Cele, zadania i funkcje państwa.

Funkcje państwa – konsekwencja (rezultat, skutek) jego reakcji na oddziaływania (bodźce, wyzwania) pochodzące z otoczenia, istotne dla tego otoczenia i dla samego państwa.

Rodzaje funkcji państwa: (systemowa)

1. Adaptacyjna – dostosowanie się tego systemu do zmian zachodzących w otoczeniu. Przekroczenie granic systemu adaptacyjnego powoduje zachwianie równowagi (bodźce zewnętrzne i wewnętrzne). Na państwo mają wpływ systemy: polityczny, ekonomiczny, społeczny i kulturowy. Jest reakcją o charakterze biernym. Może wystąpić jako „siła wypadkowa” założona odgórnie od grupy rządzącej i jej strategii działania. Najczęściej używana gdy państwo nie jest w stanie sprostać szybkim zmianom. Jeśli się nie dostosuje to państwo przestanie istnieć.

2. Regulacyjna – jest rezultatem zaprzestania biernego poddawania się przez państwo oddziaływaniom otoczenia. Próbuje współkształtować otoczenie. Nie ma wpływu na zjawiska po za granicami państwa natomiast może oddziaływać na zmiany wewnątrz organizmu państwowego np. w gospodarce np. ustalając bariery celne. Jest charakterystyczna dla państw dysponujących odpowiednimi środkami oddziaływania. Próbuje współkształtować los. Występuje szczególnie w państwach, w których wpływy uzyskały socjaldemokratyczne i chrześcijańsko – demokratyczne koncepcje ustrojowe.

3. Innowacyjna – działalność wyprzedzająca, tworzy nowe stany rzeczy, nowe jakości. Taka funkcję realizują przede wszystkim państwa silne. Oddziałuje na państwo i otoczenie. Charakteryzuje to państwo etatyzm i internacjonalizm państwowy. Siły reformatorskie lub rewolucyjne zdobyły dominującą pozycję. Aparat władzy państwowej ma aktywną rolę. Np. Turcja.

CHARAKTER GRADACYJNY !

W ujęciu inspirowanym doktryną Marksa funkcje państwa były podporządkowane strukturze klasowej. Wyróżniano w związku z tym dwie funkcje państwa:

1. Wewnętrzną – utrzymanie w ryzach klasy ekonomicznie dominującej (nie posiadały środków produkcji). Realizacja: działania aparatu przemocy; porządek publiczny

2. Zewnętrzna – realizacja interesów danej klasy w stosunkach z bliższymi i dalszymi sąsiadami. Prowadzenie przez państwo polityki zagranicznej, obrona państwa

Ponieważ ówczesne państwa nie były zachwycone tą typologią, wyodrębniono zatem inne funkcje państwa: (przedmiotowa)

1. Gospodarczo-organizatorska – realizowana przez państwa prowadzące politykę etatyzmu i internacjonalizmu państwowego. Stały się wielkimi przedsiębiorcami, polityka walutowa

2. Kulturalno-wychowawcza – państwo po przez prowadzenie szkół itd. Kształtuje wiedze młodego człowieka.

3. Opiekuńczo-socjalną – państwo prowadzi rozmaite działania socjalne mające na celu jak największe ułatwienie życia jego społeczeństwu np. renty, emerytury itd.

4. Ochronna - Zapewnienie porządku i bezpieczeństwa publicznego

Rola jaką powinno odgrywać państwo według działaczy politycznych jest bardzo zróżnicowana, tylko anarchiści nie wyznają instytucji jaką jest państwo ponieważ uważają ją za samą w sobie zła i niszczącą społeczeństwo. Nawet wyznawcy teorii Lenina uważali, że państwo na początku jest potrzebne ponieważ stanowi przejście pod wodza proletariatu z kapitalizmu do komunizmu.

Formy państwa:

1. Państwo minimalne – najszersza strefa wolności człowieka; państwo jest ciałem zabezpieczającym, ma zapewnić spokój, porządek społeczny (obywatele mogą żyć tak jak się im podoba); „stróż nocny”; państwo istnieje aby : 1) utrzymać wewnętrzny porządek 2)Gwarantuje umowy lub dobrowolne porozumienia zawarte pomiędzy poszczególnymi obywatelami 3) zapewnia ochronę przed atakami z zewnątrz. System instytucjonalny jest ograniczony, zawiera się w nim: siły policyjne, system sądowniczy, armia.

2. Państwa rozwojowe – ingeruje w życie gospodarcze

Etatyzm - to przekonanie, ze interwencja państwa jest najbardziej odpowiednim środkiem rozwiazywania problemów politycznych czy stymulowania rozwoju gospodarczego i ekonomicznego. Pogląd ten wzmacnia głęboka i prawdopodobnie niekwestionowana wiara w państwo jako mechanizm, przez który można organizować zbiorowe działania i osiągać wspólne cele. Najwyraźniej ( dokończyć)

Liberalizm XX wieku

- od „państwa stróża nocnego” do „państwa dobrobytu”

27.10.1929r kryzys ekonomiczny (paliwowy) państwa stanęły przed koniecznością wypracowania nowej strategii ekonomicznej gdyż jak się okazało, dotychczasowa, oparta na liberalnej wierze w samoregulujący się rynek…

Moment przełomowy to opublikowanie przez Johna Maynarda Keynesa pracy „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza” oraz wprowadzenie New Deal przez F.D Roosevelt ’a . Eleonora Roosevelt (żona).

Odrzucenie klasycznej wizji państwa liberalnego, zaproponowanie aktywnej roli państwa w sferze gospodarczej przy zachowaniu niezmienionych praw jednostki. Powszechnie znanym przykładem takiej polityki są „roboty publiczne”, które dawały zarobki i zatrudnienie bezrobotnym.

Od „państwa dobrobytu” do „państwa ultra-minimalnego”

Interwencjonizm – system polityki gospodarczej państwa polegający na bezpośrednim odziaływaniu państwa na gospodarkę w makroskali także zespół środków za pomocą których państwo realizuje tą politykę. Rozwinięciem tej koncepcji jest współczesna liberalna koncepcja „państwa dobrobytu”.

Welfare state „państwo dobrobytu” - William Beveridge w pracy „ Ubezpieczenia społeczne i pokrewne usługi” postulował on stworzenie systemu bezpieczeństwa socjalnego, w którym państwo chroniłoby każdego obywatela „od kołyski aż po grób”. 1942 rok

Choć w dekadzie lat 80 obserwuje się zasadę odejścia od zasad „państwa dobrobytu”, to nieustannie są one obecne w świadomości ludzi, którym gwarantowały bezpieczeństwo socjalne, bezpłatną państwową opiekę medyczną, oświatę, dostęp do dóbr kultury.

W połowie lat 70 w związku z kryzysem paliwowym okazało się, że interwencjonistyczna polityka państwa nie zapobiega wszystkim kryzysom towarzyszącym gospodarce kapitalistycznej, część liberałów ogłosiła potrzebę powrotu do sprawdzonych, jeszcze w XIX wieku wzorców, w nich upatrując szansę na przezwyciężenie przeciwieństw jakie pojawiły się w gospodarce w XX wieku.

Szczególna popularnością cieszyły się poglądy głoszone przez Fridrucha Augusta von Hayek’a oraz Miltona Friedmana, którzy postulowali wprowadzenie takiej polityki, która odstąpiła by od wielu socjalnych funkcji państwa (wprowadzenie monetarystycznej polityki ekonomicznej), pozostawienie regulacji procesów ekonomicznych „niewidzialnej ręce rynku” – czynili to w imię obrony liberalnych praw jednostki.

Jeszcze dalej w swych poglądach poszedł Robert Nozic, który 1974 roku w pracy „Anarchia, państwo i utopia” zaprezentował najbardziej skrajną „konserwatywną” odmianę liberalizmu – chciał nie tylko odejścia od „państwa dobrobytu” , ale powrotu do „ państwa minimalnego”, którego funkcje ograniczałyby się znów tylko do obronnych (przed atakiem z zewnątrz) i represywnych ( wobec tych, którzy występują przeciwko prawom jednostki).

Miał być to powrót do XIX wiecznej starej dobrej zasady, że najlepszy jest ten rząd, który najmniej rządzi.