SYSTEM PODATKOWY W POLSCE

Prof. UG dr hab. Jerzy Gwizdała

Zaliczenie: Test od 16 do 20 pytań - jednokrotnego wyboru, może być żadna odpowiedź nie prawidłowa wtedy piszemy brak lub brak prawidłowej, np.:

Organy NBP to:
-Rada Polityki Pieniężnej

-Zarząd NBP

-Prezes NBP

jeżeli w odpowiedziach będą uwzględnione 2 organy a nie wszystkie 3 tzn., że odpowiedź jest nieprawidłowa.

Można poprawić ocenę, jeśli wyjdzie gorsza to i tak zostaje ta lepsza ocena.

Jeżeli jest odp. żadna z powyższych odp. a reszta jest nieprawidłowa to zaznaczamy żadna z powyższych, nie pisząc brak prawidłowej.

KONSULTACJE: wszystkie PONIEDZIAŁKI 15.30-16.30.

LITERATURA:
1. Bolkowiak I.-System podatkowy w okresie transformacji w Polsce; "Studia Finansowe"-2000, nr 53

2. Brzeziński B., Kalinowski M., Morawski W., Marstemak M.-"Ordynacja podatkowa"

Postępowanie-zobowiązania- komentarz praktyczny - Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Gdańsk 2001

3. Gomułowicz A., Małecki J.-Podatki, prawo podatkowe Ars boni es aegu - Poznań 2000

4. Komar A., Systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej PWE Warszawa 1996

5. Kozińska H. - Rola podatków pośrednich w Polsce, Wydawnictwo WSPiZ im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2002

6. Lipniewicz R. - Europejskie prawo podatkowe, Difin, Warszawa 2011

7. Meritum, Podatki 2010 Wawrzyniak-Jędryka B., Kaźmierski A. (red) Wolters - KWWer Polska

8. Piotrowska, Marczak M.,Kietlińska K. - Harmonizacja finansów publicznych w skali narodowej i europejskiej, Difi, Warszawa 2007

9. Podatki w Unii Europejskiej - Harmonizacja czy konwencja podatkowa; S.I. Bukowski, M.K. Pypeć (red), wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom 2007

10. Wach K. - Systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej i oficyna ekonomiczna

WYKŁAD 8.11.2014

Urzędy skarbowe- pobierają podatki

system- zbiór przepisów, organizacja, zadania które tworzą system, do tego dochodzą jednostki takie jak sektor, aby mógł funkcjonować;

podatki na poziomie centralnym i samorządowym

rezydenci, nierezydenci

1. System - jest to pojęcie interdyscyplinarne, występuje w wielu dziedzinach w tym nawet w naukowych, samo słowo system pochodzi od greckiego "systema"; według ministra

2. System - to skoordynowany układ elementów, zbiór tworzący pewną całość, uwarunkowaną stałym logicznym uporządkowaniem jego części składowych; według słownika. . .

3. System- to zbiór przedmiotów lub zjawisk wzajemnie zależnych, które tworzą jedną całość lub jako całość działają; według Encyklopedii Powszechnej

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezwarunkowe świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Ekonomiści posługują się szerszą definicją, wyraźnie podkreślając, że jest to:

- pieniężne

- nieodpłatne

- bezzwrotne

- ogólne

- przymusowe

- jednostronne

świadczenie nakładane przez państwo czy też inny podmiot publicznoprawny na mocy ustalonych przepisów prawnych.

* Pieniężny charakter zobowiązania z tytułu podatku polega na tym, iż jego zapłata przez podatnika obowiązkowo następuje w pieniądzu, który jest prawnym środkiem płatniczym w danym kraju.

PYTANIE NA TEŚCIE: W jakiej walucie możemy płacić podatki?

* Nieodpłatność podatku oznacza, że podmiot, który go zapłacił, nie może z tego tytułu rościć wzajemnych świadczeń ze strony państwa lub organizacji samorządowej. Miarą zdolności podatkowej jest dochód, majątek oraz konsumpcja. Niezależnie od wysokości wnoszonego podatku, danemu podatnikowi nie przysługują żadne dobra czy usługi świadczone przez władze publiczne.

* Bezzwrotność charakteryzuje się tym, że wpłacana należność z tytułu podatku nie podlega zwrotowi, ponieważ podatki pobrane od podatników stanowią dochody publiczne, które następnie przekształcają się w wydatki publiczne.

* Powszechność (ogólność) zgodnie z tą cechą, podatek jest to świadczenie pobierane przez państwo lub też związek publicznoprawny na podstawie przepisów zawartych w prawie podatkowym. Przepisy te określają wysokość, warunki oraz terminy płatności podatku. Każdy podmiot jest zobligowany do płacenia podatku w wysokości, terminie jakie zostały określone w prawie.

* Przymusowość podatku polega na tym, iż obowiązek zapłaty podatku, wynika zarówno bezpośrednio z przepisów prawa podatkowego jak i z decyzji administracyjnej organu. Jest to obowiązek, którego niedopełnienie skutkuje różnymi sankcjami.

* Jednostronność podatku polega na tym, iż podatnik nie ma wpływu na ustaloną wysokość podatku. Ustala go się i pobiera na podstawie władczej, jednostronnej decyzji podmiotu, który ustanawia podatek. Podmiotem tym jest państwo lub organizacje samorządowe. Podatnicy mogą jedynie pośrednio, np. przez grupy nacisku, wywierać presję na parlament czy też organy stanowiące. Współcześnie w większości państw, podatki stanowią podstawowe źródło dochodów, zarówno samego państwa jak też organów samorządu terytorialnego.

W systemie gospodarczym podatki pełnią określone funkcje, które z jednej strony podlegają ciągłej ewolucji wraz ze zmianami społeczno-gospodarczymi oraz ustrojowymi, zaś z drugiej strony mają charakter obiektywny. Najczęściej wyróżnia się:

- funkcję fiskalną

- funkcje pozafiskalne:

• stymulacyjna

• redystrybucyjna

Funkcja fiskalna jest oparta na tym, iż podatki dostarczają władzom lokalnym i państwu środki finansowe na pokrycie realizowanych przez nich zadań. Należy ona do najstarszych funkcji jakie spełniają podatki.

Funkcję stymulacyjną można wyrazić, np. poprzez oddziaływanie podatków na decyzje gospodarcze konkretnych podatników w zakresie kierunków oraz rodzajów działalności gospodarczej. Stymulacja polega między innymi na różnicowaniu stawek podatkowych, zwolnień i ulg, czy też na wprowadzeniu określonych podatków.

Można ją podzielić na:

- stymulację gospodarczą

-stymulację pozagospodarczą

Stymulacja gospodarcza to oddziaływanie na strukturę gospodarki państwa, wpływa ona na lokalizację i kierunki działalności gospodarczej, na zwiększenie efektywności ekonomicznej oraz kształtowanie akumulacji i konsumpcji.

Stymulacja pozagospodarcza podatkowa polega na stosowaniu sankcji lub ochrony określonych warstw ludności, preferencje wobec działalności artystycznej lub rzemieślniczej.

Funkcja redystrybucyjna pełni istotną rolę w podatkach, ponieważ dzięki podatnikom ma miejsce redystrybucja dochodu i majątku narodowego pomiędzy podatników a państwo i organy samorządu terytorialnego. Podatki można wykorzystywać jako narzędzie redystrybucji oraz zmniejszania nierówności dochodowych, m.in. poprzez kształtowanie poziomu i rodzaju stawek podatkowych, systemu ulg i zwolnień, które uwzględniają sytuację zdrowotną i materialną podatników, skali progresji oraz poziomu kwoty wolnej od opodatkowania.

Z tego zagadnienia około 2 pytań na teście:

Zasady podatkowe określają warunki jakie powinien spełniać poprawnie zbudowany system podatkowy oraz poszczególne podatki. Zasady te charakteryzuje zmienność historyczna.

Po raz pierwszy zasady te zostały usystematyzowane w literaturze przedmiotu w II połowie XVIII wieku przez Adama Smitha. Reprezentował on nurt ekonomii liberalnej. Zaliczył do nich takie zasady jak:

- równość

- dogodność

- pewność

- taniość podatków

Zasada równości podatków (tzw. sprawiedliwości) polega na tym, że obywatele państwa powinni płacić podatki w kwocie proporcjonalnej do osiąganego dochodu. Zasada ta jest podobna do zasady równości ofiar, którą stworzył J.S. Mill. według niego, podatnik powinien ponieść taką samą ofiarę jaki osiąga dochód, czyli zapłacić taki sam podatek.

Zasada dogodności oznacza, iż przy poborze podatków powinno się mieć na uwadze sytuację finansową podatnika, czyli pobór podatku powinien nastąpić w sposób i w czasie najodpowiedniejszym dla podatnika.

Zasada pewności ma na celu takie pobieranie podatków, aby były one niezawodnym źródłem dochodów państwa. Podatek, który zobowiązana jest płacić każda osoba, powinien być dokładnie określony a nie dowolny. Sposób zapłaty, termin płatności, kwota którą należy zapłacić, wszystkie tego typu informacje powinny być jasno określone i jasne dla podatników. W przeciwnym razie pojawia się u podatnika możliwość samowoli administracji podatkowej. Niesprecyzowana wysokość opodatkowania również sprzyja korupcji.

Zasada taniości dotyczy poboru podatku. Koszty pozyskiwania podatków nie mogą nadmiernie uszczuplać dochodów państwa. W przeciwnym razie poprowadzi to do wzrostu opodatkowania podatników.

Pytanie na teście z tego zagadnienia i podziału:

Adolf Wagner zaleca, aby za pomocą systemu podatkowego, państwo oddziaływało na procesy dzielenia dochodu narodowego. Rozbudował również katalog zasad podatkowych oraz podzielił je na niżej wymienione grupy:

- zasady gospodarcze, które mówiły o nienaruszalności majątku podatnika,

- zasady fiskalne mające zapewnić wydajność i elastyczność polityce podatkowej,

- zasady sprawiedliwości opowiadające się za powszechnością i równością opodatkowania ,

- zasada techniki podatkowej mające na celu zabezpieczyć pewność dogodności oraz taniości podatku.

KRYTERA PODZIAŁU PODATKU

KRYTERIUM	RODZAJE PODATKU
Podział podatków według przedmiotu opodatkowania	- dochodowe - przychodowe - majątkowe - konsumpcyjne
Kryterium relacji wymierzonego podatku, do ogółu dochodu (majątku) podmiotu	- bezpośrednie - pośrednie
Podział podatków według władztwa podatkowego	- lokalne (samorządowe) - centralne (rządowe)

PODATKI

CENTRALNE SAMORZĄDOWE

- od towarów i usług - od nieruchomości

- akcyzowy - spadków i darowizn

- od gier - środków transportowych

- PIT - rolny

- CIT - leśny

- od czynności cywilno prawnych

- karta podatkowa

WYKŁAD 22.11.2014
Podatki dochodowe charakteryzuje to, że podstawą do opodatkowania jest dochód czyli nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania. Wyróżnia się następujące podatki dochodowe:

• Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

• Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatnik jest zobowiązany rozliczyć się z tego podatku na koniec roku.

Podatki majątkowe występują w różnych postaciach. Obciążają całość jego majątku, poszczególne dobra, lub też przyrost dóbr. Najczęściej spotykane podatki majątkowe to:

• Podatek od spadków i darowizn

• Podatek od środków transportowych

• Podatek od nieruchomości

Źródłem w podatkach konsumpcyjnych jest dochód wydatkowany, natomiast kwota podatku jest umieszczona w cenie kupowania dóbr i usług (VAT, akcyza). Podatki te, podobnie jak podatku dochodowe, obciążają dochód danego podatnika w momencie wydatkowania. Do tej grupy podatników umieszczono:

• Podatek od gier

• Podatek akcyzowy

• Podatek od towarów i usług

Podatki te obciążają dochód podatnika niezależnie od kosztów uzyskania tego przychodu.

Obecnie powszechne stało się stosowanie podziału na podatki:

• Bezpośrednie (dochodowe, majątkowe)

• Pośrednie (przychodowe, konsumpcyjne).

Podział podatków na pośrednie i bezpośrednie zależy od rodzaju stosunku pomiędzy źródłem przychodu a przedmiotem podatku. Podatki bezpośrednie obciążają dochody podatników w sposób bezpośredni, natomiast podatki nakładane na źródło za pośrednictwem obrotu, który ujawnia zdolność płatniczą pośrednio są podatkami pośrednimi.

System podatkowy w Polsce

Obowiązujący w Polsce system podatkowy posiada wady, które wpływają na sytuacje finansową podatników. System ten powinien być względnie stabilny, przewidywalny, oraz spójny z uwarunkowaniami zmieniającej się gospodarki.

Jednak obowiązujące i zmieniane co roku konstrukcje podatków świadczą z jednej strony o niestabilności systemu, która uniemożliwia realizowania długookresowej strategii działania, zaś z drugiej strony podatki tę są traktowane jako elastyczne narzędzie do zapewniania środków budżetowi.

W Polsce wyróżniamy podatki:

• Centralne

• Samorządowe

Wraz z akcesją oraz w okresie ją poprzedzającym w polskim prawodawstwie wprowadzono szereg zmian dostosowanych do wymogów Unii Europejskiej.

W świetle wprowadzonych zmian, warto zastanowić się nad możliwościami uprawiania własnej polityki podatkowej przez przedsiębiorców.

Wystąpienie obejmuje:

- formy organizacyjno-prawne w jakich przewidywane jest prowadzenie działalności gospodarczej oraz wpływ tych form na możliwość wyboru sposobu opodatkowania dochodu i wysokość obciążeń podatkowych; (NIE MIELIŚMY PRZEPISYWAĆ)

Polityka podatkowa często określana jest mianem polityki fiskalnej postrzeganej jako polityka skarbowa, odnosząca się głównie do strony dochodowej budżetu. W literaturze przedmiotu można zauważyć, że pojęcie polityka fiskalna jest pojęciem znacznie szerszym od polityki podatkowej.

Termin "polityka fiskalna" - Z. Fedorowicz używa w znaczeniu "doboru źródeł i metod gromadzenia dochodów publicznych jak też kierunków i sposobów realizacji wydatków publicznych dla osiągnięcia celów społecznych i gospodarczych, ustalonych przez właściwe organy publiczne".

Organy publiczne powoływane są według ustalonego porządku konstytucyjnego dla związków publicznoprawnych, wśród których funkcjonują państwo i samorząd terytorialny. Zatem można odróżnić politykę fiskalną państwa i politykę fiskalną samorządu terytorialnego.

Zwróćmy uwagę, że inny będzie charakter i cele polityki fiskalnej uprawianej w skali państwa, które dysponuje znacznym potencjałem w postaci kompetencji organów ustawodawczych i może przez to świadomie oddziaływać na kształtowanie się ostatecznej struktury dochodów. Inny zaś jednostek samorządu terytorialnego, które przy kontynuowaniu założeń swojej polityki fiskalnej muszą uwzględniać pewne ramy i ograniczenia wyznaczone im przez państwo w przepisach prawa.

Naszym zadaniem nie jest przedstawianie polityki fiskalnej państwa i innych związków publicznoprawnych, lecz polityki podatkowej na szczeblu mikro podmiotu gospodarczego, która jest części składową jego polityki finansowej.

Polityka podatkowa będąca częścią polityki finansowej przedsiębiorstwa obejmuje:

- podmiot, który ją stanowi,

- cel (lub cele) wyznaczone przez podmiot danej polityki,

- metody i środki dobrane do jej realizacji.

Polityka finansowa nie występuje w oderwaniu od całości polityki prowadzonej przez dane przedsiębiorstwa. Obejmuje ona świadome, zorganizowane i zdeterminowane przez cele kształtowanie stosunków ekonomicznych firmy przez jej kierownictwo za pomocą narzędzi finansowych. Wyraża się ona w sposobie gospodarowania zasobami oraz kapitałami własnymi i obcymi, w jaki przedsiębiorstwo zapewnia sobie środki na realizację celów, potrzeb rozwojowych i prowadzenie działalności na najkorzystniejszych warunkach.

Przedsiębiorstwo działające w warunkach gospodarki rynkowej może realizować swe zamierzenia (cele) wyznaczone dla polityki finansowej poprzez ustalanie kierunków dla poszczególnych polityk, np. polityki dywidend, polityki bilansowej, majątku trwałego, socjalnej, podatkowej i innych.

Warto nadmienić, że politykę podatkową można rozumieć jako:

"świadome działania podejmowane przez przedsiębiorców, zmierzające do osiągnięcia założonych celów, przy zastosowaniu dostępnych i odpowiednio dobranych metod wynikających z norm finansowo-prawnych".

Z przeprowadzonej analizy przepisów prawa wynika, ze działalności gospodarczą może prowadzić osoba fizyczna oraz spółki: cywilna, jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna, akcyjna i z ograniczoną odpowiedzialnością.

Osoby prawne zajmujące się działalnością gospodarczą można podzielić na dwie zasadnicze grupy.

Podmioty powoływane tylko w celu prowadzenia działalności gospodarczej, do których należą:

- spółki kapitałowe (spółka z o.o. i spółka akcyjna-tylko ona może być notowana na giełdzie),

- przedsiębiorstwa państwowe

- spółdzielnie

Osoby prawne, które zostały powoływane do innej niż gospodarcza działalności statutowej, lecz prowadzące uboczną działalność gospodarczą, a to:

- stowarzyszenia,

- fundacje.

Do podstawowych zasad gospodarki rynkowej obok wolności umów należy także wolność gospodarcza, polegająca na swobodzie podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce obejmuje również możliwości wyboru sposobu opodatkowania dochodu.

Przed rozpoczęciem wykonywania działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca ma prawo zastanowić się nad rozmiarami prowadzonego przedsiębiorstwa i nad wyborem sposobu opodatkowania dochodu. Polski system podatkowy przewiduje dwa sposoby opodatkowania dochodów podatników

- w formie zryczałtowanej,

- na zasadach ogólnych.

Wybór właściwej w danych warunkach, w jakich funkcjonuje przedsiębiorstwo i wynikających przede wszystkim z jego otoczenia, opcji opodatkowania nie stanowi znamion unikania opodatkowania i jako zjawisko prawne związany jest z systemem podatkowym. O jego legalności lub nielegalności decydują bowiem konkretne normy prawne tego systemu.

Ustawy o podatkach dochodowych (PIT i CIT) wprowadzają szereg możliwości dokonywania wyboru przez podatników, stanowiących podstawę do prowadzenia polityki podatkowej przedsiębiorstw. Należą do nich między innymi:
- forma płacenia zaliczek,

- czasokres rozliczania straty,

- przyjęte metody amortyzacji,

- wpłaty na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych.

Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują możliwość wyboru formy ewidencji podatkowej w postaci podatkowej księgi przychodów i rozchodów albo ksiąg rachunkowych. Wymienione ewidencje przewidują inne terminy zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu poniesionych wydatków.

Polityka podatkowa przypomnijmy to, jak każda inna polityka obejmuje stanowiący ją podmiot, cel (lub cele) wyznaczane przez podmiot polityki oraz metody i środki dobrane do jej realizacji. Z przywołanych i omówionych norm prawnych wyraźnie wynikają warunki, stworzone przez ustawodawcę, do uprawiania polityki podatkowej na szczeblu przedsiębiorstwa. Występują tu bowiem, składające się na pojęcie kompletności, wszystkie z wymienionych elementów polityki, a mianowicie:

- podmiot, którym jest będący podatnikiem przedsiębiorca,

- cel (cele) w postaci optymalizacji obciążeń podatkowych i uproszczenia rozliczeń podatkowych,

- mająca zastosowanie - metoda budżetowa, wynikająca z norm zawartych w przepisach prawa podatkowego.