EKONOMIA 9.03.2012
Mechanizm funkcjonowania polityki pieniężnej:
| Bank centralny Banki komercyjne | Podaż pieniądza w górę (za mało pieniędzy) recesja, zastój gospodarczy | Podaż pieniądza w dół (za dużo pieniędzy) ekspresja |
|---|---|---|
| Stopa % | W dół | W górę (bank chce zamrozić pieniądze, lokaty są atrakcyjniejsze pieniądze z rynku wpływają do banku) |
| Rezerwa obowiązkowa | W dół (np. 5 4) | W górę |
| Operacje otwartego rynku | Kupno papierów wartościowych dopływ pieniądza | Sprzedaż papierów wartościowych |
INFLACJA
Bezrobocie (nadwyżka siły roboczej) i inflacja (m.in. nadwyżka pieniądza na rynku) to dwa największe zagrożenia gospodarki pieniężnej.
Definicje inflacji:
Inflacja – stały, nieodwracalny, samopodtrzymujący się wzrost cen, któremu nie towarzyszy wzrost jakości dóbr i usług
Inflacja – stały spadek siły nabywczej pieniądza
Popyt > podaż = cena rośnie
Teorie inflacji:
a) popytowe
b) podażowe
Nigdy nie ma jednej przyczyny inflacji, jest ona skutkiem różnego rodzaju zjawisk i decyzji, które podjęto wcześniej
Strona popytowa:
- Inflacja nabywców
- Inflacja pchana przez popyt
Teoria inflacji popytowej zwiększamy podaż
Teoria monetarystyczna (Firedman) zmniejszamy popyt, bo jest za duży (o inflację oskarżyli trzecią grupę nabywców, czyli państwo, które np. dodrukowało dodatkową ilość pieniądza, który wchodzi na rynek - pieniądz inflacyjny, czyli bez pokrycia). Państwo musi zacząć prowadzić taką politykę pieniężną, żeby zmniejszyć ilość pieniądza na rynku.
Strona podażowa:
- inflacja sprzedawców
- inflacja ciągniona przez koszty
teoria płacowa ceny rosną, bo wzrosły płace
teoria cen administrowanych polityka cenowa wielkich korporacji
teoria zjawisk jednorazowych np. wzrost ceny ropy naftowej (szok naftowy), gazu. Kraje wysoko rozwinięte zmuszone zostały do poszukiwania alternatywnych źródeł energii, co spowodowało również zmiany w strukturze gospodarczej. Zjawisko jednorazowe wywoła inflację, jeśli wystąpiły wcześniej inne czynniki
teoria importowana inflacja jest „chorobą zakaźną”, łatwo przenosi się do innych krajów; jeśli dany kraj importuje jakiś produkt w dużych ilościach, np. ropę, to jest zagrożony tym zjawiskiem
SKUTKI INFLACJI:
nierównowaga gospodarcza
efekty produkcyjne:
- zahamowanie produkcji
efekty alokacyjne:
- kapitały są lokowane, ale w taki sposób, że gospodarka nie otrzymuje korzyści
efekty redystrybucyjne:
- następuje niekontrolowany przepływ majątku i bogactwa, wywołany tylko inflacją (rząd inaczej dzieli budżet, np. zmniejszenie emerytur na rzecz stypendiów dla studentów)
30.03.2012
Kraje biedne – mało towaru, rosną ceny
Restrykcje budżetowe, podatkowe, monetarne – metoda ortodoksyjna (rozwinięcie w poprzednim wykładzie)
Polityka antyinflacyjna (czyli metoda heterodoksyjna) – oprócz trzech restrykcji stosuje się jeszcze kotwice nominalne (można zamrozić ceny, płace, kurs wymiany walut). Wykorzystano to np. w Izraelu – zamrożono płace, aby zatrzymać inflację. Czasem działa po prostu straszenie zamrożeniem płac. W Polsce zastosowano to w ramach planu Balcerowicza, gdy gospodarka była jeszcze raczej państwowa.
W Polsce: zamrożenie kursu walutowego 1989/1990 – decyzja o stałym kursie dolara (9500zł) na pewien czas
Wzrost gospodarczy – raz jest lepiej, raz gorzej, ale do przodu :D cykl gospodarczy to periodyczne wahania w gospodarce. Te wahania mierzymy przez PKB. Dobrze jest, kiedy rośnie zatrudnienie, inwestycje, infrastruktura i konsumpcja
Klasyczny cykl koniunkturalny: kryzys, depresja, ożywienie, rozkwit. Kryzys i depresja – wskaźniki nie rosną lub spadają. Ożywienie i rozkwit oznaczają wzrost wskaźników składających się na PKB. Cykl koniunkturalny trwa ok. 10 lat. Gdy wskaźniki są już na pewnym maksymalnym poziomie i nie rosną dalej – rozpoczyna się kryzys. Bierze się on z nadprodukcji.
Przedsiębiorcy:
Dział I: wytwarza dobra inwestycyjne (np. maszyny, surowce itd.)
Dział II: wytwarza dobra konsumpcyjne
Kryzys zaczyna się w dziale I, jest dobrze i produkuje się dużo, ale w pewnym momencie występuje nadprodukcja. Najpierw obniżają ceny towaru, potem obniżają zatrudnienie – spada konsumpcja, ograniczona zostaje produkcja (nawet zamknięcie zakładu). Spada PKB. Z działu I nadprodukcja przenosi się na dział II: obniżanie cen, zatrudnienia, dochodów – zmniejszenie PKB i konsumpcji. Nadprodukcja z działu II wraca do działu I – coraz większy spadek PKB. Te wartości stabilizują się na pewnym (niskim) poziomie. Po jakimś czasie zaczyna się ożywienie (w dziale II), więc producenci znowu zaczynają produkować (w góre idzie zatrudnienie, dochody, ceny = wzrost PKB). Muszą więc kupić więcej surowców itd. – zaczyna się ożywienie w dziale I, wskaźniki rosną, rośnie PKB.
Potrzebny jest ktoś, kto zarówno wcześnie ostrzegać o nadchodzącej nadprodukcji i hamować nadmierny rozwój, jak i wyciągać gospodarkę z kryzysu w etap ożywienia – jest to idea interwencjonizmu państwowego (inaczej doktryna Kase’a). Zastosowano to w USA – polityka New Deal.
Narzędzia polityki internacjonalizmu:
państwo wykupuje nadwyżki (np. zboża) i je utylizuje, aby pozbyć się nadwyżki towarów
budowanie obiektów, które nie będą konkurencją dla lokalnych firm, czyli robót publicznych (szkoły, drogi itp.). Ktoś to musi wykonać – następuje ożywienie gospodarcze
zbrojenie się (rzadko używane) – na tej zasadzie rozwinęły się hitlerowskie Niemcy – rząd zgłaszał bardzo duże zamówienia, które nakręcały gospodarkę.
Dzisiejszy cykl koniunkturalny:
Nie ma aż tak gwałtownych faz załamań.
II fazy: ekspansji i recesji
Ekspansja – dobra faza, wskaźniki rosną, ale tempo nie jest takie silne. Są to okresy „wspinania się po schodach”.
Recesja – stoimy w miejscu „na danym schodku”, ale nie cofamy się. „Odpoczywamy”
Jest to gospodarka bardziej stabilna dzięki metodom internacjonalizmu państwowego.
Jeśli chcemy, by gospodarka się rozwijała, stopa procentowa musi być niska, aby były inwestycje, a pieniądze nie leżały w banku. W pewnym momencie trzeba ten proces zahamować, stopa procentowa rośnie.