SYSTEM PODATKOWY W POLSCE
30% oceny- obecność
Test – 15 min, pytania wyświetlane na ekranie, test jednokrotnego wyboru, może być opcja, że brak prawidłowej odpowiedzi !!
Polityka fiskalna państwa ( funkcje i klasyfikacja podatków ,zasady podatkowe w systemie finansowym państwa, prawne podstawy funkcjonowania podatków)
Ewolucja systemu podatkowego ( doświadczenia krajów UE, ewolucja polskiego systemu podatkowego )
Opodatkowanie dochodów osób fizycznych
Opodatkowanie dochodów osób prawnych ( przedsiębiorstw) CIT
Opodatkowanie konsumpcji ( charakterystyka podatków konsumpcyjnych, podatek od wartości dodanej, akcyza)
Podatki majątkowe ( klasyfikacja podatków majątkowych, charakterystyka podatku od nieruchomości, skutki opodatkowania majątku)
Kierunki ewolucji podatków w krajach UE
Reforma podatkowa w Polsce ( opodatkowanie dochodów osób prawnych i osób fizycznych, reforma podatków pośrednich )
Podatkiem jest publicznoprawne , nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa , województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.
Ekonomiści posługują się szerszą definicją wyraźnie podkreślając, że jest to :
- pieniężne,
- nieodpłatne,
- bezzwrotne,
-ogólne,
- przymusowe,
- jednostronne
Świadczenie nakładane przez Państwo czy też inny podmiot publicznoprawny na mocy ustalonych przepisów prawnych.
Pieniężny charakter zobowiązania z tyt. podatków polega na tym, że jego zapłata przez podatnika obowiązkowo następuje w pieniądzu, który jest prawnym środkiem płatniczym w danym kraju .
Nieodpłatność podatku oznacza, że podmiot który go zapłacił nie może z tego tytułu rościć wzajemnych świadczeń ze strony państwa lub organizacji samorządowej. Miarą zdolności podatkowej jest dochód , majątek oraz konsumpcja. Niezależnie od wysokości wnoszonego podatku, danemu podmiotowi nie przysługują żadne dobra czy usługi świadczone przez władze publiczne.
Bezzwrotność charakteryzuje się tym, że wpłacona należność z tytułu podatku nie podlega zwrotowi, ponieważ podatki pobrane od podatników stanowią dochody publiczne.
Powszechność ( ogólność ) – zgodnie z tą cechą podatek to świadczenie pobierane przez państwo lub też związek publicznoprawny na podstawie przepisów zawartych w prawie podatkowym. Przepisy te określają wysokość, warunki oraz terminy płatności podatku. Każdy podmiot jest zobligowany do płacenia podatku w wysokości i terminie jakie zostały określone w prawie.
Przymusowość podatku polega na tym, iż obowiązek zapłaty podatku wynika zarówno bezpośrednio z przepisów prawa jak i z decyzji administracyjnej organu. Jest to obowiązek , którego niedopełnienie skutkuje różnymi sankcjami.
Jednostronność polega na tym,że podatnik nie ma wpływu na ustaloną wysokość podatku. Ustala go się i pobiera na podstawie władczej, jednostronnej decyzji podmiotu, który ustanawia podatek. Podmiotem tym jest państwo lub organizacja samorządowa. Podatnicy mogą jedynie pośrednio np. przez grupy nacisku, wywierać presję na parlament czy też organy stanowiące. Współcześnie, w większości państw, podatki stanowią podstawowe źródło dochodów , zarówno samego państwa jak i też organów samorządu terytorialnego.
W systemie gospodarczym podatki pełnią określone funkcje, które z jednej strony podlegają ciągłej ewolucji wraz ze zmianami społeczno-gospodarczymi oraz strojowymi, zaś z drugiej strony mają charakter obiektywny. Najczesciej wyróżnia się :
funkcję fiskalną
funkcję pozafiskalną:
- stymulacyjna
- redystrybucyjna
Funkcja fiskalna jest oparta na tym, że podatki dostarczają władzom lokalnym i państwu środki finansowe na pokrycie realizowanych przez nich zadań. Należy ona do najstarszych funkcji jakie pełnią podatki.
Funkcja stymulacyjna można ją wyrazić np. poprzez oddziaływanie podatków na decyzje gospodarcze konkretnych podatników w zakresie kierunków oraz rodzajów działalności gospodarczej. Stymulacja polega miedzy innymi na różnicowaniu stawek podatkowych, zwolnień i ulg , czy też na wprowadzenie określonych podatków.
Można ją podzielić na :
- stymulację gospodarczą
- stymulacje pozagospodarczą
Stymulacja gospodarcza to oddziaływanie na strukturę gospodarki państwa, wpływa ona na lokalizację i kierunki działalności gospodarczej, na zwiększenie efektywności ekonomicznej oraz kształtowanie akumulacji i konsumpcji.
Stymulacja pozagospodarcza podatkowa polega na stosowaniu sankcji lub ochrony określonych warstw ludności, preferencje wobec działalności artystycznej lub rzemieślniczej.
Funkcja redystrybucyjna pełni istotną rolę w podatkach ponieważ dzięki nim ma miejsce redystrybucja dochodu i majątku narodowego pomiędzy podatników a państwo i organy samorządu terytorialnego. Podatki można wykorzystywać jako narzędzie redystrybucji oraz zmniejszenie nierówności dochodowych między innymi przez kształtowanie poziomu stawek i ich rodzaju , systemu ulg i zwolnień, które uwzględniają sytuację zdrowotna i materialna , podatków , skali progresji oraz poziomu kwoty wolnej od opodatkowania.
Zasady podatkowe określają warunki jakie powinien spełniać poprawnie zbudowany system podatkowy oraz poszczególne podatki. Zasady te charakteryzuje zmienność historyczna.
Po raz pierwszy zasady te zostały usystematyzowane w literaturze przedmiotu w II połowie XVIII wieku przez A. Smitha. Reprezentował on nurt ekonomii liberalnej. Zaliczył on do nich takie zasady jak :
-równość
- dogodność
-pewność
- taniość podatków
Zasada równości podatków ( tzw. sprawiedliwości ) polega na tym, że obywatele państwa powinni płacić podatki w kwocie proporcjonalnej do osiągniętych dochodów . Zasada ta jest podobna do zasady równości ofiar, które stworzył J.S.Mill. Według niego , podatnik powinien ponieść taką samą ofiarę jak osiąga dochód, czyli zapłacić taki sam podatek.
Zasada dogodności oznacza, iż przy poborze podatków powinno się mieć na uwadze sytuacje finansową podatnika, czyli pobór podatku powinien nastąpić w sposób i w czasie dogodnym dla podatnika.
Zasada pewności ma na celu takie pobieranie podatków , aby były one niezawodnym źródłem dochodów państwa. Podatek, który zobowiązana jest płacić każda osoba, powinien być dokładnie określony a nie dowolny. Sposób zapłaty, termin, kwota, wszystkie tego typu informacje powinny buyć jasno określone i jasne dla podatników , w przeciwnym razie pojawia się u podatnika możliwość samowoli.
Zasada taniości dotyczy poboru podatku, koszty pozyskiwania podatków nie mogą nadmiernie uszczuplać dochodów państwa . W przeciwnym razie doprowadzi to do wzrostu opodatkowania podatników.
Kryteria podziału podatku
| KRYTERIUM | RODZAJE PODATKU |
|---|---|
| Podział podatku wg przedmiotu opodatkowania | dochodowe, przychodowe, majątkowe, konsumpcyjne |
| Kryterium relacji wymierzonego podatku do ogółu dochodu( majątku ) podatnika | bezpośrednie, pośrednie |
| Podział wg władztwa podatkowego | lokalne(samorządowe), centralne ( rządowe) |
Podatki dochodowe charakteryzuje to, że podstawą do opodatkowania jest dochód czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania.
Wyróżnia się następujące podatki dochodowe:
- od osób fizycznych
- od osób prawnych
Podatnik jest zobowiązany rozliczyć się z tego podatku na koniec roku.
Podatni majątkowe występują w różnych postaciach, obciążają całość jego majątku, szczególnie dobra lub też przyrost dóbr. Najczęściej spotykane podatki majątkowe to :
- od spadków i darowizn
- środków transportowych
- od nieruchomości
Źródłem w podatkach konsumpcyjnych jest dochód wydatkowany, natomiast kwota podatku jest umieszczana w cenie kupowanych dóbr i usług ( VAT, akcyza). Podatki te podobnie jak podatki dochodowe obciążają dochód danego podatnika w momencie wydatkowania . Do tej grupy podatków zaliczamy :
- podatek od gier
- podatek akcyzowy
- podatek od towarów i usług
Podatki te obciążają dochód podatnika niezależnie od kosztów uzyskania tego przychodu.
Obecnie powszechne stało się stosowanie podziału na podatki :
- bezpośrednie ( dochodowe, majątkowe)
- pośrednie ( przychodowe, konsumpcyjne )
Podział podatków na pośrednie i bezpośrednie zależy od rodzaju stosunku pomiędzy źródłem przychodu a przedmiotem podatku. Podatki bezpośrednie obciążają dochody podatników w sposób bezpośredni, natomiast podatki nakładane na źródło za pośrednictwem obrotu który ujawnia zdolność płatniczą pośrednio są podatkami pośrednimi.
SYSTEM PODATKOWY W POLSCE
WADA – za bardzo zbiurokratyzowany
W polskim systemie podatkowym wyróżnić można podatki :
- centralne( pobierane przez Państwo )
- samorządowe ( pobierane przez samorządy terytorialne )
Rodzaje podatków ze względu na kryterium władztwa podatkowego
CENTRALNE SAMORZĄDOWE
- od towarów i usług - od nieruchomości
- akcyzowy - od spadków i darowizn
- od gier - od śr. transportowych
- od osób fizycznych - podatek rolny
- od osób prawnych - podatek leśny
- od czynności cywilnoprawnych
- karta podatkowa
Polityka podatkowa określana jest mianem polityki fiskalnej postrzeganej jako polityka skarbowa odnosząca się głównie do strony dochodowej budżetu. W literaturze przedmiotu można zauważyć, że pojęcie polityka fiskalna jest pojęciem znacznie szerszym.
Polityka fiskalna – dobór źródeł i metod gromadzenia dochodów publicznych jak też i kierunków i sposobu realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych, ustalone przez właściwe organy publiczne.
Organy publiczne powoływane są według ustalonego porządku konstytucyjnego dla związków publicznoprawnych, wśród których funkcjonują państwo i samorząd terytorialny.
Zatem można odróżnić politykę fiskalną państwa i politykę fiskalną samorządu terytorialnego.
Inny charakter i cele polityki fiskalnej jest w skali państwa , które dysponuje znacznym potencjałem w postaci kompetencji organów ustawodawczych i może przez to świadomie oddziaływać na kształtowanie się ostatecznej struktury dochodów . Inny zaś mają jednostki samorządu terytorialnego, które przy kształtowaniu założeń swojej polityki fiskalnej muszą uwzględnić pewne normy.
Polityka podatkowa będąca częścią polityki finansowej obejmuje :
- podmiot, który je stanowi,
- cel (lub cele ) wyznaczone przez podmiot danej polityki,
- metody i środki dobrane do jej realizacji
Do podstawowych zasad gospodarki rynkowej obok wolności umów należy także wolność gospodarcza, polegająca na swobodzie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce obejmuje również możliwość wyboru sposobu opodatkowania dochodu.
Przed rozpoczęciem wykonywania działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca ma prawo zastanowić się nad rozmiarem prowadzonego przedsięwzięcia i nad wyborem sposobu opodatkowania dochodu. Polski system podatkowy przewiduje dwa sposoby :
- od osób fizycznych
- od osób prawnych
O jego legalności lub nielegalności decydują bowiem konkretne normy prawne tego systemu .
Ustawy o podatkach dochodowych ( PIT, CIT) wprowadzają szereg możliwości dokonywania wyboru przez podatników , stanowiących podstawę do prowadzenia polityki podatkowej przedsiębiorstwa , należą do nich między innymi :
- forma płacenia zaliczek,
- czasookres rozliczania straty,
-przyjęte metody amortyzacji,
- wpłaty na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Przepisy ustawy o PIT przewidują możliwość wyboru formy ewidencji podatkowej w postaci KPiR albo księgi handlowe.
Polityka podatkowa przypomnijmy to, jak każda inna polityka obejmuje:
- stanowiący ją podmiot
- cel lub cele wyznaczane przez podmiot polityki
- metody i środki dobrane do jej realizacji.
Z przywołanych i omówionych norm prawnych wyraźnie wynikają warunki, stworzone przez ustawodawcę do uprawiania polityki podatkowej na szczeblu przedsiębiorstwa. Występują tu bowiem składające się na pojęcie kompletności, wszystkie z wymienionych elementów polityki a mianowicie:
- podmiot , którym jest będący podatnikiem przedsiębiorca
- cel ( cele)
- mająca zastosowanie – metoda budżetowa, wynikająca z norm zawartych w przepisach prawa podatkowego.