Futuryści to grupa twórców zafascynowana przyszłością. Uważali, że poezja powinna skupiać się na odwadze, śmiałości i buncie. Młodożeniec i Jasieński to przedstawiciele polskiego futuryzmu.

XX wiek

zawiośniało - latopędzi przez jesienność białośnieże

- KINEMATOGRAF KINEMATOGRAF

KINEMATOGRAF...

słowikując szeptolesia falorycznie caruzieją.

- GRAMOPATHEFON GRAMOPATHEFON

GRAMOPATHEFON...

iokohama - kimonooka cię kochają z europy

- RADIOTELEGRAM RADIOTELEGRAM

RADIOTELEGRAM...

espaniolę z ledisami parlowacąc sarmaceniem

- ESPERANTISTO ESPERANTISTO

ESPERANTISTO...

odwarszawiam komentuję dosłoneczniam

- AEROPLAN AROPLAN...

zjednoliterzam paplomanię

- STENOGRAFIA...

Kreski i futureski 1921 Stanisław Młodożeniec

Kompozycja wiersza:

-kult maszyny jako zdobycz cywilizacji (nazwy maszyn: „radiotelegram, gramopathefon, kinematograf”)

- Esperanto- sztucznie tworzony język

- odrzucili zdanie (nie ma podmiotu)

- zlepek słów

- brak dużych liter na początku „zdania”

- elipsa- pozbawienie zdania wanych elementów, ale tak, że nie traci sensu

- brak spójników

- nagromadzenie neologizmów poetyckich („latopędzi, jesienność, zawiośniało”)

- dynamizm dzięki powtarzaniu rzeczowników („kinematograf, kinematograf, kinematograf”)

Opisuje cechy współczesności dwudziestego wieku. Podmiotem mówiącym jest poeta, mówi w 1 osobie liczby pojedynczej. Nie stosuje się on do reguł stylistycznych, znaczeniowych.Utwór uświadamia nam rozwój cywilizacji. Poeta przedstawia postawę buntu wobec tradycyjnych reguł. Pojawiają się refreny: odwołuje się do kina, muzyki, radia, rozwoju języka. Głównym zabiegiem stylistycznym dominującym w wierszu jest neologizm. Podkreśla charakter refrenu, w jednym wersie pojawia się cały rok, tak jak w filmie wiele lat. Poeta opowiada się za wspólnym językiem, bez języków narodowych, krytykuje ortografię. Interesująca jest forma zapisu, przypominająca telegraficzny skrót. Bawi się słowem, szokuje, ma ważną wymowę ideową: charakterystykę XX wieku.

a)Neologizmy: zawiośniało, przez jesienność, białośnieży.

I)AWANGARDA pojawiła się we Francji, twórcy: Max Jacob, Guillame Appollinare (Wilhelm Kostrowicki). Awangarda w odróżnieniu do tradycji dała szansę na odkrywanie nowych dróg, wątków. Nowa poezja musiała być oparta na tradycji, lecz miała być oparta na tradycji, lecz miała odkrywać nowe drogi. poezja rodzi się z urojeń - fantazji poetów. nie czerpie się jej z tradycyjnych tematów. „Prześliczna rudowłosa” (Appollinaire) - w wierszu tym brak jest znaków interpunkcyjnych i ukazany jest różny układ wersów. Powoduje to różny sposób interpretacji. „Młody żołnierz” (Appollinaire) - liryka wizualna, w pewnym sensie rysunek. Zwrotki można czytać w różnej kolejności jednak ich sens się nie zmienia.

Awangarda francuska: ogół dążeń, zjawisk i kierunków artystycznych, dla których można wskazać wspólne cechy:

- sprzeciw wobec istniejącej literatury, przyjętych form, tematów,

- odrzucenie tradycji (nie negacja)

- bunt obejmujący politykę, obyczajowość, moralność

- świadomość wyprzedzania epoki

- aktywizm

- pochwala czynu, postępu, cywilizacji

- dążenie do stworzenia nowej sztuki, nowego społeczeństwa, nowego człowieka

- wypowiadanie się za pomocą manifestów, czasopism

Awangarda krakowska: ugrupowanie poetów skupiona wokół Tadeusza Peipera i „Zwrotnicy”.

- związek literatury z teraźniejszością, w przeciwieństwie do przyszłościowego nastawienia futurystów.

- hasło 3 x m, (fascynacja cywilizacją, rozwojem techniki)

- w mieście, cywilizacji należało szukać nowego ideału piękna odpowiedniego dla nowych czasów.

- przeciwstawienie się tradycji romantycznej.

- dynamika życia

- poddanie sztuki przewrotom ekonomicznym

Przedstawiciele: Peiper, Przyboś, Grzełkowski, Kurek, Ważyk

Rola, zadania artysty: odrzucenie realistycznego obrazowania rzeczywistości, używanie metafor, rzeczywistość należy pseudoujmowac. Odrzucenie poezji romantycznej, emocji, uczuć mogących wpływać na poezje. Ekonomiczny, oszczędny w słowach, rzemieślnik słowa tworzący kunsztowna, niepowtarzalna metaforę

Proces twórczy: rzemiosło, ciężka praca, Poezja nie wyrasta z uczuć, weny, banałów. Zadania poezji: przedstawienie rzeczywistości w nowatorski sposób, wiersz miał być zagadką, intelektualną szaradą, Poezja miała być sztuką elitarną, dla intelektualistów, wybranych. Słowo miało malować rzeczywistość, ale w nowatorski sposób, wiersz miał być konstrukcja pięknych zdań.

„Z Tatr” (Przyboś): poświęcony został bolesnemu wydarzeniu - tragicznej śmierć ukochanej Przybosia. Opisywany krajobraz jest pełen niepokoju, milczenia, metafory nadają mu bardzo subiektywny charakter. Wiersz ukazany jest z punktu widzenia spadającej taterniczki. Ukazane są jej uczucia. Postrzegana jest odrębność dwóch światów. Zależy ona od punktu widzenia. Przyboś hiperbolizuje, używa metafor, odwraca realistyczny opis i pseudoujmuje go. Nie pisze dosłownie, tylko niepokoi, używa skrótów myślowych.

„Ulica” (Tadeusz Peiper): utwór ten nawiązuje do awangardowego programu 3 x m. jest to utwór typowy, jego tematem jest ulica miasto, tramwaj. Widoczne jest zafascynowanie podmiotu lirycznego techniką, kształtem. Język utworu jest awangardowy - metaforyczny, pełen zdań eliptycznych.

II)Futuryzm - stworzony przez artystów włoskich skupionych wokół Filippo Marinetti, który ogłosił: „Akt założycielski i manifest futuryzmu”, w którym zawarł oskarżenia względem przeszłości. Ukazuje swoją agresję, wpływa na formowanie faszystowskich teorii (brak tolerancji, kult siły). W Rosji prekursorem był Majakowski będący za przemianami rewolucyjnymi. Był zafascynowany przyszłością, jaka nastąpi po przewrocie. W Polsce prekursorem był Jankowski a nurt miał dwa ośrodki:

1. Warszawa (Anatol Stern, Aleksander Wat, Bruno Jasieński),

2. Kraków (Młodożeniec, Czyżewski).

Polscy futuryści organizowali głośne, szokujące publiczność wieczorki, publikowali manifesty (np. Gga, Nuż w bżuhu, Jednodńuwka futurystuw) czasopisma, ulotki. Program futurystów:

- wyzwolenie języka poetyckiego z reguł składniowych i gramatycznych

- swoboda twórcza

- odrzucenie przeszłości, zachwyt przyszłością

- pochwała życia, dynamiki, działania

- poszukiwanie estetyki, nowego ideału piękna związanego cywilizacja i techniką.

- groteska

- nonszalanckie odrzucenie tradycji ,dodatkowo w polskim programie:

- hasło 3 x M, kult cywilizacji

- ruch burzycielski, prowokacyjny, wywołujący skandale

- sięganie po neologizmy, imitacja języka telegraficznego i stenotypicznego

- „słowa na wolności”

- dążenie do prostoty w pisowni, do pisowni ściśle fonetycznej

- zafascynowanie kubizmem, dadaizmem, ekspresjonizmem, prymitywizmem

- odrzucenie logiki

- odrzucenie w sztuce emocji, uczuć

„But w butonierce” (Bruno Jasieński) - podmiot liryczny to młody człowiek optymistycznie nastawiony do świata, zarozumiały, pewny siebie, traktuje lekceważąca tradycje, jest oddanym futurystą, Zafascynowany jest cywilizacja, postępem, przyszłością. Język, jakiego użyto w tekście: niewyszukany, bez reguł artystycznych, wiele zapożyczeń, neologizmy, niepoprawne zestawienia wyrazów, niepoprawne związki frazeologiczne. Tekst ten to MANIFEST POLSKICH FUTURYSTÓW „XX wiek” (Stanisław Młodożeniec) - utwór ten to szereg neologizmów, wyrazy zupełnie nowe stworzone tylko po to, żeby zbudować wiersz. Dodają one tendencyjności. Jednym z założeń futurystów było „zjednolicenie paplomanii”, czyli: jak najmniej słów - jak najwięcej treści. „Lato” (Stanisław Młodożeniec) - najważniejszą cechą tego wiersza jest jego melodyjność, fonetyczna warstwa