Politechnika Opolska

Wydział Inżynierii Produkcji i Logistyki

Kierunek: Logistyka

III LOG st. (sem. V)

Przedmiot:

„Zarządzanie środowiskiem pracy”

Sprawozdanie 3 – Aparat Piórkowskiego

Prowadzący: Wykonali:

mgr Grzegorz Królczyk

Wstęp teoretyczny

Aparat Piórkowskiego służy do badania szybkości reakcji psychomotorycznej (refleks) na proste bodźce świetlne emitowane w tempie narzuconym przez maszynę. Na wykonanie ma wpływ stopień koncentracji uwagi i koordynacja wzrokowo - motoryczna. Istnieje możliwość dokonywania prób w różnym tempie (60-150 impulsów na minutę) oraz odmiennym czasie trwania próby (30-120 sekund). Można dokonywać pomiarów w symulacji przeciążenia informacyjnego (tempo bardzo szybkie) lub niedociążenia jak w przypadku monotonii.

Refleks - szybkość reakcji organizmu żywego na bodziec przekazywany za pośrednictwem układu nerwowego.

Cel ćwiczenia

Badany reaguje na bodźce w formie świecących się przycisków, których jest 10. Zadaniem badanego jest jak najszybciej wcisnąć przycisk, który akurat jest podświetlony (reakcja musi się czasowo „zmieścić” w czasie ekspozycji świetlnej!).

Badamy cechy takie jak:

• szybkość reakcji psychomotorycznej w tempie narzuconym,

• koordynacja wzrokowo – ruchowa,

• zdolność koncentracji uwagi,

• szybkości i dokładności spostrzegania;

• podejmowanie decyzji pod presją czasu;

• odporności na zmęczenie.

Opis urządzenia i stanowiska.

Urządzenie składa się z :

• panelu sterowania- jest to licznik umieszczony na płycie tylnej aparatu, zlicza poprawne reakcje badanej osoby, obsługiwany jest przez osobę przeprowadzającą badanie;

• panelu badania (klawiatury i zestawu punktów świetlnych)- za pomocą punktów świetlnych prezentowane są bodźce zaś badany reaguje na nie za pomocą klawiszy klawiatury.

Na tylnej ściance aparatu, obsługiwanej przez osobę testującą, znajdują się ponadto:

• przełączniki służące do uruchamiania aparatu („sieć”, „start”, „stop”, „kasuj”),

• przełączniki do programowania tempa zmian wysyłanych impulsów (60, 80, 100, 110, 120 imp/min.),

• liczniki błędów („nadano” i „odebrano” - nieodebranych, bądź odebranych nieprawidłowo sygnałów),

• przełącznik czasu trwania testu: ( 1 min. - 2 min. - 4 min.).

Panel sterowania:

Składa się z następujących elementów:

• wyświetlacza fluoroscencyjnego- służy do prezentowania ustawień i wyników badania. Wyświetlacz daje duży kontrast odczytu, nawet przy bardzo intensywnym oświetleniu.

• klawiatury sterującej- składającej się z czterech przycisków umożliwiających ustawianie parametrów badania oraz inicjowanie rozpoczęcia badania.

Rys. 2. Panel sterowania.

Panel badania

W skład panelu badania wchodzi 10 podświetlanych przycisków. W każdym z przycisków zamontowana jest żarówka, która po zapaleniu podświetla czerwony klawisz przycisku. Wciskając klawisze poszczególnych przycisków badany reaguje na bodźce.

Rys. 3. Panel badania.

Aparat Piórkowskiego przeznaczony jest do przeprowadzania badań u kierowców, instruktorów i egzaminatorów, pracowników na stanowiskach wymagających określonej sprawności psychofizycznej, a także operatorów maszyn i urządzeń przemysłowych.

Cechy urządzenia:

• Dostępne częstotliwości prezentacji bodźców. Badanie może być przeprowadzane w jednej z sześciu szybkości prezentacji bodźców: 60, 75, 93, 107, 125, lub 150 bodźców na minutę;

• Dostępne czasy badania. Badanie może się odbywać w jednym z czterech czasów: 30, 60, 90 lub120 sekund.

Urządzenie automatycznie oblicza:

• ilość zaprezentowanych bodźców;

• liczbową ilość prawidłowych reakcji;

• procentową ilość prawidłowych reakcji;

• umożliwia przerwanie badania w dowolnym momencie, bez utraty wyników.

Rys. 1. Aparat Piórkowskiego.

Wymiary stanowiska badań

Wysokość stołu H - 725  mm 

Wymiary maszyny 

• Wysokość h - 145 mm

• Długość L - 600 mm

• Szerokość l – 300 mm

Tabela pomiarowa

Obliczenia i obserwacje.

Badanie zostało wykonane przez dwóch studentów III roku Logistyki z Politechniki Opolskiej, w budynku P7 Kampusu PO przy Ulicy Prószkowskiej w Opolu, w sali nr 101 (nazwa). Pomieszczenie, w którym przeprowadzono badanie znajduje się na pierwszym piętrze. Pracownia wyposażona jest w oświetlenie jarzeniowe oraz cztery stanowiska robocze, przy których w tym samym czasie inne grupy także wykonywały swoje badania. Badanie wykonywane było w pozycji siedzącej.

Badany I- kobieta, 160 cm wzrostu, 23 lata, okulary.

Badany II- mężczyzna, 182 cm wzrostu, 21 lat.

Badany reaguje na bodźce w formie świecących się przycisków, których jest 10. Zadaniem badanego jest jak najszybciej wcisnąć przycisk, który akurat jest podświetlony (reakcja musi się czasowo „zmieścić” w czasie ekspozycji świetlnej!). Badanie zostało przeprowadzone w dwóch etapach częstotliwości (107 i 125 bodźców) po 60 s każdy. Oboje Badani wykonali po 3 próby podczas każdej częstotliwości.

Wykres nr 1. Uzyskane wyniki dla częstotliwości 107 bodźców na minutę.

Powyższy wykres przedstawia wyniki dwóch Badanych osób przy częstotliwości 107 bodźców na minutę, uzyskanych w trzech próbach. Średni odstęp czasowy pomiędzy bodźcami wyniósł 0,56s. W tym przypadku badanie przeprowadzone było przy zgaszonym świetle. Jak widać, wyniki uzyskane przez Badanych odbiegają w znacznym stopniu od maksimum. Zarówno u Badanego I jak i Badanego II przy kolejnych próbach uzyskane wyniki były coraz lepsze, co może świadczyć o tym, iż Badani posiadali większą wprawę przy próbie drugiej i trzeciej niż przy próbie pierwszej. Przy pierwszej i trzeciej próbie liczba odebranych bodźców u Badanego I była nieznacznie mniejsza niż u Badanego drugiego (odpowiednio 1 i 2 bodźce), natomiast przy próbie drugiej ta różnica jest już troszkę większa i wynosi 4 bodźce. Różnice te mogły być spowodowane hałasem występującym w pomieszczeniu gdzie przeprowadzone zostało ćwiczenie. Średnia liczba odebranych bodźców pry częstotliwości 107 bodźców/min u Badanego I wyniosła 96,67 bodźców/min, natomiast u Badanego II 99,00 bodźców/min. Różnica ta jest niewielka i wyniosła 2,33 bodźca/min, co stanowi 2,4 % u Badanego I i 2,35 % u Badanego II średniej liczby odebranych bodźców.

Wykres nr 2. Uzyskane wyniki dla częstotliwości 125 bodźców na minutę.

W kolejnej serii badania mierzono ilość reakcji przy częstotliwości 125 bodźców na minutę, również w trzech próbach. Średni odstęp czasowy pomiędzy bodźcami wyniósł tym razem 0,48s. W tym przypadku wyniki uzyskane przez Badanych również odbiegają w znacznym stopniu od maksimum. Wyjątkowo słabo wypadła próba druga u obu Badanych w porównaniu do pozostałych prób. Podczas przeprowadzania próby drugiej w sali zapalono światło co wpłynęło na gorszą widoczność wyświetlanych bodźców świetlnych, natomiast próba trzecia wypadła lepiej, ponieważ wzrok Badanych przyzwyczaił sie do zapalonego światła. W próbie pierwszej różnica między uzyskanymi wynikami Badanego I i Badanego II wyniosła 1 bodziec, a wraz z kolejnymi próbami rosła (odpowiednio – 2 i 3 bodźce). Rosnąca różnica odebranych bodźców między Badanymi mogła być spowodowana osłabieniem koncentracji lub monotonią przy wykonywanym badaniu.

Wykres nr 3. Średnie wyniki uzyskane przez badanych dla częstotliwości 107 i 125 bodźców na minutę.

Aby móc stwierdzić, która z badanych osób uzyskała najlepsze wyniki, obliczono średnie ilości reakcji dla każdej z osób przy częstotliwościach 107 i 125 bodźców na minutę i przedstawiono je na wykresie nr 3. Jak widać w obu przypadkach Badany II lepiej poradził sobie z wykonaniem badania niż Badany I. Różnice pomiędzy nimi są jednak niewielkie odpowiednio 2,33 dla częstotliwości 107 bodźców na minutę oraz 2 dla częstotliwości 125 bodźców na minutę. Z powyższych wyników nie możemy jednoznacznie stwierdzić, który z Badanych posiada lepszą koordynację wzrokowo – ruchową, a niewielka różnica w uzyskanych wynikach mogła być spowodowana zaburzeniami koncentracji.

Wnioski

Aparat Piórkowskiego służy do pomiaru szybkości reakcji psychomotorycznej w tempie narzuconym (w naszym przypadku częstotliwość ta wynosiła 107 i 125) i służy do badania operatorów maszyn i urządzeń przemysłowych, a także kierowców. Badania te mają ogromne znaczenie głównie dla kierowców zawodowych, w pracy których koordynacja wzrokowo – ruchowa, a zwłaszcza koncentracja i szybkość reakcji to umiejętności wymagane, a niejednokrotnie ich brak może zaważyć na zdrowiu, a nawet życiu. Również pracownik przy taśmie produkcyjnej powinien posiadać takie umiejętności ponieważ nawet najmniejszy błąd może przynieść duże straty.

Wyniki z pewnością nie są precyzyjne, a na ich zniekształcenie wpływ mogło mieć kilka czynników. Naszym zdaniem dla Badanego I i Badanego II stanowisko, na którym odbywało się badanie nie było odpowiednio dostosowane do indywidualnych cech antropometrycznych badanego. Wysokość stołu i siedzenia nie była regulowana, więc badani dla wygody, wykonywali badanie na stojąco. Postawa badanego była więc zgarbiona, co mogło powodować bóle kręgosłupa i mięśni. Zadanie to było monotonne, co powodowało zmniejszenie wydajności pracy i zwiększenie liczby błędów. Innymi czynnikami, jakie mogły wpłynąć na wyniki naszych badań są czynniki zewnętrze, jakim jest np. hałas, którego nie dało się uniknąć, gdyż w pracowni, w której odbywało się nasze badanie, kolejne trzy grupy przeprowadzały swoje badania, w których wymagane było gaszenie i zapalanie światła, co przeszkadzało badanemu w skupieniu się na zadaniu. Mogło mieć to wpływ na poziom koncentracji badanego co w konsekwencji wydłużyło czas reakcji.