KOMUNIKACJA MIĘDZYLUDZKA

Etap rozwoju o komunikowaniu interpersonalnym rozpoczął się dopiero po II wojnie światowej .

Za prekursorów należy uznac George’a Simmela i Georg’a Meada.

W podejściach badawczych na kolejnych etapach rozwoju nauki o komunikowaniu interpersonalnym nastąpiło wiele zmian:

W latach 60 dominowało podejście „samoopisu „ tzn. analizowania deklaracji osób badanych na temat własnych sposobów porozumiewania się.

W latach 70 przyjęcie podejścia behawiorystycznego , badano nie to jak kto siebie odbiera lecz wyłącznie obiektywne, dostrzegalne i rejestrowalne zachowania komunikacyjne.

W latach 80 doszło do syntezy między przeciwnymi podejściami – komunikowanie zależy os sytuacji obiektywnej, która odziałuje przez subiektywną interpretacje nadawaną jej przez uczestników komunikowania.

Problemy komunikacyjne :

• Różnice w komunikowaniu w warunkach badania laboratoryjnego i w warunkach kontaktów przebiegających spontanicznie

• Dynamika formy i treści w komunikowaniu zależności od intensywności kontaktu

• Wpływ społeczny, kontrola interpersonalna a komunikowanie

• Różnice indywidualne w recepcji i emisji przekazów

• Utrata zaufania do „wiedzy czystej” a uwzględnienie roli systemów ideologicznych i kulturowych w stawianiu problemów naukowych i sposobach ich rozwiązywania

• Problemy związane z klasyfikacją funkcji i rodzajów aktów komunikacyjnych

Przedstawię teraz koncepcje naświetlające komunikowanie się z różnych perspektyw teoretyczno – metodologicznych.

KOMUNIKOWANIE W UJECIU GEORGE’A MILLERA

George Miller w książce pt . Lenguaje y cumunicacion pisze „ przez komunikowanie rozumie się transmisję informacji z jednego miejsca do drugiego. W procesie tym można wyróżnić pięc klas :

1. Źródło – osoba , która wytwrza przekaz

2. Emisor – biologiczny system lub sztuczne urządzenie któr przetwarza informację

3. Kanał - srodek dzięki któremu pokonuje się dystans czasowy i przestrzenny między nadawcą a odbiorcą

4. Receptor – system zmieniający sygnały emitowane w formie pewnej energii na powrót w informację

5. Cel- odbiorca lub grupa odbiorców , do których przekaz był wysłany .

‘’Język jest lustrem duszy – powiedz coś , abym cię mógł zobaczyc ‘’ ¹

Zdaniem Millera w komunikacji interpersonalnej empisorem jest aparat mowy, funkcję kanału pełni powietrze.

Miller dyskutuje 4 koncepcje :

• Koncepcja magiczna- słowo jest związane z elementem oznaczanym

• Koncepcja subiektywna- znaczenie słów jest wynikiem doswiadczeniaosobistego , z danym słowem i obiektem, które ono oznacza

• Koncepcja odniesienia- słowo jest przyswojone gdy dysponuje się kryteriami pozwalającymi rozpoznac nazwany przedmiot

• Koncepcja behawiorystyczna- znaczenie słowa jest pełnym odzwierciedleniem historii kontaktu danej osoby z danym, obiektem nazwanym.

TEORIA SYSTEMOWA W KOMUNIKOWANIU

Tezy :

1. Komunikowanie interpersonalne: „całośc to więcej niż suma cześci” jako system zachowanie komunikacyjne ma inne cechy niż suma elementów wchodzących w jego skład.

2. Każdy system ma pewnien stopień otwartości : system otwrtosci może się zmieniac w określonych granicach

3. Złożnośc organizacyjna ( strukturalna) – reprezentuje stopień zróżnicowania (zmienności ) elementów wewnątrz systemu

4. Zdolnośc autoregulacji – każdy system jest w penym stopniu nie zależny od otoczenia , może więc samodzielnie kształtowac swoje działania i określac cele.

UJĘCIE SYSTEMOWO- PRAGMATYCZNE ( tzw. Szkoła Palo Alto )

Założenia tej koncepcji przedstawili : Paul Watzlawick, Janet Beavin, Don Jackson.

Główna jej tezą jest hipoteza że choroba psychiczna stanowi wynik zaburzenia stosunków interpersonalnych wewnątrz rodziny.

Główne założenia systemowe:

Istnieje system społeczny, w który włączony jest każdy człowiek.

Akty komunikacyjne to zachowania obserwowalne.

System komunikowania jest sekwencja wydarzeń, które zachodzą jedno po drugimw danym czasie.

Każdy akt komunikowania ma dwa aspekty:

• Aspekt zawartości merytorycznej ( kontent )

• Aspekt określania relacji między rozmówcami ( relationship level )

Zjawiska komunikacyjne wg Szkoły Palo Alto :

• Dyskwalifikacja

„dziecko (z dumą) zobacz mamo złapałem robaczka!

Matka ( z potępieniem) natychmiast idz umyc te brudne łapy ‘’ z punktu widzenia komunikowania zachowanie matki jest źródłem poczucia krzywdy, może być patogenne.

• Zasada mieszania w głowie (mistyfikacja)

„to co wiesz , czujesz, myślisz, dostrzegasz, słyszysz itd. Jest fałszywe. Ja Ci powiem , jak to jest naprawdę.”

• Przekaz paradoksalny

Zawiera błąd logiczny, powoduje dwuznaczność niemożliwą do rozwiązania bez dodatkowej pomocy ze strony nadawcy.

TEORIA KONSTRUKTYWISTÓW

Procesy poznawcze to nie odzwierciedlenie rzeczywistości lecz interpretacja i nadawanie znaczeń światu społecznemu, fizycznemu i psychicznemu.

„ CZŁOWIEK JEST ISTOTA KOMUNIKUJĄCĄ SIĘ, UCZESTNICZĄCĄ W STAŁYM PROCESIE TWORZENIA , DZIĘKI KTÓREMU ZACHODZI PROCES ZMIAN SPOŁECZNYCH; RZECZYWISTOSC SPOŁECZNA JEST DEFINIOWANA I REDEFINIOWANA DZIĘKI KOMUNIKOWANIU SIĘ (…). ISTOTY LUDZKIE SĄ AKTYWNE I KREATYWNE, NIE ZDETERMINOWANE PRZEZ SWE DOSWIADCZENIA UBIEGŁE, LECZ WE WSPÓŁDZIAŁANIU Z INNYMI DOKONUJA INTERPRETACJI SYTUACJI CODZIENNYCH W KONTEKSCIE BARDZIEJ STABILNYCH UKŁADÓWWARTOŚCI SPOŁECZNYCH I KULTUROWYCH ‘’ ( Credo konstruktywistów)

Schematy interpretacyjne, konstrukty poznawcze powstają przede wszystkim w procesie socjalizacji , w trakcie naturalnych kontaktów społecznych w rodzinie , w szkole, w grupach rówiesniczych.

Komunikowanie społeczne ma jeden główny cel – uzgodnienie sposobu widzenia świata, stworzenie podobnych konstruktów w umysłach osób kontaktujących się w ramach danej kultury.

SYMBOLICZNY INTERAKCJONIZM

Komunikowanie to wymiana podzielanych symboli w celu uzgodnienia znaczeń , jakie maja poszczególne obiekty dla współdziałających ze sobą osób.

Założenie podstawowe : system językowy determinuje obraz świata, jaki maja użytkownicy danego języka.

Ludzie nie mogą bezpośrednio przekazywać swych stanów psychicznych, odczuć , myśli czy doświadczeń.

Kontakt, komunikacja międzyludzka jest niczym więcej niż wymianą znaków . Najczęściej są to słowa zorganizowane w sekwencje zdaniowe , odczytywane przez innych zgodnie z używanym kodem i systemem poznawczym odbiorcy.

Ten sam symbol może wywołać w głowie rozmówcy różne znaczenie i stąd wynika podstawowe źródło nieporozumień między ludźmi , które leży nie w systemach symboli lecz w systemie interpretacji.

Z punktu widzenia psychologicznego szczególna wagę przywiązuje się do procesu tworzenia się reprezentacji „JA” , obrazu samego siebie. Struktura ta jest uzależniona od przekazów na temat danej osoby, otrzymywanych w trakcie kontaktów z innymi. Jeśli człowiek często spotyka się z danym określeniem , staje się ono częścią jej osobowości , „ przylepia się ‘’ do jego psychiki. Określenia stosowane przez nasze autorytety czy osoby znaczące grają ważną rolę w tworzeniu obrazu „ ja ‘’.

Istotną rolę grają też pozornie drobne różnice w stosowanych określeniach słownych. Zauważyć trzeba że te same zachowania mogą być różnie opisywane i nazywane- w zależności od osoby , która je postrzega.

Różnice w określeniach nie pozostają jedynie słowami – stają się faktami społecznymi, tworzą system oceniania innych i samooceny , co wpływa na zachowanie danego człowieka.

Zadaniem mówcy jest być zrozumiałym , interesującym i prawdomównym , zadaniem słuchacza jest cierpliwość i uważność. Dobry mówca jest dobrym nadawcą dopiero wtedy, gdy potrafi „ słuchać siebie uszami własnego słuchacza’’.

TEORIA SAMOŚWIADOMOŚCI- „SKRYPTÓW’’

„Skrypt to spójna sekwencja wydarzeń , których oczekuje się w danej sytuacji.” Tzn. przez pojecie skryptu rozumie się wyobrażenie scen , osób i ich zachowań , które mają być realizowane w danych warunkach.

Skrypt odnosi się do oczekiwania wydarzeń w sytuacjach typowych , powtarzalnych. Sekwencje komunikacyjne podlegaja zasadzie konwencjonalizacji , w typowych okolicznościach i sytuacjach , oczekuje się , ze określone osoby będą wygłaszac określone teksty.

TEORIA REGUŁ SPOŁECZNYCH – DONALD CRUSHMAN

Funkcja komunikacji międzyludzkiej jest w tym kontekście przede wszystkim ułatwienie koordynacji działania, uzgodnienie kierunków. Strukture komunikowania tworzy treśc przekazów i reguły proceduralne, niezbędne do utrzymania i osiągnięcia zgody.

Obraz samego siebie wpływa na aktywności komunikacyjną ludzi. Oto kilka zależności :

• Osoby o dobrze rozbudowanym obrazie samego siebie lepiej dopasowuja wypowiedzi do swojego audytorium , pod względem formy jaki itreści.

• Zaufanie do siebie, pewien stopień pewności siebie poprawia stopień komunikowania się

• Zaufanie do siebie zwiększa jakośc odbioru informacji i przekazów , umozliwia lepsze pełnienie roli słuchacza

Zbigniew Nęcki wymienia Analizę Erica Berne’a , która dotyczy zaburzeń zachowania w bezpośrednim związku z problemem komunikowania .

Berne zakłada że potrzeba kontaktu społecznego jest równie wazna jak potrzeby bilogiczne.

We wczesnym dzieciństwie kontakt odbywa się poprzez dotyk , w późniejszym okresie miejsce dotyku zastępują rózne formy komunikowania się , głownie przez język i system znaków niewerbalnych.

Berne wyróżnia transakcje komplementarne w którym bodziec i reakcja transakcyjna przebiegaja zgodnie z oczekiwaniami oraz transakcje konfliktowe gdzie bodziec i reakcja odbiegaja od oczekiwań , są niezegodne.

Opracowała:

Elwira Nasiłowska

_________________________

G. Miller, 1951 , s. 115