przewodu wiertniczego za pomocą wkładów i graniatki, jak również podtrzymywanie kolumny rur okładzinowych lub przewodu wiertniczego w klinach wiertniczych.

Wkłady do stołu – dwudzielny element znajdujący się wewnątrz płyty stołu obrotowego, przeznaczony do umieszczenia w nim klinów przewodu wiertniczego lub wkładów graniatki.