20. Omówić model 4-fazowy transformacji demograficznej

Pierwotny model transformacji był podzielony na 4 fazy:

1. faza (high stationary)

   • mocno wahające się, pozostające na wysokim poziomie i leżące blisko siebie wskaźniki urodzin i zgonów,

   • śladowy przyrost naturalny, przy szybkiej wymianie pokoleń.

   • współczynnik dzietności: 6

   • przeciętna długość życia: < 45 lat

2. faza (early expanding)

   • nożyce otwierają się poprzez spadek wskaźnika umieralności pży stałym poziomie urodzeń,

   • rosnący przyrost naturalny.

   • współczynnik dzietności: 4,5 - 6

   • przeciętna długość życia: 45 - 55 lat

3. faza (late expanding)

   • nożyce zamykają się w wyniku zmniejszenia liczby urodzeń, która maleje szybciej niż liczba zgonów,

   • przyrost naturalny spada, zbliża się do zera.

   • współczynnik dzietności: 3 - 4,5przeciętna długość życia: 55 - 65 lat

4. faza (low stationary)

   • słabo wahające się, pozostające na niskim poziomie i leżące blisko siebie wskaźniki urodzin i zgonów,

   • zerowy przyrost naturalny, mała wymiana pokoleń.

   • współczynnik dzietności: <3

   • przeciętna długość życia: > 65 lat

21. Omówić model 5-fazowy transformacji demograficznej

Dla lepszego zrozumienia i poprawy opisu zmian zachodzących w populacji stworzono Model transformacji demograficznej. Model ten dzieli transformację (zmianę) zachodzącą w populacji na 5 faz. Są to:

1. faza pretransformacyjna, - w której współczynnik urodzeń i współczynnik zgonów są wysokie, a współczynnik przyrostu naturalnego lekko dodatni,

2. faza wczesnej transformacji – współczynnik zgonów maleje, podczas gdy współczynnik urodzeń pozostaje wysoki, malejąc dopiero pod koniec fazy. Faza ta wiąże się z intensywnym wzrostem liczby ludności. W Europie miała ona miejsce na początku rewolucji przemysłowej.

3. środkowa faza transformacji – współczynnik urodzeń maleje, jednakże nie tak szybko jak współczynnik zgonów. Fazy wczesna i środkowa to fazy szybkiego wzrostu ludności. Uśredniając populacje wszystkich krajów można zauważyć, że ludność świata zbliża się właśnie do końca fazy środkowej.

4. późna faza transformacji – współczynnik zgonów i współczynnik urodzeń wolno maleją, liczba ludności stabilizuje się,

5. faza posttransformacyjna – współczynnik zgonów i współczynnik urodzeń stabilizują się na niskim poziomie. Liczba ludności pozostaje stała lub spada. Oczekiwana długość życia jest wysoka, co powoduje wzrost średniej wieku i duży odsetek ludzi starych.

22. Omówić dwa modele wzrostu populacji ludzkiej oraz wątpliwości związane z ograniczaniem wzrostu demograficznego.

Modele wzrostu populacji:

1.wykładniczy

2.logistyczny

3.cykliczny- charakteryzuje populacje w warunkach niezrównoważonych. Występują okresy wzrostu i spadku zamykające się w okresie 1 roku lub kilku lat.

4. ustabilizowany- występuje rzadko, charakteryzuje się stałymi warunkami środowiska, sprawnymi mechanizmami regulacji liczebności populacji, stosunkowo krótkim okresem wzrostu i bardzo długim okresem równowagi.

1. wykładniczy- wzrost nieograniczony, możliwy teoretycznie lub w warunkach laboratoryjnych. Brak czynników a- i biotycznych, środowisko ma stałe warunki 9 à stały dopływ pożywienia, usuwanie metabolitów ). Dotyczy populacji o krótkim okresie rozrodu. ­ następuje w postępie geometrycznym – nieograniczonym.

     

RÓWNANIE WOLTERA

 

         dN / dt = r N0              

               

r – wskaźnik wzrostu populacji, wyraża średnią szybkość przyrostu populacji w przeliczeniu na 1 osobnika i na jednostkę czasu. Inaczej różnica wartości wskaźników rozrodczości i śmiertelności danej populacji. Odpowiada wskaźnikowi przyrostu naturalnego człowieka odpowiednio 1000 os / 1 rok.

              bakterie  1 os / 1 h

              grzyby 1 os / 6 h

              pierwotniaki 1 os / 12 – 24 h

 

Nt = N0   ert

 

Nt – liczba osobników w czasie t

e = 2,72 – podstawa logarytmiczna

 

log Nt = log N0 + r Dt log e à

 

r = log Nt – log N0 / Dt log e       gdzie 1 / log e » 2,3  à

 

r = 2,3 log DN / Dt

2. logistyczny - wzrost ograniczony

 Występuje Występują 3 fazy

• wzrostu występuje kilka okresów

1. wzrost utajony ( zasiedlanie nowego terenu ). W tej fazie najistotniejsza jest allelokataliza ( wzajemne pobudzanie się osobników do rozwoju i rozrodu produktami przemiany materii )

2. wzrost przyspieszony – w tej fazie najistotniejsza jest kooperacja związana z rozrodem.

3. wzrost logarytmiczny – charakteryzuje się wysoką wartością wskaźnika urodzeń, niską wskaźnika śmiertelności. Bardzo wysoki przyrost naturalny. Przeciętny wiek w tej fazie – niski w porównaniu z innymi fazami, duży % udział przeżywających osobników młodocianych. Osobnik znajdujący się w tej fazie ma przed sobą rosnący przyrost liczebności w określonym czasie. Najistotniejsza jest kooperacja niezwiązana z rozrodem.

4. okres wzrostu opóźnionego, w tej fazie najistotniejsza jest konkurencja będąca przykładem wewnątrzgatunkowej pośredniej walki o byt.

• równowagi

1. przeciętna liczebność pozostaje na tym samym poziomie, wartość jest przeciętna dla przyrostu naturalnego i wieku pośredniego między fazą wzrostu, a spadku. Śmiertelność dość wysoka. Przeciętna długość życia znacznie krótsza niż w fazie wzrostu i występują wahania liczebności - ↑ i ↓ liczebności przeciętnej. Te wahania mogą być typu oscylacji ( amplituda = const. ) lub fluktuacji ( raz mniejsze, raz większe ). Równowaga między kooperacją i konkurencją.

• spadku

1. krzywa wymierania – sukcesywne obniżanie liczebności populacji a nawet jej wygaszanie, ↓ wskaźnika urodzeń, 2x ↑ współczynnika śmiertelności, ↓ przyrostu naturalnego, wysoka średnia wieku. Baza populacji są osoby starsze, których zdolność reprodukcyjna maleje. Liczba osób urodzonych w tej fazie dochodzących do reprodukcji jest 10x ↓ niż w fazie wzrostu. W tej fazie najistotniejsza jest autointoksykacja. Jest to faza wzrostu ujemnego.

Na populacje działają zarówno czynniki abiotyczne jak i biotyczne ( interakcje antagonistyczne powodują ograniczenie wzrostu i niemożliwy jest wzrost maksymalny )

RÓWNANIE LOGISTYCZNE NICHELSONA

dN / dt = rN – r / KN²

K – asymptota górna ( pojemność środowiska )

Na podstawie tego równania zabudowano dziesiątki modeli ekologicznych i ewolucyjnych. Dzięki niemu możemy dociekać jakie będą skutki wprowadzenia dodatkowych czynników.

dN / dt = rN – r / KN² ± KNN₁ przy uwzględnieniu interakcji

N – liczebność drugiego gatunku

K – stały współczynnik dla każdej populacji doświadczalnej, jest on miarą antagonizmu lub protekcjonizmu między populacjami.

r – wskaźnik wzrostu populacji

Ograniczanie liczby urodzeń poprzez regulacje prawne, edukowanie ludzi o planowaniu rodziny, zwiększenie dostępu do antykoncepcji i antykoncepcji, a pozaziemskie osada zostały zasugerowane jako sposobów łagodzenia przeludnienia w przyszłości. Chiny i inne kraje już przepisy ograniczające przyrostu naturalnego, z Chin za pomocą " jednego dziecka na rodzinę"politykę. Antykoncepcja jest odpowiedzią na fakt, że prawie 40% ciąż są niezamierzone i że w najbiedniejszych regionach matek często brakuje informacji oraz środków do kontrolowania wielkości ich rodzin.

Human kontrola populacji jest praktyka sztucznego przesunięcia stopy wzrostu ludzkiej populacji. Historycznie, ludzka kontrola populacji została wdrożona poprzez ograniczenie ludności wskaźnik urodzeń , zazwyczaj mandatu rządu i zostały podjęte w odpowiedzi na czynniki, w tym wysokich lub wzrost poziomu ubóstwa , kryteria ekologiczne , z powodów religijnych iprzeludnienie . Podczas kontroli populacji może obejmować środki, które poprawiają życie ludzi, dając im większą kontrolę nad ich reprodukcji, niektóre programy narażone ich eksploatacji. [1]

Na całym świecie, ruch kontroli populacji był aktywny przez cały 1960 i 1970, jadąc wiele zdrowia reprodukcyjnego i planowania rodziny funkcji. W 1980, napięcie rosło między adwokatami kontroli populacji i działaczy zdrowia kobiet, które podniesione kobietom prawa reprodukcyjne jako część ludzkiego prawa podejścia opartego. [2] Rosnący sprzeciw do wąskiego uwzględnieniem kontroli populacji doprowadziła do znaczących zmian w polityce kontroli populacji w na początku lat 1990.[ dalsze wyjaśnienia potrzebne ] [3]

Kontrola populacji może użyć jednej lub więcej z następujących praktyk, choć istnieją inne metody, jak również

• zapobieganie ciąży

• abstynencja

• zmniejszenie śmiertelności niemowląt, tak aby rodzice nie zwiększyć ich rozmiar rodziny, aby zapewnić co najmniej niektóre przetrwać do dorosłości. [4]

• poronienie

• dzieciobójca

• poprawy statusu kobiet

• wojna

• emigracja

• zmniejszenie imigracji

• sterylizacja

• eutanazja [ potrzebne źródło ]

Metoda (-y) może być wybrany pod silnym wpływem religijnych i kulturowych przekonań członków społeczności. Niepowodzenie innych metod kontroli populacji może prowadzić do stosowania aborcji lub dzieciobójstwo jako rozwiązania [ potrzebne źródło ]. Choć specyficzne praktyki kontroli populacji może być legalne / mandat w jednym kraju, może być nielegalne lub ograniczone w inny, wskazuje na kontrowersje wokół tego tematu.

23. wymienić ekologiczne skutki urbanizacji.

Urbanizacja to złożony proces przemian prowadzący do rozwoju i wzrostu znaczenia miast koszem innych jednostek osadniczych.

Negatywne:
• pogarszanie się warunków środowiska na skutek skażenia powietrza, wód gruntowych i podziemnych, gleb
• problem składowania i utylizacji odpadów
• zwiększenie hałasu i wibracji
• zmniejszenie przestrzeni terenów zielonych

-wycinanie lasów 
-niszczenie ekosystemów
-smog 
-zanieczyszczenia 
-problem ze składowaniem i utylizacją odpadów
-przesuszenie gruntów 
-hałas i wibracje
-zwiększona umieralność niemowląt.

Aspekt ekologiczny
Pozytywne skutki urbanizacji
- tworzenie parków miejskich

24. Omówić pojęcie światowego głodu

Głód - odczucie stanu organizmu z powodu niedoboru pożywienia, składników pokarmowych lub wody. Głód jest także popędem, który przyczynia się do potrzeby zdobywania jedzenia.Długotrwały głód powoduje zatrzymanie wzrostu i rozwoju dzieci, powoduje często pojawienie się opuchlizny głodowej, która pokazana jest powyżej. Efektem głodu jest apatia a następnie śmierć. Na świecie z powodu głodu umiera codziennie 18 tysięcy dzieci, średnio co 5 sekund.

*Biedni głodują, bo mają zbyt wiele dzieci?* 
W rzeczywistości jest dokładnie na odwrót: głodni ludzie rodzą więcej dzieci, ponieważ więcej z nich umiera. Jedna czwarta lub więcej dzieci urodzonych w krajach rozwijających się umiera przed osiągnięciem 5 lat w wyniku niedożywienia. Biedni w tych krajach potrzebują dzieci jako siłę roboczą dla zapewnienia przetrwania rodziny oraz by zaopiekowały się rodzicami na starość. Gdyby rodzice wiedzieli, że ich dzieci nie umrą, posiadaliby ich mniej. Głód światowy nie hamuje przyrostu naturalnego - on go podwyższa! W każdym kraju, gdzie niedożywienie zostało zmniejszone, malał wskaźnik śmiertelności dzieci i w rezultacie również gwałtownie malał wskaźnik urodzeń. Kraje o dużym zaludnieniu nie zawsze są krajami, gdzie panuje głód. Niektóre kraje europejskie o najwyższej gęstości zaludnienia są krajami produkującymi większość potrzebnej im żywności, a nawet ją eksportują. Tak, więc nie propagowanie antykoncepcji, ale usunięcie głodu prowadzi bezpośrednio do rozwiązania problemu przeludnienia. 

*Nie stać nas na to, aby wszystkich nakarmić?* 
W rzeczywistości możemy wyeliminować głód na zawsze za sumę mniejszą, niż świat wydaje na wojsko i zbrojenia w ciągu roku. Gdybyśmy od r. 1975 jedną siódmą światowych wydatków na alkohol i tytoń przeznaczyli na rozwój samowystarczalności żywnościowej, moglibyśmy zlikwidować głód do końca tego wieku.

*Ludzie głodują, ponieważ brakuje ziemi uprawnej? * 
W rzeczywistości wiele ziemi uprawnej w krajach biednych należy do bogatych i leży odłogiem, lub nie jest wykorzystywanej do produkcji żywności, ale do produkcji luksusowych używek, takich jak kawa, herbata czy tytoń, które mogą być sprzedane krajom bogatym. Bywa i tak, że biedni są pozbawiani swych poletek, na których hodowali żywność na swoje codzienne potrzeby, aby mogły powstać wielkoobszarowe gospodarstwa, produkujące na eksport. Żywność jest często eksportowana z krajów ubogich dla zdobycia pieniędzy, np. na pokrycie kosztów zadłużenia, które sprawia, że kraje te są zależne gospodarczo od krajów bogatych. Około 1/3 światowej produkcji zbóż jest zużywana na paszę dla zwierząt. Potrzeba około 12 hektarów ziemi, by wyżywić jedną osobę w ciągu roku mięsem, podczas gdy 1 hektar wyżywi jedną osobę produktami zbożowymi. Nasza struktura spożycia powoduje, że światowa gospodarka żywnością jest nieracjonalna. 

KONSEKWENCJE GŁODU NA ŚWIECIE:

*Brak sił do wykonywania pracy co powoduje brak zarobków plonów i dalszy niedostatek produktów.
*Jest powodem apatii, braku motywacji
*35% ludności biedniejszych państw spożywa zbyt małe ilości kalorii czego skutkiem jest zakłócenie normalnego funkcjonowania w ciągu dnia.
*Prowadzi do osłabienia fizycznego i umysłowego organizmu
*Duża ilość ludności głodującej spożywa za mało białka zwierzęcego w ciągu dnia i skutkiem tego są różne choroby.
*Głód jest powodem szerzenia się groźnych chorób, wysokiej śmiertelności wśród małych dzieci i niemowląt.
*Jest przyczyną skrócenia średniej długości życia.
*Szacuje się, że co roku umiera z głodu i niedożywienia ok. 30 mln. osób.

Przykładowe przyczyny głodu:

*Przyczyną głodu jest np. wzrost cen żywności na całym świecie. Od 2006 roku ziarno, maszyny i nawozy podrożały dwukrotnie. Ze względu na panujący kryzys finansowy i gospodarczy głód zwiększył się. Na kontynencie indyjskim żyje połowa głodujących ludzi na świecie w Afryce i pozostałej części Azji około 40%, reszta głodujących żyje w Ameryce Łacińskiej i pozostałych częściach świata. Połowa ludzi musi przeżyć za 2 dolary dziennie, około 25% ludzi musi przeżyć za mniej niż 1 dolar dziennie. Aby pokryć potrzeby żywności i higieny na świecie wystarczyłoby 15 miliardów dolarów czyli tyle, ile wydają mieszkańcy USA i Europy każdego roku na perfumy.
*Głównym powodem niedostatków żywności jest przede wszystkim zbyt gwałtowny wzrost liczby ludności w danym kraju, przy równoczesnej niewielkiej możliwości wzrostu produkcji rolniczej.
*Innym powodem jest dość często zmniejszanie powierzchni użytków rolnych, a poza tym zbyt duży wyrąb lasów, wykorzystywanie pod uprawę sawann i stepów, co skutkuje degradacją naturalnej roślinności i wzmożoną erozją gleb.
*Kolejnym zagrożeniem dla zwiększenia produkcji rolnej jest niedobór wody, który obecnie obserwuje się np. w części stanów USA, pewnych obszarach Chin, Hiszpanii i Indii. Na kontynencie australijskim woda jest pierwszorzędnym czynnikiem pobudzającym wzrost gospodarczy.
*Eksplozja demograficzna w krajach rozwijających się
*Bardzo powolne tempo rozwoju rolnictwa
*Konflikty zbrojne
*Klęski żywiołowe

Złe rządy i zła polityka międzynarodowa w państwach ubogich to jedna z najgłówniejszych przyczyn głodu. Duży wpływ na głód mają Fundusz Walutowy i Bank Światowy, które wymuszają na krajach ubogich reformy gospodarcze a te pogłębiają nędze i powodują głód, obecnie ma to miejsce na południu Afryki. 
W krajach, w których panują wojny wieśniacy są wypędzani z ich terenów i pozbawiają ich w ten sposób możliwości uprawy ziemi. 
We wschodnim Kongo nikt nie chce hodować bydła, gdyż wojsko rwandyjskie kradnie wszystko. Ludność z tamtego kraju nie chce również uprawiać ziemi, dlatego że nie wie co je czeka na miejscu zbiorów oraz czy nie zostanie później obrabowana ze swoich zbiorów.
W Zimbabwe nie trwa wojna jest pokój, ale nawet tam rząd odbiera grunty uczciwym farmerom i rozdziela je pomiędzy swoich zwolenników a to powoduje gwałtowny spadek produkcji rolnej. 
W wielu krajach w ogóle nie pozwala się posiadać ziemi.
Krajom biednym bardzo potrzebne są prawa ziemskie od tego najbardziej zależy czy będą uprawiać ziemię i hodować bydło. Potrzebują również okiełznania pazerności elit, które żerują na wieśniakach, zabierając im wszystko i to prowadzi do największej przyczyny głodu.

25. Wymienić formy oraz cele ochrony przyrody w Polsce.

Według Ustawy (Art.2.ust 2.): "Celem ochrony przyrody jest:

1. utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów;

2. zachowanie różnorodności biologicznej;

3. zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego;

4. zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony;

5. ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień;

6. utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody;

7. kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody."

Ustawa o ochronie przyrody mówi, w jaki sposób należy realizować powyższe cele. Należy mieć na względzie dobro przyrody podczas tworzenia planów zagospodarowania i rozwoju danego rejonu. Na organy administracji publicznej narzucony jest obowiązek dbania o lokalną przyrodę i prowadzenie wszelkich działań zapewniających utrzymanie jej w dobrym stanie. Należy prowadzić odpowiednie badania naukowe i opracowywać programy ochrony poszczególnych gatunków oraz siedlisk. Niezbędne jest również prowadzenie edukacji na rzecz ochrony przyrody oraz akcji informacyjnych i promocyjnych. Oraz - wymagające tego gatunki, siedliska i inne składniki przyrody należy obejmować ochroną prawną.

Ta sama ustawa w Art.6.ust.1. określa 10 form ochrony przyrody. Są to:

• parki narodowe

• rezerwaty przyrody

• parki krajobrazowe

• obszary chronionego krajobrazu

• pomniki przyrody

• stanowiska dokumentacyjne

• użytki ekologiczne

• zespoły przyrodniczo-krajobrazowe

• ochrona gatunkowa

• obszary Natura 2000

Parki narodowe, rezerwaty przyrody oraz formy ochrony krajobrazowej (parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu) są formami ochrony obszarowej. Zajmują mniejszą lub większą powierzchnię i wszystko, co znajduje się na ich obszarze, podlega ochronie. Funkcję wspomagającą pełnią formy ochrony obiektowej - obejmujące pojedyncze obiekty wyróżniające się i cenne ze szczególnych względów - są to pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne oraz zespoły przyrodniczo-krajobrazowe. Ochrona gatunkowa zapewnia ochronę każdemu osobnikowi danego gatunku niezależnie od miejsca jego występowania. Obszary Natura 2000 są wyznaczane na postawie prawa Unii Europejskiej, łączą w sobie ochronę obszarową i gatunkową.