Oświecenie
!NURTY:
Racjonalizm to pogląd filozoficzny wywodzący się z XVII wieku od Kartezjusza autora "myślę więc jestem". Nurt ten był dominujący w XVIII wieku i zakładał poznanie świata za sprawą rozumu, logicznego myślenia i dedukcji. Ojcem racjonalizmu oświeceniowego był Wolter.
Krytycyzm to postawa światopoglądowa charakteryzująca racjonalistów oświeceniowych którzy poddawali w wątpliwość utarte przekonania, demaskowali przesądy i zabobony, dążyli do ujawnienia fałszywych opinii społecznych dotyczących głównie religii i państwa.
Libertynizm: 1) Wolnomyślicielstwo czyli postawa racjonalistów skłonnych do twórczego myślenia .
2) Postawa zepsucia społecznościowego, rozwiązłości i rozpusty charakteryzująca kręgi arystokracji.
Deizm (Wolter) pogląd opierający się na religii w którym Bóg który stworzył świat i zostawił go sobie samemu. Bóg przedstawiony jest jako zegarmistrz a świat jako wielki zegar. Jeżeli Bóg jest wszechmocny to nie jest miłosierny (bo może zlikwidować zło ale nie chce) i na odwrót (bo chce ale nie może).
Klasycyzm: Ogólno europejski prąd kulturalno literacki nawiązujący do wzorów antycznych. podłoże filozoficzne prądu stanowiło zaufanie do rozumu, łączenie piękna z prawdą i harmonia świata. Ideałami były elegancja, prostota, poprawność, zachowanie proporcji, porządku i umiaru. Przedstawicielami byli Molier, Cornelli.
Sentymentalizm: jest to reakcja przeciw klasycyzmowi, zwrot do natury do prawdy uczuć. Odwołuje się do przeżyć wewnętrznych, prawdy uczuć jednostki i związków między ludzkich. Przedstawiciele Rousseau "nowa Heloiza".
!TWÓRCY W OŚWIECENIU:
Wolter twórca racjonalizmu oświeceniowego, jeden z twórców wielkiej encyklopedii francuskiej
Rousseau Jeden z twórców wielkiej encyklopedii francuskiej, ulubiony filozof rewolucji francuskiej gdzie wypromował hasła wolność, równość i braterstwo. Twórca "umowy społecznej" twierdził że pomiędzy społeczeństwem a jednostką istnieje niespisana umowa. Jednostka daje społeczeństwu prace, podatki a społ. jednostce pieniądze opiekę bezpieczeństwo.
Twórca "szczęśliwego dzikusa".
Immanuel Kant sapere aude (miej odwagę myśleć), świadomość określa byt - niemożna udowodnić że Bóg istnieje czy nie. Dwie rzeczy napełniają umysł coraz to nowym i wzmagającym się podziwem i czcią, im częściej i trwalej się nad nimi zastanawiamy: niebo gwiaździste nade mną i prawo moralne we mnie.
FRANCJA
Ludzie zaczęli się emancypować(wyzwalać) z powodu reformacji. W tych latach rządziła szlachta. Szlachta była pasożytem który żerował na ludności. Powstała wielka encyklopedia francuska w której są zamieszczone rożne idee oraz obalenie zabobonów. Arystokracja przeznaczała dużo pieniędzy na zabawę oraz przyczyniła się do destrukcji państwa. Francja walczy z Anglią. Wybucha wulkan jego pył unosi się nad krajem-> nieudane żniwa-> głód-> podniesienie podatków-> niezadowolona ludność.
HASŁA WIELKIEJ ENCYKLOPEDII FRANCUSKIEJ
Równość: Wszyscy rodzimy się jako istoty równe bez względu na klasę społ. w której się urodziliśmy. Jesteśmy równi względem natury, nie jesteśmy niewolnikami klas społ. Ludzie mają traktować się równo bez względu czy jest się chłopem czy arystokratą.
Fanatyzm: "to tylko zabobon w działaniu". Gorliwa wiara w jakieś przekonanie które jest lub może być fałszywe. Za tym przekonaniem może iść agresja lub inne negatywne zachowanie.
Tolerancja: Sami nie jesteśmy idealni, tolerujemy swoje wady więc nie mamy prawa nie tolerować wad innych, ich inności. Ze względu na swój egoizm mamy tolerować innych.
Pończocha: Przykład innowacyjności, rozwoju technologii. Nawiązanie do ówczesnego rozwoju przemysłu np. produkcja pończoch. W XVIII w. w Anglii i Francji dynamiczny rozwój przemysłu co dał początek nowym odkryciom.
REWOLUCJA FRANCUSKA
Rewolucja rozpoczęła się wystąpieniem biednych którzy nie mieli pieniędzy na utrzymanie się. Zdobycie bastylii uznaje się za początek rewolucji. Następnie rewolucje przejęło mieszczaństwo. Rewolucjoniści ścieli rodzinę królewską co zszokowało całą Europę. Arystokraci uciekli z Francji w obawie o swoje życie. Władzę przejęło mieszczaństwo. Rewolucja zapoczątkowała ogromny proces demokratyzacji świata zach. Była pierwszym krokiem w stronę pierwszej konstytucji.
!HISTORIA POLSKI
Do XVIII wieku sarmatyzm był duszą Polski czymś czym mogliśmy się pochwalić.
II połowa XVII wieku -Detronizacja króla, początek końca
Od początku XVIII Rosja ingeruje w sprawy polski.
Piotr Wielki zreformował Rosję wprowadzając ją do Europy
Odbił inflanty Szwedom i założył Petersburg
W Polsce rządzili Sasi król August
1717 rok sejm niemy zmuszenie szlachty przez Rosjan do podpisania porozumienia, armaty wycelowane w budynek sejmu, albo podpiszą albo zginą.
1768 rok konfederacja barska skierowana przeciw królowi Stanisławowi Poniatowskiemu, przeciwko innowiercom i ingerencji Rosji w sprawy polskie.
1772 rok I rozbiór polski (konfrontacja konfederacji barskiej)
Poniatowski przybywa do Petersburga i spotyka przyszłą carycę Katarzynę. Wdaję się z nią w romans. Ich związek jest burzliwy. Wybucha skandal towarzyski który jest pogłębiony tym że Katarzyna zaszła w ciążę. Urodziła córkę która żyła tylko 2 lub 3 lata a Poniatowskiego wysłano do Polski w celu zatuszowania romansu. Katarzyna zostaje carycą , wykańcza swojego męża którego uważała za głupca. Dzięki niej na króla Polski zostaje wybrany Poniatowski dzięki czemu mógł być jej pionkiem. Szlachta nienawidzi Poniatowskiego i zawiązuje konfederację barską co daję pretekst Katarzynie do wojny w obronie innowierców a wojna ta kończy się I rozbiorem.
Konstytucja 3 maja
Przywrócenie dziedziczności tronu
daje prawa obywatelskie mieszczaństwu
likwidacja wszystkiego co destrukcyjne dla państwa czyli liberum veto i wolnej elekcji
Konfederacja targowicka -sprzeciw arystokracji względem konstytucji do którego dołącza król Poniatowski, podpisuje ją. Do Polski wchodzą wojska rosyjskie obalają konstytucje. dochodzi do II rozbioru.
Powstanie Kościuszkowskie- powstanie chłopów przeciwko rozbiorowi. Kościuszko zwraca się do chłopów jak do obywateli, Polaków. Obiecuje im że stworzą równą Rzeczpospolite. Zaczyna się wieszanie arystokracji i ludzie chcą krwi. Daje to pretekst Katarzynie do III rozbioru Polski.
INSTYTUCJE KULTUROWE REFORMUJĄCE
Kulturowe: pisma-1765 "Monitor", 1770-1777 "Zabawy przyjemne i pożyteczne"
Teatr narodowy 1765r.
Oświatowe: Komisja edukacji narodowej 1733r. pierwsze na świecie ministerstwo oświaty.
Collegium Nobilum 1740r. - Ekskluzywna szkoła dla synów magnatów i bogatej szlachty. Główna idea polegała na powiązaniu edukacji z potrzebami życia publicznego, a zwłaszcza realizuje zasady obywatelskiego wychowania.
Biblioteka Załuskich: 1747 pierwsza publiczna biblioteka ufundowana przez braci biskupów Stanisława i Józefa Załuskich.
Szkoła rycerska: Instytucja kulturowa i oświatowa powstała w celu szkolenia oficerów.
KLASYCYZM
Zasada mimesis- zasada naśladowania rzeczywistości
Ideał piękna- harmonia , odpowiednie proporcje, symetria
Uczyć bawiąc- powstają gatunki łatwe ale mądre (z przekazem) bajki, komedie