5.PARADYGMAT LIBERALNY (WOJNA, POKÓJ, BEZPIECZEŃSTWO)

LIBERALIZM – IDEALIZM

WOODROW WILSON

• 1913 – prezydent USA

• odejście od izolacjonizmu – realizowanie misji dziejowej narodu amerykańskiego – „opieki nad światem”

- 1917

- NOWY KIERUNEK POLITYKI ZAGRANICZNY

! wiek wielkich ideologii – Amerykanie szukali czegoś dla siebie

PAX AMERICANA – dominacja USA – wokół USA zorganizowały ład i porządek światowy

1. ideały wolnościowe, pokojowe, postępowe (ideologia utopijna)

2. ideały demokratyzacji świata – ekspansja demokracji

3. idea solidaryzmu międzynarodowego

4. harmonia interesów – można tak zharmonizować interesy państw, żeby chciały razem współpracować

5. internacjonalizm

PAŃSTWO – w polityce zagranicznej powinno uwzględniać dobro innych państw (harmonia i zasada współdziałania)

organizajce międzynarodowe

opinia publiczna

silne prawo międzynarodowe

• naiwny obraz świata

• (George Bush – oś zła)

• Wilson – Bóg „ręką sprawiedliwości” - wizja mesjanistyczna

• 1916 – drugie wybory – orędzie o pokoju

14 PUNKTÓW WILSONA:

• liberalizm gospodarczy

• prawo międzynarodowe – pokój przez prawo – umiędzynarodowienie norm prawnych

• postulat organizacji międzynarodowej

• prawo do samostanowienia – Europa

• LIGA NARODÓW – koncepcja bezpieczeństwa zbiorowego – system, który ma zapewnić bezpieczeństwo wszystkim

członkom danej wspólnoty (zapobieganie agresji) – wielostronne umowy międzynarodowe; główna zasada -

„jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”

• 1919r. - pomysł brytyjski

• USA nie wzięły udziału w projekcie – izolacjonizm

• przec całą wojnę pisano projekt

• pomysłodawcy: Cecil, Philimore

! ZADANIA:

• przeciwdziałanie wojnie

• rozbrojenie – zbrojenia często były pretekstem do wszczynania wojny

• forum do negocjacji i arbitrażu

• obrona praw pracowniczych

• światowe zadanie – wygenerowanie pokoju, bądź klimatu jemu sprzyjającemu

• walka z narkotykami itd.

Podstawy do powstania ONZ:

• 55 państw

• organizacja nieudana – brak instrumentów, narzędzi przymusu do egzekwowania prawa i wywierania wpływu

nacisku

• I próba powołania takiej organizacji

• problem – najwięcej do powiedzenia miały Wlk. Bryt i Francja (sprzeczność interesów)

• geopolityczny układ

• Francja chciała utworzenia armii zdolnej do zapobiegania międzynarodowym konfliktom

PAKT BRIANDA – KELLOGA

• 1928 – potępienie wojen agresywnych

• wyrzekanie się wojny we wzajemnych stosunkach

• pokojowe rozstrzyganie konfliktów

• wojna napastnicza – nielegalna

• wojny pomiędzy państwami zrzeszonymi – niemożliwe

ONZ – na gruzach LN; Nowy Jork;dwubiegunowy podział świata

• KOREA 1950 – jedyny moment kiedy był mandat ONZ dla interencji zbrojnej

• ! po zakończeniu zimnej wojny – prawdziwa integracja – idea globalnego porządku światowego

• 1990 – Irak

• AFRYKA – Somalia

• 1995 – Jugosławia

• Kosowo

• 2001 – Afganistan

• 2011 – Libia

NAJSILNIEJSZE PAŃSTWA NADAJĄ TON – RADA BEZPIECZEŃSTWA

LIBERALIZM INSTYTUCJONALNY - INSTYTUCJE

ROBERT KEOHANE – przedłużenie ideału koncepcji bezpieczeństwa zbiorowego opartego na instytucjach –

BEZPIECZEŃSTWO

• instytucje w środowisku anarchicznym czynią świat bardziej bezpiecznym; łagodzą konfliktowy charakter

• tworzenie gwarancji bezpieczeństwa

• zmniejsza destrukcyjny wpływ wielobiegunowej anarchii

• ciągłość, stałość – wypracowanie NORM, REGUł postępowania

• sprzyja współpracy pomiędzy państwami

• przepływ informacji

Wg zwolenników – to dzięki instytucjom nie było turbulencji po zimnej wojnie

! Wysoka instytucjonalizacja zmniejsza anarchiczną destabilizację

Kissinger, Kennan – krytyka zaangażowania w instytucje

INSTYTUCJE - zapewniają ciągłość, stabilność, przepływ informacji, możliwość negocjacji

- tworzenie klimatu oczekiwania stałego pokoju; umacnianie przekonania o trwałości umów

- układy, organizacje, sojusze, tworzą system bezpieczeństwa= wg zwolenników to dzięki instytucjom nie było

turbulencji po zimnej wojnie

! Sytuacja po zimnej wojnie – REWOLUCJA

UNIA EUROPEJSKA – instytucja o charakterze międzynarodowym regulująca stosunki

pomiędzy państwami - członkami

LIBERALIZM WSPÓŁZALEŻNOŚCI

TEZY:

1. rozwój wymiany handlowej, przemysłu itd. - silna sieć powiązań ekonomicznych – zależność (EWG)

2. wzajemna zależność gospodarcza zniechęca do wojny; użycia siły zbrojnej

3. rozwijanie stosunków gospodarczych – rywalizacja (zamiast rywalizacji zbrojnej); rywalizacja

gospodarca

1. substytut pkoju

RICHARD ROSECRANCE

• im więcej handlu (liberalizacja) tym bardziej spada zapotrzebowanie na rozwiązywanie problemów

drogą militarną

• nie zasoby naturalne – a rozwój gospodarczy i siła intelektualna, technologia; od terytorium ważniejsza

TEHCHNOLOGIA

KATHERINE BARBERI

1870 - 1992

• badania w latach '80 i '90 – przebadanie problemu liberalnej współzależności

• skutki dla handlu – różne (w czasie wojny) – nie zawsze złe

• kraje współzależne – częściej w konfliktach niż te, które ze sobą nie współpracują

(położenie geograficzne)

Zależność częściej powodowała konflikty niż asymetria – WNIOSEK – handel nie ma wpływu na pokój.

Sir NORMAN ANGELL

• „Wielkie Złudzenie” - 1910

• uznany za przedstawiciela liberalizmu (teoria bezp.)

! sieć powiązań jest tak mocna, że żadna wojna nie powinna wybuchnąć – wojna będzie nieopłacalna

• przemysł

• handel

• kultura

• 1914 – I wojna światowa – nie udało się wyłonić hegemona światowego, co skłoniło do dalszych zmagań i konkurencji

• okres międzywojenny – ruch pacyfistyczny

• nast. wydanie – zaznaczył znaczenie świadomości („Wielkie Złudzenie”)

• 1923 – pokojowa nagroda Nobla

• 1939 – II wojna światowa

• kolejny zapisek – wzajemne odstraszanie (realizm); po wojnie