0Rzeczywistość społeczna jest zmienna, wiemy jakie zmiany zachodziły w czasie ostatniego wieku:
industrializacja - [łac. industrialis ‘przemysłowy’], uprzemysłowienie, proces szybszego rozwoju przemysłu w stosunku do innych działów gospodarki i wynikający z tego zwiększony udział przemysłu we wzroście dochodu narodowego.
urbanizacja - [łac. urbanus ‘miejski’], proces społ. i kulturowy wyrażający się w rozwoju miast, wzroście ich liczby, powiększaniu obszarów miejskich i udziału ludności miejskiej w całości zaludnienia.
Oba te procesy przekształciły życie społeczne. Zmienił się charakter rodziny z wielopokoleniowej w nuklearną.
Kościół działa w całej swerze życie publicznego – prowadzi dzieła charytatywne, zakłada fundacje. Świat mediów jednak wchodzi w rzeczywistość Kościoła.
Katolicka Nauka Społeczna – Disciplina Socialis Katholika –nauczanie Kościoła katolickiego (soborów, papieży, synodów, biskupów) w sprawach społecznych oraz oparta na nim naukowa refleksja teoretyczna i praktyczna, pogłębiana i rozbudowywana przez uczonych specjalistów (duchownych i świeckich).
Po raz pierwszy nazwa ta została użyta przez Piusa XI w encyklice „Quadragesimo anno.” Mówi o niej jako o istniejącej już odrębnej społecznej nauce katolickiej, w przeciwstawieniu do świeckich doktryn społeczno-ekonomicznych, nie mających związku z danymi czerpanymi z wiary.
Później mówi o niej w „Mater et Magistra” Jan XXIII. Jan Paweł II w encyklice „Laborem exercens” Katolicką naukę społeczną nazywa Społecznym nauczaniem Kościoła.
Nauka – aspekt teoretyczny, nauczanie – aspekt teoretyczno – praktyczny. KNS strzeże dziedzictwa społecznego.
Status epistemologiczny – czy KNS należy uprawiać jako dziedzinę nauki socjologicznej czy teologicznej?
Możemy powiedzieć, że KNS ma swoją autonomię. Był taki czas, że KNS nazywano socjologią chrześcijańską. Jednak socjologia jest nauką empiryczną. Wiec to, co nazywano socjologia chrześcijańską zaczęto nazywać etyką chrześcijańską.
Nauka Społeczna Kościoła ukształtowała się w XX wieku jako uzupełnienie traktatu o sprawiedliwości z racji tego należy do nauk teologicznych moralnych.
Przedmiotem są zagadnienia dotyczące spraw społecznych, gospodarczych i politycznych.
Teologia i filozofia są podstawą dla KNS. Posiada ona charakter teologiczny. Pasterska posługa wobec świata – głoszenie konkretnej wiedzy teoretyczno – praktycznej. Kościół przez nauczanie służy sprawie rozwoju człowieka.
3 wymiary KNS:
teoretyczny – poglądy Kościoła zawarte w Jego dokumentach – zawiera niezmienne zasady
historyczny – stosowanie zasad w konkretnej wizji społecznej, w określonym czasie i w określonych warunkach
praktyczny – nie tylko głoszenie zasad ale i stosowanie ich w praktyce.
Te 3 wymiary są powiązane ze sobą i nierozerwalne.
Podmiot nauczania:
w sensie szerokim – cała nauczająca wspólnota Kościoła
w ścisłym – Urząd Nauczycielski Kościoła
Przedmiot materialny – człowiek i jego relacje społeczne; formalny – przekształcenie życia społecznego w duchu zasad społecznych.
Źródła KNS:
Pismo Święte
Tradycja
Nauczanie soborów i synodów
Nauczanie papieży, Ojców Kościoła i wielkich teologów Kościoła.
Dokumenty duszpasterskie – encykliki:
Rerum novarum – Leon XIII - w encyklice papież podejmuje kwestię położenia materialnego robotników. Pisze o niebezpieczeństwach wynikających z realizacji postulatów myśli socjalistycznej. Przeciwstawia im program reform społecznych.
Quadragesimo anno – Pius XI - w encyklice papież omawia przemiany społeczne ostatnich 40 lat. Rozwija naukę o własności, sprawiedliwej płacy, ustroju stanowo-zawodowym, zasadzie subsydiarności. Analizuje przemiany w ruchu socjalistycznym.
Mater et Magistra – Jan XXIII –w encyklice papież przypomina najważniejsze dokumenty społeczne swoich poprzedników. Omawia nowe problemy społeczne, między innymi porusza problemy uspołecznienia, współuczestniczenia pracowników we własności przedsiębiorstwa. Pisze o problemach rolnictwa, potrzebie wszechstronnej pomocy krajom ubogim. Papież zajmuje się też problemami demograficznymi i współpracy państw.
Populorum progressio – Paweł VI - encyklika o rozwoju ludów. Papież omawia aktualną problematykę społeczną w całej jej globalnej różnorodności.
Laborem exercens – Jan Paweł II - encyklika o pracy ludzkiej. Papież przedstawia teologiczne aspekty pracy i wzajemne odniesienia pracy i kapitału. Przedstawia uprawnienia ludzi pracy, nakreśla elementy duchowości pracy.
Sollicitudo rei socialis – Jan Paweł II - przypominając główne treści encykliki "Populorum progressio" papież kreśli ponury obraz współczesnego świata podzielonego na dwa zwalczające się bloki militarno-polityczne. Przedstawia warunki budowy świata "cywilizacji miłości".
Centessimus annus – Jan Paweł II - w encyklice papież przypomina główne treści "Rerum novarum" w kontekście współczesnych problemów społecznych, zwłaszcza załamania się systemu komunistycznego w Europie Wschodniej. Papież poddaje krytycznej analizie system kapitalistyczny, który po upadku kolektywizmu w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, jawi się wielu jako jedyny możliwy do realizacji system społeczno-ekonomiczny
Caritas in Veritate – Benedykt VI - adaptuje naukę społeczną Kościoła do wyzwań globalizującego się świata w dobie kryzysu. Integralny rozwój człowieka traktuje jako wartość nadrzędną wszelkiego postępu.
Adhoracje apostolskie:
Familiaris consortio – Jan Paweł II - adhortacja apostolska o zadaniach rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym. Papież przedstawia aktualną sytuację rodziny, zamysł Boży co do niej i wypływające stąd zadania i cele, szczególnie dla rodziny chrześcijańskiej.
Reconcilatio et patientia – Jan Paweł II - o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła.
Christefideles laici – Jan Paweł II - w adhortacji apostolskiej papież omawia zadania i misję świeckich w Kościele. Wskazuje na liczne sposoby zaangażowania świeckich w życie Kościoła.
Pastore dabo vobis – Jan Paweł II - posynodalna adhortacja dotycząca formacji kapłańskiej w Kościele katolickim.
List Pawła VI - Octogesima adveniens - list apostolski papieża w 80 rocznicę wydania encykliki "Rerum novarum" porusza aktualne problemy społeczne świata, m.in. problem współpracy z ruchem socjalistycznym.
W jakim zakresie prawa nauczania zobowiązują? Czy mają moc wiążącą?
Nie są to dokumenty dogmatyczne; w kwestii wiary obowiązują, w sensie analizy społecznej mają inną moc. 3 rodzaje spraw, co do których się odnoszą:
Doczesne
Moralne
Mieszane
W sprawach oralnych Kościół jest autorytetem.