03.11.2011

FILOZOFIA W PÓŹNEJ STAROZYTNOŚCI

1. Stoicyzm

2. Epikureizm

3. Koniec starożytności

Okres hellenistyczny III w. p.n.e. – 476r. n.e.

Aleksander Macedoński

-upadek polis – nowa formuła państwa

-hellenizm

Starożytny Rzym

-nowe imperium

-„import” greckiej kultury oraz wpływ tradycji rzymskiej

Rozwój innych ośrodków

-wpływ Egiptu – Aleksandria (Biblioteka Aleksandryjska)

-wpływ kultury żydowskiej

-Persja i Bliski Wschód

Ad I.) Stoicyzm

Trzy stoicyzmy

-stoicyzm klasyczny: Zenon z Kition (336 – 269r. p.n.e.) Kleantes (ok. 332-232 r. p.n.e.) Chryzys (277-206 r. p.n.e.)

-stoicyzm średni: Panatios (180-110 r. p.n.e.) Posedonios (135-51 r. p.n.e.)

-stoicyzm rzymski: Seneka (4-65 r. n.e.) Epiktet (50-38 r. p.n.e.) Marek Aureliusz (111-180 r. n.e.)

Tęsknota za jednością:

-Problem dualizmu Platona (dwa światy) i Arystotelesa (forma i materia)

MONIZM MATERIALISTYCZNY

-jednorodna koncepcja świata – jak ją zbudować?

Idealizm a materializm

-materializm – świat zbudowany z jednorodnej materii

Nawet dusza jest materialna

-panteizm

Świat jest przeniknięty boskim pierwiastkiem (pneuma), który jest rozumny (logos)

ETYKA STOICKA

-Cnota jest jedna

To stan pełni i równowagi osiągnięty w drodze doskonalenia się.

AUTARKA (niezależność)

ATARAKSJA (spokój)

APATIA – wyrzeczenie się uczuć (pathos) drogą do autarkii i ataraksji

„Na uczucia nie mamy wpływu, więc się nimi nie zajmujmy, porzućmy je całkowicie.”

EGOTYZM

-Egotyzm ≠ egoizm ≠ egocentryzm

-samodoskonalenie

„Nie interesują się cudzym dobrem czy nieszczęściem.”

-niechęć do hedonizmu (krytyka epikureizmu)

-ale działalność polityczna i publiczna(etyka obowiązku)

Ad II.) Epikureizm

Epikur z Samos (341-270 r. p.n.e.)

Za Demokrytem – materializm atomistyczny

-świat zbudowany jest z atomów

-śmierć jest rozproszeniem się atomów

Odrzucenie koncepcji nieśmiertelnej duszy

HEDONIZM

-wszelkie dobro i zło wiąże się z czuciem, przyjemność jest dobrem, przykrość jest złem

-do szczęścia wystarczy uwolnić się od cierpień (nie trzeba gonić za przyjemnością)

UWOLNIENIE OD CIERPIEŃ TO UWOLNIENIE OD LĘKÓW:

-bogowie (mają swoje spraw)

-cierpienie (silne przemijają, ze słabszymi można żyć)

-śmierć (jesteśmy – nie ma śmierci, jest śmierć – nie ma nas)

-wniosek: szczęście można osiągnąć

Epikureizm rzymski:

-Lukrecjusz (95-55 r. p.n.e.) poemat „O naturze wszechrzeczy”

Horacy (65-8 r. p.n.e.)

-w literaturze: Sielanki Teduryta, Bukaliki Wergilusza, idylle

-carpe diem („chwytaj dzień”)

-odwrócenie się od życia publicznego (inaczej niż stoicy)

Kontynuacje:

-renesansowy humanizm ( Jan Kochanowski i sielanki)

-ogólnie: pochwała rozumnego skromnego szczęśliwego życia „życia w ogrodzie”

-hedonizm a konsumpcjonizm

Filozofia w późnej starożytności

Panteizm – świat przenika boski pierwiastek; Bóg jest światem

Ataraksja – stan równowagi i spokoju mędrca

Autarka – stan niezależności mędrca

Apatia – wyzbycie się uczuć

Carpe diem – chwytaj dzień (epikurejczycy)