MIKROEKONOMIA

1. Scharakteryzuj potrzeby i zasoby.

Potrzeba jest jedną z centralnych kategorii ekonomicznych. Występowanie potrzeb rozumianych jako subiektywnie odczuwana rozbieżność pomiędzy status quo a stanem pożądanym jest najważniejszym motywem podejmowania procesu gospodarowania, polegającego na przekształcaniu zasobów w dobra ekonomiczne, które służą zaspokajaniu potrzeb.

Znaczenie subiektywnych potrzeb jednostki jako punktu wyjścia analizy ekonomicznej zostało po raz pierwszy dostrzeżone przez austriacką szkołę psychologiczną.

Czynniki produkcji – materialne lub niematerialne zasoby niezbędne do wytwarzania dóbr 
w postaci towarów i usług.

W klasycznym ujęciu wyróżnia się następujące czynniki produkcji:

• ziemia oraz naturalne surowce posiadane przez ludzi. Ceną ziemi jest renta gruntowa.

• praca to wysiłek ludzki włożony w wytworzenie danego dobra, ceną pracy jest płaca,

• kapitał to dobra wytworzone uprzednio przez ludzi używane do produkcji innych dóbr. Są to budynki, narzędzia i maszyny. Ceną kapitału są odsetki.

• wiedza i inteligencja pozwalają efektywnie łączyć pozostałe czynniki.

W klasycznej ekonomii kapitałem były narzędzia i maszyny. Współcześnie określa się to jako kapitał fizyczny. Nie mniej ważny jest kapitał ludzki oznaczający zwykle wiedzę i umiejętności siły roboczej.

2. Scharakteryzuj optymalizację i ryzyko.

Zasada optymalizacji to zasada, którą powinno się kierować podejmując i zmieniając decyzje gospodarcze. Można ją przedstawić w następujący sposób:

1. ZM>KM Korzyści marginalne są większe od kosztów marginalnych. Należy wówczas rozwijać realizowaną działalność gospodarczą.

2. ZM<KM Koszty marginalne są większe od korzyści marginalnych. Należy wówczas ograniczać rozmiary działalności gospodarczej.

3. ZM=KM Zrównanie się korzyści i kosztów marginalnych. Oznacza to osiągnięcie przez przedsiębiorstwo najlepszego z możliwych poziomu działalności gospodarczej. Sytuacje taką nazywamy punktem równowagi podmiotu gospodarczego.

Ryzyko to prawdopodobieństwo poniesienia straty, związane z podjęciem określonej decyzji gospodarczej. Ryzyko jest miarą niepewności dochodów, oczekiwanych w przyszłości jako efekt określonej inwestycji kapitału. Wymienia się różne rodzaje ryzyk, różne są też sposoby ich pomiaru oraz zapobiegania.

Rodzaje ryzyka:

• ryzyko  operacyjne – wiąże się z udziałem kapitału obcego w finansowaniu przedsiębiorstwa; im wyższy udział kapitału obcego tym trudniej go przedsiębiorstwu spłacić,

• ryzyko stopy procentowej – związane ze zmianą stopy procentowej,

• ryzyko terminu wykupu – im dłuższy okres do terminu wykupu tym wyższe ryzyko, bardziej ryzykowne są obligacje 3-letnie niż 1-roczne,

• ryzyko bankowe - związane z działalnością banku,

• ryzyko finansowe - występuje przy inwestowaniu w papiery wartościowe (produkt nie wart wydanych nań pieniędzy),

• ryzyko inflacji - niepewność zwrotu z inwestycji,

• ryzyko kredytowe - ryzyko nieodzyskania należności,

• ryzyko płynności - trudności w sprzedaży papierów wartościowych (zamiany instrumentu na gotówkę),

• ryzyko psychologiczne – produkt nie dostarcza spodziewanej satysfakcji,

• ryzyko społeczne – produkt może nie zostać zaakceptowany przez docelową grupę społeczną,

• ryzyko systematyczne - zdeterminowane zewnętrznymi warunkami gospodarowania,

• ryzyko walutowe - spotykane w transakcjach walutowych dotyczy instrumentów kupowanych za waluty

3. Opisz istotę rynku, jego elementy, rodzaje.

Rynek (w ekonomii) – zespół mechanizmów umożliwiający kontakt producentów
z konsumentami.

Rynek to całokształt transakcji kupna i sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają. Na rynku konkurencyjnym dokonuje się ustalenia ceny oraz ilości dóbr. To także określona zbiorowość podmiotów gospodarujących zainteresowanych dokonywaniem operacji kupna-sprzedaży określonych dóbr, wartości lub usług. Część zbiorowości reprezentuje podaż (oferenci) zaś część popyt (nabywcy). Przeciwstawienie się popytu podaży w określonym miejscu oraz czasie prowadzi do ustalenia ceny wartości będącej przedmiotem obrotu – sprawia to iż dochodzą do skutku transakcje kupna sprzedaży.

Elementy systemu rynkowego:
1. Przewaga własności prywatnej nad innymi formami własności

2. Integracja rynków: pracy, towarów i kapitałów

3. Pełna swoboda w granicach ustalonych norm prawnych i przepisów administracyjnych wchodzenia na rynek i praowadzenia działalności gospodarczej

4. Ograniczona ingerencja państwa w działalnośc gospodarczą polegająca na zapewnieniu waunków dla rozwoju przedsiębiorstw i przedsiębiorczości

5. Sprawowanie przez państwo ochrony konsumentów i karania szkodliwej działalności produkcyjnej i usługowej

6. Powszechna konkurencja i zwalczanie monopoli

Według rodzaju dóbr będących przedmiotem obrotu

• Rynek towarów

• Rynek dóbr konsumpcyjnych

• Rynek dóbr przemysłowych

• Rynek usług – obejmuje dobra które są konsumowane w trakcie ich produkcji, np.: usługi spedycyjne, bankowe

• Rynek finansowy – obejmuje rynek walutowy (obrót pieniądzem i środkami dewizowymi), rynek kapitałowy (obrót akcjami i obligacjami), rynek instrumentów pochodnych oraz obrót ubezpieczeniami.

• Rynek czynników produkcji (ziemi, pracy, kapitału)

Według zasięgu geograficznego

• Lokalny – w bezpośrednim otoczeniu klienta

• Regionalny – do kontaktów między klientem a dostawcami dochodzi na większym terenie, np. powiatu, województwa

• Narodowy (krajowy) – funkcjonuje w obrębie państwa

• Międzynarodowy – prowadzone są transakcje pomiędzy przynajmniej dwoma państwami

• Światowy – dotyczy wymian dóbr i usług na obszarze całego świata

Według głównych miejsc produkcji i konsumpcji

• Rynek pierwotny – główne miejsca produkcji

• Rynek centralny – główne miejsce obrotu i konsumpcji

Według relacji popytu do podaży

• Rynek nabywcy (jeśli podaż jest większa od popytu)

• Rynek sprzedawcy (jeśli popyt jest większy od podaży)

Według swobody dokonywania transakcji na rynku

• Rynek wolny – swoboda obrotu, podjęcia działalności, minimalizacja ograniczeń dostępu do poszczególnych rynków międzynarodowych.

• Rynek reglamentowany

Szary rynek (szara strefa) – posiadanie reglamentowanych dóbr jest legalne, ale obrót nimi poza wyznaczonym systemem reglamentacji jest zakazany.

• Czarny rynek – obrót wartościami, których posiadanie jest nielegalne lub ograniczone do pewnych organizacji, zakazany jest także obrót tymi wartościami.

Formy rynków zorganizowanych

• Rynki formalne – do nich należy zaliczyć:

  • targi i wystawy

  • giełdy towarowe

  • aukcje

  • przetargi

• Rynki formalne ułomne

• Rynki nieformalne

Według kryterium skali lub wielkości transakcji

• Hurtowy

• Detaliczny (półhurt)

Według charakteru transakcji handlowej

• Dóbr i usług

• Produkcyjny – rynek elementów służących do dalszej produkcji (np. maszyn, urządzeń) lub elementów służących do dalszego przetworzenia, półproduktów (np. surowców, minerałów)

• Konsumpcyjny – zaspakaja bezpośrednio zapotrzebowanie konsumentów

• Kapitałowy – np. środków pieniężnych, papierów wartościowych

• Pracy

4. Opisz pojęcie popytu.

Wyraża ujawnione przez nabywców zamiary zakupu zdeterminowane potrzebami i realnym funduszem nabywczym. Wielkośc popytu to zakup określonej ilości danego produktu po danej cenie.

Potrzeba -> Popyt -> Zakup

5. Opisz pojęcie podaży.

Gotowość sprzedaży określonej ilości towaru po danej cenie. Relacja między produkcją a podażą.

Produkcja -> Podaż -> Sprzedaż

6. Scharakteryzuj cenę względem popytu i podaży.

Cena jest stabilna gdy popyt równa sie podaży, cena jest wyższa gdy popyt jest większy od podaży a niższa gdy podaż większa od popytu. Dla produscenta najlepiej gdy jest tzw. rynek producenta czyli gdy popyt jest wiekszy od podaży bo może zwiekszyć cenę a towar i tak zostanie sprzedany.

7. Opisz elastyczność podaży.

Elastyczność podaży jest miarą względnej zmiany podaży wywołanej względną zmianą określonego czynnika wpływającego na podaż. Informuje o wrażliwości podaży na zmiany czynników ją kształtujących. Podaż dobra lub usługi jest elastyczna, gdy ilość oferowanych do sprzedaży dóbr lub usług może być łatwo i szybko zmieniona. Jest to prawdą w odniesieniu do wielu dóbr przemysłowych.

Podaż jakiegoś dobra lub usługi jest nieelastyczna, gdy nie może być ona łatwo i szybko zmieniona. Jest to prawdą w przypadku podaży pracy na stanowisku wymagającym długiego czasu kształcenia.

8. Opisz elastyczność popytu.

Elastyczność popytu – relacja między wyrażoną w procentach zmianą popytu, a wyrażoną w procentach zmianą czynnika, który tę zmianę wywołał. Elastyczność popytu można określić tylko w odniesieniu do tych czynników kształtujących popyt, które da się zmierzyć. Informuje o wrażliwości popytu na zmiany czynników go kształtujących zewnętrznych i wewnętrznych.

9. Opisz funkcję gospodarstw domowych.

Gospodarstwo domowe jest kategorią ekonomiczną, kryterium: posiadanie oraz zarządzanie wspólnym majątkiem oraz wspólnym budżetem w celu zaspokajania głównych potrzeb członków gospodarstw domowych.

W ramach gospodarstw domowych realizowane są następujące funkcje:

• ekonomiczne:

  • produkcyjna (wytwarzanie dóbr i usług)

  • konsumpcyjna (wydatkowanie dochodów oraz spożycie dóbr i usług, zaspokajające potrzeby członków gosp.domowego)

• społeczne:

  • oświatowa

  • ochrony zdrowia

  • wychowawcza

  • reprodukcyjna.

Celem gospodarstwa domowego jest maksymalizacja użyteczności.

10. Charakterystyka teorii producenta i istota przedsiębiorstwa.

1. Teoria producenta:

Producent jako podmiot gospodarczy decyduje o tym:

• Producent jako podmiot gospodarczy decyduje o tym:

  • Co i jak produkować

  • Jaką zastosować technologię

  • Jak zorganizować produkcję

• Występuje w podwójnej roli:

  • W celu wytworzenia dóbr musi zaopatrzyć się w czynniki produkcji

  • Oferuje do sprzedaży wytworzone dobra lub usługi

Proces produkcji ilustruje następujący schemat:

Kapitał, który producent przeznacza na proces produkcji przechodzi przez trzy fazy:

• Pieniężną – zakup czynników produkcji

• Zespolenie kapitału rzeczowego i osobowego (postać towarowa)

• Sprzedaż wytworzonych dóbr – kapitał ponownie przyjmuje postać pieniężną

2. Istota przedsiębiorstwa

Podmiot utworzony w celu osiągnięcia zysku, zaspokojenia potrzeby innych podmiotów życia społecznego, charakteryzuje się odrębnością ekonomiczną, oraganizacyjną oraz techniką produkcyjną.

Odrębnośc ekonomiczną polega na:

• Samodzielności

• Samofinansowaniu

• Racjonalności działań

Przedsiębiorstwo służy otoczeniu, zaspokaja jego potrzeby oraz przyczynia się w większy lub mniejszy sposóbb do jego rozwoju. Wobec tego obserwuje otoczenie, analizuje zachodzące w nim zmiany czyli uczy się otoczenia

11. Rodzaje przedsiębiorstw - kryteria, opisz środki trwałe i obrotowe.

Rodzaje przedsiębiorst – kryteria:

1. Forma własności:

   1. Własność publiczna

   2. Własność prywatna

2. Rodzaj prowadzonej działalności:

   1. Produkcyjne

   2. Usługowe

3. Wielkość przedsiębiorstwa:

   1. Mikro

   2. Małe

   3. Średnie

   4. Duże

4. Forma organizacyjna:

   1. Jednozakładowe

   2. Wielozakładowe

5. Pozycja rynkowa przedsiębiorstwa:

   1. Doskonale donkurencyjna

   2. O ograniczonej konkurencyjności

   3. Monopole naturalne i sztuczne

   4. Oligopole

12. Opisz rodzaje zysków w przedsiębiorstwie, podaj przykłady.

W rachunkowości jest to dodatni wynik finansowy przedsiębiorstwa, danej inwestycji lub zaciągniętej pożyczki. Zysk stanowi realny zarobek przedsiębiorstwa i jest przedmiotem materialnego zainteresowania, a także źródłem dochodów właścicieli, załogi przedsiębiorstwa oraz finansowania jego rozwoju. Zysk jest wartością ekstensywną i nie określa bezpośrednio efektywności gospodarowania lub inwestowania.

Wartością określającą efektywność gospodarowania lub inwestowania jest rentowność.

Przeciwieństwem zysku jest strata.

Rodzaje zysku:

• księgowy zysk przedsiębiorstwa – jest równy bezpośrednio wynikowi finansowemu obliczonemu z rachunku zysków i strat przedsiębiorstwa

• ekonomiczny zysk przedsiębiorstwa zwany czasami nadzwyczajnym, lub rzeczywistą wartością dodaną – jest równy zyskowi księgowemu pomniejszonemu o wartość odsetek kapitałowych, które można by uzyskać wypożyczając równowartość kosztów według przeciętnego oprocentowania kredytów w tym samym okresie

• zysk normalny – średni przychód oczekiwany przez przedsiębiorcę od prowadzonej firmy, a także w formie pensji w innym przedsiębiorstwie

• zysk kapitałowy – to wzrost wartości samego kapitału, np. w wyniku wzrostu cen posiadanych papierów wartościowych na giełdzie, różnic kursowych walut lub cen nieruchomości, maszyn i materiałów.

13. Opisz analizę zyskowności i koszty stałe.

Analiza rentowności (zyskowności) służy nie tylko ocenie przedsiębiorstwa, ale i ocenie umiejętności kierownictwa takiego zarządzania przedsiębiorstwem, które zapewnia generowanie wysokich zysków z zaangażowanych środków.

Wskaźniki rentowności (zyskowności) przedstawiają efektywność finansową przedsiębiorstwa przez powiązanie wyniku finansowego z przychodami ze sprzedaży, zasobami majątku i kapitałem własnym. Do opisu rentowności służą wskaźniki grupowane w następującym układzie:

• wskaźniki oparte na sprzedaży (rentowność sprzedaży),

• wskaźniki oparte na aktywach (rentowność ekonomiczna),

• wskaźniki oparte na kapitale (rentowność finansowa).

Wskaźniki rentowności, wyraża efektywność wykorzystania składników majątku i zaanagażownych kapitałów

Koszty stałe – są to koszty przedsiębiorstwa, których nie da się zmienić w krótkim okresie bez wprowadzenia radykalnych zmian w firmie, a ich wysokość nie zależy od wielkości produkcji.

Dobrym przykładem kosztów stałych jest amortyzacja budynków fabrycznych lub koszt ich dzierżawy.

Inne koszty stałe to np.:

• wynagrodzenia pracowników,

• koszty sprzedaży,

• koszty ogólnego zarządu,

• odsetki od zadłużenia.

Czas obniżenia kosztów stałych jest różny w zależności od ich charakteru.

14. Opisz analizę zyskowności i koszty zmienne.

Koszty zmienne - są to koszty jakie przedsiębiorca ponosi na działania związane bezpośrednio z produkcją. Poziom tych nakładów zależny jest wprost od wielkości produkcji, czyli, że w przypadku zwiększenia produkcji koszty zmienne rosną, zmniejszają się natomiast wraz ze spadkiem produkcji. Koszty zmienne wynoszą zero gdy przedsiębiorca nic nie produkuje.

Do kosztów zmiennych związanych z produkcją zaliczamy nakłady na surowce, towar, roboczogodziny itp. oraz energia lub paliwo.

Koszty zmienne to wszystkie nakłady poniesione przez przedsiębiorcę związane z produkcją i nie wchodzące w skład kosztów stałych.

15. Scharakteryzuj koszty występujące w przedsiębiorstwie.

Istnieje wiele możliwości klasyfikacji kosztów. Przed wyborem należy jasno określić potrzebę informacyjną. Warto zadać sobie pytanie, na które odpowiedzią ma być wynik kalkulacji. Ułatwi to wybór optymalnej metody.

Najpopularniejszymi rodzajami klasyfikacji kosztów są:

• układ według typów działalności jednostki gospodarczej oraz

• układ rodzajowy.

Oba rozróżnienia występują łącznie w porównawczym rachunku zysków i strat. Wśród typów działalności wyróżnić można działalność operacyjną (związaną ze sprzedażą oraz pozostałe koszty), finansową oraz nietypową (zdarzenia nadzwyczajne).

Koszty operacyjne przedsiębiorstwa zazwyczaj prezentowane są w układzie rodzajowym, do którego należą: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia oraz pozostałe koszty. Układ ten umożliwia ocenę struktury rodzajowej poniesionych kosztów, jednak nie uwzględnia celu ich poniesienia, w związku z czym jego przydatność dla celów wewnętrznych jest ograniczona.

Koszty działalności operacyjnej można rozpatrywać również z punktu widzenia odmian działalności, wśród których można wyróżnić koszty działalności podstawowej, koszty działalności pomocniczej oraz koszty zarządu. Schemat ten jest bardzo ogólny, jednak usprawnia analizę w kierunku „od ogółu do szczegółu” każdego poziomu działalności. W podobnym układzie występują koszty agregowane według miejsc ich powstawania. Rachunek ten tworzony jest głównie po to, by budować świadomość odpowiedzialności konkretnych ośrodków za generowane przez nich koszty poprzez odpowiednio skonstruowane systemy motywacyjne. Metodą klasyfikacji kosztów pozwalającą oddzielić koszty związane bezpośrednio 
z działalnością właściwą od kosztów zakupu oraz sprzedaży. Działalność właściwa,
w zależności od rodzaju przedsiębiorstwa, może obejmować koszty produkcji, handlowe itp. Koszty zakupu obejmują, oprócz wartości materiałów i towarów, np. koszty transportu
i załadunku. Wśród kosztów sprzedaży można wyróżnić np. koszty marketingu i reklamy oraz transportu sprzedanych produktów. Kolejnym podziałem kosztów jest ich układ kalkulacyjny, który grupuje koszty zgodnie z celem ich poniesienia. Możemy tu wyróżnić: koszty bezpośrednie produktu lub usługi oraz koszty pośrednie, w których nie jest możliwe określenie konkretnego obiektu, którego dotyczą. Koszty pośrednie są łączone w grupy, a następnie rozliczane na produkty lub usługi za pomocą ustalonych kluczy podziałowych. Sposób grupowania kosztów pośrednich zależy od potrzeb informacyjnych. Najczęściej występują: koszty zakupu, koszty sprzedaży, koszty wydziałowe oraz koszty zarządu, przy czym kosztów zarządu nie należy rozliczać na produkty. Układ kalkulacyjny umożliwia analizę struktury kosztów własnych produktów lub usług oraz kosztów własnych całego przedsiębiorstwa.

Odmienną klasyfikacją jest podział kosztów według ich reakcji na zmiany rozmiarów produkcji. Występują tu koszty stałe, które są niezmienne bez względu na rozmiar działalności i koszty zmienne, które mogą wzrastać proporcjonalnie do wzrostu produkcji, lecz mogą również mieć charakter progresywny lub degresywny. Istnieją też koszty względnie stałe, które zwiększają się dopiero po przekroczeniu pewnego pułapu. Rachunek ten jest skomplikowany i czasochłonny, lecz precyzyjnie ukazuje zmiany w wielkości i strukturze kosztów występujące pod wpływem zmian w wielkości produkcji lub sprzedaży.

16. Zależności między kosztami przęciętnymi a krańcowymi.

Koszty krańcowe – (MC) – jest to przyrost kosztów całkowitych spowodowanych wzrostem produkcji o jednostkę

Koszty przeciętne – (AC) - są to koszty poniesione na wyprodukowanie każdej jednostki produktu. Wyróżniamy trzy rodzaje kosztów przeciętnych:

Wzajemne zależności między kosztami przeciętnymi a krańcowymi:

• Jeżeli koszt przeciętny maleje to koszt krańcowy jest od niego niższy

• Jeżeli koszt przeciętny osiąga swoje minimumn to koszt krańcowy jest taki sam (taki podmiot osiąga tzw. optimum technologiczne)

• Jeżeli koszt przeciętny rośnie to koszt krańcowy rośnie od niego szybciej

17. Analiza równowagi rynkowej.

Równowaga rynkowa jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się, a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytu na danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.

Graficznym odzwierciedleniem stanu równowagi rynkowej jest punkt równowagi rynkowej, czyli punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży. Na ilustracji obok, ilość dobra opisywana jest na osi poziomej, zaś cena jednostkowa tego dobra mierzona jest na osi pionowej. Krzywa popytu oznaczona jest literą D, a krzywa podaży literą S. Przy cenie P0, wielkość popytu jest równa wielkości podaży, a zatem ma miejsce równowaga rynkowa, i cena równowagi rynkowej jest równa P0. Gdy cena jest mniejsza od ceny równowagi rynkowej ma miejsce nadwyżka popytu nad podażą, co jest przedstawione na ilustracji obok przy pomocy zielonego obszaru A. Zazwyczaj w sytuacji takiej mechanizm rynkowy prowadzi do wzrostu ceny do wartości P0. W sytuacji, gdy cena przewyższa cenę równowagi rynkowej, ma miejsce nadwyżka podaży nad popytem, co na ilustracji obok zilustrowane jest przy pomocy czerwonego obszaru B. W takiej sytuacji mechanizm rynkowy zazwyczaj prowadzi do spadku ceny w kierunku ceny równowagi rynkowej P0.

Pojęcie równowagi rynkowej jest pojęciem ekonomii pozytywnej a nie ekonomii normatywnej. Oznacza to, że równowaga rynkowa sama w sobie niekoniecznie musi być stanem pożądanym społecznie. Przykładowo możliwa jest sytuacja, w której rynek żywności znajduje się w równowadze, podczas gdy sporej części społeczeństwa nie stać na to, aby nabyć wystarczającą ilość żywności, z powodu zbyt wysokiej ceny równowagi rynkowej.

18. Wyjaśnij pojęcie dobra, jakie dobra wyróżniamy.

W ekonomii to wszystkie środki, które mogą być wykorzystane, bezpośrednio lub pośrednio, do zaspokojenia potrzeb ludzkich.

Proces zużywania nabytych dóbr w celu zaspokojenia potrzeb nazywa się konsumpcją.

Przykładem dobra może być samochód, działka budowlana, chleb, praca naukowa, seans filmowy, program komputerowy, energia elektryczna.

Uwaga: W niektórych publikacjach przez "dobro" rozumie się tylko te środki służące do zaspokajania potrzeb ludzkich, które są przedmiotami materialnymi (tak więc przy tym rozumieniu tego pojęcia z wymienionych wyżej obiektów dobrem byłby tylko samochód i chleb).

19. Wytłumacz pojęcie paradoksu Veblera.

Efekt Veblena (efekt demonstracji, efekt prestiżowy), zwany także paradoksem Veblena, dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr.

Efekt Veblena i efekt spekulacyjny.

D – popyt

P - cena towaru

Q - liczba jednostek towaru, którą konsumenci chcą zakupić po danej cenie

Posiadanie takich dóbr jest środkiem dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i – paradoksalnie – rośnie wraz z ceną. Przyczyna tego zjawiska tkwi w chęci ukazania przez najzamożniejsze grupy społeczne swojego statusu materialnego za sprawą posiadanych dóbr luksusowych. Przykładami tego rodzaju dóbr są rzadkie dzieła sztuki i markowe ubiory znanych projektantówmody.

20. Wytłumacz pojęcie paradoksu Giffena.

Sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, zwanych dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie.

Robert Giffen w II połowie XIX wieku w Wielkiej Brytanii podczas swoich badań stwierdził, że mimo wzrostu cen chleba, wielkość popytu na to dobro również wzrasta. Zaobserwował to przede wszystkim u najuboższych gospodarstw domowych, w których wydatki na chleb były wysokie w stosunku do całości wydatków. Chleb jest specyficznym dobrem konsumpcyjnym, dlatego też nie posiada bliskich substytutów, a gospodarstwa nie mogą go wyeliminować ze swojego koszyka nabywanych dóbr i usług. Zaistniała wręcz sytuacja odwrotna, a mianowicie to chleb był substytutem innych dóbr żywnościowych, których ceny były relatywnie wyższe od ceny chleba. Taka sytuacja powoduje wzrost jego spożycia.

21. Jakie wyróżniamy podmioty gospodarcze i czym się różnią?

Do grupy podmiotów gospodarujących zalicza się w Polsce wszystkie jednostki organizacyjne oraz gospodarstwa domowe. Pod pojęciem "podmiotów gospodarki narodowej" zgodnie z definicją Głównego Urzędu Statystycznego rozumie się zaś osoby prawne, jednostki organizacyjne, które nie posiadają osobowości prawnej (również ich zakłady, oddziały, filie stanowiące ich jednostki lokalne) oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Podmioty gospodarujące na rynku można klasyfikować z punktu widzenia pełnionych przez nich funkcji. Wyróżnić zatem można:

22. Opisz optimum konsumenta.

To punkt styczności linii ograniczenia budżetowego z możliwą do osiągnięcia krzywą obojętności. Punkt ten wyznacza strukturę spożycia przy której konsument maksymalizuje użyteczność całkowitą. Sytuacja taka oznacza osiągnięcie optimum czyli jest to tzw. Równowaga konsumenta.

23. Wyjaśnij pojęcie równowagi cenowej.

Jak pyt. 17

24. Scharakteryzuj użyteczność jako podstawową kategorię konsumenta.

Użytecznośc to suma zadowolenia jaką osiąfa konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra. Kategoria ta ma charakter subiektywny i ze swej natury jest pojęciem abstrakcyjnym. Mikroekonomia traktuje użyteczność nie jako konkretną wielkośc liczbową, lecz jako kategorię porządkową, która odzwierciedla określony system referencji.

25. Założenie teorii konsumenta.

Teoria wyboru konsumenta – sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen;

Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru konsumenta jest konsumpcja dóbr przez ludzi, rozpatrywana w kontekście wyborów, jakich w związku z tym dokonują. Ostatecznym celem analizy wyborów konsumenta jest sformułowanie ogólnych warunków, w których konsument osiąga optymalne korzyści z konsumpcji dóbr w danych warunkach rynkowych. Jeżeli założymy, że człowiek zachowuje się w sposób racjonalny, to możemy przyjąć, że będzie dążył właśnie do tego, żeby osiągnąć optymalny poziom konsumpcji dóbr.

Podstawowymi kategoriami, którymi posługuje się teoria wyboru konsumenta są:

• Konsument

• Dochód konsumenta

• Preferencje konsumenta

• Użyteczność

Konsument - konsumentem jest jednostka, która dysponując określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem maksymalizacji czerpanej z tego tytułu użyteczności.

Założenia dotyczące konsumenta:

• Suwerenność decyzji - konsument dokonuje wyboru wyłącznie w oparciu o swoje preferencje w ramach ograniczenia jakie stwarza wysokość dochodu, którym dysponuje

• Racjonalność decyzji - konsument dokonuje wyboru takich kombinacji dóbr, które maksymalizują jego użyteczność, czyli subiektywną satysfakcję, jaką czerpie on z konsumpcji; działa we własnym interesie i na swój rachunek

• Nieograniczone potrzeby - potrzeby konsumenta nie mogą nigdy być do końca zaspokojone, konsument zawsze dąży do tego by osiągać coraz wyższe poziomy użyteczności; większa ilość dóbr jest zawsze preferowana nad mniejszą ilością dóbr

Przykładami konsumenta mogą być: osoba fizyczna, gospodarstwo domowe.

Użyteczność

Użyteczność jest miarą subiektywnej satysfakcji jaką konsument czerpie z konsumpcji określonego koszyka (kombinacji) dóbr.

Użyteczność nie jest miarą bezwzględną, lecz porządkową. Konsument nie przypisuje poszczególnym koszykom dóbr określonej wartości użytkowej, lecz jest tylko w stanie jednoznacznie uporządkować każdy zbiór koszyków dóbr pod względem ich użyteczności.

Użyteczność krańcowa jest miarą satysfakcji jaką czerpie konsument ze zwiększenia konsumpcji dobra o jedną jednostkę. Jest to inaczej przyrost satysfakcji związany z konsumowaniem jednej jednostki dobra więcej.

26. Charakterystyka krzywych obojętności konsumenta.

Krzywa obojętności – to zbiór takich kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności całkowitej.

Zazwyczaj zakłada się, że krzywe obojętności posiadają następujące właściwości:

• są ujemnie nachylone, co ma miejsce jeżeli żadne z dóbr nie jest niepożądane,

• spłaszczają się w miarę przesuwania się po nich w prawo, co ma miejsce jeżeli zachodzi prawo malejącej krańcowej stopy substytucji,

Ponieważ krzywa po prawej stronie jest bardziej pożądana od krzywej po stronie lewej (gdyż posiada wyższą użyteczność całkowitą), krzywe nie mogą się przecinać na mapie preferencji.

Nachylenie krzywej dostarcza informacji na temat krańcowej stopy substytucji, czyli mówi jaką ilość dobra znajdującego się na osi Y konsument jest gotowy wymienić na dobro znajdujące się na osi X.

• Jeżeli krzywa jest stroma, to krańcowa stopa substytucji jest wysoka. Oznacza to, że konsument jest gotowy zamienić dużą ilość dobra Y na małą ilość dobra X.

• Jeżeli krzywa jest płaska, to krańcowa stopa substytucji jest niska. Oznacza to, że konsument jest gotowy zamienić małą ilość dobra Y na dużą ilość dobra X.

Przykład typowych krzywych obojętności. Krzywa I₁ odpowiada kombinacjom dóbr o najniższej użyteczności całkowitej, a krzywa I₃kombinacjom dóbr o najwyższej użyteczności całkowitej.

27. Słabości gospodarki rynkowej.

• System, który teoretycznie powinien sam się regulować w rzeczywistości zawiera w sobie tendencję do samounicestwiania się

• Sankcjonuje i sprzyja zróżnicowaniu dochodów (szczególnie drastyczne są różnice między dochodami z pracy i dochodami płynącymi z kapitałów

• Niedopasowanie popytu do podaży wyrównywane jest wahaniami koniunkturalnymi, prowadzi to do masowego bezrobocia i zubożenia społeczeństwa

• Rynek akceptuje tylko to co znajduje wyraz w rozmiarach aktualnego popytu

• Poważnym problemem mechanizmu rynkowego jest asymetryczność informacji (w teorii przyjmuje się, że informacje mają charakter symetryczny).

28. Cena - istota i rodzaje.

Cena – jest pieniężnym wyrazem wartości wymiennej towaru i mówi nam o tym jaką sumę pieniędzy należy zapłacic za jednostkę towaru. Określa nam ile jest warte jedno dobro w przeliczeniu na inne.