70. Samorząd terytorialny a jednostka samorządu terytorialnego; samorząd terytorialny a samorządy specjalne.

71. Rodzaje gmin; jednostki pomocnicze gminy.

72. Miasto na prawach powiatu jako jednostka podziału terytorialnego i jako jednostka samorządu terytorialnego.

73. Zakres działania jednostek samorządu terytorialnego.

Zadania Własne: zadanie własne gmin, zadanie (własne) powiatu, zadania (własne) województwa. Wykonywane za własne pieniądze gmin itd., wyjątkowo wsparcie państwa (gminy). Zadania własne powiatu i województwa są w 90% finansowane przez państwo.

Zadania z zakresu administracji rządowej:

1. Zadania zlecone: występują tam gdzie nie ma lub prawie nie ma dominacji rządowej, zadania zlecane gminom, powiatom, województwom. Zadanie zlecane gminom nie stają się zadaniami gminy – konieczność administracyjno-strukturalna. Ustawa nie używa słowa – „zadania zlecane powiatom”. Wykonywanie za państwowe pieniądze, zadania państwowe.

2. Zadania związane z organizacją wyborów i referendów.

3. Zadania powierzone.

* Zadania z zakresu administracji rządowej: możliwość zawierania porozumień, które wywierają skutki indywidualne (nie ex lege), można powierzyć zadania gminie, powiatomi i województwie –> nowe zadania. Dzielimy na: zadanie zlecane i zadania powierzane w drodze porozumień. (Wojewoda powierza w swoim imieniu zadania zlecone, ale nadal należą do wojewody)

* Zadania własne ex lege: zadania zaspokajające potrzeby wspólnoty, zadania gminy: enumeracja niezamknięta, „w szczególności”. Domniemanie kompetencji zadań gminy. Zadania powiatu: katalog zamknięty ale „ustawa może określić inne zadania” – delikatne otwarcie. Zadania województwa.

* Zadania zlecone ex lege: gminom: Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Powiatom: zadania „cudze u was”. Do miast na prawach powiatu: kierownicy powiatowych służby inspekcji i straży to zadania rządowe, zadaniem powiatu jest zapewnienie możliwości wykonywania ich funkcji. Województwom: Art. 14 2. Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa.
3. Ustawy mogą nakładać na województwo obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

* Zadania powierzone w drodze porozumienia:

- porozumienie administracyjne: ustrojowe, między administrującymi, umowy publicznoprawne, charakter aktu normatywnego, sednem jest zmiana właściwości organu na podstawie umowy, publikowanie w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

-Wojewoda: wojewoda może powierzyć swoje kompetencje jednostkom samorządu terytorialnego -> organ przekazuje swoje kompetencje podmiotowi. Wojewoda zawiera porozumienie z organami wykonawczymi jednostek samorządu terytorialnego, stronami w rzeczywistości jest powiat i gmina. Nie można zapisać nowego środka nadzorczego, wojewoda ma tylko środki informacyjne.

-Gmina: spory majątkowe w stosunku do zadań powierzonych rozpatruje Sąd Powszechny. Porozumienie w tym fragmencie to umowa cywilnoprawna, spory kompetencyjne -> nie wiadomo kto ma rozpatrywa: sąd powszechny nie ma takich kompetencji, a sąd administracyjny nie ma zapisanej takiej kompetencji.

-Powiat: zadanie powierzone idą tylko w dół, kierunek pro samorządowy.

-Wojewódzka: nie ma przepisu, że województwo może zawierać porozumienia z powiatem.

74. Zakres przedmiotowy referendum lokalnego; ważność i wynik referendum lokalnego.

Referendum polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami.

art 2. ustawy o referendum lokalnym: "W referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspolnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki, lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy także wójta (burmistrza, prezydenta)."
Mogą w nim brać udział tylko mieszkańcy uprawnieni do głosowania, a więc tacy, którzy ukończyli 18 lat, są obywatelami polskimi, stale zamieszkującymi na obszarze działania jednostki samorządu terytorialnego, pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. W tym samym czasie można mieć tylko jeden adres stałego zameldowania. Praw wyborczych nie mają osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym oraz pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym a także pozbawione praw wyborczych przez Trybunał Stanu.

zakres przedmiotowy:

zakres przedmiotowy jest prawie analogiczny, ale na wszelki wypadek przytocze szczegóły tak, jak Boć rzecze:

gmina
określenie "każda sprawa mieszcząca się w zakresie zadań i kompetencji jej organów nie oznacza, że referendum można przeprowadzić w każdej sprawie. Ponieważ referendum gminne ma charakter rozstrzygający, dlategoteż jego zakres przedmiotowy ograniczony będzie przepisami ustalającymi zakres wyłącznej właściwości organów gminy. Wg. ustawy o referendum lokalnym wyłączność odwołania przed końcem kadencji wójta, burmistrza, prezydenta przysługuje właśnie instytucji referendum.

Dodatkowo przedmiotem referendum gminnego może być samoopodatkowanie się. Jego wynik jest rozstrzygający, jeśli w referendum tym za jednym z rozwiązań opowiedziało się co najmniej 2/3 głosujących. W tej sprawie również rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum.

powiat

w referendum mieszkańcy wyrażają w drodze głosowania:

-co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej wspólnoty,

-w sprawie z zakresu zadań i kompetencji organów wspólnoty

- lub w sprawie odwołania rady powiatu (wyłączność referendum w sprawie odwołania przed końcem kadencji) .Można je przeprowadzić nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od dnia wyborów lub dnia ostatniego referendum w sprawie odwołania i nie póżniej niż 6 miesięcy przed upływem kadencji.

województwo:

zasięg przedmiotowy kompetencji referendum wojewódzkiego jest taki sam dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego i uregulowany został w art. 2 ustawy o referendum gminnym.

ważność referendum:

Referendum jest ważne, jeśli przystąpiło do niego co najmniej 30% uprawnionych, natomiast referendum dotyczące odwołania organu gminy jest ważne gdy wzięło w nim udział nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu.

Wynik referendum:

referendum jest rozstrzygające, jeśli za danym rozwiązaniem oddano więcej niż połowę głosów.

75. Postępowanie w sprawie przeprowadzenia referendum lokalnego.

Mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają, w drodze referendum, swoją wolę co do sposobu rozstrzygania istotnych dla tej wspólnoty spraw. Ustawodawca przyznał im również możliwość odwołania pochodzących z wyborów bezpośrednich organów samorządu terytorialnego: sejmiku województwa, rady powiatu i gminy, a także wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Sposób i tryb przeprowadzania referendum lokalnego określa ustawa z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym.

Inicjatorem przeprowadzenia referendum lokalnego w sprawie odwołania rady gminy (powiatu, sejmiku województwa) oraz wójta może być:

– organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar tej gminy;

– statutowa struktura terenowa partii politycznej, której obszarem działania jest co najmniej obszar tej gminy;

– co najmniej jeśli chodzi o gminę także 5. obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy.

Inicjator referendum, na swój koszt, podaje do publicznej wiadomości mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego przedmiot zamierzonego referendum, przy czym podanie do wiadomości następuje w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie. Jedynie informacja o referendum powiatowym i wojewódzkim powinna zostać ogłoszona w prasie codziennej, ogólnodostępnej na terenie danej jednostki (art. 13 UstRefLok).

W przypadku gdy przedmiotem referendum jest odwołanie organów jednostek samorządu terytorialnego (JST), informacja o przedmiocie referendum powinna zawierać uzasadnienie.

Informację inicjator referendum przekazuje również organowi stanowiącemu JST (wójtowi) oraz komisarzowi wyborczemu. Zbieranie podpisów odbywa się w terminie 60 dni od dnia powiadomienia komisarza wyborczego i wójta o zamiarze wystąpienia z inicjatywą odwołania rady (organu JST). Każda z kart, na której zbierane są podpisy, powinna zawierać informację, że wycofanie swojego poparcia dla inicjatywy jest bezskuteczne. Dla skutecznego wszczęcia procedury referendalnej jest wymagane zgromadzenie podpisów co najmniej 10 proc. uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy (innej jednostki samorządu terytorialnego). Informacji o liczbie mieszkańców uprawnionych do głosowania udziela, na wniosek inicjatora referendum, wójt (burmistrz, prezydent miasta) w terminie 14 dni. Informacja ta jest udzielana na podstawie spisu wyborców, zgodnie ze stanem na koniec kwartału poprzedzającego złożenie wniosku.

Inicjator referendum w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przekazuje na piśmie komisarzowi wyborczemu wniosek wraz z informacją o spełnieniu obowiązków wynikających z ustawy. Otrzymanie wniosku komisarz wyborczy potwierdza niezwłocznie w formie pisemnej. W przypadku gdy wniosek zawiera braki formalne, komisarz wyborczy zwraca go inicjatorowi referendum lub jego pełnomocnikowi do uzupełnienia i wyznacza 14-dniowy termin do usunięcia uchybień. Jeżeli komisarz wyborczy stwierdzi we wniosku uchybienia, których nie można usunąć, a także w przypadku niewywiązania się przez inicjatora referendum z obowiązków informacyjnych przewidzianych w art. 13 ust. 1 i 3 UrefLok, komisarz wyborczy odrzuca wniosek o jego przeprowadzenie, przekazując niezwłocznie inicjatorowi referendum postanowienie w tej sprawie. Jeżeli wniosek spełnia wszelkie przewidziane w przepisach ustawy wymagania formalne, komisarz wyborczy wydaje, w terminie 30 dni od daty jego wpłynięcia, postanowienie o przeprowadzeniu referendum. W postanowieniu tym określa się ponadto przedmiot referendum oraz kalendarz czynności związanych z jego przeprowadzeniem. Referendum odbywa się zawsze w dzień wolny od pracy, najpóźniej w terminie 50 dni od dnia opublikowania postanowienia komisarza wyborczego o przeprowadzeniu referendum.

Obowiązujące od początku V kadencji organów samorządu terytorialnego przepisy zmieniły zasady dotyczące ważności referendum w sprawie odwołania organu JST pochodzącego z wyborów bezpośrednich (rada gminy, powiatu, wójt). Poprzednio konieczny był udział co najmniej 30 proc. uprawnionych do głosowania, obecnie do ważności referendum w sprawie odwołania rady gminy (powiatu) oraz wójta wymagany jest udział 3/5 biorących udział w wyborze odwoływanego organu. Zmiana ta wynika z ustawy z 8 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Wynik jest rozstrzygający, jeżeli za odwołaniem organu jednostki samorządu terytorialnego oddanych zostało łącznie więcej niż połowa ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy w ważnym referendum o odwołanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), przeprowadzonym z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium na wniosek rady gminy, oddano więcej niż połowę ważnych głosów przeciwko odwołaniu organu wykonawczego, działalność rady gminy ulega zakończeniu z mocy prawa.

Procedurę referendalną kończy ogłoszenie przez wojewodę wyników referendum w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Z USTAWY:

Referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego nie przeprowadza się:

* przed upływem 12 miesięcy od dnia wyborów albo od dnia ostatniego referendum w tej sprawie,

* jeżeli data wyborów przedterminowych, przeprowadzanych w wyniku referendum, miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji organu stanowiącego.

Przedmiotem referendum gminnego może być również samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w zakresie zadań i kompetencji organów gminy; w tych sprawach rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum.

Referendum przeprowadzane z inicjatywy organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum bezwzględną większością głosów swojego ustawowego składu. Uchwała ta zawiera:

1. pytanie lub pytania referendum albo warianty zaproponowane mieszkańcom jednostki do wyboru,

2. termin przeprowadzenia referendum,

3. wzór karty do głosowania,

4. kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum.

W przypadku gdy przedmiotem referendum gminnego jest samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne, uchwała rady gminy wskazuje również cel lub cele oraz zasady samoopodatkowania. Uchwała ta podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym, przy czym uchwała rady gminy podlega ponadto bezzwłocznemu rozplakatowaniu lub ogłoszeniu w inny sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie.

Referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy, w okresie między 40 dniem od dnia opublikowania uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Jeżeli wojewoda wydał rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność uchwały w sprawie przeprowadzenia referendum, w przypadku uwzględnienia przez Naczelny Sąd Administracyjny skargi złożonej na to rozstrzygnięcie, referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy, w okresie między 40 dniem od dnia ogłoszenia wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego.

76. Organy stanowiące i kontrolne jednostek samorządu terytorialnego.

Gmina

Kompetencje stanowiące i kontrolne w gminie posiada rada, jeśli jest to miasto - to rada miejska, jeśli miasto i gmina to rada miasta i gminy, jeśli tylko gmina wiejska - to rada gminy.

Ustawa gminna przypisuje zasadę domniemania właściwości rady przekazując jej wszystkie sprawy z zakresu działania gminy, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej
Ustawa ta określa też katalog spraw gminy, gdzie rada ma właściwość wyłączną:

obejmuje najważniejsze sprawy wspólnoty samorządowej oraz funkcjonowania jej władz

-organizacyjne (np uchwalanie statutu gminy)

-planistyczne (np. uchwalanie budzetu gminy,miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego)

-finansowo-majątkowe(ustalanie zasad przekazywania składników mienia do korzystania jednostkom pomocniczymgminy, zasady przekazywania środkó budżetowychna realizację zadań przez te jednostki, , podejmowanie uchwał w sprawach podatków

-osobowe (powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy)

-kierowniczo-kontrolne-(stanowienie o kierunkach działania wójta oraz przyjmowanie sprawozdań z jego działalności, rozpatrywanie sprawozdań z wykonywania budżetu

-inne (np. podejmowanie w sprawie herbu gminy)

skład RG:

-wybiera przewodniczącego oraz 1 do 3 wiceprzewodniczących, a funkcji tych nie można łączyć ze stanowiskiem wójta. Przewodniczący RG nie jest organem gminy, a w jego kompetencji leży zwoływanie sesji R oraz organizowanie jej pracy i prowadzenie obrad. Szczegółowy zakres jego kompetencji ustalany jest w statucie gminy.

-RG obraduje w charakterze sesyjnym, sesje są czasowo ograniczone. R może przekazać część zadań do rozstrzygania ( z wyłączeniem tych zadań, które są zastrzeżone dla włąsciwości R) lub opiniowania innym organom.

-organami wewnętrznymi rady są komisje, które pełnią istotną role w powyższym.Istnieje tylko jedna komisja obligatoryjnie powoływana - komisja rewizyjna do kontroli wójta). Powołanie innych, ich skład osobowy i kompetencje zależne są od uznania rady gminy. Komisje mogą mieć charakter stały, lub być powoływane doraźnie.

Powiat

Rada powiatu - organ stanowiący i kontrolny powiatu. Kadencja rady trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich. Rada powiatu obraduje na sesjach zwoływanych przez przewodniczącego rady powiatu w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał. Rada powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powołuje komisję rewizyjną.

Trzeba tu zaznaczyć, że samorząd powiatowy nie stanowi organu nadrzędnego ani kontrolnego nad dzielnością samorządu gminnego, nie może też wkraczać w sferę samodzielności samorządu gminnego. Samorząd gminny i powiatowy to dwie niezależne od siebie jednostki.

zakres wyłącznej właściwości Rady Powiatu (analogiczne do RG):

obejmuje najważniejsze sprawy wspólnoty samorządowej oraz funkcjonowania jej władz

-organizacyjne

-planistyczne

-finansowo-majątkowe

-osobowe

-kierowniczo-kontrolne

-inne

skład RP:
- rada wybiera ze swojego składu przewodniczącego i 1 do 2 wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć z funkcją członka zarządu powiatu. Przewodniczący nie jest organem powiatu, a do jego wyłącznej kompetencji należy prowadzenie obrad i organizowanie prac rady powiatu. W razie nieobecności przewodniczącego jego zadania wykonuje właściwy wiceprzewodniczący.

-Charakter jej pracy jej sesyjny, sesje są czasowo ograniczone. R może przekazać część zadań do rozstrzygania ( z wyłączeniem tych zadań, które są zastrzeżone dla włąsciwości R) lub opiniowania innym organom.

-organami wewnętrznymi rady są komisje, które pełnią istotną role w powyższym. Istnieje tylko jedna komisja obligatoryjnie powoływana - komisja rewizyjna dla kontroli zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych). Powołanie innych, ich skład osobowy i kompetencje zależne są od uznania RP. Komisje mogą mieć charakter stały, lub być powoływane doraźnie.

Województwo

Sejmik województwa - organ stanowiący i kontrolny województwa. Kadencja sejmiku województwa trwa 4 lata, licząc od dnia wyborów.

zakres wyłącznej właściwości sejmiku województwa:

obejmuje najważniejsze sprawy regionalnej wspólnoty samorządowej oraz funkcjonowania jej władz

-prawotwórcze (stanowienie aktów prawa miejscowego)

-organizacyjne (ustalanie statutu województwa)

-planistyczne

-finansowo-majątkowe

-osobowe

-kierowniczo-kontrolne

-z zakresu współpracy zagranocznej (np. podejmowanie uchwał w sprawach "priorytetów współpracy zagranicznej województwa", uczestnictwo w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych)

skład SW:
- sejmik wybiera ze swojego składu przewodniczącego i 1 do 2 do 3 wiceprzewodniczących. Funkcji tych nie można łączyć z funkcją członka zarządu województwa. Przewodniczący nie jest organem powiatu, a do jego wyłącznej kompetencji należy prowadzenie obrad i organizowanie prac sejmiku województwa. W razie nieobecności przewodniczącego jego zadania wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem lub ten, któremu przewodniczący powierzył wykonywanie tych czynności.

-Charakter jego pracy jej sesyjny, sesje są czasowo ograniczone. S może przekazać część zadań do rozstrzygania ( z wyłączeniem tych zadań, które są zastrzeżone dla włąsciwości S) lub opiniowania innym organom (wszystkie sprawy).

-organami wewnętrznymi sejmiku są komisje, które pełnią istotną role w powyższym. Istnieje tylko jedna komisja obligatoryjnie powoływana - komisja rewizyjna dla kontroli zarządu oraz wojewódzkich jednostek organizacyjnych. Powołanie innych, ich skład osobowy i kompetencje zależne są od uznania sejmiku województwa. Komisje mogą mieć charakter stały, lub być powoływane doraźnie.

77. Kształtowanie składu osobowego kolegialnych organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego.

Zarząd powiatu - organ wykonawczy powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący oraz pozostali członkowie w liczbie od 3 do 4 osób, w tym wicestarosta (czyli starosta,wicestarosta, + 2 lub 3 członków). Członkowie zarządu powiatu wybierani są przez Radę Powiatu z jej składu lub spoza niego.

Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła i senatora.Członek zarządu musi być także obywatelem polskim.

Jeśli RP nie dokona wyboru zarządu w terminie 3. miesięcy od daty ogłoszenia wyników wyborów - ulega rozwiązaniu z mocy prawa. Po rozwiązaniu RP z w/w przyczyn przeprowadza się wybory przedterminowe. Wybory te zarządza wojewoda w terminie trzech miesięcy od daty rozwiązania się RP z mocy prawa. Jeżeli nowowybrana rada także nie wyłoni zarządu w terminie trzech miesięcy od daty ogłoszenia wyników wyborów, wówczas zostaje rozwiązana z mocy prawa, a do dnia wyboru RP na kolejną kadencję oraz wyboru ZP zadania i kompetencje zarządu i powiatu pełnić będzie komisarz rządowy ustanowiony przez Prezesa Rady Ministrów.

ęłęóArt. 30. 1. Uchwała rady powiatu w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd powiatu został odwołany z innej przyczyny.

1a.Uchwałę w sprawie absolutorium rada powiatu podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady powiatu.

2. Rada powiatu rozpoznaje sprawę odwołania zarządu z przyczyny, o której mowa w ust. 1, na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od podjęcia uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi absolutorium. Po zapoznaniu się z opiniami, o których mowa w art. 16 ust. 3, oraz z uchwałą regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały rady powiatu o nieudzieleniu zarządowi absolutorium, rada powiatu może odwołać zarząd większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

Art. 31. 1. Rada powiatu może odwołać starostę z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium jedynie na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu rady.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.

3. Odwołanie starosty następuje większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Głosowanie w sprawie odwołania rada powiatu przeprowadza po zapoznaniu się z opinią komisji rewizyjnej na następnej sesji po tej, na której zgłoszono wniosek o odwołanie, nie wcześniej jednak niż po upływie 1 miesiąca od dnia zgłoszenia wniosku. Jeżeli wniosek o odwołanie starosty nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek o odwołanie może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od poprzedniego głosowania.

4. Odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu powiatu albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd powiatu.

5. Rada powiatu może na uzasadniony wniosek starosty odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.

Art. 31a.1. W przypadku złożenia rezygnacji przez starostę jej przyjęcie następuje zwykłą większością głosów.

2. W przypadku rezygnacji starosty rada powiatu na najbliższej sesji podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji całego zarządu.

3. Niepodjęcie uchwały, o której mowa w ust. 2, jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym odbyła się sesja rady powiatu, o której mowa w ust. 2.

Art. 31b.1. W przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu rada powiatu dokonuje wyboru nowego zarządu w trybie, o którym mowa w art. 27, odpowiednio, w ciągu 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji. W przypadku niedokonania wyboru nowego zarządu w terminie 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji, przepisy art. 29 stosuje się odpowiednio.

2. W przypadku odwołania członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, rada powiatu dokonuje wyboru nowego członka zarządu w terminie 1 miesiąca od dnia odwołania.

3. Odwołany zarząd powiatu lub jego poszczególni członkowie pełnią dotychczasowe obowiązki do czasu wyboru nowego zarządu lub poszczególnych jego członków. Rada powiatu może zwolnić członka zarządu z tego obowiązku.

4. Przepis ust. 3 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w przypadku złożenia rezygnacji przez cały zarząd.

Art. 31c. 1. W przypadku złożenia rezygnacji z członkostwa w zarządzie przez członka niebędącego jego przewodniczącym, rada powiatu podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji i zwolnieniu z pełnienia obowiązków członka zarządu zwykłą większością głosów nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.

2. Niepodjęcie przez radę powiatu uchwały w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała.

3. W przypadku złożenia rezygnacji przez członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, starosta obowiązany jest, najpóźniej w ciągu 1 miesiąca od dnia przyjęcia rezygnacji lub upływu okresu, o którym mowa w ust. 2, przedstawić radzie powiatu nową kandydaturę na członka zarządu.

Zarząd województwa - organ wykonawczy województwa. W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Członkiem zarządu województwa nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Członkowstwa w zarządzie nie można łączyć z członkostwem w organach innej jednostki samorządu terytorialnego, z zatrudnieniem w administracji rządowej oraz z mandatem posła lub senatora.
Członkowie zarządu mogą być spoza składu sejmiku.

Art. 32. 1. Sejmik województwa wybiera zarząd województwa, w tym marszałka województwa i nie więcej niż 2 wicemarszałków, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy, z uwzględnieniem ust. 2 i 3.

2. Sejmik województwa wybiera marszałka województwa bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

3. Sejmik województwa wybiera wicemarszałków oraz pozostałych członków zarządu na wniosek marszałka zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

4. Marszałek, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu województwa mogą być wybrani spoza składu sejmiku województwa.

5. Do członków zarządu województwa wybranych spoza składu sejmiku województwa stosuje się odpowiednio przepisy art. 24 ust. 1 i 2.

Art. 33. 1. Jeżeli sejmik województwa nie dokona wyboru zarządu województwa w terminie określonym w art. 32 ust. 1, ulega rozwiązaniu z mocy prawa.

(...)

Art. 34. 1. Uchwała sejmiku województwa w sprawie nieudzielenia zarządowi województwa absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu województwa, chyba że po zakończeniu roku budżetowego zarząd województwa został odwołany z innej przyczyny.

1a. Uchwałę w sprawie absolutorium sejmik województwa podejmuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku województwa.

2. Sejmik województwa rozpoznaje sprawę odwołania zarządu województwa z przyczyny określonej w ust. 1 na sesji zwołanej nie wcześniej niż po upływie 14 dni od podjęcia uchwały o nieudzieleniu zarządowi województwa absolutorium.

3. Sejmik województwa, po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały sejmiku województwa o nieudzieleniu zarządowi województwa absolutorium, może odwołać zarząd województwa większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

Art. 37. 1. Sejmik województwa może odwołać marszałka województwa z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium jedynie na wniosek co najmniej 1/4 ustawowego składu sejmiku.

2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.

3. Odwołanie marszałka województwa następuje większością co najmniej 3/5 głosów ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Głosowanie w sprawie odwołania sejmik województwa przeprowadza po zapoznaniu się z opinią komisji rewizyjnej na następnej sesji po tej, na której zgłoszono wniosek o odwołanie, nie wcześniej jednak niż po upływie 1 miesiąca od dnia zgłoszenia wniosku. Jeżeli wniosek o odwołanie marszałka województwa nie uzyskał wymaganej większości głosów, kolejny wniosek o odwołanie może być zgłoszony nie wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od poprzedniego głosowania.

4. Odwołanie marszałka województwa albo złożenie przez niego rezygnacji jest, odpowiednio, równoznaczne z odwołaniem całego zarządu województwa albo złożeniem rezygnacji przez cały zarząd województwa.

5. Sejmik województwa może na uzasadniony wniosek marszałka województwa odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.

Art. 38. 1. W przypadku złożenia rezygnacji przez marszałka województwa jej przyjęcie następuje zwykłą większością głosów.

2. W przypadku rezygnacji marszałka województwa sejmik województwa na najbliższej sesji podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji całego zarządu.

3. Niepodjęcie uchwały, o której mowa w ust. 2, jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym odbyła się sesja sejmiku województwa, o której mowa w ust. 2.

Art. 39. 1. W przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu sejmik województwa dokonuje wyboru nowego zarządu w trybie, o którym mowa w art. 32, odpowiednio, w ciągu 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji. W przypadku niedokonania wyboru nowego zarządu w terminie 3 miesięcy od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji, przepisy art. 33 stosuje się odpowiednio.

2. W przypadku odwołania członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym, sejmik województwa dokonuje wyboru nowego członka zarządu w terminie 1 miesiąca od dnia odwołania.

3. Odwołany zarząd województwa lub jego poszczególni członkowie pełnią dotychczasowe obowiązki do czasu wyboru nowego zarządu lub poszczególnych jego członków. Sejmik województwa może zwolnić członka zarządu z tego obowiązku.

4. Przepis ust. 3 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w przypadku złożenia rezygnacji przez cały zarząd.

Art. 40. 1. W przypadku złożenia rezygnacji z członkostwa w zarządzie przez członka niebędącego jego przewodniczącym, sejmik województwa podejmuje uchwałę o przyjęciu rezygnacji i zwolnieniu z pełnienia obowiązków członka zarządu zwykłą większością głosów, nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia złożenia rezygnacji.

2. Niepodjęcie przez sejmik województwa uchwały w terminie, o którym mowa w ust. 1, jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji z upływem ostatniego dnia miesiąca, w którym powinna być podjęta uchwała.

3. W przypadku złożenia rezygnacji przez członka zarządu niebędącego jego przewodniczącym marszałek województwa obowiązany jest, najpóźniej w ciągu 1 miesiąca od dnia przyjęcia rezygnacji lub upływu okresu, o którym mowa w ust. 2, przedstawić sejmikowi województwa nową kandydaturę na członka zarządu.

78. Wybór wójta ( burmistrza, prezydenta miasta ) – wygaśnięcie mandatu wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) - to organ wykonawczy gminy, wybierany w powszechnych wyborach. Wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Burmistrz jest organem wykonawczym w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy. Funkcji wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z: funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie, członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem lub zastępcą wójta, zatrudnieniem w administracji rządowej, mandatem posła lub senatora.

W miastach powyżej 100.000 mieszkańców organem wykonawczym jest prezydent miasta. Dotyczy to również miast, w których do dnia wejścia w życie ustawy o samorządzie gminnym prezydent miasta był organem wykonawczo-zarządzającym, oraz stolicy dawnych województw, które po reformie 1998 roku stały się powiatami grodzkimi.

§ 29.

1. Wygaśnięcie mandatu Wójta następuje wskutek:

1) odmowy złożenia ślubowania,

2) pisemnego zrzeczenia się mandatu,

3) utraty prawa wybieralności lub braku tego prawa w dniu wyborów,

4) naruszenia ustawowych zakazów łączenia funkcji Wójta z wykonywaniem funkcji lub prowadzenia działalności gospodarczej, określonych w odrębnych przepisach,

5) prawomocnego skazującego wyroku sądu, orzeczonego za przestępstwo umyślne,

6) orzeczenia trwałej niezdolności do pracy w trybie określonym w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

7) śmierci,

8) odwołania w drodze referendum,

9) odwołania w trybie art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym,

10) zmian w podziale terytorialnym.

2. Wygaśnięcie mandatu w przypadkach określonych w pkt 1 ppkt 1 – 7 stwierdza Rada Gminy, w drodze uchwały, najpóźniej po upływie miesiąca od dnia wystąpienia przesłanek wygaśnięcia mandatu. Przed podjęciem uchwały o wygaśnięciu mandatu z przyczyn o których mowa w pkt 1 ppkt 1 – 5, należy umożliwić Wójtowi złożenie wyjaśnień.

3. Uchwałę o wygaśnięciu mandatu Wójta w przypadkach o których mowa w pkt 1 ppkt 1 –-7, Przewodniczący Rady Gminy niezwłocznie przesyła wojewodzie i komisarzowi wyborczemu

4. Od uchwały Rady Gminy o wygaśnięciu mandatu Wójta z przyczyn, o których mowa w pkt 1 ppkt 3 i 4 , Wójtowi przysługuje odwołanie do właściwego sądu okręgowego w terminie 7 dni od dnia jej doręczenia.

5. Wygaśnięcie mandatu Wójta następuje z dniem wydania przez sąd orzeczenia oddalającego odwołanie.

§ 21.

1.W przypadku wygaśnięcia mandatu Wójta przed upływem kadencji, przeprowadza się wybory przedterminowe na zasadach określonych w ustawie o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta oraz w ustawie – Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Wyborów nie przeprowadza się, jeżeli data wyborów przedterminowych miałaby przypaść w okresie 6 miesięcy przed zakończeniem kadencji Wójta.

Wygaśnięcie mandatu Wójta przed upływem kadencji jest równoznaczne z odwołaniem jego zastępcy.

W przypadku wygaśnięcia mandatu Wójta przed upływem kadencji jego funkcję, do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego Wójta, pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów.

§ 22.

Po upływie kadencji Wójta pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego Wójta.

Po upływie kadencji Wójta, zastępca wójta pełni swoje obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanego zastępcę wójta.

79. Urząd starosty – urząd marszałka województwa a urząd przewodniczącego zarządu odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego.

Starosta - Kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.

Starosta jest wybierany przez Radę powiatu, kieruje powiatem, reprezentuje go na zewnątrz, jest przewodniczącym zarządu powiatu, oraz zwierzchnikiem:

* Sekretarza powiatu, który jako zastępca (powoływany przez Radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu administracji - kieruje Starostwem Powiatowym

* Skarbnika powiatu, który jako zastępca - główny księgowy budżetu (powoływany przez Radę powiatu) wykonuje wszelkie kompetencje przynależne staroście z zakresu finansów

* kierowników jednostek organizacyjnych powiatu

* powiatowych służb, inspekcji i straży

* służbowy pracowników starostwa

W sprawach niecierpiących zwłoki, związanych z zagrożeniem interesu publicznego, zagrażających bezpośrednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować znaczne straty materialne starosta podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu powiatu.

ęłęóArt. 35. 1. Organizację i zasady funkcjonowania starostwa powiatowego określa regulamin organizacyjny uchwalony przez radę powiatu na wniosek zarządu powiatu.

2. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.

3. Starosta sprawując zwierzchnictwo w stosunku do powiatowych służb, inspekcji i straży:

1)powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej,

2) zatwierdza programy ich działania,

3) uzgadnia wspólne działanie tych jednostek na obszarze powiatu,

4) w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnymi działaniami tych jednostek,

5) zleca w uzasadnionych przypadkach przeprowadzenie kontroli.

Zarząd powiatu - organ wykonawczy powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Członkiem zarządu powiatu nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim. Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a także z mandatem posła i senatora. Zarząd jest wybierany przez radę powiatu w liczbie od 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę.

Starostwo powiatowe- urząd i siedziba starosty i władz administracyjnych powiatu, obszar podległy władzy starosty. Starostwo powiatowe jest jednostką pomocniczą, którą powołuje się w celu wykonywania poleceń zarządu powiatu i przewodniczącego zarządu oraz uchwał rady powiatu.

Zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym powiatową administrację zespoloną stanowią:

* starostwo powiatowe,

* powiatowy urząd pracy, będący jednostką organizacyjną powiatu,

* jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży.

Marszałek województwa - przewodniczący zarządu województwa, organu wykonawczego samorządu województwa; urząd utworzony 1 stycznia 1999 ustawą z 1998 w ramach reformy administracyjnej.

Marszałek województwa organizuje pracę zarządu oraz urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje je na zewnątrz. Jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego oraz zwierzchnikiem służbowym jego pracowników, a także kierownikiem wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Ma kompetencję do wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

Marszałek wybierany jest przez sejmik województwa bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku. Może nim zostać także osoba spoza składu sejmiku.

Marszałek województwa jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.

Zarząd województwa - organ wykonawczy województwa. W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Członkiem zarządu województwa nie może być osoba, która nie jest obywatelem polskim.

80. Odwołanie a rozwiązanie organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego.

Odwołanie rady gminy (powiatu) nakłada na prezesa Rady Ministrów obowiązek niezwłocznego wyznaczenia osoby pełniącej jej funkcję do czasu wyborów oraz wyznaczenia terminu wyborów przedterminowych.

Rozwiązanie rady uchwałą Sejmu

Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi i kontroli z punktu widzenia legalności (art. 171 ust. 1 Konstytucji RP). Organami nadzoru nad działalnością JST są prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. Jedną z najdalej idących form nadzoru nad działalnością organu stanowiącego samorządu terytorialnego pod względem przestrzegania konstytucji i ustaw jest możliwość jego rozwiązania uchwałą Sejmu. Wniosek w tej sprawie zgłaszany jest przez prezesa Rady Ministrów (art. 171 ust. 3 Konstytucji RP). Przepisem konkretyzującym uprawnienie Sejmu do rozwiązania rady gminy (powiatu) jest art. 96 usg (art. 83 usp, art. 84 usw), w którym czytamy: „w razie powtarzającego się naruszania przez radę gminy Konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek prezesa Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać radę gminy”. Podkreślić należy, że do zastosowania tej sankcji nie wystarczy, aby działalność rady była sprzeczna z obowiązującym w Polsce prawem, a jedynie odnosi się do nieprzestrzegania przepisów o randze konstytucyjnej lub ustawowej. Powtarzające się naruszenie konstytucji i ustaw nie musi się wiązać z działalnością ustawodawczą rady gminy (powiatu). Mogą one wynikać zarówno z działań faktycznych, jak i zaniechania (niepodjęcie nałożonych przez ustawę działań). Niewystarczające jest również jednorazowe naruszenie konstytucji lub ustaw. Dla zastosowania tej sankcji konieczne jest wielokrotne wystąpienie tych naruszeń. Nie można jednak wykluczyć, że do ich zastosowania wystarczy dwukrotne naruszenie przez radę gminy prawa, przy założeniu, że waga tych naruszeń jest dostatecznie duża.

Podjęte przez Sejm rozstrzygnięcie, zarówno uwzględniające wniosek prezesa Rady Ministrów, jak i odmowne jest podejmowane w zwykłym trybie przewidzianym dla działalności uchwałodawczej Sejmu. Uchwałę w tej sprawie publikuje się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej – Monitor Polski. W przypadku rozwiązania rady gminy (powiatu) prezes Rady Ministrów, na w niosek ministra właściwego do spraw administracji, wyznacza osobę, która będzie pełnić funkcję rady do czasu przeprowadzenia nowych wyborów.

81. Środki nadzorcze i środki o charakterze nadzorczym ad personam dotyczące organów jednostek samorządu terytorialnego. .

Niektóre środki nadzoru można określić jako personalne, ponieważ ingerencja nadzorcza nie dotyczy bezpośrednio rozstrzygnięć organów samorządu, tylko samych organów. Są to:

• rozwiązanie rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa przez Sejm w drodze uchwały na wniosek Prezesa Rady Ministrów w razie powtarzającego się naruszenia przez radę gminy Konstytucji lub ustaw. W przypadku rozwiązania organu Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza osobę, która do czasu wyboru organu jego funkcję. Rozwiązanie rady powiatu i sejmiku województwa jest równoznaczne z rozwiązaniem odpowiednio wszystkich organów powiatu i województwa.

• wezwanie wójta przez wojewodę do zaprzestania powtarzającego sięnaruszania Konstytucji lub ustaw (art. 96 ust. 2 u.s.g.)

• wezwanie rady powiatu / sejmiku województwa przez wojewodę do zastosowania niezbędnych środków jeżeli naruszania Konstytucji lub ustaw dopuszcza się zarząd powiatu / zarząd województwa (art. 83 ust. 2 u.s.p., art.84 ust. 2 u.s.w.)

• jeżeli wezwanie nie odnosi skutku następuje odwołanie wójta, rozwiązanie zarządu powiatu, rozwiązanie zarządu województwa przez Prezesa RadyMinistrów na wniosek wojewody (art. 96 ust. 2 u.s.g., art. 83 ust. 2 u.s.p., 84 ust. 2 u.s.w.). W przypadku odwołania organu wykonawczego Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej wyznacza osobę, która do czasu wyboru pełni jego funkcję – jest uznawana za zastępcę prawnego wszystkich organów gminy ze wszelkimi skutkami prawnymi.

Uprawnienie Sejmu do rozwiązania rady powiatu ma charakter środka nadzorczego i wywołuje najdalej idące skutki prawne, jednak Sejm nie jest, jak już wspomniano w początkowej części pracy, organem nadzoru. Uchwała Sejmu o rozwiązaniu rady gminy, rady powiatu, sejmiku województwa jest ostateczna i nie podlega kontroli sądowej, a rozstrzygnięcie nadzoru Prezesa Rady Ministrów może być zaskarżone do sądu administracyjnego.

Środek nadzoru w postaci ustanowienia zarządu komisarycznego służy wyłącznie Prezesowi Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Kryterium zastosowania tego środka jest nierokujący nadziei na szybką poprawę brak skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, powiatu i województwa. Stan faktyczny jest oceniany przez Prezesa Rady Ministrów pod kątem wyczerpania hipotezy przepisów ustawowych. Przed złożeniem wniosku oceny takiej musi dokonać minister właściwy do spraw administracji publicznej. Jeżeli organ nadzoru uzna, iż skuteczność działania organów gminy nie rokuje nadziei na poprawę, może on (ale nie musi) zwiesić te organy i ustanowić zarząd komisaryczny. Mówią o tym przepisy art. 97 u.s.g., art. 84 u.s.p., art. 85 u.s.w.. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organom samorządu terytorialnego i wezwaniu ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy sytuacji. Jest to tak zwana „procedura sanacyjna”. W ustawach brakuje jednak sprecyzowania formy i trybu przedstawiania zarzutów oraz przedkładania programu poprawy sytuacji oraz konkretnego oznaczenia terminu dokonania tych czynności – jest tylko określenie „niezwłocznie”. Zarząd komisaryczny można ustanowić na okres do 2 lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady gminy oraz wójta, zarządu powiatu i województwa przez radę / sejmik kolejnej kadencji. Jest on sprawowany przez komisarza rządowego powoływanego przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Komisarz rządowy przejmuje wykonywanie zadań i kompetencji organów jednostek samorządu terytorialnego z dniem powołania. Zawieszenie organów i ustanowienie zarządu komisarycznego nie musi oznaczać definitywnego zakończenia bytu prawnego organów. Istnieje bowiem teoretyczna możliwość wystąpienia sytuacji, gdy organy zostają zawieszone w takim momencie, iż upływ dwuletniego terminu działania zarządu komisarycznego przypadnie przed końcem ich kadencji. W takim przypadku organy mogą znów działać do końca kadencji i wyboru nowych.

Z drugiej strony sytuacja taka jest mało prawdopodobna, bo trudno zakładać, że w czasie zawieszenia poprawi się skuteczność działania organów

środki nadzorcze ad personam (skierowane na organ)

zawieszenie organów(Prezes RM)

rozwiązanie lub odwołanie organu wykonawczego (Prezes RM)

odwołanie wójta (burmistrza, prezydenta miasta)(Prezes RM)

środki o charakterze nadzorczym ad personam

rozwiązanie organu stanowiącego i kontrolnego jednostki samorządu terytorialnego (sejm)

82. Środki nadzorcze ad meritum nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego.

Nadzór – wyposażenie w środki oddziaływania na postępowanie organów czy jednostek nadzorowanych, bez możliwości wyręczania tych organów → czyli kontrola + możliwość wiążącego wpływania. Przepisy nie zawsze są konsekwentne, oznaczając kierownictwo lub kontrolę pojęciem nadzoru → nadzorowanie jest jednym z elementów funkcji kierowania

* samo stwierdzenie w przepisach o nadzorze nie daje organowi prawa do niego, dopiero jak przepisy wyposażają organ expressis verbis w środki nadzoru (inaczej ma kontrolę), dzieli się je na:

o środki oddziaływania merytorycznego – np. uprawnienia do zawieszania lub uchylania rozstrzygnięć (uchwał, zarządzeń) jednostek nadzorowanych;

o środki nadzoru personalnego – np. prawo do zawieszania w czynnościach członków kierownictwa.

środki ad meritum(skierowane na działania organu nadzorowanego)

prezes RM (prewencyjny):

• uzgadnianie projektu statutu

• uzgadnianie projektu statutu m.st. Warszawy i jego zmian

• uzgadnianie projektu statutu województwa

wojewoda (weryfikacyjny):

• stwierdzenie nieważności uchwały lub zarządzenia

• wstrzymanie wykonania uchwały lub zarządzenia

• wskazanie wydania uchwały lub zarządzenia z naruszeniem prawa

• zaskarżenie uchwały lub zarządzenia do sądu administracyjnego

• zarządzenie zastępcze

• wstrzymanie wykonania uchwały i przekazanie do ponownego rozpatrzenia ze wskazaniem zaistniałych uchybień i terminu ponownego uchwalenia

• uchylenie uchwały i wydanie zarządzenia

Regionalna Izba Obrachunkowa (prewencyjny):

• opiniowanie możliwości sfinansowania deficytu oraz prawidłowo-ści prognozy kwoty długu

• opiniowanie projektu uchwały budżetowej

• opiniowanie sprawozdania rocznego z wykonania budżetu

• Regionalna Izba Obrachunkowa (weryfikacyjny):
  ustalanie budżetu zastępczego

• wskazanie wydania uchwały lub zarządzenia z naruszeniem prawa

• wskazanie nieprawidłowości sposobu i terminu ich usunięcia

• orzekanie nieważności uchwał w całości lub w części

• ustalenie budżetu lub jego części w miejsce uchwały budżetowej lub jej części dotkniętej nieważnością

• rozpatrywanie powiadomienia odmowy kontrasygnaty

• opiniowanie informacji o przebiegu wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego za pierwsze półrocze

• wstrzymanie wykonania uchwały lub zarządzenia

zaskarżenie uchwały lub zarządzenia do sądu administracyjnego

83. Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego.

84. Sądowa kontrola jednostek samorządu terytorialnego.

Istnieją dwie instancje sądów administracyjnych:

- wojewódzkie sądy administracyjne (rozpoznają w pierwszej instancji sprawy należące do ich właściwości;

- NSA - sprawują nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania, a w szczególności jest sądem II instancji, rozpoznającym środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, a także podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne;

z punktu widzenia procesowego sądy administracyjne rozpoznają sprawy z zakresu kontroli administracji publicznej oraz inne sprawy wynikające z ustaw szczególnych.

Kontrola ta polega na orzekaniu w sprawach skarg o:

- akty indywidualne (np. decyzje administracyjne)

- akty ogólne (np. akty prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego

- bezczynność organów w przypadkach okr. w pierwszym podpunkcie;

Uprawnionym do wniesienia skargi jest:

-każdy kto ma w tym interes prawny

-prokurator;

- RPO

- podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi

- organizacja społeczna w zakresie jej statututowej działalności, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym;

Aby skutecznie wnieść skargę należy wcześniej wyczerpać wszystkie środki zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu (nie dotyczy RPO i prokuratora); Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, należy przed jej wniesieniem wezwać w formie pisemnej właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa;

Skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Prokurator lub RPO może wnieść skargęw terminie 6 miesięcy od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, lub w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie aktu. Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego.

Sąd może odrzucić skargę z przyczyn jej niedopuszczalności (w szczególności jeśli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego), lub po rozpoznaniu sprawy sąd administracyjny może skargę uwzględnić albo nie uwzględnić.

NSA jako sąd II instancji rozpatruje środki odwoławcze od orzeczeń sądów wojewódzkich, należą do nich skarga kasacyjna i zażalenie.

85. Sądowa ochrona samodzielności jednostek samorządu terytorialnego.

86. Samorządowe kolegia odwoławcze.

- działają na podstawie ustawy z 12.10.1994r. Jest ich 49. Samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach zakresu administracji publicznej, rozpatrywanych i załatwianych w postępowaniu administracyjnym lub podatkowym przez organy jednostek samorządu terytorialnego w znaczeniu procesowym, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Kolegia jako Oran wyższego stopnia, rozpatruje odwołania decyzji, zażalenia do postanowień, żądania wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji ( może tu działać z urzędu ), zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie. Może prowadzić postępowanie wywołane wnioskiem o wydanie przez kolegium zaświadczenia. Orzeka w składach 3osobowych, na posiedzenia niejawnych lub rozprawach. Rozstrzygnięcia podlegają kontroli sądowej. Finansowo są to państwowe jednostki budżetowe. Kontrolę nad nimi sprawuje prezes rady ministrów i minister właściwy do spraw administracji publicznej. Kolegia nie są organami żadnej jednostki samorządu terytorialnego.