Europejskie reguły więzienne
Pozbawienie wolności wykonuje się w takich warunkach materialnych i moralnych, które zapewniają poszanowanie godności ludzkiej oraz pozostają w zgodzie z niniejszymi regułami.
Niniejsze reguły stosuje się bezstronnie. Wyklucza to dyskryminację z takich względów, jak: rasa, kolor skóry, płeć, język, religia, przekonania polityczne lub inne, pochodzenie narodowe lub społeczne, urodzenie, status majątkowy lub z innych przyczyn. Szanuje się wierzenia religijne oraz przekonania moralne grupy, do której dany więzień przynależy.
Cele postępowania z osobami uwięzionymi są następujące:
utrzymanie stanu ich zdrowia oraz zachowanie szacunku dla siebie, a także - jeśli pozwala na to długość kary - rozwijanie w nich poczucia odpowiedzialności i wspieranie takich postaw i umiejętności, które pomogą im w powrocie do społeczeństwa z największą szansą prowadzenia - po zwolnieniu - życia zgodnego z prawem i dającego środki utrzymania.
Wykwalifikowani i doświadczeniu inspektorzy mianowani przez kompetentny organ władzy przeprowadzają regularne inspekcje zakładów penitencjarnych i kontrolę ich służb. Ich zadaniem jest w szczególności kontrolowanie, czy i w jakim zakresie zakłady te są administrowane zgodnie z obowiązującymi ustawami i regulaminami, zadaniami służb więziennych oraz warunkami niniejszych reguł.
Ochrona praw osobistych więźniów, ze szczególnym uwzględnieniem legalności wykonywania środków skutkujących pozbawienie wolności, jest gwarantowana przez kontrolę wykonywaną, zgodnie z prawem krajowym, przez władzę sądową lub inny organ należycie ustanowiony do odwiedzania więźniów i nie będący częścią administracji więziennej.
Niniejsze reguły są stale dostępne w krajowych oficjalnych językach dla członków personelu.
System elektroniczny (Art. 6,38,56,2,8,28,39)
Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej jednego roku w systemie dozoru elektronicznego skazanemu na taką karę, posiadającemu określone miejsce stałego pobytu oraz zgodę osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących, jeżeli jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary oraz jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą jego osadzenia w zakładzie karnym, a udzieleniu takiego zezwolenia nie stoją na przeszkodzie warunki mieszkaniowe skazanego umożliwiające funkcjonowanie systemu dozoru elektronicznego, a także możliwości techniczno-organizacyjne wykonywania tego dozoru przez upoważniony podmiot dozorujący, zwane dalej "warunkami technicznymi". Jeżeli skazany rozpoczął już odbywanie kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym, należy mieć ponadto na względzie dotychczasowe zachowanie skazanego w czasie odbywania kary.
Fundusz pomocy postpenitencjarnej (kto jest dysponentem itp.)
Art. 43 kkw
Dysponuje nim Minister Sprawiedliwości. Przychodami Funduszu są głównie środki pieniężne pochodzące z potrąceń w wysokości 20 % wynagrodzenia przysługującego za pracę skazanych.. Pomoc ta jest określana jako działalność państwowa oraz społeczna mająca na celu materialne i cykliczne wspieranie osób zwalnianych z zakł. Karnych i aresztów śledczych. Pojęcia opieki używa się niekiedy w literaturze zamiennie lub obok pojęcia pomocy. Obowiązujące obecnie regulacje ustawowe określają działania pomocowe dla osób dorosłych opuszczających Zakł. Karny. W stosunku do osób nieletnich opuszczających zakład poprawczy prawo używa określenia- pomoc na usamodzielnienie się.
Odbywanie kary przez kobiety (jaki typ, rodzaj kar itp)
§ 1. Kobiety odbywają karę pozbawienia wolności odrębnie od mężczyzn.
§ 2. Skazana kobieta odbywa karę w zakładzie karnym typu półotwartego, chyba że stopień demoralizacji lub względy bezpieczeństwa przemawiają za odbywaniem kary w zakładzie karnym innego typu.
§ 3. Kobiecie ciężarnej lub karmiącej zapewnia się opiekę specjalistyczną.
§ 4. W celu umożliwienia matce pozbawionej wolności sprawowania stałej i bezpośredniej opieki nad dzieckiem organizuje się przy wskazanych zakładach karnych domy dla matki i dziecka, w których dziecko może przebywać na życzenie matki do ukończenia trzeciego roku życia, chyba że względy wychowawcze lub zdrowotne, potwierdzone opinią lekarza albo psychologa, przemawiają za oddzieleniem dziecka od matki albo za przedłużeniem lub skróceniem tego okresu. Decyzje w tym zakresie wymagają zgody sądu opiekuńczego. Do matek pozbawionych wolności sprawujących stałą i bezpośrednią opiekę nad dzieckiem przepisu art. 69 nie stosuje się.
§ 5. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, tryb przyjmowania dzieci matek pozbawionych wolności do domów dla matki i dziecka przy wskazanych zakładach karnych oraz szczegółowe zasady organizowania i działania tych placówek, uwzględniając sytuacje, o których mowa w § 3-4, a także potrzeby w zakresie zabezpieczenia prawidłowego rozwoju dziecka.
Prawo karne materialne
Dzielimy na:
powszechne (w sprawach przestępstw i w sprawach wykroczeń)
prawo karne specjalne (wojskowe, skarbowe i prawo nieletnich dewiantów)
Jest to zespół przepisów, które regulują stosowanie kar i innych środków reakcji karnej przez sądy w odpowiedzi na społecznie szkodliwe zachowania, zabronione przez to prawo, pod groźbą tych kar i środków
Środki probacyjne
Są to środki związane z poddaniem skazanego próbie.
Środki, które mogą być stosowane na różnych etapach postępowania. Mogą zastąpić ukaranie lub modyfikują karę.
Wszystkie bazują na pozytywnej diagnozie.
Warunkowe umorzenie postępowania karnego.
Warunkowe zawieszenie wykonania kary
Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbywania reszty kary.
Środki zabezpieczające
Kodeks karny wyróżnia następujące rodzaje środków zabezpieczających:
Związane z popełnieniem przestępstwa w stanie niepoczytalności albo poczytalności ograniczonej:
Umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym
Zastosowanie tego środka zabezpieczającego jest możliwe jeżeli sprawca w stanie niepoczytalności popełnił czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że popełni taki czyn ponownie.
Sąd nie określa z góry czasu pobytu w zakładzie, a o jego zwolnieniu decyduje jeżeli dalsze pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.
Sąd w pewnych okolicznościach (np. aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego) może zarządzić ponowne umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym, jednakże zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat od uprzedniego zwolnienia z zakładu psychiatrycznego.
Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne
Jeżeli sąd skazuje sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo popełnione w stanie ograniczonej poczytalności, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub rehabilitacyjne.
Związane z popełnieniem przestępstwa skierowanego przeciwko wolności seksualnej, popełnionego w związku z zakłóceniem jego czynności psychicznych o podłożu seksualnym, innym niż choroba psychiczna:
Umieszczenie w zakładzie zamkniętym lub skierowanie na leczenie ambulatoryjne po odbyciu kary
Jeżeli sąd skazuje sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo skierowane przeciwko wolności seksualnej, popełnione w związku z zakłóceniem jego czynności psychicznych o podłożu seksualnym, ale innym niż choroba psychiczna, sąd może orzec umieszczenie sprawcy, po odbyciu tej kary w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go na leczenie ambulatoryjne.
O potrzebie orzeczenia tego środka zabezpieczającego decyduje sąd w okresie do 6 miesięcy przed przewidywanym warunkowym zwolnieniem lub przed wykonaniem kary.
Związane z popełnieniem przestępstwa w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego:
Umieszczenie w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego
Jeżeli sąd skazuje sprawcę na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, za przestępstwo popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub innego środka odurzającego, może orzec środek zabezpieczający w postaci umieszczenia sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo ponownego popełnienia przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.
Co ważne, tego środka nie orzeka się, jeżeli sprawcę skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2 lata.
Sąd nie ustala czasu pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego z góry, ale nie może on trwać krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata. O zwolnieniu z zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników leczenia. Okres pobytu skazanego w zakładzie sąd zalicza na poczet orzeczonej kary.
Skierowanie na leczenie ambulatoryjne lub na rehabilitację do odpowiedniej placówki połączone z oddaniem pod dozór kuratora.
W zależności od postępów leczenia sprawcy umieszczonego w zakładzie leczenia odwykowego, sąd może skierować go na leczenie ambulatoryjne lub rehabilitację w placówce leczniczo-rehabilitacyjnej. Skierowanie na takie leczenie odbywa się na okres próbny od 6 miesięcy do 2 lat, a sprawca pozostaje jednocześnie pod dozorem kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, jeżeli skazany w okresie próby uchyla się od poddania się leczeniu lub rehabilitacji, popełnia przestępstwo lub rażąco narusza porządek prawny albo regulamin placówki leczniczo-rehabilitacyjnej.
Jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie zarządzono ponownego umieszczenia skazanego w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego albo w zakładzie karnym, karę uważa się za odbytą z upływem okresu próby.
Środki o charakterze administracyjnym
Jeżeli sprawca dopuścił się czynu zabronionego w stanie niepoczytalności, sąd może - jeżeli jest to konieczne ze względu na ochronę porządku prawnego - orzec tytułem środka zabezpieczającego:
zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,
obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,
zakaz prowadzenia pojazdów.
Powyższe środki zabezpieczające sąd orzeka bez określenia terminu, a uchyla je, gdy ustały przyczyny ich orzeczenia.
Sąd może orzec również przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa.
Kary wg. kodeksu karnego (Art. 32)
grzywna
ograniczenie wolności
pozbawienie wolności
25 lat pozbawienia wolności
dożywotnie pozbawienie wolności
Nieletni w rozumieniu ustawy i KK
W rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 roku życia
Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich kwalifikuje nieletniego: a) zapobieganie i zwalczanie demoralizacji do 18 roku życia, b) w postępowaniu o czyny karalne od 13 do 17 roku życia, c) wykonywania środków wychowawczych i środka poprawczego, w stosunku do osób wobec, których środki te zostały orzeczone, nie dłużej niż do ukończenia przez nie lat 21.
Pierwsze systemy penitencjarne
System celkowy. Rozwinęły się dwa systemy penitencjarne : pensylwański (osamotnienie) i auburnski(milczenie)
System progresywny- kara w 3 etapach-> osamotnienie, praca, zwolnienie
System reformatorów- głównym celem postępowania z więźniami ma być:
nie kara ale ich moralna poprawa,
rozwijanie u nich poczucia własnej wartości, godności oraz szacunku do samych siebie.
W Reformatorium dla młodocianych w Elmirze wprowadzono nowy system postępowania z więźniami, polegający na ideii wychowania i poprawy.
Skazanych podzielono na trzy zasadnicze klasy - czerwoną, niebieską i czarną, oraz czwartą specjalną dla skazanych,którzy nie wykazywali żadnej poprawy.
każda klasa korzystała z różnego rodzaju przywilejów i uprawnień,
zajmowała oddzielne pomieszczenia o różnym standardzie bytowym,
skazany rozpoczynał odbywanie kary w klasie średniej i w zależności od stopnia poprawy mógł awansować do klasy wyższej lub być zdegradowany do klasy niższej,
w ostatniej klasie więźniowie pozbawieni byli pracy oraz wszystkich przywilejów i ulg,
Teorie kary
Teorie bezwzględne- kładły nacisk na to, że kara ma być odpłatą za przestępstwo, że jest wymierzana dlatego, by stało się zadość sprawiedliwości i żadnych dodatkowych uzasadnień nie potrzebuje.
Teorie względne- akcentują celowy charakter kary, która powinna zmierzać do osiągnięcia pewnych rezultatów w przyszłości, głównie powinna służyć zapobieżeniu popełnianiu przestępstw przez ukaranego i inne osoby.
Teorie mieszane- próbują pogodzić w jednej koncepcji idee kary jako sprawiedliwej odpłaty z ideą kary celowej.
Co to jest resocjalizacja
Proces zmian osobowości człowieka, czyli działalność wychowawcza socjologów, pedagogów, psychologów. Skierowana wobec ludzi źle przystosowanych do życia w określonej zbiorowości mająca na celu przystosowanie ich do przyjętych w danej grupie norm społecznych. W kkw ujmowana jest jako wtórne uspołecznienie, ponowny proces socjalizacji, czyli ponowny proces uczenia się społecznego, dzięki któremu jednostka poznaje, realizuje i uzewnętrznia swoje wartości.
Klasyfikacja skazanych i kryteria
Podział na grupy mający zapewnić właściwe skierowanie skazanych do rodzaju i typu zakładu karnego, systemu odbywania kary. Podział ułatwia również rozmieszczenie więźniów wewnątrz placówki penitencjarnej i ma na celu zapobieganie wzajemnej demoralizacji skazanych, zapewnienie więźniom bezpieczeństwa, stosowanie odpowiednich dla każdej grupy metod i środków oddziaływania.
Klasyfikacji skazanych dokonuje się ze względu na (art. 82 § 2 kkw):
płeć
wiek
uprzednie odbywanie kary pozbawienia wolności
umyślność lub nieumyślność czynu
czas pozostałej do odbycia kary pozbawienia wolności
stan zdrowia psychicznego i fizycznego, w tym stopień uzależnienia od alkoholu, środków ---odurzających lub psychotropowych
stopień demoralizacji i zagrożenia społecznego
rodzaj popełnionego przestępstwa
Rodzaje i typy zakładów karnych
Polskie zakłady karne ze względu na rodzaj można podzielić na:
zakłady dla młodocianych
zakłady dla odbywających karę pierwszy raz
zakłady dla recydywistów penitencjarnych
zakłady dla odbywających karę aresztu wojskowego.
Zakłady karne mogą być organizowane jako:
zakłady karne typu zamkniętego
zakłady karne typu półotwartego
zakłady karne typu otwartego
15. Systemy zakładów karnych
programowego oddziaływania
terapeutyczny
zwykły
Środki oddziaływania penitencjarnego
Oddziaływanie penitencjarne - zabiegi wychowawcze i korekcyjne, kształtujące pożądane postawy, potrzebę przestrzegania prawa i postanowienie powstrzymania się od powrotu do przestępstwa.
Syntetyczne ujęcie kary pozbawienia wolności
Kara pozbawienia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.
Ponadto istnieje kara 25 lat pozbawienia wolności oraz kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności. Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności, nie może przekroczyć 15 lat pozbawienia wolności.
Instytucje totalne Goffman
powołane do opieki na ludźmi, którzy nie potrafią funkcjonować i egzystować bez pomocy innych
nad ludźmi, którzy nie potrafią troszczyć się o siebie i którzy mogą, choć z nie z własnej winy stanowić potencjalne niebezpieczeństwo dla społeczeństwa
powołane do ochrony społeczeństwa przed ludźmi, którzy mu zagrażają w sposób świadomy i bezpośredni
powołane do realizacji zadań technicznych i zamknięte ze względów instrumentalnych
przeznaczone dla tych ludzi, którzy wycofali się w sposób dobrowolny z czynnego życia dla realizacji specyficznych zadań.
Mediacja
Instytucje mające na celu dobrowolne porozumienie między sprawcą a pokrzywdzonym w celu naprawienia wyrządzonych szkód materialnych i moralnych, przy pomocy bezstronnej i neutralnej osoby-mediatora. W sprawiedliwości karnej punktem zainteresowania jest głównie przestępca i przestępstwo. Podstawą jest sprawiedliwość naprawcza- w niej łamanie prawa wyrównuje się po przed naprawienie szkody.
Zasady postępowania mediacyjnego:
dobrowolności
poufności
bezstronności
neutralności
akceptowalności
Warunki do bycia mediatorem:
obywatelstwo polskie
korzysta pełni praw obywatelskich
ukończyła 26 lat
biegle włada j. polskim
nie była karana za przestępstwa umyślne
posiada umiejętność likwidowania konfliktu
posiada umiejętność do przeprowadzania postępowania
posiada wiedzę w zakresie psychologii, ped. Itp.
została wpisana do rejestru który prowadzony jest w sądzie okręgowym
Zasady charakterystyczne dla PKW
sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem prawa wyborczego,
sprawowanie nadzoru nad prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców oraz sporządzaniem spisów wyborców,
powoływanie okręgowych komisji wyborczych oraz rozwiązywanie okręgowych i obwodowych komisji wyborczych po wykonaniu ich ustawowych zadań,
rozpatrywanie skarg na działalność okręgowych komisji wyborczych,
ustalanie wzorów urzędowych formularzy oraz druków wyborczych, a także wzorów pieczęci okręgowych i obwodowych komisji wyborczych,
ustalanie i ogłaszanie wyników głosowania i wyników wyborów w zakresie określonym przepisami prawa,
przedstawianie po każdych wyborach do Sejmu i do Senatu Prezydentowi Rzeczypospolitej, Marszałkowi Sejmu i Marszałkowi Senatu informacji o realizacji przepisów ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej i ewentualnych propozycji ich zmian,
wykonywanie innych zadań określonych w ustawach.
Co to jest prawo
Określony zbiór norm postępowania ustanowionych lub uznanych w odpowiedniej formie przez państwo, których realizowanie jest zorganizowane przymusem państwowym. Powstaje w 2jaki sposób:
akt stanowienia- tworzenie nowej normy
akt uznania- zmienienie normy, np. z moralnej na prawną
Co reguluje prawo karno-wykonawcze
reguluje wykonywanie kar, środków karnych i zabezpieczających. Częścią prawa karnego wykonawczego jest prawo penitencjarne, które stawia sobie za cel resocjalizację sprawców przestępstw w procesie wykonywania kary pozbawienia wolności.
Co to jest przestępstwo
czyn zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia albo występek, przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.
24. Organy postępowania karnego (3grupy)
sąd
prokuratura
adwokatura i organy ścigania
Podmiotowe traktowanie skazanego
Indywidualizacja postępowania z więźniami
Celem klasyfikacji będzie:
oddzielenie tych więźniów, którzy z powodu przeszłości kryminalnej lub swojego charakteru mogą wywierać na innych zły wpływ;
podział więźniów na kategorie w celu ułatwienia odpowiedniego postępowania z nimi w celu resocjalizacji.
Prawo do obrony materialnej skazanego
obrona materialna wyrażana jest przez przyznanie skazanemu całego katalogu środków służących do prezentowania własnych racji w toku tego postępowania. Chodzi tu o inicjowanie postępowań incydentalnych, uczestniczenie w nich i prawo do zaskarżania zapadłych w tych postępowaniach rozstrzygnięć i decyzji (np.: art. 6 kkw, art. 7 kkw, art. 22 kkw i szereg innych).
Cel kary pozbawienia wolności (Art. 67 KKW)
§ 1. Wykonywanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa.
§ 2. Dla osiągnięcia celu określonego w § 1 prowadzi się zindywidualizowane oddziaływanie na skazanych w ramach określonych w ustawie systemów wykonywania kary, w różnych rodzajach i typach zakładów karnych.
§ 3. W oddziaływaniu na skazanych, przy poszanowaniu ich praw i wymaganiu wypełniania przez nich obowiązków, uwzględnia się przede wszystkim pracę, zwłaszcza sprzyjającą zdobywaniu odpowiednich kwalifikacji zawodowych, nauczanie, zajęcia kulturalno-oświatowe i sportowe, podtrzymywanie kontaktów z rodziną i światem zewnętrznym oraz środki terapeutyczne.