PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 15.10.2013

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA jest dziedziną pedagogiki specjalnej. Czerpiemy z prawa karnego, cywilnego, opiekuńczego, rodzinnego.

Nieletni popełnia czyn karalny (wykroczenia itp.) a nie przestępstwo.

Kobieta osiąga pełnoletniość wcześniej, gdy zawrze związek małżeński najwcześniej w wieku 16 lat, a zgodę na to wyda sąd. Odpowiedzialność karną ponosi się już od 17 roku życia.

Nieznajomość prawa szkodzi – znajomość pozwala na to aby w różnych sytuacjach wiedzieć jakie są granice działania, jakie mam prawa i obowiązki wchodząc do np. placówki.

Przepisy praw tworzą ład w społeczeństwie.

Musimy znać elementy prawa rodzinnego, elementy prawa karnego (przestępstwa, kary, kary probacyjne), prawo nieletnich (demoralizacja do lat 18 – włóczęgostwo itd.) Wiemy o tym np. ze statystyk policyjnych, więziennych.

LITERATURA:

1. Lech Gardocki – „Prawo Karne”, Warszawa 1999r.

2. Stańdo-Kawecka – „Prawne podstawy resocjalizacji”, Kraków 2000r.

3. Stańdo-Kawecka – „Prawo karne nieletnich od opieki do odpowiedzialności”, Warszawa 2007r.

4. Anna Nowak – „Zarys prawa dla pedagogów społecznych”, Warszawa 2005

5. Tadeusz Smyczyński – „Prawo rodzinne i opiekuńcze” wydanie IV

Wprowadzone ustawy publikuje się w Dzienniku Ustaw. Ustawy to akty prawne podstawowe.

Ustawy analizowane na wykładach:

• Kodeks karny (wykonawczy)

• Kodeks rodzinny i opiekuńczy

• Kodeks cywilny (wybrane)

• O pomocy społecznej (oprócz rodziny z dziećmi – także osadzeni)

• Rozporządzenie w sprawie młodzieżowych ośrodków socjoterapii, środków przymusu bezpośredniego

• O kuratorach sądowych

Na wykładach zajmiemy się tematyką dotyczącą I części – kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a także II części – prawo nieletnich.

Prawo rodzinne i opiekuńcze reguluje stosunki prawne pomiędzy osobami krewnymi ale także zastępcze środowiska rodzinne oraz opieka prawna i kuratela.

Ewa Jarosz, Anna Nowak – „Ochrona dzieci przed krzywdzeniem”

Ustawa z 2009 roku „O Rzeczniku Praw Dziecka” reguluje kwestię zdefiniowania pojęcia „dziecko”. Jest to człowiek od poczęcia do 18 roku życia.

Podmiotowość prawa – człowiek posiada prawa i obowiązki

Prawo rodzinne reguluje wąskie stosunki między rodzicami a dziećmi.

1. Źródłem prawa rodzinnego jest kodeks rodzinny i opiekuńczy z 25 lutego 1964 roku, Dz.U. nr 9.

2. Ustawa o pomocy społecznej z 2003r.

3. Kodeks rodzinny i opiekuńczy – art.18: małżeństwo to związek kobiety i mężczyzny. Macierzyństwo i małżeństwo jest pod ochroną państwa.

W Polsce funkcjonuje prawo stanowe. Źródłem prawa jest Konstytucja II RP, ratyfikowane akty, akty prawa miejscowego, rozporządzenia.

Podstawowe zasady p.r.o:

1. „Dobro dziecka” – różne podmioty i instytucje działały tak, aby umożliwić wszechstronny rozwój dziecka. Dobro takie jest respektowane np. przy rozwodzie.

2. Monogamia małżeństwa – związek małżeński może zawrzeć tylko osoba nie związana innym związkiem małżeńskim

3. Równorzędność świeckiej i wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa

4. Trwałość małżeństwa – zapewnienie środowiska bezpiecznego i warunków do rozwoju dziecka

5. Równouprawnienie małżonków – małżonkowie mają równe prawa i obowiązki

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 22.10.2013

1. ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA

2. PRZESZKODY

3. UNIEWAŻNIENIA

4. ROZWODY

ZAWARCIE MAŁŻEŃSTWA:

Kandydaci mają możliwość wyboru – mogą wybrać możliwość duchowną lub urzędową. Aby małżeństwo było ważne urzędowo muszą złożyć zapewnienie że nie istnieją przeszkody do zawarcia małżeństwa. Wydawane jest zaświadczenie które trzeba przedłożyć duchownemu. Do zawarcia małżeństwa dojdzie gdy członkami są kobieta i mężczyzna. Jeśli nie będą przewidziane warunki z art. 1 KR to małżeństwo nie istnieje bo nie zostały spełnione warunki prawne np. przyszli małżonkowie zawarli ślub przed osobą nie będącą kierownikiem urzędu stan cywilnego. Jeśli nie został sporządzony akt małżeństwa to małżeństwo jest nie ważne. Trzeba dostarczyć akty urodzenia, akty małżeństwa z poprzedniego małżeństwa. Jeśli małżeństwo zawierane przed duchownym to trzeba zastosować się do konkordatu – 5 dni od zawarcia duchowny ma obowiązek powiadomić pracownika urzędu stanu cywilnego że zawarto małżeństwo. Akt zawarcia małżeństwa sporządza pracownik urzędu stanu cywilnego a nie duchowny. Z ważnych powodów można zawrzeć związek małżeński poprzez „pośrednika” – trzeba zwrócic się do sądu że istnieje ważny powód do zawarcia małżeństwa, trzeba udzielić pełnomocnictwa i wtedy związek może zostać zalegalizowany. Jednak istnieje „klauzula generalna” – z ważnych powodów sąd może rozwiązać przysposobienie, pełnomocnictwo. Przepis nie od razu reguluje wszystkie konsekwencje prawne, trzeba to mieć na względzie.

PRZESZKODY:

Zawarcie małżeństwa jest ważne bo:

• Porządkuje status cywilno-prawny

• Kształtuje stosunki rodzinne

• Określa pochodzenie

• Stosunek powinowactwa – teściowa dla pana młodego, teść dla panny młodej

• Tworzy grupę rodzinną (nawet jeśli małżonkowie nie mają dzieci)

W Polsce przeszkody to:

• Wiek – 18 lat kobieta i mężczyzna

• Kobieta która skończy lat 16 może zwrócić się do sądu z prośbą o zgodę na zawarcie małżeństwa

• Przesłanka pokrewieństwa – prawo cywilne mówi że nie mogą zawrzeć małżeństwa krewni w linii prostej, rodzeństwo zarówno rodzone jak i przyrodnie.

• Powinowaci w linii prostej – teściowa z zięciem. Jednak z ważnych powodów sąd może wydać zgodę na takie małżeństwo

• Ubezwłasnowolnienie całkowite – osoba która jest niedorozwinięta umysłowo, chory psychicznie lub narkomania, alkoholizm. Osoba taka nie może pokierować swoim działaniem i sąd w tym momencie wydaje zgodę na zawarcie takiego małżeństwa

• Niedorozwój umysłowy, choroba psychiczna – sąd może zezwolić na zawarcie małżeństwa. Zależy oczywiście od stanu zdrowia i prognoz jak to małżeństwo będzie wyglądać i jak będą wyglądać w przyszłości potomkowie tej pary. Nie ma jednak stricte „zakazu” nie trzeba pozwolenia

• Nie można zawszeć małżeństwa gdy jest się już w innym związku małżeńskim. Bigamia w Polsce jest karana.

• Przysposobienie – jeśli między kandydatami na małżonków jest stosunek przysposobienia (adopcji) nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego.

Małżeństwo jeśli zostało zawarte z tymi przeszkodami może być unieważnione przez sąd. Jest to art. 17 KRO.

Te przeszkody są jednocześnie przyczynami do unieważnienia małżeństwa.

Przesłanki które mogą być podstawą do unieważnienia przez inne osoby niż sąd:

• Bigamia – może wystąpić każdy kto ma „moc” prawną

• Pokrewieństwo – może wystąpić jeden z małżonków

Art. 15 Kro:

• Stan wyłączający świadome wyrażenie woli – z jakichkolwiek powodów jeśli osoba jest w takim stanie (narkomania, leki, nagły atak) w momencie składania oświadczenia woli o zawarciu związku, może być uniewinnione

• Błąd co do tożsamości drugiej strony – błędna informacja jednej strony co do tożsamości drugiej strony

• Groźba – musi być ona bezprawna, sprzeczna z prawdą. Niekoniecznie musi być to groźba drugiej strony, może to być osoba trzecia. Nie może to być subiektywne przekonanie że ktoś mi grozi, muszą być dowody na to. Groźba pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym zawarcia małżeństwa a nie innych ich porachunków

Od 1975 roku mąż może przyjąć nazwisko żony. Do tej pory tak nie było. Jeśli on ma nazwisko dwuczłonowe musi wybrać jedno i z niego zrezygnować na rzecz nowego. Nie można przyjąć nazwiska trójczłonowego.

SKUTKI UNIEWAŻNIENIA:

• Przywraca się poprzedni stan cywilny

• Małżonek który zmienił nazwisko w wyniku zwarcia małżeństwa powraca do swojego własnego nazwiska

• Do skutków unieważnienia stosuje się odpowiednio przepisy o rozwodzie: z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia ustaje wspólność majątkowa i sąd decyduje o podziale majątku a także mieszkania. Musi określić też obowiązek alimentacyjny.

ROZWODY:

Przyczyny rozwodów:

• Niezgodność charakterów

• Trudności materialne

• Alkoholizm, przemoc

• Zdrada małżonka

• Niedojrzałość do małżeństwa

Prawo mówi że z powodu zupełnego i trwałego rozpadu związku małżeńskiego każdy z małżonków może zażądać rozwodu. Zupełna tzn. wszystkie więzi i uczuciowe itd. Ustają i zamierają. Trwały tzn. że strony już do siebie nie powrócą, że jest to stan nieodwracalny.

Przesłanki negatywne gdy sąd nie może orzec rozwodu:

• Gdy mają wspólne małoletnie dzieci – nie jest to wskazane dla dobra tych dzieci

• Wyłączna wina małżonka – małżonek nie będący winien może wyrazić zgodę na rozwód i to nie będzie przeszkoda. Jeśli ją wyraża to nie można rozwodu przeprowadzić

• Zasady współżycia społecznego – gdy orzeczenie sądu byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Może to dotyczyć dzieci lub małżonka bardzo chorego. Nie jest to wskazane aby orzekać w tym momencie rozwód.

Piszemy pozew rozwodowy i niektórych rzeczy można nie zapisywać bo to się rozstrzyga środowiskowo.

1. Można rozstrzygać drogą sądową:

• wina małżonka

• władza rodzicielska nad małoletnimi dziećmi

• alimenty dla dziecka

• wspólne mieszkanie

1. Oraz drogą własną, na wniosek jednej ze stron

• Orzeczenie o eksmisji małżonka gdy zakłóca on wspólne funkcjonowanie

• Podział majątku wspólnego

• Alimenty na małżonka (zwykły – niedostatek, lub wyższy – gdy jest wina jednego z małżonków)

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 29.10.2013

ROZWÓD:

W latach 90 zaczęto wprowadzać do różnych dziedzin – mediację: czyli pośredniczenie w sporze. Może dotyczyć różnego rodzaju konfliktów np. przestępstwa.

• Mediacja sądowa

• Mediacja pozasądowa – każdy z nas może być mediatorem, osoba która ma wolę aby konflikt między stronami rozwiązać.

Art. 446 p.2 KPC przewiduje rozwiązania w przypadku rozwodu:

Sąd ma możliwość skierować małżonków do mediacji gdy istnieje szansa, o ile istnieją widoki utrzymania małżeństwa i robi to w celu pojednania małżonków.

Jeśli małżonkowie są zdecydowani na rozwód to mogą ustalać różne sposoby zaspokajania potrzeb rodziny, kontakty z dziećmi, sprawy majątkowe.

445 KPC małżonkowie mogą zdecydować na jakich warunkach przeprowadzony jest rozwód – czy z orzekaniem o winie czy nie. Małżonkowie mogą w różny sposób porozumiewać co do różnych kwestii.

Kodeks cywilny stanowi że miejsce zamieszkania dziecka jest miejscem zamieszkania rodziców. Dla dziecka ważna jest możliwość chodzenia i wyboru szkoły, przyszłego zawodu, wymiana informacji, wsparcie rodziców. Kontrowersyjna kwestia to odpowiedzialność za dziecko, partycypowanie w kosztach utrzymania, ochrona zdrowia dziecka.
W mediacji uczestniczą osoby trzecie np. doradca finansowy jeśli takie kwestie są nierozstrzygnięte – podział mieszkania, wspólnej firmy.

Celem mediacji jest doprowadzenie do ugody, do porozumienia.

Są wątpliwości w przeprowadzeniu mediacji:

• Zaburzenia psychiczne

• Gdy małżonek stosował w domu przemoc

• Gdy jedna ze stron jest uzależniona

• Nierównowaga sił między stronami

Można zwrócić się do ośrodka mediacyjnego by spisać umowę na mediację pozasądową. Jeśli dojdzie do ugody to można w procesie rozwodowym to uwzględnić. Trzeba złożyć wniosek do sądu aby ten ustanowił mediację.

Zwykle jest to 5-6 spotkań dotyczą one różnych kwestii które są przedmiotem nieporozumienia.

SEPARACJA:

Rozumiane jest jako rozłączenie, rozdzielenie. W 1945 roku sejm uchwalił dekret o sprawach małżeńskich, o opiece nad dzieckiem i o kurateli.

Następnie obowiązuje ustawa z 1964 roku. W Polsce nie ma wymogu separacji przed rozwodem

Przesłanki orzeczenia separacji:

• Gdy wystąpi jedna ze stron

• Gdy rozkład pożycia zarówno w kwestii prowadzenia gospodarstwa, seksualnym, psychicznym

Nie jest dopuszczalna separacja gdy miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci lub gdy jest to niezgodne z zasadami współżycia społecznego.

Gdy wspólnie małżonkowie żądają separacji cały ten proces jest ułatwiony.

Decyzje podejmuje sąd okręgowy.

Konsekwencje:

• Małżeństwo trwa nadal, małżonek nie może zawrzeć nowego małżeństwa

• Nie może małżonek który zmienił nazwisko wrócić do poprzedniego nazwiska

• Orzeczenie separacji uchyla obowiązek wspólnego pożycia małżeńskiego

• Sąd okręgowy musi rozstrzygnąć o opiece nad dziećmi, o kosztach utrzymania (na rzecz dziecka, współmałżonka)

• Powstaje obowiązek wzajemnej pomocy między małżonkami w złagodzonej postaci (wsparcie duchowe, pomoc w załatwieniu trudnej sprawy)

• Wynikiem prawnym separacji jest powstanie ustroju rozdzielności majątkowej

• Małżonek będący w separacji jest wyłączony z kręgu ustawowego dziedziczenia spadku, z kręgu spadkobierców

PRAWA I OBOWIĄZKI MAŁŻONKÓW:

1. NIEMAJĄTKOWE:

• Wspólnego pożycia – więź psychiczna, fizyczna, gospodarcza

• Obowiązek wierności małżeńskiej

• Obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania (dotyczy to sfery duchowej ale też majątkowej)

• W 1998 roku małżonek (mężczyzna) może przyjąć nazwisko żony

1. MAJĄTKOWE:

• Małżonkowie przyczyniają się do zaspokajania potrzeb rodziny którą wspólnie założyli (w miarę swoich możliwości – uwzględniając sytuację na rynku, kryterium potrzeb rodziny ale przede wszystkim stan zdrowia)

• Można odnieść się do ustawy o pomocy społecznej – obowiązek małżonka wyprzedza to co MOPS może oferować – dotyczy to głownie obowiązku alimentacyjnego, kto w pierwszej kolejności powinien je opłacać.

• W KRO jest ustawa o przeciwdziałaniu – wynagrodzenie dla zony alkoholika powinno być wypłacane do rąk współmałżonka jeśli druga strona je przetraca.

• Sąd może nakazać aby wynagrodzenie za pracę lub inne należności np. umowa najmu były wypłacane do rąk drugiego współmałżonka

• Upoważnienie do działania za współmałżonka – można działać za pomocą pośrednika.
  Art. 29 KRO mówi, że:

• małżonek działa w zakresie zwykłego zarządu, a nie dotyczy to zarządu majątkiem wspólnym.

• Małżonkowie muszą pozostawać we wspólnym pożyciu małżeńskim,

• Istnieje przemijająca przeszkoda uniemożliwiająca małżonkowi osobiste działanie.

• Małżonek ten nie wyraził sprzeciwu.

• Małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez małżonka w sprawach które wynikają z zaspokojenia zwykłych potrzeb rodziny

USTROJE MAJĄTKOWE MAŁŻEŃSKIE:

Weszły w życie w grudniu 2004 roku.

Wyróżnia się 2 ustroje:

1. USTRÓJ WSPÓLNOŚCI USTAWOWEJ

• Powstaje z mocy prawa z chwilą zawarcia małżeństwa jeżeli małżonkowie nie zawarli wcześniej umowy majątkowej – intercyzy (nie powstanie wspólność gdy jeden z małżonków jest ubezwłasnowolniony)

• Wspólność ustawowa to system regulujący stosunki między małżonkami ze względu na ich uprawnienia do poszczególnych praw majątkowych.

• Do wspólności ustawowej majątkowej należy:

  • Majątek wspólny żony i męża – to

• pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków

• dochody z majątku wspólnego i dochody z majątku osobistego każdego z małżonków

• środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego ze współmałżonków

• Majątek osobisty żony – to oznacza że jest on jedynym posiadaczem majątku i może nim gospodarować jak chce

• Majątek osobisty męża

• Zasada współdziałania obojga małżonków przy zarządzie majątkiem wspólnym:

Oboje małżonków ma takie same prawa do zarządzania majątkiem wspólnym i każde z małżonków może to robić samodzielnie. Jednak każdy z małżonków ma obowiązek udzielania informacji o stanie majątku wspólnego, o dokonanych na nim czynnościach, o zobowiązaniach obciążających ten majątek. Niewykonanie tego obowiązku może doprowadzić do ograniczenia lub pozbawienia prawa do samodzielnego zarządzania tym majątkiem.

• Wymagana jest zgoda do dokonania czynności prawnych dotyczących majątku wspólnego (pod rygorem nieważności) np. zbycie/ nabycie nieruchomości, dokonanie umowy najmu lokalu, dzierżawienie lokalu)

• Zasada równych udziałów w majątku wspólnym (wyjątkowo sąd ustali inaczej)

• Zasada niedokonywania podziału w trakcie trwania wspólności – nie dzielimy majątku póki nie ma właściwego orzeczenia sądowego.

• Zasada zwrotu poczynionych nakładów –z majątku wspólnego na majątek osobisty współmałżonka

• Zasada uprawnienia do współposiadania rzeczy wchodzących w skład majątku wspólnego oraz do korzystania z nich w takim zakresie aby współmałżonek mógł współposiadać i współkorzystać.

1. Ustrój umowny majątkowy

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 05.11.2013

To co nie należy do majątku wspólnego stanowi majątek osobisty.

Zasady:

1. za jakie pieniądze zostały nabyte

2. kiedy zostały one nabyte (jeśli przed zawarciem małżeństwa - majątek osobisty)

• przedmioty majątkowe nabyte w drodze dziedziczenia, darowizny

• przedmioty służące do zaspokajania potrzeb wyłącznie osobistych jednego z małżonków

• przedmioty służące do wykonywania zawodu przez współmałżonka (zasada 1 i 2)

• prawa niezbywalne i prawa do alimentów

• odszkodowanie za szkodę na osobie - zadośćuczynienie - renta należy do majątku wspólnego

• wierzytelność (roszczenia) z tytułu wynagrodzenia za pracę lub i inne usługi świadczone przez małżonka

• nagroda za osobiste osiągnięcie

• prawa majątkowe na dobrach niematerialnych (prawa twórcy wzoru, autorskie)

• przedmioty nabyte w wyniku surogacji (w następstwie)

• Małżonek który jest właścicielem jest wyłącznym podmiotem praw

Majątek umowny małżeński - intercyza. Majątek mogą:

• rozszerzyć wspólność majątkową- małżonkowie zdecydują że określone części ich majątku osobistego w drodze umowy przeniosą na rzecz majątku wspólnego (nie podlegają prawa osobiste, darowizny/ dziedziczenia, wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę, odszkodowania za uszkodzenie ciała, zadośćuczynienia)

• ograniczyć wspólność majątkową- małżonkowie umową wyłączają z majątku wspólnego przedmioty, prawa majątkowe - przeniesienie z majątku wspólnego na nasze majątki osobiste, musi jednak zostać choć jeden składnik.

• Wyłączenie wspólności majątkowej - małżonkowie decydują ze nie będą mieć nic wspólnego - ustrój rozdzielności majątkowej. Wszystko jest podzielone. Jeśli umowa została sporządzona po zawarciu związku małżeńskiego to potrzebne jest sądowy podział majątku "po równo"

Art 51 - dorobek - wzrost wartości majątku osoby po zawarciu umowy majątkowej

Ustrój przymusowy - tzw. rozdzielność majątkowa - może mieć dwie sytuacje:

• pełna rozdzielność - powstaje z orzeczenia sądu (wynik żądania jednego z małżonków gdy istnieją ważne powody np. choroba psychiczna, uzależnienie)

• ustawowa rozdzielność - powstaje na mocy ustawy (muszą zaistnieć pewne fakty np. ubezwłasnowolnienie, upadłość małżonka który prowadzi własną firmę)

STOSUNEK RODZICA DO DZIECKA

Ważne jest pochodzenie dziecka - wyznacza stan cywilny, stosunki rodzinne rodziców z dzieckiem

Prawo przewiduje 2 sytuacje: możliwość zaprzeczenia macierzyństwu oraz ustalenie macierzyństwa

1. ustalenie macierzyństwa - matką dziecka jest osoba, która dziecko urodziła.

2. ustalenie ojcostwa

Sposób na zaprzeczenie macierzyństwa:

• badanie DNA

• diagnoza lekarska czy kobieta już rodziła i kiedy rodziła

• zeznania świadków, osób bliskich

Ustalenie macierzyństwa:

• mąż błędnie wpisanej do aktu urodzenia matki staje się prawnie ojcem dziecka i zostaje wpisany do aktu urodzenia

• matka nie może wytoczyć powództwa o określenie macierzyństwa jeśli dziecko stało się pełnoletnie

Ustalenie ojcostwa:

• Domniemanie - przypuszczenie. Domniemywa sie ze ojcem dziecka jest mąż matki jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia (wyjątek: jeśli dziecko urodziło się przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa ale po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa domniemywa się że ojcem dziecka jest drugi mąż) Domniemanie może być obalone przez powództwo o zaprzeczenie ojcostwa. Niezdolność do spółkowania, do zapłodnienia kobiety, brak obcowania w okresie koncepcyjnym - między 300 a 181 dzień przed urodzeniem dziecka

• Dowód w postaci badania DNA, badania krwi

• Można stwierdzić że podczas obcowania z drugim małżonkiem, kobieta była już w ciąży.

Kto może wystąpić do sądu, kto występuje i w jakim czasie:

• Mąż matki może przed sądem wystąpić o zaprzeczenie ojcostwa w przeciągu 6 miesięcy od momentu gdy dowiedział się o urodzeniu dziecka. Występuje przeciwko matce i dziecku. wykazuje niepodobieństwo tego ojcostwa. Jeśli dziecko było poczęte w wyniku zapłodnienia „in vitro” - ojciec nie może zaprzeczyć ojcostwu.

• Matka może wytoczyć powództwo w przeciągu 6 miesięcy od urodzenia dziecka przeciwko mężowi i dziecku.

• Dziecko może wytoczyć powództwo po dojściu do pełnoletniości (potem ma na to jeszcze 3 lata) aby wykluczyć ojcostwo lub macierzyństwo

Dziecko pozamałżeńskie:

• Uznanie ojcostwa - zgoda matki jest niezbędna do ustalenia ojcostwa. Stosowne dokumenty, oświadczenia składa się przed kierownikiem Urzędu stanu cywilnego, kierownik ten uświadamia rodziców o prawach ustawach dziecka, o przyjęciu przez nie nazwiska. Jeśli istnieje zagrożenie życia matki lub dziecka oświadczenie takie może być zaprotokołowane przez notariusza albo złożone przed burmistrzem, wójtem, starostą powiatowym, sekretarzem miasta w Urzędzie miasta. Można uznać dziecko poczęte, a nie urodzone. Uznać ojcostwa nie można po ukończeniu przez dziecko pełnoletniości.

Art 77 - oświadczenie o ustanowieniu ojcostwa osoby po 16 r.ż. Mężczyzna który uznał dziecko może wystąpić o bezskuteczność ustalenia ojcostwa od momentu dowiedzenia się o tym przez 6 miesięcy. Konsekwencje uznania dziecka: przyjęcie przez dziecko nazwiska uznającego (chyba ze mężczyzna oświadczy aby dziecko nosiło nazwisko matki). Skutkiem również jest przyznanie mu władzy rodzicielskim nad dzieckiem, powstanie obowiązku alimentacyjnego, wzajemnego prawa dziedziczenia.

• sądowe ustalenie ojcostwa - Żądać może dziecko, matka dziecka, domniemany ojciec. Nie mogą wystąpić ani matka ani ojciec gdy dziecko umrze ani po osiągnięciu przez nie pełnoletniości. Domniemanie: domniemywa się e ojcem dziecka jest ten kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w 300 i nie później niż 181 dniu przed urodzeniem się dziecka. Okoliczność że matka w okresie koncepcyjnym obcowała też z innym mężczyzną może być obalone tylko gdy okoliczności, wersja drugiego mężczyzny jest bardziej prawdopodobna. Może wystąpić również dziecko lub prokurator.

Art 68 - zgoda małżonka (męża) na sztuczne zapłodnienie (heterologiczna inseminacja - z innego nasienia)

Władza rodzicielska:

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 12.11.2013

Rodzice mają obowiązek wzajemnego wspierania się. Muszą opowiedzieć się które nazwisko będzie nosić dziecko.

Muszą złożyć stosowne oświadczenie, jeśli go nie złożą to dziecko nosi nazwisko ojca. Jeśli dziecko ma nieznanych rodziców to nazwisko przydziela mu sąd.

Kodeks pracy – granica wykonywania pracy to 15 r.ż. Nie może to być praca „nocna” i zagrażająca życiu. Taka osoba w prawie pracy z małoletniego staje się osobą młodocianą. Osoba taka ma wtedy obowiązek pomagać rodzicom, współlokatorom w utrzymaniu gospodarstwa domowego.

Do 13 r.ż. do oświadczenia woli dziecko musi mieć swojego przedstawiciela, następnie od 13 do 18 r.ż. ta możliwość jest ograniczona.

WŁADZA RODZICIELSKA

Art. 95 – władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka i wychowywania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.

Władza rodzicielska to nie tylko piecza nad dzieckiem ale też nad tym co ono posiada.
Ewa Jarosz, Anna Nowak – „Raport o stosowaniu nowelizacji ustawy o prawach dziecka”

Władza rodzicielska to zespół praw i obowiązków rodziców wobec dziecka, składające się z 3 elementów:

1. piecza nad dzieckiem, jego wychowywanie i kierowanie nim

2. Reprezentowanie dziecka (przedstawicielstwo ustawowe)

3. Zarządzanie majątkiem dziecka

1. Obejmuje wychowywanie dziecka – pokazywanie świata wartości, zapewnienie dziecku warunków bytowych, zapewnienie dziecku bezpieczeństwa i odpowiednich warunków dla jego rozwoju. Kierowanie jest to decydowanie szczególnie w tych sprawach które są sprawami istotnymi dla dziecka np. obywatelstwo dziecka, zmiana imienia i nazwiska, określenia miejsca pobytu dziecka, kwestia leczenia, kontrolowanie jego działań w czasie wolnym. Art. 95 p.2 – Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winne jest rodzicom posłuszeństwo a w sprawach oświadczenia woli ma słuchać i mieć na względzie porady i wskazania rodziców.

2. Synonimem jest przedstawicielstwo ustawowe. Dziecko nie ma możliwości podejmowania czynności prawnych, reprezentuje go każdy z rodziców. Gdy rodzice mają władzę rodzicielską a nie mogą reprezentować:

• Dotyczy czynności prawnych dzieci pozostających pod ich władzą rodzicielską – aby uniknąć stronniczości w traktowaniu jednego z dzieci w przypadku umów np. darowizny itd.

• Przy czynnościach prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców i jego małżonki – ustrój majątkowy wspólny dzielony między dwojga rodziców, chyba że czynności prawna polega na przysporzeniu albo gdy dotyczy należnych dziecku alimentów od jednego z rodziców. Występuje się o działalność kuratora.

1. Zarząd majątkiem – rodzice obowiązani są sprawować majątkiem z należytą starannością. Zarząd nie obejmuje zarobków dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu ani też dokonywać zgody na wykonywanie takich czynności. Darczyńca, spadkodawca w umowie darowizny może zastrzec sobie że nie chce aby to co darował dziecku było zarządzane przez jego rodziców. Dochód dziecka powinien być wydatkowany na wychowanie i utrzymanie tego dziecka oraz jego rodzeństwa, nadwyżka może być wydatkowana na inne potrzeby rodziny. Sąd może nakazać rodzicom aby sporządzili inwentarz majątku dziecka, przedstawili go sądowi, aby rodzice informowali go o ważniejszych zmianach w majątku lub gdy dziecko nabędzie nową wartościową korzyść majątkową. Sąd może zdecydować czy rodzice mogą rozporządzać majątkiem bez pozwolenia sądu. Gdy ustanie zarząd nad majątkiem – rodzice mają obowiązek zwrócić należną kwotę. Sąd może zarządzać przedłożenia rachunku zarządu, jak ten zarząd przebiega.

Władza rodzicielska przysługuje od urodzenia aż do pełnoletniości. Przysługuje ona obojgu rodzicom. Wyjątkiem jest gdy matka jest znana a ojciec nieznany, gdy jeden z rodziców nie żyje, gdy sąd ograniczył lub zawiesił władzę rodzicielską jednemu z rodziców, gdy jeden z rodziców nie ma zdolności do czynności prawnych.

Sąd opiekuńczy i inne organy władzy publicznej (Art. 100 KRO) są zobowiązane do pomocy rodzinie jeśli pomoc ta jest niezbędna dla należytego sprawowania władzy rodzicielskiej

• Zwrócenie się do sądu o odebranie dziecka rodzicom

• Zapewnienie dziecku pieczy zastępczej

INGERENCJA SĄDU WE WŁADZĘ RODZICIELSKĄ

Przyczyną ograniczenia władzy rodzicielskiej jest zagrożenie dobra dziecka (art. 109), w ramach której formułuje się 5 zarządzeń:

• Zobowiązanie rodziców i małoletniego do określonego postępowania lub skierowanie rodziców do placówek zajmujących się terapią dziecka, poradnictwa.

• Określenie czynności które nie mogą być przez dziecko wykonywane bez zezwolenia sądu, albo poddać rodziców innym ograniczeniom takim jakim podlega opiekun prawny.

• Nadzór kuratora sądowego nad władzą rodzicielską

• Skierowanie małoletniego do organizacji lub instytucji powołanej do przygotowania zawodowego albo do innej instytucji sprawującej pieczę częściową

• Umieszczenie w rodzinie zastępczej lub w placówce opiekuńczo-wychowawczej (dom dziecka)

• Paragraf 3 – oddanie zarządu majątku dziecka kuratorowi.

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 19.11.2013

ZAWIESZENIE I POZBAWIENIE WŁADZY RODZICIELSKIEJ – KRO:

1. Ograniczenie władzy – profilaktycznie gdy dobro dziecka zagrożone

2. Zawieszenie władzy

3. Pozbawienie władzy

1. Ograniczenie władzy rodzicielskiej – wydanie jednego z zarządzeń (np. zobowiązanie do konkretnego postępowania, nadzór kuratora sądowego, umieszczenie dziecka w OHP, w rodzinie zastępczej lub w placówce – domu dziecka, określenie jakie czynności nie będą wykonywane przez rodziców samodzielnie a do których będzie potrzebna kontrola kuratora)

2. Przyczyną zawieszenia jest istnienie między rodzicami a dzieckiem przemijającej przeszkody w sprawowaniu pieczy nad dzieckiem np. pobyt rodzica w zakładzie karnym, poważna operacja i rehabilitacja, wyjazd czasowy za granicę. Art. 110 – Gdy przeszkoda mija sąd zwraca władzę rodzicielską.

3. Pozbawienie władzy – 3 aspekty:

• Trwała przeszkoda – grupa przyczyn długotrwałych np. zabieg medycznych gdy rokowania są złe, wyjazd stały za granicę, kara 25 lub dożywotniego pozbawienia wolności.

• Nadużycie władzy rodzicielskiej – Wszystkie przejawy przemocy wobec dziecka zarówno przemoc fizyczna jak i psychiczna

• Zaniedbanie obowiązków – zaniechanie leczenia jeśli dziecko tego wymaga, pozostawienie dziecka samego w domu, dziecko nie ma odpowiednich warunków do uczenia się – odpowiedniej atmosfery, pomocy.

Przyczyna pozbawienia władzy rodzicielskiej to chęć wyrządzenia dziecku krzywdy, rodzic ponosi winę, działał z zamiarem wyrządzenia krzywdy. Można pozbawić władzy jednego z rodziców, lub obydwoje z rodziców. Wtedy sąd ustanawia opiekuna prawnego.

KONTAKTY Z DZIECKIEM:

Obejmują one w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu, i bezpośrednie porozumiewanie się, utrzymywanie korespondencji oraz korzystanie z innych środków porozumiewania się na odległość w tym środków komunikacji elektronicznej)

Niezależnie od posiadania władzy rodzicielskiej rodzice oraz ich dziecko mają prawo i obowiązek utrzymywania ze sobą kontaktu.

Jeśli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, to rodzice powinni porozumieć się w kwestii odwiedzin drugiego rodzica. Decydujące jest tutaj: życzenia rozsądne dziecka, dobro dziecka.

Jeśli dobro dziecka będzie zagrożone to sąd może zainterweniować i ograniczyć kontakty rodzica z dzieckiem.

Art. 113 - sąd opiekuńczy może:

• Zakazać spotykania się z dzieckiem

• Zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu

• Zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców, kuratora, opiekuna lub innego krewnego wskazanego przez sąd

• Ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość

• Zabronić wszelkich kontaktów na odległość

Odpowiednio stosuje się to w odniesieniu do rodzeństwa, powinowatych

Ustawa z 2005r (nowelizacja w 2010 roku) – Sprawca przemocy w rodzinie:

• Musi opuścić lokal mieszkalny w którym zamieszkuje wspólnie z ofiarą

• Nie może zbliżać się do dziecka

• Odebranie dziecka rodzicom w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, przekazanie dziecka krewnym

OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY:

Jest to obowiązek dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby także środków wychowania.

• nie można się go zrzec

• nie można go przenieść poprzez potrącenie z własnych wierzytelności

• nie przechodzi on na spadkobierców obciążonego

Obciąża on krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo mając na uwadze ich sytuację majątkową

Sąd równomiernie w tym samym stopniu obciąża krewnych w takim stopniu w jakim jest się ona z takiego zobowiązania wywiązać.

Kolejność obciążenia: były małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo.

Zobowiązany w dalszej kolejności wypełnia swój obowiązek jeśli nie ma osoby bliższej w kolejności, otrzymanie tej kwoty jest niemożliwe lub wiąże się z trudnościami, nie jest w stanie sprostać temu obowiązkowi.

Po stronie osoby uprawnionej musi być niedostatek – jest to niemożność zaspokojenia swoich potrzeb ze względu na zajmowany lokal, wiek, stan zdrowia

Po stronie osoby zobowiązanej możliwości zarobkowe, majątkowe – jest to możliwość zarobkowe i majątkowe.

Jeśli osoba zobowiązana pracuje i uważa że im mniej zarabia tym mniej zostanie mu odebrane na rzecz dziecka. Art. 136 – jeśli w ostatnich 3 latach przed określeniem obowiązku alimentacyjnego osoba zobowiązana bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub dopuściła do utraty, zrzekła się na mniej zyskowne – nie uwzględnia sąd przy określeniu obowiązku alimentacyjnego.

OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY NA DZIECKO:

Dziecko w rodzinie naturalnej:

1. Dziecko ma prawo otrzymywać alimenty dopóki jest niesamodzielne. Jeśli jest to dziecko niepełnosprawne obowiązek alimentacyjny pokrywany jest w całości na koszty jej utrzymania.

2. Dochody dziecka mogą wystarczyć w przypadku otrzymania renty rodzinnej lub gdy wykazuje przychód w postaci stypendium socjalnego, za wyniki w nauce

3. Rodzice mogą uchylić się od opłaty względem dziecka pełnoletniego jeśli połączone są z nadmiernym uszczerbkiem dla funkcjonowania osoby zobowiązanej lub gdy dziecko uchyla się od samodzielnego utrzymywania się

4. Jedynym który może się wymówić jest brat lub siostra – tłumacząc się tym że spowoduje to uszczerbek na funkcjonowaniu jego lub jego rodziny – sam nie spełni swoich potrzeb funkcjonowania.

Jeśli sąd pozbawia praw rodzicielskich to NIE jest to jednoznaczne z pozbawieniem obowiązku alimentacyjnego. Opłata taka musi być nadal wnoszona pomimo braku władzy rodzicielskiej.

Dziecko w rodzinie zastępczej:

Obowiązek alimentacyjny zależy od tego jaka to jest rodzina zastępcza. Jest to podział na osoby spokrewnione lub niespokrewnione. Jeśli są to osoby spokrewnione to istnieje możliwość obciążenia obowiązkiem alimentacyjnym. Rodzina zastępcza zawodowa – otrzymują odpowiednie wynagrodzenie za pełnienie pieczy nad dzieckiem.

Dodatkowy wymóg pomocy od państwa dotyczy przypadków gdy dziecko jest niepełnosprawne, gdy istnieje ryzyko niedostosowania społecznego.

Art. 112 – obowiązek pełnienia pieczy nad dzieckiem, wychowanie reprezentowanie dziecka, dochodzenie świadczeń alimentacyjnych spoczywa na rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej. Pozostałe obowiązki należą do rodziców dziecka.

Dziecko w rodzinie adopcyjnej:

• Adopcja pełna:

Tak jakby dziecko urodziło się w tej rodzinie ze wszystkimi tego konsekwencjami np. w postaci obowiązku alimentacyjnego. Taki obowiązek funkcjonuje wtedy w taki sposób jak w rodzinie naturalnej. Rodzice adopcyjni stają się prawdziwymi i jedynymi rodzicami dziecka, dziecko zrywa wszystkie kontakty z biologicznymi rodzicami.

• Adopcja niepełna:

Dziecko przebywa na co dzień z rodziną adopcyjną, ale ma prawo utrzymywać kontakty ze swoją biologiczną rodziną. Trzeba utrzymywać ze względów moralnych, społecznych kontakt z rodzicami biologicznymi. Jednak władza rodzicielska należy do rodziny adopcyjnej, dziecko nosi nazwisko rodziny adopcyjnej. Obowiązek alimentacyjny w tym wypadku obciąża w pierwszej kolejności rodziców adopcyjnych a dopiero później rodziców naturalnych, jeśli zachodzi taka potrzeba.

Obowiązek alimentacyjny jest to obowiązek wzajemny – zwłaszcza jeśli chodzi o rodziny zrekonstruowane (gdy rodzice rozwiedli się i założyli dwie nowe odrębne rodziny)

Świadczenia alimentacyjne w przypadku kobiety w ciąży:

Gdy kobieta jest w ciąży – mężczyzna nie będący jej mężem jest zobowiązany do pokrywania potrzeb matki i kosztów porodu oraz po urodzeniu dziecka przez 3 miesiące – w sytuacji dochodzenia ojcostwa.

W przypadku ustalonego ojcostwa – 3 miesiące po narodzeniu dziecka

• Obowiązek alimentacyjny ciąży na współmałżonku nawet w trakcie trwania małżeństwa.

Gdy ojciec nie płaci alimentów na rzecz dziecka do rąk matki kobieta musi zwrócić się do komornika aby ustalił jaki jest majątek dłużnika. Gdy jest to już ustalone zakład pracy powinien nawet dokładać do tego obowiązku. Jeśli to nie skutkuje wszczyna się postępowanie o „niealimentację”

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 26.11.2013

PRZYSPOSOBIENIE

Dotyczy tworzenia środowiska rodzinnego dla dzieci które nie mają warunków odpowiednich wychowawczych. Przysposobienie jest znane od starożytności, rzymianie mówili na to „usynawianie” lub „adopcja”, mówili o adopcji pełnej i niepełnej.

Przez wiele wieków przede wszystkim ważna była kwestia majątkowa i dziedziczenia, ponieważ wiązało się to z ciągłością rodu.

Z biegiem czasu utarł się nawyk adoptowania dzieci czyli małoletnich, oraz to że dziecko powoli stało się upodmiotowione.

Dziś aby dopełnić tą procedurę trzeba złożyć wniosek do sądu i odpowiednich instytucji.

Przysposobienie jest to zawiązanie więzi rodzinnych między przysposobionym a przysposabiającymi na mocy orzeczenia sądu.

• Służy dobru dziecka, które jest pozbawione wychowania w rodzinie naturalnej i rozwoju.

• Umożliwia osobom które nie mogą mieć dzieci założenie swojej własnej rodziny, realizowania funkcji rodzicielskich.

PRZESŁANKI PRZYSPOSOBIENIA:

Dziecko:

• Uregulowana sytuacja prawna dziecka – nikt z rodziców nie pełni władzy rodzicielskiej nad dzieckiem tzn. rodzice nie żyją, są pozbawieni praw rodzicielskich.

• Małoletniość w momencie złożenia wniosku

• Dla dobra dziecka można przysposobić dziecko

• Wymagana jest odpowiednia różnica wieku między przysposobionym a przysposabiającym.

• Przysposabiający muszą mieć pełną zdolność do czynności prawnych – mogą za pomocą tych czynności zawiązywać i oświadczać wolę a te czynności rodzą skutki prawne

• Przysposobić wspólnie mogą tylko małżonkowie

Zgoda na adopcję:

• Potrzebna jest zgoda na przysposobienie dziecka np. rodziców dziecka w momencie gdy nie zostali pozbawieni praw do dziecka ale z różnych przyczyn nie można się z nimi porozumieć, skontaktować

• Gdy rodzice nie żyją bądź są pozbawieni władzy rodzicielskiej dziecko otrzymuje opiekuna prawnego i to on decyduje o adopcji

• Gdy dziecko skończyło 13 lat może wyrazić zgodę o własnym przysposobieniu

• Zgoda współmałżonka jeśli przysposabiający pozostaje w związku małżeńskim

• Zgoda rodziców dziecka może być jawna np. przed sądem lub utajniona.

• Musi upłynąć 6 tygodni od urodzenia

Adopcje zagraniczne:

• Pośredniczą w adopcji ośrodki adopcyjne, Certyfikowane Organizacje Międzynarodowe

• Z adopcji nie można osiągać korzyści materialnych

• Klauzula – do adopcji zagranicznej nie oddajemy dzieci do wszystkich krajów, zazwyczaj kraje Unii Europejskiej

• Pierwszeństwo do adopcji mają Polacy mieszkający za granicą

• Pierwszeństwo mają osoby spokrewnione i powinowate, lub gdy adoptowali już brata lub siostrę

• Nie rozdziela się rodzeństwa, nie adoptuje się tylko jednego z dwójki rodzeństwa, sąd nie przychyla się do takich wniosków

• Rodzic z zagranicy musi przyjeżdżać do kraju przedłożyć zaświadczenia o swoim stanie zdrowia, składać stosowne dokumenty dotyczące kosztów utrzymania itd.

• Rodzice adopcyjni muszą wyjechać ze swojego kraju i zamieszkiwać w Polsce w okresie preadopcji, zanim adopcja dojdzie do skutku

• Kandydaci, przyszli rodzice są obciążani kosztami utrzymania dziecka w okresie preadopcji

• Decyzję w kwestii adopcji podejmuje Sąd Rejonowy.

SYSTEMY PRZYSPOSOBIENIA:

1. Przysposobienie pełne – powoduje powstanie pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym takiego stosunku jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. Przysposobiony nabywa prawa i obowiązki w stosunku do krewnych przysposobionego. Ustają obowiązki i prawa przysposobionego wobec krewnych naturalnych i ich wobec niego. Przy pełnym wpisuje się do aktu urodzenia wzmiankę o przysposobieniu dziecka, w odpisach aktu urodzenia przysposabiających podaje się jako rodziców. Władza rodzicielska jest po stronie rodziców przysposabiających. Zerwana zostaje całkowita więź, stosunki prawne z poprzednią rodziną (biologiczną). Dziecko nie dziedziczy po naturalnych rodzicach, ale oni po dziecku też nie.

• Przysposobienie całkowite – jest nieodwołalne, potrzebna jest zgoda utajniona (blankietowa) – rodzice wyrażają zgodę na przysposobienie w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającej. Sporządza się nowy akt urodzenia, jako rodziców wpisuje się przysposabiających, dotychczasowy akt urodzenia nie podlega ujawnieniu, wgląd ma tylko sąd i przysposobiony po ukończeniu 18 r.ż. Uniemożliwia późniejsze uznanie ojcostwa dla dziecka przysposobionego, ustalenie sądowe ojcostwa, jest to niemożliwe dochodzić ojcostwa w przysposobieniu całkowitym.

1. Przysposobienie niepełne – przysposobienie które może być orzeczone przez sąd opiekuńczy na żądanie przysposabiającego i osób których zgoda jest do przysposobienia potrzebna. Skutki są ograniczone gdyż powstaje więź, stosunek prawny tylko między przysposobionym i gdyby miał wstępność czyli gdyby miał dzieci. Nie rozchodzi się to dalej na krewnych osób przysposabiających. W akcie urodzenia jest wzmianka o przysposabiających, w odpisach aktu urodzenia widnieją rodzice przysposabiający. Przysposobiony nabywa nazwisko przysposabiających, władza rodzicielska należy do przysposabiających. Obowiązek alimentacyjny – pierwszeństwo mają rodzice przysposabiający, rodzice naturalni. Dziecko dziedziczy po przysposabiających na równi z jego dziećmi, ale nie dziedziczy po krewnych przysposabiających ani oni po nim.

ROZWIĄZANIE PRZYSPOSOBIENIA:

• Jest możliwe chyba że chodzi o przysposobienie blankietowe, nie jest możliwe przy przysposobieniu całkowitym

• Sąd orzeka że muszą być ważne i istotne powody, o czym sam decyduje.

• Może o tym zadecydować przysposabiający ale też przysposobiony gdy ukończy 18 lat

• Przysposobienie nie może być niezgodne z dobrem dziecka

• Ustają skutki przysposobienia (również po śmierci przysposabiającego)

• Sąd może orzec na wnioskach na wniosek przysposabiającego albo przysposobionego o powrocie do nazwiska sprzed przysposobienia

• Po rozwiązaniu przysposobienia sąd może zarządzić o obowiązku alimentacyjnym

• Powództwo o zerwanie przysposobienia może wystąpić prokurator, przysposabiający

OPIEKA PRAWNA NAD PRZYSPOSOBIONYM

Jest to instytucja której celem jest zapewnienie pieczy i reprezentacji prawnej osobom małoletnim które nie pozostają pod władzą rodzicielską lub tym osobom pełnoletnim które są całkowicie ubezwłasnowolnione.

Funkcją opieki nad przysposobionym jest udzielanie opieki osobom które potrzebują wsparcia.

PRZESŁANKI OPIEKI:

• Małoletniość dziecka i pozbawienie opieki, warunków do wzrastania

• Ubezwłasnowolnienie całkowite

Opieka nad osobą małoletnią:

• Jeśli rodzice są nieznani

• Jeśli rodzice nie żyją

• Pozbawienie władzy rodzicielskiej

• Ojcostwo uznane ale nie przydzielona władza rodzicielska

Działa sąd z urzędu gdy poweźmie informację od pedagoga szkolnego, sąsiada, notariusza, pracownika socjalnego, wychowawcy, dyrektora szkoły.

Opiekunem może być osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych

Opiekunem nie może być osoba:

• Skazana za przestępstwo

• Gdy odebrano jej władzę rodzicielską do własnego dziecka

Skutkiem opieki prawnej nie jest zawiązanie więzi rodzinnej. Opiekun prawny nie musi zabierać dziecka do domu, powinien dopilnować aby alimenty które są przyznane były płacone.

Przepisy mówią:

1. Opiekunem powinna być osoba wskazana przez ojca lub matkę jeśli nie zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej

2. Jeśli nie to wtedy opiekun może być ustanowiony sposób krewnych lub innych osób bliskich dziecka jeśli ich nie ma sąd zwraca się o wskazanie osoby do pomocy społecznej, do organizacji społecznej

3. Jeśli przebywa dziecko w placówce opiekuńczo wychowawczej zwraca się do tej placówki, do dyrektora

4. Jeśli dziecko umieszczone jest w rodzinie zastępczej to pierwszeństwo bycia opiekunem prawnym ma rodzic zastępczy

WYKŁAD ZA TYDZIEŃ 03.12 O 8:00!!!!

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 03.12.2013

KPC mówi o tym że należy złożyć przyrzeczenie, iż obowiązki opiekuna prawnego będę wykonywać z należytą odpowiedzialnością itd. Dostaje on wtedy zaświadczenie z danymi jego i jego podopiecznego, oraz daty zawarcia i rozwiązania.

Sprawowanie opieki prawnej nad osobą małoletnią:

• Opiekun prawny musi się kierować dobrem podopiecznego z należytą starannością

• Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem dziecka, przy czym podlega stałemu nadzorowi sądu opiekuńczego

• Opiekun prawny musi uzyskać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszystkich ważniejszych sprawach dotyczących osoby jak i majątku małoletniego

• Jeśli opiekun podejmuje ważniejsze decyzje dotyczące osoby i majątku małoletniego powinien poinformować o tym rodziców biologicznych

• Opieka prawna nie rodzi skutków prawnych – nie ma on obowiązku zamieszkiwania z małoletnim jeśli nie jest krewnym, ma obowiązek dopilnować aby alimenty na dziecko były płacone

Kiedy opiekun nie może reprezentować dziecka:

• Jeśli opiekun prawny sprawuje opiekę nad dwojgiem dzieci to może być stronniczy

• Przy czynnościach prawnych między krewnym małoletniego a

• Piecza nad majątkiem – powinien dokonać inwentarza i przedłożyć sądowi opiekuńczemu.

• Sąd opiekuńczy może zobowiązać aby opiekun złożył do depozytu sądu papiery wartościowe, dokumenty, aby wyciągnąć je tylko za zezwoleniem

• Sąd opiekuńczy może przyznać opiekunowi wynagrodzenie za sprawowanie opieki np. okresowe lub jednorazowe w dniu rozwiązania opieki – jeśli nakład pracy jest znaczny

Nadzór sądu nad opieką:

• Gdy są nieprawidłowości, trwała przeszkoda w wypełnianiu opieki, niebezpieczeństwo dziecka

• Nie rzadziej niż raz w roku musi wpłynąć do sądu sprawozdanie ze sprawowanej opieki

Zwolnienie opiekuna/ustanie opieki:

1. Śmierć opiekuna prawnego lub dziecka

2. Chęć zwolnienia się z tego obowiązku (prawo pozwala z ważnego powodu np. zmiana miejsca zamieszkania, ciężka choroba, problemy z własnymi dziećmi)

3. Ciężka choroba, wyjazd za granicę. Jeśli jest to czasowy wyjazd czyli przemijająca przeszkoda to zwraca się do sądu o powołanie tymczasowo kuratora sądowego

4. Przywrócona zostanie władza rodzicielska lub gdy dziecko osiągnie pełnoletniość

5. Gdy są przeszkody faktyczne lub prawne, jeśli nie spełnia warunków z art. 148 np. jeśli jest podejrzany lub jeśli ograniczono mu władzę rodzicielską do jego własnego dziecka

Zasada powszechności – każdy kto znajdzie się w tej sytuacji gdy traci rodziców lub jednego z nich, bądź rodzice nie mają władzę rodzicielską - otrzymuje opiekuna prawnego

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie – stosuje się odpowiedni przepis o nieletnim. Opiekunem powinien być w pierwszej kolejności krewny – w pierwszej linii ojciec lub matka, a jeśli ustaje opieka z mocy prawa ustaje gdy występuje uchylenie lub zamiana ubezwłasnowolnienia z całkowitego na

KURATELA:

Ustawa o kuratorach sądowych – 27 lipca 1997 roku

W prawie rodzinnym:

• Ochronę praw osób które nie mogą prowadzić swoich spraw, konieczne jest aby kurator udzielił im wsparcia i pomocy w załatwianiu tych spraw

• Kuratora ustanawia tylko sąd opiekuńczy, można go ustanowić z urzędu lub na wniosek

• Kuratorowi przysługuje wynagrodzenie za pełnione funkcje, jednak nie przysługuje jeśli nakład pracy jest nieznaczny

• Uchylenie kurateli następuje przez sąd opiekuńczy lub gdy cel ustanowienia kurateli przestaje istnieć

Rodzaje:

1. Kurator dla ubezwłasnowolnionego częściowo jest powołany do czuwania nad tą osobą, do zapewnienia jej leczenia, dbania o stan zdrowia, jednak nie reprezentuje jej i nie zarządza jej majątkiem chyba że sąd tak ustanowi

2. Kurator dla dziecka poczętego – strzeżenie przyszłych praw dziecka np. prawa majątkowe

3. Kurator dla osoby ułomnej (niepełnosprawnej) gdy potrzebna jest pomoc w doprowadzeniu spraw tej osoby do końca, zakres ustala sąd opiekuńczy np. sprawy urzędowe

4. Kurator do osoby nieobecnej – nie może ona załatwić swoich spraw i nie udzielił pełnomocnictwa. Ustanawia się kuratora w celu odnalezienia tej osoby i zawiadomienia jej o stanie sprawy.

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 10.12.2013

PRAWO KARNE

Prawo karne jest to gałąź prawa oprócz cywilnego i administracyjnego.

Gardocki: Prawo karne to zespół norm prawnych ustanowionych przez państwo które mają za zadanie ochronę za pomocą specjalnych środków określonych dóbr społecznych przed czynami społecznie niepożądanymi.

Chroni: życie, zdrowie, wolność człowieka, wolność seksualną, własność indywidualną, społeczną, tajemnicę państwową, prawa pracownika, ustrój, władzę państwową, rodzinę i zasady jej funkcjonowania.

Funkcje prawa karnego:

1. Represyjna – określa zasady stosowania kar i środków karnych których podstawową cechą jest dolegliwość i sprawiedliwość.

2. Wychowawcza – jest skierowana przede wszystkim do nieletnich i młodocianych

3. Lecznicza – możliwość zastosowania środków leczniczych np. leczenie odwykowe, umieszczenie w zakładach psychiatrycznych

4. Opiekuńcza – wspomaga w zatrudnieniu opieki dla podopiecznych zakładów

5. Gwarancyjna – ochrona obywateli przed niesłusznymi decyzjami organu państwowego

Podział prawa karnego:

1. Prawo karne materialne – kwestia zasad odpowiedzialności, katalog czynów zabronionych, ustala się podstawowe zasady odpowiedzialności, wymiaru orzekania kary

1. Powszechne – przepisy praw dotyczące wszystkich obywateli, może podlegać tym przepisom każdy obywatel (który ukończył 17 r.ż.)

2. Szczególne – wojskowe, nieletnie, skarbowe, dyscyplinarne

1. Prawo karne procesowe – przepisy dotyczący procedury postępowania przed organami ścigania, sprawiedliwości, sądowymi

2. Prawo karne wykonawcze – uzupełnia on dwa wcześniejsze, reguluje zasadę działania ośrodków wychowawczych

Nauka prawa karnego jest to nauka o normach prawa karnego:

1. Analizuje się przepisy – zmierza się do ustalenia treści zakresu norm zawartych w przepisach.

2. Zajmuje się systematyzacją przepisów – prawidłowe ujmowanie pewnych instytucji.

3. Zajmuje się krytyką przepisów – następuje ocena przepisów z róznych punktów widzenia, ocena tego jak dny przepis funkcjonuje w praktyce, czy jest to właściwe funkcjonowanie

4. Wysuwanie wniosków które dotyczą pożądanych przepisów

Kryminologia jest główną gałęzią prawa karnego. Zajmuje się wyjaśnianiem dlaczego ktoś dopuścił się przestępstwa. Zajmuje się też sprawcą przestępstwa. Znajduje się czynniki kryminogenne i odkrywanie czy nie tkwią również w sprawcy. Wyjaśnianie związku pomiędzy zachowaniami patologicznymi a zjawiskami przestępstwa. Kryminolodzy prognozują również, przewidują. Bada ona relacje, jakie panują między sprawcą a ofiarą. Kryminologia od lat 80tych XX wieku nazywana jest wiktymologią – nauką o ofierze.

• Penologia – nauka o karze

• Wiktymologia

• Etiologia

Kryminalistyka – wykrywanie dowodów przestępstwa. Uczestniczą w nich fizycy, biolodzy, archeolodzy, patolodzy.

Podstawy wiedzy prawa karnego potrzebne są pedagogom ponieważ funkcjonują oni, pracują w środowiskach, w placówkach w których mają styczność ze sprawcami czynów karalnych.

Źródła prawa karnego:

• Kodeks karny Józefina XVIII wiek

• Zabór rosyjski – kodeks karzący państwa polskiego

• 1932 r – pierwszy polski kodeks karny – Antoni Makarewicz

• Kodeks Igora Andryjewa – 1969 rok

• 6 czerwiec 1997 – obecnie funkcjonujący

Prawo karne wprowadzono w życie, zastosowano w praktyce 1 września 1988r

Nową kategorią przestępstw są: przestępstwa przeciw środowisku, przeciwko wyborom, wiarygodności dokumentów, przeciwko obrotowi pieniądza

Prawo karne składa się on z 3 części:

1. Od art. 1 do 116 – określone są zasady odpowiedzialności karnej

2. Do 316 – dobro chronionego prawa

3. 317 – 363 – część wojskowa

4. Prawo o nieletnich – tylko art. 10.

Cechy kodeksu karnego

• Racjonalizacja kary pozbawienia wolności – ma być ona ostatecznością,

• wysokie kary przy wysokich przestępstwach,

• obniżony jest wiek popełnienia przestępstwa do 15 lat w stosunku do przestępstw z katalogu przestępstw.

• Wysoki stopień demoralizacji czynu

• Zbrodnie wojskowe

• Zniesiono karę śmierci

• Podstawową przesłanką kary jest wina przestępcy

Przestępstwo to czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, czyn bezprawny, zawiniony, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy (Lech Gardocki)

Przestępstwo jest to czyn nieakceptowany społecznie, wywołuje skutki prawne, społeczne.

• Czyn człowieka – przestępstwo popełnić może tylko człowiek, nie może popełnić przestępstwa spółka fizyczna np. jakaś firma

• Przestępstwo musi być czynem zewnętrznym, zależnym od woli człowieka

Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej – zgodność czynu z ustawowym opisem.

Znamiona popełnienia przestępstwa:

• Podmiot przestępstwa - sprawca

• Strona podmiotowa przestępstwa – kwestia winy , zarzut jaki możemy postawić

• Przedmiot przestępstwa – ochrony, zamachu, naruszenia – jakie dobro jest naruszone

• Strona przedmiotowa przestępstwa – okoliczności popełnienia czynu

Zbrodnia jest to rodzaj przestępstwa, są to czyny które zagrożone są karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.

Występki są to czyny zagrożone karą przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia wolności lub grzywną powyżej 30 stawek dziennych.

Czyn bezprawny – sprzeczny z obowiązującym prawem. Prawo karne przewiduje zachowania które chroni się przed naruszeniem np. obrona konieczna

Wina jest to personalna czyli zaadresowana do konkretnej osoby zarzucalność popełnionego czynu. Granicę zarzucalności określa dokładnie ustawa – ustala przesłanki winy i ustala przesłanki kiedy wyłącza się winę np. niepoczytalność lub wiek (np. gdy nie przekroczono 17 r.ż)

Wina umyślna jest to zamiar bezpośredni- gdy sprawca chce popełnić czyn zabroniony, ma świadomość wszystkich elementów składających się na przestępstwo. Zamiar ewentualny zachodzi gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje, ale się na niego godzi. Wina nieumyślna – sprawca nie zachowuje należytej ostrożności jaka jest konieczna w danej sytuacji.

Szkodliwość społeczna czynu – występuje w stopniu wyższym niż znikomy.

Co bierze się pod uwagę w szkodzie społecznej czynu:

1. Rodzaj i charakter naruszonego dobra

2. Rozmiary wyrządzonej, grożącej szkody

3. Sposób i okoliczności popełnienia czynu

4. Waga naruszonych przez sprawcę obowiązków

5. Postać zamiaru ,motywacja sprawcy

6. Rodzaj naruszonych reguł ostrożności, stopień ich naruszenia

Klasyfikacja przestępstw:

• Zbrodnie

• Występki

• Przestępstwa umyślne

• Przestępstwa nieumyślne

• Przestępstwa z działania

• Przestępstwa z zaniechania

• Przestępstwa formalne bezskutkowe

• Przestępstwa materialne skutkowe

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 17.12.2013

Formy popełnienia przestępstwa:

• Sprawstwo – gdy mamy jednego sprawcę – jedna osoba dopuszcza się przestępstwa (również w przypadku występków, czynów zabronionych – jest wtedy mowa o osobie niepoczytalnej lub nieletnim)

• Współsprawstwo – polega na popełnieniu przestępstwa z inną osobą/innymi osobami. Oznacza to że dwóch lub więcej osób jest objęte ich porozumieniem (element subiektywny). Jest to działanie wspólne i składa się na pewną całość która spełnia znamiona określonego przestępstwa (element obiektywny)

• Sprawstwo kierownicze – przyjmuje dwie postacie: rzeczywista istota tkwi w podporządkowaniu wykonawców tego przestępstwa sprawcy kierowniczemu. Może to wynikać z prawnego podporządkowania, lub łączyć z uznaniem autorytetu tej osoby, przewagą intelektualną lub przewagą władzy. To umożliwia sprawcy kierowniczemu wydawanie poleceń – jest to wydanie polecenia wykonania czynu. Osoba ta nie musi wykonywać znamion przestępstwa, ale również ponosi konsekwencje.

• Podżeganie – nie jest to tylko namawianie – jest to nakłanianie innej osoby do popełnienia czynu zabronionego. (można nakłaniać również osobę niepoczytalną). Podżegacz ma zamiar bezpośredni – chce aby osoba nakłaniana popełniła to przestępstwo.

• Pomocnictwo – jest to ułatwianie innej osobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie jej narzędzi, środka przewozu, udzielenie rady lub informacji. Pomocnictwo jest to również zaniechanie np. dopełnienia obowiązków.

• Prowokacja – jest to osoba, która nakłania inną osobę do popełnienia przestępstwa ale celem jest skierowanie przeciwko tej osobie postępowania karnego.

Przepis art. 20 mówi, że pomocnik i podżegacz odpowiadają niezależnie od odpowiedzialności podżegacza głównego.

Formy stadialne przestępstwa:

1. Przygotowanie – polega na podjęciu czynności mających stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zabronionego. Wejście w porozumienie, uzyskanie lub przysposobienie środków, zebranie informacji, sporządzenie planu działania.

• Podstawowa postać (w sensie ścisłym)

• Wejście w porozumienie – dwie lub więcej osób porozumiewają się, uzgadniają w celu popełnienia czynu zabronionego.

1. Usiłowanie – charakteryzuje się 3 elementami:

• po stronie sprawcy czynu jest zamiar popełnienia czynu zabronionego

• zachowanie się tej osoby zmierza bezpośrednio ku dokonaniu

• brak dokonania

1. Dokonanie

KARA

W prawie polskim są 3 rodzaje sankcji:

1. Nieważności

2. Represyjne

3. Egzekucyjne

Jaki jest cel kary kryminalnej?

• Szkoła klasyczna – w XVIII wieku i w pierwszej połowie XIX wieku przedstawiciele zwracali uwagę na nieuchronność kary – każdy kto popełni przestępstwo prędzej czy później poniesie za to odpowiedzialność. Przede wszystkim zwracano uwagę na czyn, nie na sprawcę. Kara jest odwetem za czyn, nie liczą się uwarunkowania psychiczne itd. Sprawcy.

• Szkoła antropologiczna – Cezary Lombrozo mówił że trzeba zerwać z klasyczną odpowiedzialnością: schemat kary i winy; trzeba skupić się na tym jak bardzo przestępca jest niebezpieczny i trzeba zastosować środki zabezpieczenia społecznego

• Szkoła socjologiczna – Franciszek Liszt – ochrona dóbr prawnych przez oddziaływanie prewencyjne na sprawcę. Uważał że trzeba selekcjonować przestępców. Wyróżniał: sprawców z nawyku (nie nadają się do poprawy), sprawców mogących odbyć karę, sprawcy przypadkowi (nie powinni znajdować się w zakładzie karnym)

Nurt obrony społecznej:

Szkoła klasyczna – Trzeba zastąpić prawo karne prawem obrony społecznej. Wobec sprawców trzeba zastosować środki poprawcze, lecznicze, prewencyjne. Mają one być nieoznaczone co do czasu trwania, mają mieć charakter wychowawczy. Kara ma mieć charakter resocjalizacyjny i powinna być odbywana w środowisku społecznym. Trzeba zerwać z zasadą proporcjonalności winy i kary.

Lata 50.60 XX wieku – model resocjalizacyjny odwołuje się do szkoły socjologicznej – oferta pomocy sprawcy, forma terapii, przede wszystkim ma umożliwić stworzeniu warunków do readaptacji społecznej, podstawą orzekania jest diagnoza, a celem kary jest funkcja wychowawcza

Neoklasycyzm (Hirsch) – kara ma być zasłużona z uwagi na ciężar popełnionego przestępstwa i na recydywę (powrót do przestępstwa), kara ma być proporcjonalna do ciężaru czynu, w sprawach o podobne czyny wymierzane kary mają być podobne.

Abolicjonizm (Christie) – potrzeba zastanowienia się nad tym czy drobnych przestępstw nie brac pod uwagę rozwiązywania przestępstw przez społeczeństwo, sąsiedztwo. W poważniejszych przypadkach problem rozwiązuje sąd. Zakładał likwidację prawa karnego. Model sprawiedliwości kompensacyjny, który polega na naprawieniu krzywdy wyrządzonej czynem.

Barbara Stańdo- Kawecka – Jest to proces w którym sprawca dobrowolnie i autonomicznie bierze na siebie odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa i przez społecznie konstruktywne zachowanie działanie usuwa jego skutki.

PRAWNE PODSTAWY RESOCJALIZACJI - WA 07.01.2013

Kara to sankcja represyjna. Jest to osobista dolegliwość stosowana przez sąd z ramienia państwa wobec przestępcy – jest to potępienie tego czynu – NIE sprawcy! Jest to środek przymusu państwowego.

Lech Gardocki – twórca kodeksu z 1997 roku.

Jaki cel ma kara kryminalna?

Osiągnięcie zamierzonych skutków które są zamierzone i preferowane przez organ ją nadający

KARA W UJĘCIU HISTORYCZNYM:

Teorie absolutne (względne) – „Kara ma być sprawiedliwa, kara jest odpłatą, odwetem za naruszenie porządku prawnego i nie ma żadnych innych celów poza zadaniem sprawcy tego czynu odpowiedniej dolegliwości. Zasada talionu – oko za oko, ząb za ząb.”

Podejście to ma przywrócić ideę sprawiedliwości. Podejście to pozwala określić zasady wymiary kary.

Wymiar kary powinien być odpowiedni do stopnia zawinienia. Takie podejście pozwala wymierzanie surowych kar za niewielkie przewinienia. Nie brało się pod uwagę przyczyn popełnienia przestępstwa. Dążenie do zastosowania surowszej kary powoduje pogłębienie się procesu nieprzystosowania społecznego.

Teorie relatywne (utylitarne) – „Kara pełni społecznie użyteczne cele. Kara jest pożyteczna ze względów społecznych. Powinna mieć cele użyteczne, społeczne, polegające na prewencyjnym postępowaniu”

• Teoria prewencji indywidualnej – oddziaływanie na konkretnego sprawcę przestępstwa, stosując karę można unieszkodliwić sprawcę, zrywa się związek między wymiarem kary a ciężarem czynu, brak jasnych, wyraźnych ograniczeń w zakresie wymiaru kary

• Teoria prewencji generalnej – odstraszanie innych sprawców, oddziaływanie na ogół społeczeństwa

• Aspekt pozytywny: umacnianie świadomości obowiązywania prawa, norm prawnych w społeczeństwie

• Aspekt negatywny: zapobieganie przestępczości przez oddziaływanie na potencjalnych przestępców

Podanie wyroku do publicznej wiadomości – Sąd wymierzając środek albo nazywa konkretnie gazetę, w której wyrok powinny być podany, lub ogólnie określa gdzie powinien być ogłoszony.

Teorie mieszane (obecnie w Polsce) – „Kara to odpłata sprawcy za popełniony czyn. Prewencja indywidualna i generalna są równorzędne, uzupełniają się.”

Bruno Hołyst:

Cele kary:

• odpłata

• odstraszanie sprawcy od popełnienia kolejnego czynu

• odstraszanie innych potencjalnych sprawców

• izolacja sprawcy przestępstwa od społeczeństwa

• uniemożliwienie mu umożliwienia popełnienia innych przestępstw

• resocjalizacja

Na wymiar kary powinien wpływać:

• Sposób działania sprawcy

• Forma popełnienia przestępstwa

• Motywacja sprawcy

• Zamiar sprawcy

• Wiek przestępcy, cechy, stan zdrowia

• Osobista sytuacja sprawcy

Art. 32 – Rodzaje kary:

1. Grzywna – kara finansowa. Wymierza się ją w 2 sposoby: w stawkach dziennych lub kwotowo. Grzywna kwotowa – sąd wymierza kwotę, którą sprawca ma uiścić. Stawki są ilościowo od 10 do 360, a jedna stawka wynosi od 10 zł do 2000 zł. Ustawodawca przewidział stosowania grzywny – sprawca dopuścił się przestępstwa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub taką korzyść osiągnął. Sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, możliwości zarobkowe.

2. Ograniczenie wolności – może być od miesiąca do 12 miesięcy. Sprawca nie może zmieniać bez zgody sądu miejsca stałego pobytu. Istnieje obowiązek wykonywania pracy społecznej zaleconej przez sąd – określa on miejsce, instytucję wykonywanej pracy. Praca ta jest wykonywana od 20 do 40 godzin miesięcznie. Część wynagrodzenia odbierana jest na rzecz skarbu państwa albo na inny cel społeczny. W czasie odbywania kary sprawca ma obowiązek udzielania niezbędnych wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Sąd może oddać sprawcę pod dozór np. kuratora sądowego, stowarzyszenia, organizacji społecznej. Obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody, przeproszenia pokrzywdzonego, obowiązek wykonania obowiązku alimentacyjnego, zobowiązanie do powstrzymania się od używania środków odurzających, do podjęcia leczenia. Cel kary – wzbudzanie w skazanym woli kształtowania jego społecznie pożądanych postaw.

3. Pozbawienie wolości – wymienia się 3 rodzaje pozbawienia wolności:

• Kara terminowa – od 1 miesiąca do 15 lat więzienia

Cel pozbawienia wolności:

• Umożliwienie skazanemu powrotu do społeczeństwa i prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie

• przeciwdziałanie powrotowi do przestępstwa (recydywie)

• ochrona społeczeństwa przed przestępczością

Rodzaje zakładów karnych:

• zakłady karne dla odbywających karę po raz pierwszy – osoby nie odbywały wcześniej kary pozbawienia wolności, można też osadzić osoby odbywające zastępczą karę pozbawienia wolności.

• zakłady karne dla młodocianych – osoby młodociane od 17 do 24 roku życia

• zakłady karnych dla recydywistów – osoby dorosłe skazane za przestępstwa umyślne na karę pozbawienia wolności lub zastępczą karę pozbawienia wolności lub skazani na zasadniczą lub zastępczą karę wolności

• zakłady karne dla odbywających karę aresztu wojskowego – zakłady dla osób w zasadniczej służbie wojskowej

Typy zakładów:

• zakład karny typu otwartego – cele otwarte całą dobę, zezwala się na uczestniczenie w zajęciach i innych organizowanych spotkaniach kulturalnych poza murami więzienia, mogą korzystać z więziennego depozytu

• półotwartego – cele otwarte w porze dziennej, zatrudnienie poza zakładem, poruszanie się po zakładzie w określonych godzinach, przepustki max 14 dni w roku

• zamkniętego – nauczanie tylko na terenie zakładu, praca tylko w trybie pełnego konwoju, cele zamknięte dla pełnego bezpieczeństwa

Różnią się stopniem zabezpieczenia i izolacji osadzonych i wynikających z tego obowiązkami i uprawieniami w zakresie poruszania się po terenie zakładu i poza zakładem.

Systemy odbywania kary:

• programowanego oddziaływania – oddziaływanie resocjalizacyjno-wychowawczego, udzielanie zajęć kulturalno-oświatowych, obowiązkowo uczestniczą w nim młodociani, dobrowolnie osoby dorosłe którzy po przedstawieniu im programu resocjalizującego wyrażają zgodę na opracowanie i wykonywanie go. Realizacja go wymaga nadzoru.

• System terapeutyczny – karę odbywają skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, upośledzeni umysłowo, uzależnieni od środków odurzających, psychotropowych, niepełnosprawni fizycznie, wymagający oddziaływania specjalistycznego, skazani na karę bez zawieszenia jej, gdy dopuścili się przestępstwa w stanie ograniczonej poczytalności. Przy udziale środka resocjalizacyjnego stosuje się również środki farmakologiczne. Potrzeba zapobieganiu pogłębianiu się dolegliwości, przygotowanie do samodzielnego życia

• System zwykły – obywają w nim karę pozostali skazani którzy nie zostali sklasyfikowani do innych systemów lub gdy zostali przeniesieni.

• System dozoru elektronicznego –

1. 25 lat pozbawienia wolności (tzw. kara wyjątkowa) –

2. Dożywotnie pozbawienie wolności (tzw. kara wyjątkowa) –