PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE

1. Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania.

2. Pojęcie prawa gospodarczego.

3. Publiczne prawo gospodarcze a prywatne prawo gospodarcze.

4. Publiczne prawo gospodarcze jako część prawa publicznego.

5. Pojęcie i podział prawa publicznego gospodarczego.

6. Funkcje państwa wobec gospodarki.

7. Zasady swoiste prawa publicznego gospodarczego.

8. Władztwo publiczne w administracji gospodarczej.

9. Nacjonalizacja w Polsce w latach 1944 - 1958.

10. Konstytucja RP jako źródło publicznego prawa gospodarczego.

11. Ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

12. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

13. Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

14. Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia ministrów jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

15. Rola norm sytuujących i wskazujących w prawie publicznym gospodarczym.

16. Prawo Unii Europejskiej w obszarze prawa publicznego gospodarczego

17. Prawo pierwotne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

18. Prawo wtórne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

19. Dorobek prawny Unii Europejskiej (acquis communautaire) a prawo publiczne gospodarcze.

20. Stosowanie prawa publicznego gospodarczego w Unii Europejskiej.

21. Organy administracji gospodarczej.

22. Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej.

23. Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej.

24. Jednostki organizacyjne wykonujące funkcje państwa wobec gospodarki.

25. Zadania i kompetencje organów samorządu terytorialnego w sferze działalności gospodarczej.

26. Podmioty prawa publicznego gospodarczego.

27. Osoba fizyczna jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

28. Osobowe spółki handlowe jako podmioty prawa publicznego gospodarczego.

29. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna jako podmioty prawa publicznego gospodarczego.

30. Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

31. Przedstawicielstwa i oddziały przedsiębiorców zagranicznych.

32. Osoby zagraniczne i przedsiębiorcy zagraniczni jako podmioty działalności gospodarczej.

33. Spółdzielnia jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

34. Przedsiębiorstwo państwowe jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

35. Działalność gospodarcza fundacji.

36. Działalność gospodarcza organizacji społecznych.

37. Samorząd gospodarczy, zawodowy i izby gospodarcze.

38. Pojęcie gospodarki komunalnej.

39. Gmina jako podmiot działalności gospodarczej.

40. Organizacyjno-prawne formy wykonywania zadań gminy w sferze użyteczności publicznej i poza tą sferą.

41. Umowne powierzanie wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej.

42. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej a zakład administracyjny.

43. Charakterystyka norm materialnoprawnych, kształtujących sytuację administracyjno-prawną przedsiębiorcy.

44. Nakazy i zakazy o charakterze generalnym jako źródło obowiązków przedsiębiorców.

45. Obowiązek a warunek w administracyjnym prawie gospodarczym.

46. Decyzja administracyjna jako źródło praw i obowiązków przedsiębiorców.

47. Podstawy prawne decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym.

48. Treść decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym.

49. Prawa podmiotowe w prawie publicznym gospodarczym.

50. Administracyjno-prawne formy ochrony interesów przedsiębiorców.

51. Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą.

52. Organy nadzoru administracyjnego nad działalnością gospodarczą.

53. Stosunek prawny kontroli.

54. Kryteria kontroli gospodarczej w prawie publicznym gospodarczym.

55. Decyzje nadzorcze.

56. Wolność gospodarcza jako prawo podstawowe w unijnym porządku prawnym.

57. Swobody rynku wewnętrznego i reguły konkurencji.

58. Pojęcie działalności gospodarczej.

59. Pojęcie przedsiębiorstwa.

60. Pojęcie przedsiębiorcy i rodzaje przedsiębiorców.

61. Mikro, mali i średni przedsiębiorcy.

62. Rejestracja przedsiębiorców (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, rejestr przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym).

63. Przedmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.

64. Podmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.

65. Prawne warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej.

66. Kompetencje kontrolne i nadzorcze organów gminy wobec przedsiębiorców.

67. Pojęcie reglamentacji gospodarczej i jej główne obszary.

68. Instrumenty prawne reglamentacji gospodarczej.

69. Koncesjonowanie działalności gospodarczej.

70. Koncesja jako prawna forma działania administracji gospodarczej.

71. Prawne warunki udzielenia koncesji.

72. Postępowanie w sprawach o uzyskanie koncesji.

73. Trwałość decyzji koncesyjnej.

74. Nadzór organu koncesyjnego.

75. Zezwolenie jako prawna forma działania administracji gospodarczej.

76. Koncesja a zezwolenie.

77. Akty kwalifikujące (kwalifikacyjne) jako forma działania administracji gospodarczej.

78. Działalność gospodarcza regulowana.

79. Praktyki ograniczające konkurencję (porozumienia ograniczające konkurencję, nadużywanie pozycji dominującej).

80. Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

81. Antykonkurencyjna koncentracja gospodarcza.

82. Prawne środki zwalczania praktyk ograniczających konkurencję i praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

83. Prawne środki zapobiegania antykonkurencyjnej koncentracji.

84. Organy ochrony konkurencji i ich kompetencje.

85. Warunki prawne nabywania nieruchomości przez podmioty zagraniczne.

86. Reglamentacja cen.

87. Pojęcie policji administracyjnej w gospodarce i jej rodzaje.

88. Ciężary policyjne.

89. Prewencyjno-zachowawczy charakter działalności organów policyjnych.

90. Policja urządzeń technicznych (dozór techniczny).

91. Policja handlowa.

92. Policja sanitarna.

93. Pojecie mienia publicznego jego rodzaje i przeznaczenie.

94. Podmioty zarządu mieniem publicznym i ich organy.

95. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.

96. Spółki Skarbu Państwa, ich ustrój i sytuacja prawna.

97. Zasady prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.

98. Prywatyzacja bezpośrednia i pośrednia.

99. Pojęcie oraz zakres (podmiotowy i przedmiotowy) zamówień publicznych.

100. Zasady i tryby udzielania zamówień publicznych.

101. Środki ochrony prawnej w systemie zamówień publicznych.

102. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców i zasady jej udzielania.

103. Regulacja sektorowa (w sektorze energetycznym, telekomunikacyjnym, pocztowym oraz transportu kolejowego).

1. Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania

Administracja publiczna jest to:

1)w znaczeniu podmiotowym:

• struktury organów powołanych i wyodrębnionych do realizacji zadań publicznych

• ludzie zatrudnieni w tych organach

2) w znaczeniu przedmiotowym:

przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach

Administracja gospodarcza jest pojęciem węższym w stosunku do administracji publicznej. Administracja gospodarcza to ta część administracji, która dotyczy przedsiębiorców i prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. Administracja gospodarcza regulowana jest prawem administracyjnym gospodarczym.

Z literatury
Nasz podręcznik –pojęcie administracja gospodarcza:

• Prawo wskazuje na administrację gospodarczą w znaczeniu organów publicznych, które otrzymały odpowiednie prerogatywy (kompetencje, obowiązki) do stanowienia o interpretacji zasad działalności gospodarczej, jak i ich ochrony. (s. 16)

• Ustrój organów administracji gospodarczej wyznaczają ich kompetencje i uprawnienia w sferze normatywnie określonej ingerencji w gospodarcze. (s.30)

• Nawiązując do prawa administracyjnego, wydaje się uprawniony pogląd, iż przedmiot regulacji norm ppg koncentruje się na statusie organów administracji publicznej(…), organy te wykonują uprawnienia państwa w sferze gospodarki publicznej.(s.22)

• Skutki działalności organów administracji publicznej oraz podmiotów wykonujących funkcje administracji publicznej na podstawie norm prawa administracyjnego gospodarczego, widoczne są w stosunkach miedzy tymi organami a innymi podmiotami.(s.22)

• Administracja gospodarcza działa na podstawie i w granicach prawa. Tym samym nie jest ona i nie powinna być kreatorem własnej sytuacji w sensie określania swojej pozycji w ustroju państwa. Poza zakresem uprawnień podzakresem uprawnień powinny również mieścić się kompetencje do stanowienia o jej pozycji wobec innych podmiotów.(…) Publiczna administracja gospodarcza jest związana w swojej działalności przepisami prawa!!!

Podręcznik prawo gospodarcze, zagadnienia administracyjnoprawne (H. Gronkiewilcz –Walz):

• Z konstytucjonalnego punktu widzenia nie ma podstaw do wyodrębnienia administracji w sensie organizacyjnym. (…) Pojęcie administracji gospodarczej należy postrzegać w znaczeniu przedmiotowym – jako skutek klasyfikacji działań administracji publicznej w płaszczyźnie tego obszaru oddziaływania państwa jakim jest gospodarka.(s.90)

• Dla prezentacji struktury administracji właściwej w sprawach gospodarki, znajdującej odzwierciedlenie w ustawodawstwie zwykłym i praktyce działania państwa, użyteczny jest podział na :

1. Administrację bezpośrednia (rządową) – realizowaną przez Radę Ministrów i poszczególnych ministrów w spr. gospodarki, a także centralne organy administracji rządowej, pełniące przede wszystkim funkcje regulacyjne w gospodarce

2. Administrację pośrednia wykonywana w drodze wykorzystania instytucji zlecania zadań i funkcji administracji oraz przez będące pod kontrolą administracji rządowej jednostki organizacyjne o różnym stopniu samodzielności – fundacje i fundusze celowe, a także te działające w formach prawa prywatnego, a także administracja komunalna, i samorządy: gospodarczy i zawodowy. (s. 91)

Prawo administracyjne gospodarcze- ta część prawa administracyjnego rozumianego jako obszar prawa publicznego, którego bezpośrednie stosowanie należy do organów administracji publicznej; z tym że określa sytuację podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą - osób fizycznych i prawnych jako przedsiębiorców, Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne, a w tym samorządowe.

Organy administracji gospodarczej:

• naczelni ministrowie

• terenowe organy administracji ogólnej

• wojewodowie

• jednostki samorządu terytorialnego

• jednostki administracji nie zespolonej (np. urzędów miar)

Funkcje administracji gospodarczej:

• policja

• ochrona życia i zdrowia ludzkiego oraz środowiska naturalnego

• zapewnienie spokoju, porządku i bezpieczeństwa publicznego

• reglamentacja ochrona rynku wewnętrznego

• przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym i nieuczciwej konkurencji

• stabilizacja rynku

• zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego

• piecza administracyjna

• zapewnienie ludności odpowiednich świadczeń materialnych i niematerialnych

• zarząd mieniem publicznym

• opieka nad majątkiem powszechnego użytku (np. drogi publiczne)

• opieka nad mieniem podmiotów użyteczności publicznej (np. szkoły, szpitale)

• zarząd publicznym majątkiem produkcyjnym (np. przedsiębiorstwa państwowe)

• prowadzenie działalności gospodarczej

• utrzymywanie przedsiębiorstw o niskiej rentowności, ale niezbędnych ze względu na interesy zbiorowe interwencjonizm państwowy

• roboty publiczne

• prowadzenie działalności gospodarczej w celu zwiększenia dochodów budżetowych

Najważniejszymi instrumentami osiągania celów administracji gospodarczej są:

• wydawanie aktów administracyjnych

• pomoc finansowa (dotacje, subwencje, ulgi, itp.)

• pomoc niematerialna (np. w zakresie doradztwa i szkoleń, promocja eksportu)

• interwencja na rynku (np. zakupy interwencyjne w razie załamania cen na rynku)

1. Pojęcie prawa gospodarczego

   Nasz podręcznik:

Wyróżnione w nauce grupy norm prawnych poddajemy refleksji naukowej ze względu na:

- ich wspólny przedmiot regulacji,

- zamierzone przez ustawodawcę cele regulacji prawnej,

- przyjętą w ich treści metodę regulacji stosunków społecznych.

Analizy rozwiązań prawnych odnoszone do wyodrębnionych zagadnień obracają się zwykle w granicach systemu prawa; uwzględniamy w nich przede wszystkim płaszczyznę regulacji, zakreśloną w prawie (przedmiot regulacji). Kryterium przedmiotu regulacji pozwala jednak na uzyskanie, które nie zawsze jest satysfakcjonujące, jeżeli chcemy otrzymać podziały rozłączne, prowadzące do wyróżnienia poszczególnych dziedzin prawa – ta sama problematyka może być ujmowana w grupach norm prawnych, które w nauce czy też dydaktyce zaliczane są jednocześnie do gałęzi odrębnych

Problematyka prawna zagadnień gospodarczych zamyka się w kręgu stosunków społecznych, które pojawiają się w związku z działalnością gospodarczą czy funkcjonowaniem gospodarki.

Pośród norm systemu prawa wyróżniamy ich grupę, którą przyjęto dla ujęcia w ich treści stosunków społecznych, widocznych w gospodarce. Odnoszą się one do spraw gospodarczych, a celem ich regulacji jest ujęcie sytuacji stron stosunków powstających w gospodarce w treści rozwiązań normatywnych. Gospodarka poddawana jest regulacji przepisów prawa zwłaszcza konstytucyjnego i administracyjnego.

Prawo regulujące gospodarowanie ( podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej) jest rozproszone pomiędzy różne dziedziny (gałęzie) systemu prawa. Porządkowanie tych rozwiązań z uwzględnieniem różnych kryteriów ich grupowania prowadzi do wyróżnienia regulacji, które ujmowane są jako rozwiązania zaliczane do prawa gospodarczego. Wszystkie zagadnienia wyróżnione w gospodarce regulowane są przez normy zaliczane do prawa gospodarczego jako odrębnej kategorii, wyodrębnionej w systemie prawa.

Przedmiot tak rozumianego prawa najprościej można zakreślić poprzez zaliczenie do niego stosunków poziomych, które są domeną prawa cywilnego ( handlowego) oraz stosunków pionowych , poddanych regulacji prawa administracyjnego. Niekiedy do prawa gospodarczego zalicza się również zagadnienia międzynarodowego obrotu gospodarczego.

Inną rzeczą jest celowość tak wyróżnionej dziedziny prawa, ma ono bowiem wyłącznie charakter porządkujący. Polega w istocie na prostym zabiegu zaliczenia do tego samego zbioru norm prawnych, które łączy jedynie wspólny przedmiot regulacji- przy tym różnie określony (sprawy gospodarcze, stosunki w sferze gospodarczej, działalność podmiotów gospodarczych itp..)

Usprawiedliwieniem dla takiego podejścia jest wskazanie, że tak ujęte prawo gospodarcze jest gałęzią nieskodyfikowaną. Szerokie ujmowanie prawa gospodarczego w znaczeniu norm regulujących stosunki publicznoprawne oraz prywatnoprawne może zarazem inspirować do podziału (wyróżniania) regulacji prawnych występujących w tym prawie na publicznoprawne i prywatnoprawne.

To wyróżnienie nie pozwala jednak na przypisanie prawu gospodarczemu cech charakteryzujących odrębny dział (gałąź) prawa. Być może taki stan uzyskamy stopniowo przez przydawanie normom, które zaliczamy do prawa gospodarczego, swoistych cech!!!. Dzisiaj normy te charakteryzują się jednak przede wszystkim właściwościami , charakterystycznymi dla dziedzin prawa ( cywilne, administracyjne), które tworzą i z których zostały zapożyczone!!!.

Pod pojęciem prawa gospodarczego należy rozumieć ogół norm prawnych dotyczących funkcjonowania gospodarki narodowej oraz stosunków gospodarczych pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi jako jej podmiotami. Możemy dokonać podziału prawa gospodarczego na: publiczne prawo gospodarcze oraz prywatne prawo gospodarcze

1. Prawo publiczne a prawo prywatne w sferze gospodarczej

   Szerokie ujmowanie prawa gospodarczego w znaczeniu norm regulujących stosunki publicznoprawne oraz prywatnoprawne może zarazem inspirować do podziału (wyróżniania) regulacji prawnych występujących w tym prawie na publicznoprawne i prywatnoprawne.

   \

   Publiczne prawo gospodarcze (administracyjne pg)

• Publicznoprawny charakter norm prawa gospodarczego wyznacza ich treść , która obejmuje swym zakresem regulacji stosunki między organami wykonującymi funkcje administracji publicznej oraz miedzy nimi i podmiotami działalności gospodarczej.

• Szerokie ujecie publicznego pg pozwala zaliczyć do niego również zagadnienia ustroju administracji gospodarczej oraz problematykę mienia pod zarządem publicznym (mienie skarbu państwa i innych podmiotów publicznych) – tak rozumiane pgp wykracza swoim zakresem poza prawo publiczne, ujmując normy stanowiące o pozycji państwa

• Prawo publiczne w sferze gospodarki obejmuje normy prawne w oparciu, o które nawiązują się stosunki prawne cechujące się nierównorzędnością stron. W stosunkach tych jedną ze stron jest zawsze państwo!!!, albo inny podmiot działający w jego imieniu. W stosunku tym państwo posiada nadrzędna pozycję. Określa ono bowiem sytuację innych stron prawa publicznego.

• Publiczne prawo gospodarcze charakteryzuje się stosunkiem pionowym między państwem a podmiotem gospodarczym. Przedmiotem regulacji w przypadku norm prawa publicznego gospodarczego są statusy organów administracji publicznej oraz organów wykonujących funkcje administracyjną publiczną. Celem regulacji jest natomiast ingerencja państwa w sferę stosunków gospodarczych.

• Publiczne prawo gospodarcze swoim zakresem obejmuje zagadnienia dotyczące ustroju gospodarczego państwa, zasady funkcjonowania podmiotów gospodarczych w stosunkach z państwem oraz wpływu państwa na te podmioty ( w tym znaczeniu prawo reguluje gównie stosunki pionowe – cechowane nadrzędnością i podrzędnością między państwem, jego organami a podmiotami gospodarczymi i tym samym zabezpiecza interesy ogółu)

• Prawo gospodarcze publiczne określa:

  1. Funkcje państwa w gospodarce

  2. Zadania i kompetencje organów państwowych w gospodarce

  3. Mechanizm podejmowania decyzji przez organy państwowe w gospodarcze

  4. Prawa i obowiązki adresatów ( podmiotów gospodarczych)

• Publiczne prawo gospodarcze obejmuje m. In. Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej (w tym także przez podmioty zagraniczne, a także Skarb Państwa oraz JST), koncesjonowanie działalności gospodarczej, nadzór organów państwa nad przedsiębiorcami, komercjalizację i prywatyzację, ochrone konkurencji, prawo pomocy publicznej, prawo obrotu instrumentami finansowymi, prawo energetyczne, prawo telekomunikacyjne, nadzór bankowy.

• Przedmiotem analiz apg jest publicznoprawna sfera gospodarki

Prywatne prawo gospodarcze

• Prawo gospodarcze prywatne tworzą normy zaliczone do tradycyjnie do sfery regulacji stosunków poziomych ( p. cywilne, handlowe). Pewną specyfiką tych stosunków jest ich przedmiot ( sprawy gospodarcze). Przedmiot stosunków poziomych prawa gospodarczego oraz treść odnoszących się do nich regulacji prawnych skupia się na działalności gospodarczej stron tych stosunków.

• Reguluje stosunki prawne pomiędzy uczestnikami obrotu gospodarczego( głównie majątkowe). Normy tej gałęzi prawa opierają się na zasadzie autonomiczności i równorzędności podmiotów. Prawo gospodarcze prywatne opiera się na dwóch zasadniczych kryteriach:

  1. podmiotowym – reguluje stosunki prawne z udziałem przedsiębiorców,

  2. przedmiotowo –funkcjonalnym – reguluje stosunki prawne w obrocie gospodarczym za pomocą przepisów cywilnych/handlowych

• Przez prawo prywatne rozumieć będziemy stosunki, które cechują się równorzędnością stron. W przypadku , gdy państwo jest stroną takiego stosunku to jest ono równorzędne wobec innych stron. Jest to stosunek poziomy między państwem a podmiotem gospodarczym. Przedmiot oraz treść tych stosunków dotyczą działalności gospodarczej stron stosunku.

• Prywatne prawo gospodarcze- jego przedmiotem jest normowanie wolnego rynku (obrotu handlowego), czyli podstawa działalności gospodarczej (prawo reguluje stosunki poziome - równorzędne, miedzy podmiotami uczestniczącymi w obrocie gospodarczym i zabezpiecza partykularne interesy prywatne).

• Całość tych stosunków nazywa się obrotem gospodarczym, przy czym jedna strona musi być podmiotem profesjonalnym !!! - przedsiębiorcą(tj. prowadzącym działalność rynkową w przewidzianych prawem formach – działalność gospodarcza)

• Istnieje jeszcze w doktrynie rozróżnienie prawa publicznego a prawa prywatnego odnośnie teorii rozgraniczenia, wg których:

Rodzaj teorii	Prawo publiczne	Prawo prywatne
TEORIA NADRZĘDNOŚCI (PODPORZĄDKOWANIA, SUBORDYNACJI)	Normy prawne regulujące stosunki prawne pomiędzy nierównorzędnymi stronami (stosunki prawne typu publicznoporawnego; oparte na nadrzędności-podrzędności stron)	Normy prawne regulujące stosunki prawne pomiędzy równorzędnymi stronami (stosunki typu prywatnoprawnego)
TEORIA INTERESU	Normy prawne przyznające pierwszeństwo (służące realizacji) interesu publicznego (ogólnego)	Normy prawne przyznające pierwszeństwo interesu prywatnego (indywidualnego)
TEORIA PRZYPORZĄDKOWANIA	Normy prawne, których adresatem jest państwo jako podmiot władzy zwierzchniej; jest to „szczególne prawo państwa”	Normy prawne, których adresatem jest „każdy”, w tym także państwo i jego organy, jeżeli działają w formach dostępnych „każdemu”, tj. w formach prawa prywatnego

1. Publiczne prawo gospodarcze jako część prawa publicznego

   Przez materialne prawo publiczne rozumieć będziemy tę część prawa składających się z norm bezwzględnie obowiązujących, które służą realizacji dobra publicznego (interesu publicznego), tj. określają treść tego interesu, określają i wskazują te zachowania jednostek gospodarczych, jakich interes ten wymaga, tworzą i wyposażają w odpowiednie instrumenty prawne organy władzy publicznej powołane do stosowania tych norm.

   Władza publiczna , organ władzy publicznej- system powołanych przez prawo organów reprezentujących Państwo i związki samorządowe

   Władztwo publiczne – atrybut władzy publicznej polega na możności jednostronnego określania praw i obowiązków drugiego podmiotu jako uczestnika stosunku publicznoprawnego. Gdy treścią stosunku prawnego jest obowiązek podmiotu uznajemy, że władztwo publiczne podlega na możliwości stosowania przez organ władzy publicznej własnych środków przymusu do wyegzekwowania tego obowiązku. W materialnym prawie publicznym występują najczęściej organy administracji publicznej, władztwo publiczne przejawia się jako władztwo administracyjne. Władztwo administracyjne to instrument realizacji dobra publicznego, stwarzający mechanizmy ochrony praw wolności i interesów jednostek.

   Dwojaka rola organów władzy publicznej działających w oparciu o prawo publiczne:

1. Na podstawie upoważnień wynikających z norm powszechnie obowiązujących określają za pomocą aktów generalnych i indywidualnych szczegółowe obowiązki lub prawa jednostki

2. Sprawować nadzór nad przestrzeganiem przez jednostki ustalonych dla nich praw i obowiązków

Prawo publiczne oprócz bezpośredniego tworzenia sytuacji jednostek jest podstawą i źródłem władztwa publicznego i jednocześnie regulatorem użycia jego instrumentu. Taka koncepcja mieścić się musi w ideowej, społecznej i politycznej koncepcji praw wolności obywatelskich. Różne instytucje publicznego prawa publicznego muszą również skupiać się na łagodzeniu i zrównoważeniu skutków konfliktu wartości sobie odmiennych. Ponadto prawo publiczne określa zasady działania władzy publicznej na obszarze prawa prywatnego.

Prawo regulujące gospodarowanie ( podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej) jest rozproszone pomiędzy różne dziedziny (gałęzie) systemu prawa. Porządkowanie tych rozwiązań z uwzględnieniem różnych kryteriów ich grupowania prowadzi do wyróżnienia regulacji, które ujmowane są jako rozwiązania zaliczane do prawa gospodarczego. Wszystkie zagadnienia wyróżnione w gospodarce regulowane są przez normy zaliczane do prawa gospodarczego jako odrębnej kategorii, wyodrębnionej w systemie prawa.

Prawo administracyjne gospodarcze- ta część prawa administracyjnego rozumianego jako obszar prawa publicznego, którego bezpośrednie stosowanie należy do organów administracji publicznej; z tym że określa sytuację podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą - osób fizycznych i prawnych jako przedsiębiorców, Skarb Państwa i inne państwowe osoby prawne, a w tym samorządowe.

Publicznoprawny charakter norm prawa gospodarczego wyznacza ich treść , która obejmuje swym zakresem regulacji stosunki między organami wykonującymi funkcje administracji publicznej oraz miedzy nimi i podmiotami działalności gospodarczej

Szerokie ujecie publicznego pg pozwala zaliczyć do niego również zagadnienia ustroju administracji gospodarczej oraz problematykę mienia pod zarządem publicznym (mienie skarbu państwa i innych podmiotów publicznych) – tak rozumiane pgp wykracza swoim zakresem poza prawo publiczne, ujmując normy stanowiące o pozycji państwa (organów państwa).

Publiczne prawo gospodarcze – odrębna gałąź prawa w polskim systemie prawa. Charakteryzuje je ten zbiór norm prawnych, które zaliczamy do publicznego pg. Trzy cechy charakteryzują to prawo:

1. Władztwo

2. Szczególna ochrona interesu publicznego

3. Przyporządkowanie szczególnej grupy adresatów zaliczanych do norm tego prawa

Prawo gospodarcze publiczne to całokształt norm prawnych regulujących proces oddziaływania państwa i organów Wspólnoty Europejskiej na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa publicznego, a także prywatnego.

Celem prawa gospodarczego publicznego jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnych granic ich ograniczenia w interesie publicznym. Nadto, prawo gospodarcze publiczne reguluje bezpośrednią lub pośrednią działalność gospodarczą prowadzoną przez państwo i samorządy terytorialne, to jest oddziaływanie (interwencję) w gospodarce rynkowej, określaną jako „regulacja własnościowa".

RÓŻNICE pomiędzy publicznym prawem gospodarczym a prawem publicznym

PODOBIEŃSTWA pomiędzy publicznym prawem gospodarczym a prawem publicznym

Prawo administracyjne gospodarcze- ta część prawa administracyjnego rozumianego jako obszar prawa publicznego (węższy zakres), określa sytuację podmiotów podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą, występują stosunki między organami wykonującymi funkcje administracji publicznej oraz miedzy nimi i podmiotami działalności gospodarczej, ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej

- służą realizacji dobra publicznego (interesu publicznego), - władza publiczna , organy władzy publicznej, - władztwo administracyjne, - nierównouprawnienie stron stosunków prawnych. - normy bezwzględnie obowiązujące (łac. ius cogens) - ulianowska koncepcja prawa publicznego ale przyjęta do szerszej kategorii organów – określonych jako wykonujących funkcje administracji publicznej (usytuowanych poza systemem organów państwa)

1. Pojęcie i podział prawa publicznego gospodarczego

   • Prawo gospodarcze publiczne to całokształt norm prawnych regulujących proces oddziaływania państwa i organów Wspólnoty Europejskiej na gospodarkę z udziałem organów administracji publicznej oraz podmiotów prawa publicznego, a także prywatnego.

   • Celem prawa gospodarczego publicznego jest ochrona podstawowych wartości gospodarki rynkowej oraz wyznaczenie dopuszczalnych granic ich ograniczenia w interesie publicznym. Nadto, prawo gospodarcze publiczne reguluje bezpośrednią lub pośrednią działalność gospodarczą prowadzoną przez państwo i samorządy terytorialne, to jest oddziaływanie (interwencję) w gospodarce rynkowej, określaną jako „regulacja własnościowa".

   Systematyka rozwiązań prawnych obowiązujących w państwie i tworzące jego system prawa są determinowane kryteriami przyjętymi w celu uzyskania takich podziałów. System prawa jest też analizowany przez wyróżnianie gałęzi prawa.

   Sfera regulacji prawnych dotyczących zagadnień gospodarczych nie ma jednolitej interpretacji. To ewoluuje w poszczególnych państwach.

   Kryteria porządkowania grup norm prawnych zaliczanych do wspólnej dziedziny regulacji:

   1. przedmiot regulacji

   2. metoda regulacji prawnej

   Problematyka prawna zagadnień gospodarczych zamyka się w kręgu stosunków społecznych, które pojawiają się w związku z działalnością gospodarczą czy funkcjonowaniem gospodarki. Stosunki te są zatem wyrazem aktywności różnych podmiotów – publicznych i prywatnych – więc są zróżnicowane.

   Wśród norm, wyróżniamy takie, które odnoszą się do spraw gospodarczych (obowiązują w sferze gospodarczej), a celem ich regulacji jest ujęcie sytuacji stron stosunków powstających w gospodarce treści rozwiązań normatywnych.

   Istnieje wielowymiarowość zjawisk na płaszczyźnie gospodarczej. Gospodarka może być ujmowana:

   - w kategoriach ekonomicznych (gałęzie gospodarki, majątek, liczba zatrudnionych…)

   - jako segment życia społecznego

   Gospodarka zawiera w sobie procesy związane z podejmowaniem i prowadzeniem działalności o określonym ekonomicznie, a ujętym w treści normatywnej, charakterze (działalność gospodarcza). Polsku ustawodawca wyróżnia podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej w wyspecjalizowanych dziedzinach. Mówimy więc o funkcjonalnym ujęciu gospodarki, zaliczając do niego zachowania uczestników życia gospodarczego (podejmujących i prowadzących działalność gospodarczą).

   Prawo regulujące gospodarowanie (podejmowanie i prowadzenie dział gosp) jest rozproszone pomiędzy różne gałęzie prawa. Ich uporządkowanie prowadzi do wyróżnienia regulacji zaliczanych do prawa gospodarczego. Pojęcie to ma wielorakie znaczenie.

   Wszystkie zagadnienia wyróżnione w gospodarce regulowane są przez normy zaliczane do prawa gospodarczego jako odrębnej kategorii, wyodrębnionej w systemie prawa.

   Przedmiot:

   - stosunki poziome (PC)

   - stosunki pionowe (PA)

   - międzynarodowy obrót gospodarczy

   Prawo gospodarcze jako dziedzina nie jest skodyfikowane.

   Można dzielić prawo gospodarcze wg występujących regulacji:

   - publicznoprawnych – stosunki między organami wykonującymi funkcje administracji publicznej oraz między nimi i podmiotami działalności gospodarczej. Szersze ujęcie publ pr gosp pozwala zaliczyć do niego również zagadnienia ustroju administracji gospodarczej oraz problematykę mienia pod zarządem publicznym (mienie SP i innych podmiotów publicznych). Takie ujęcie powoduje, że wykracza to poza prawo publiczne.

   - prywatnoprawnych – normy zaliczane do sfery stosunków poziomych (PC, P handlowe). Przedmiot stosunków poziomych prawa gospodarczego oraz treść odnoszących się do nich regulacji prawnych skupia się na działalności gospodarczej stron tych stosunków.

   Mamy więc:

   - prawo gospodarcze publiczne

   - prawo gospodarcze prywatne

   Publiczne/ administracyjne prawo gospodarcze – koncentruje się na publicznoprawnej sferze regulacji gospodarki. Poza zakresem regulacji tego prawa znajdują się zagadnienia ustroju administracji gospodarczej.

   APG stanowią normy prawne o przedmiocie regulacji, który mieści się w przestrzeni między organami państwa i podmiotami działalności gospodarczej. Przestrzeń tę wypełniają relacje o charakterze publicznym między tymi podmiotami.

   APG- prawo to wyrażają normy określające warunki wykonywania władzy publicznej w sprawach gospodarczych.

   Celem regulacji APG jest ingerencja państwa w sferę stosunków gospodarczych. Przejawem tej ingerencji jest przyjmowanie w rozwiązaniach prawnych zasad, które określają ustrój gospodarki. Ustrój ten determinuje przede wszystkim K.

   APG powinno zawierać w sobie instrumenty gwarantujące przestrzeganie w praktyce zasad konstytucyjnych jak:

   - zasada wolności gospodarczej

   - równość wobec prawa

   Praktyka przestrzegania ustrojowych zasad gospodarki widoczna jest w stanowisku:

   - organów państwa wobec podmiotów gospodarczych

   - zachowaniach tych podmiotów wobec siebie

   - podmiotów gospodarczych wobec państwa

   Bierna rola rozwiązań APG sprowadza się do przyjmowania w treści aktów stanowienia rozwiązań, które zapewniałyby praktyczną realizację zasady wolności gospodarczej w aktach stosowania tego prawa.

   Aktywna rola rozwiązań APG – związane z ochroną interesu publicznego. Normy tego prawa przekazują adm publ uprwanienia do kształtowania statusu innych organów adm publ, podmiotów gospodarczych w stosunkach publicznoprawnych. Cel takiej aktywności:

   - przywrócenie po stronie adresata działalności tej adminisytacji stanu pożądanego przez ustawodawcę (policja, nadzór)

   - ukształtowanie szczególne- indywidualne statusu adresata działalności administracji w stosunkach gospodarczych.

• Publiczne prawo gospodarcze nazywane jest nieraz administracyjnym pr. gospodarczym i jest to prawo interwencji państwa i jego aparatu administracyjnego w sferę gospodarczą podyktowane interesem ogółu i interesem państwa. Pod względem podmiotowym chodzi tutaj o stosunki prawne, w których jako jedna ze stron zawsze występuje organ reprezentujący państwo. Pod względem przedmiotowym chodzi o zespół norm prawnych należących do różnych dziedzin prawa administracyjnego, cywilnego, finansowego i konstytucyjnego. Możemy powiedzieć, że prawo to ma charakter interdyscyplinarny.

Określając prawo publiczne gospodarcze od strony jurysdykcyjnej można stwierdzić, iż prawo to wyrażają normy określające warunki wykonywania władzy publicznej w sprawach gospodarczych.

Normy administracyjnego prawa gospodarczego można podzielić na :

-ustrojowe – regulują organizację i zasady funkcjonowania aparatu administr.

- marterialne – regulują uprawnienia i obowiązki organów administracji gospodarczej oraz przedsiębiorców

- procesowe- regulują tok czynności podejmowanych przez organy administracji i przedsiębiorców w celu realizacji norm praw materialnego

Głównymi obszarami prawa publicznego gospodarczego są:

- reglamentacja – ochrona interesów zbiorowych przed konkurencją zewnętrzną

- policja – nadzór nad różnymi obszarami działalności gospodarczej

- piecza administracyjna – organizowanie dostępu do świadczeń ze strony państwa

- gromadzenie środków

- zarząd własnością publiczną

Zakres i systematyka PPG

1. PPG normuje stosunki własnościowe, będące podstawą gospodarowania i przedmiotem ochrony ze strony państwa. Prawo wyraża stosunek państwa do posiadania i rozszerzania zasobu środków produkcji (zasady ochrony własności, zasady uwłaszczania – czyli przekazywania własności obywatelom, zasady wywłaszczania). Prawo określa też zasady zarządzania mieniem publicznym (SP, jedn. sam.teryt.), zasada nacjonalizacji.

2. PPG określa zasady gospodarowania typowe dla danego układu stosunków własnościowych. Chodzi tu o regulację katalogu zasad gospodarczych, na których opiera się ustrój gospodarczy państwa i które są prawnie chronione przez państwo. Zasada wolności gospodarczej, zrzeszania się, ochrony konkurencji, wolności umów.

3. PPG określa pewne formy organizacyjne wykonywania działalności gospodarczej. Przyjęto zasadę że każdy podmiot gospodarczy ma swobodę wyboru formy prawnej, przewidzianej przez prawo. Daje to państwu możliwość kształtowania pewnych wymogów i struktury podmiotowej gospodarki. Z wyjątkiem państwowych organizacji gospodarczych, PPG nie normuje wewnętrznej organizacji i zasad działalności.

Zakłady budżetowe, jednostki państwowe.

Sterowanie gospodarką przez państwo.

1. PPG określa pewne funkcje państwa, sposoby oddziaływania na gospodarkę, zakres i formy państwowej ochrony prawnej mechanizmów rynkowych:

• prewencja – przeciwdziałanie działaniom zmierzającym do naruszania konkurencji

• kreowanie organów wspierających konkurencję

• oddziaływanie na prawo popytu i podaży (np. ceny regulowane, urzędowe)

• prawo kontroli i nadzoru

  1. ochrona rynku (także ochrona rynku wspólnego), np. rynek towarowy chroniony jest przy pomocy ceł, podatków, dotacji; rynek pieniężny i kapitałowy – potrzebny interwencjonizm bankowy i dewizowy

Instrumenty te mogą mieć pośrednie lub bezpośrednie oddziaływanie.

Wykład - POJĘCIE PRZEDMIOT I ZAKRES PUBLICZNEGO PRAWA GOSPODARCZEGO

Publiczne prawo gospodarcze – odrębna gałąź prawa w polskim systemie prawa. Charakteryzuje je ten zbiór norm prawnych, które zaliczamy do publicznego pg. Trzy cechy charakteryzują to prawo:

1. Władztwo

2. Szczególna ochrona interesu publicznego

3. Przyporządkowanie szczególnej grupy adresatów zaliczanych do norm tego prawa

(uwagi wstępne) PPG na tle innych dziedzin systemu prawa

Charakteryzuje się ppg na tle innych dziedzin polskiego systemu prawa:

1. Prawo administracyjne gospodarcze – zwane też prawem administracyjnym stosunków gospodarczych

2. Prawo gospodarcze

3. Prawo obrotu gospodarczego

Ad. A Prawo administracyjne gospodarcze

Prawo administracyjne gospodarcze - jedna podstawowa właściwość: reguluje stosunki administracyjnoprawne między władzami publicznymi a podmiotami działalności gospodarczej. Czyli przedmiotem regulacji pag jest władcze oddziaływanie władz (nie organów!) publicznych wobec podmiotów działalności gospodarczej. Skoncentrowanie uwagi na władczym oddziaływaniu państwa na podmioty działalności gospodarczej.

Ad. B Prawo gospodarcze

Prawo gospodarcze - Ma charakter mieszany to pojęcie, łączy dwie sfery regulacyjne, dwa przedmioty regulacji: mianowicie mamy z jednej strony władcze oddziaływanie państwa na gospodarkę (w jaki sposób państwo wpływa na podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej) ale też zalicza się do pg normy prawne tzw. stosunków horyzontalnych czyli między przedsiębiorcami (nie wertykalne), które określają charakter prawny stosunków między przedsiębiorcami albo między przedsiębiorcami a konsumentami. Ale to co jest specyfiką prawa gospodarczego jest jednocześnie wyróżnienie skutków prawnych aktów władczych na stosunki cywilnoprawne. Mówią w jaki sposób działania władcze wpływają na stosunki umowne. Jak państwo władczo może ingerować w autonomię woli stron stosunku prawnego (w prawie cywilnym podstawowa zasada). Krótko: 1) Jak państwo wpływa na działalność podmiotów gospodarczych 2) ustalanie w jaki sposób władze publiczne określają status przedsiębiorcy [i] swobodę stron stosunków umownych.

Ad. C prawo obrotu gospodarczego

prawo obrotu gospodarczego – to prawo wyłącznie stosunków umownych w gospodarce. Prawo które mówi kto i w jakim zakresie podejmując działalność gospodarczą może i na jakich zasadach wstępować w stosunki obligacyjne (cywilnoprawne) z innymi podmiotami. Prawo stosunków obligacyjnych w związku z działalnością gospodarczą.

______

WRACAMY: Trzy cechy charakteryzujące Publiczne Prawo Gospodarcze (trzy istotne elementy):

1) władztwo

2) interes publiczny

3) przyporządkowanie.

Ad. 1 władztwo

To prawo tworzą normy prawne, które ustalają: kto, jakie władze są uprawnione do ingerowania w stosunki gospodarki rynkowej. Ppg charakteryzuje się cechą władczości. Normy te wskazują na kategorię władz publicznych uprawnionych do tej ingerencji – a więc do jednostronnego określania [sytuacji] podmiotów gospodarki rynkowej.

Cechy tego władztwa:

a) W ppg to władztwo może być nie tylko przejawem własnej inicjatywy organów administracji. Ale władztwo może też być przejawem inicjatywy samych podmiotów gospodarczych(tak jest nawet najczęściej). Władztwo nie zawsze jest wykonywane przez inicjatywę organów zaliczanych do władz publicznych – często to władztwo jest skutkiem inicjatywy adresatów władztwa (np. koncesji się nikomu nie narzuca – a koncesja jest aktem władczym! – koncesja w 7 przypadkach – trzeba wystąpić z wnioskiem – albo np. nie można mnie zmusić do sprzedaży alkoholu ;p muszę uzyskać zezwolenie – wójta burmistrza lub prezydenta – warunki wykonywania tej działalności są określone w zezwoleniu) (działalność prawna regulowana – spełnienie określonych warunków – znowu należy wystąpić takim wnioskiem). Władztwo – jednostronność działania ale inicjatywna regulacyjna nie zawsze pochodzi od samych władz, najczęściej występują podmioty które są zainteresowane prowadzenie działalności gospodarczej.

b) Nie zawsze jednostronność – element negocjacyjny! Decyzje reglamentacyjne – ich treść nie zawsze jest swobodną inicjatywą władzy publicznej. Element negocjacyjny bo prawo polskie dopuszcza kształtowanie treści aktu władczego w wyniku negocjacji. Może być kształtowana (ale nie zawsze) przez negocjacje – między organem wydającym władczo ustalającym warunki a adresatem takiego aktu. (np. Przy wydawaniu koncesji możemy negocjować zbywanie koncesji czyli przenoszenie prawa na inny podmiot- np. w prawie górniczym). Takie łagodzenie władztwa przez negocjacje.

c) istotna cecha wyróżniająca władczość to policyjny charakter tego władztwa. Do władztwa w ppg zaliczamy akty policji gospodarczej! Ale tylko te akty które są związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej (policji przemysłowej, ochrony środowiska itd.). Akty policji gospodarczej w sposób istotny kształtują władztwo w ppg. (np. Inspektor sanitarny poprzez nakaz czy zakaz może decydować o wstrzymaniu działalności gospodarczej itd.)

Akty policji gospodarczej są zawsze przejawem władztwa publicznego ale w związku z podejmowanie i prowadzeniem działalności gospodarczej – nie są wypreparowane nie mają autonomicznego znaczenia (tylko w związku z prowadzeniem dg)!

d)Kolejna specyfika władztwa: władcza ingerencja państwa w celu ochrony konkurencji na tzw. rynkach właściwych.

Pojęcie władztwa odnosi się także do ochrony konkurencji na rynkach właściwych – państwo ogranicza wolność gospodarczą w celu ochrony konkurencji. Konkurencja między przedsiębiorcami odbywa się przy udziale władczych form działania (np. uzgodnień itp). (np. łączenie się przedsiębiorców – wymaga zgłoszenia prezesowi UOKiK). Regulowanie działalności gospodarczej w celu ochrony konkurencji i konsumentów. [Władztwo to odnosi się do pewnych sytuacji albo jest ograniczane terytorialnie.] [Wrocław jest takim rynkiem właściwym! – rynek właściwy terytorialnie ograniczony itp.]

Możliwość władczego reagowania na sytuacje gospodarki rynkowej w celach ochrony konkurencji lub konsumentów. Klauzule abuzywne – czyli nadużywanie przez przedsiębiorcę pozycji dominującej i wtedy organy publiczne mają prawo ingerować w celu ochrony interesów konsumentów

e) Istotą władztwa publicznego w publicznym prawie gospodarczym jest wyróżnienie specjalnych grup norm prawnych nazywanych REGULACJAMI SEKTOROWYMI. Regulacje sektorowe tworzą te grupy norm prawnych, które ustalają odrębne, szczególne warunki podejmowania i wykonywania niektórych rodzajów działalności gospodarczej to jest: 1. Energetyka, 2. transport, 3.łączność, 4. gospodarka wodna, 5. poczta i 6. telekomunikacja (to są te podstawowe – ale inaczej też np. transport kolejowy itd.). W odrębny sposób od regulacji ogólnej regulowane są te określone sektory działalności gospodarczej – te sektory mają swoją odrębną sferę normatywną.

Skutkiem wyodrębnienia regulacji sektorowych jest utworzenie w ustroju administracji gospodarczej (odrębne prawo pocztowe itd.) specjalnych organów regulacyjnych. Organów odpowiedzialnych za kształtowanie szczególnych warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.

Te organy w swoich kompetencjach skupiają drugi rodzaj prerogatyw: które kontrolują przestrzeganie tych szczególnych warunków oraz są to organy ochrony konkurencji przez przedsiębiorców wykonujących tego rodzaju działalność. Kompetencje tych organów odnoszą się tylko do tych przedsiębiorców co działają w zakresie tych działalności sektorowych: urząd regulacji energetyki, urząd komunikacji elektronicznej, urząd ochrony konkurencji i konsumenta itd. [Pole działania tych organów zawężone wyłącznie do właściwej działalności zaliczanej do działalności sektorowej.]

Ad. 2 Druga cecha charakteryzują ppg: SZCZEGÓLNA OCHRONA INTERESU PUBLICZNEGO

Ppg - Ta grupa norm prawnych która obowiązuje ze względu na szczególne wymogi ochrony interesu publicznego. Funkcja regulacyjna odnosi się do ochrony interesu publicznego.

Funkcja ta zawiera się w regulacjach, których celem jest ustalenie tzw. IMPERATYWNYCH wymogów ochrony interesu publicznego (termin z prawa unijnego). A więc ta szczególna ochrona interesu publicznego przejawia się przez ustanowienie imperatywnych wymogów ochrony interesu publicznego.

Ppg – ingeruje w wolność przedsiębiorcy, w wolność działalności gospodarczej przedsiębiorcy przez ochronę interesu publicznego. Przedsiębiorca kieruje się własnym interesem ale są sytuacje gdy prawo dopuszcza ingerowanie w sferę prawnie chronionych interesów.

Ppg przewiduje sytuacje wyjątkowe czyli imperatywne czyli zmuszające, kiedy prawo publiczne przewiduje ze względu na USPRAWIEDLIWIONE wymaganiami ochrony interesu publicznego zmuszanie przedsiębiorcy – mogą ingerować w jego wolność gospodarczą – stąd ta nazwa IMPERATYWNE WYMOGI – sytuacje które usprawiedliwiają te ingerencję. Np. Nie może ktoś kto wykonuje działalność gastronomiczną – truć swoich klientów.

Ad. 3.Cecha trzecia: Przyporządkowanie

Specjalna grupa adresatów – przyporządkowanie – publiczne prawo gospodarcze nie ma charakteru powszechnego – ppg reguluje pewne wybrane grupy podmiotów. Nie każdy może znaleźć się w sytuacji adresata norm ppg.

Istotą ppg jest przede wszystkim WIĄZANIE PODMIOTOWE – kumulowanie sytuacji różnych [podmiotów] ze sobą – zwłaszcza te normy obowiązują między władzami publicznymi a przedsiębiorcami ale nie ma norm które regulują sytuacje ministra, które jednocześnie nie regulowały by sytuacji przedsiębiorcy. Tak samo sytuacja przedsiębiorcy. Np. bank może zbywać cudzoziemcowi nieruchomość ta norma bezpośrednio odnosi się do banku ale jednocześnie do MSW (bo on udziela zezwolenia) i jednocześnie reguluje sytuacje cudzoziemca. W ppg – praktycznie nie spotykamy norm prawnych które by regulując status adresata tych norm jednocześnie czy to bezpośredni czy pośrednio nie wkraczały w sytuacje innych adresatów – stąd to przyporządkowanie.

Przyporządkowanie – pewne kategorię podmiotów podlegają regulacji norm tego prawa przy czym zwykle skutki prawne obowiązywania konkretnego podmiotu tych stosunków dotykają też inne podmioty.

__________

3 sfery regulacyjne objęte są właściwością norm ppg:

1. Normy ustrojowe (ustrojowo prawne)

2. Normy materialne (materialno prawne)

3. Normy proceduralne (normy prawa formalnego)

Ad 1 Normy ustrojowe

Normy ustrojowe:

1. wyróżniają władze publiczne uprawnione do ingerowania w działalność podmiotów działalności gospodarczej (przedsiębiorców). Nie każdy podmiot zaliczany do organów administracji państwowej może ingerować. Normy te wskazują jakie to są organy.

2. Jednocześnie regulują relacje wzajemne między władzami publicznymi w związku z ich ingerencją działalność gospodarczą przedsiębiorcy. Np. ustawa o nabywania nieruchomości przez cudzoziemców –minister właściwy do spraw wewnętrznych … gdzieś tam nie ma autonomii do takiej decyzji. Ale MSW może wydać jak sprzeciwu nie zgłosi MR albo MON – i jest procedura jak się zgłasza sprzeciw – i procedura co to powoduje itd. określają relacje wzajemne między tymi organami. Np. Jeżeli minister wydaje koncesje na wydobywanie kopalin – to z kim to uzgadnia itd.

3. Normy ustrojowe określają również sytuacje organów jst w sprawach działalności gospodarczej.

   Organy jst (gmin, powiatów, województw) i ich uprawnienia gdy idzie o ingerowanie w swobodę gospodarczą – np. zezwolenie na sprzedaż alkoholu przez wójta, burmistrza, prezydenta. Też ustalają ceny na usługi niektórych rodzajów. Polityka taryfowo-cenowa.

4. Organy jst same mogą występować w sytuacji przedsiębiorcy. Osadzenie ustrojowe jst w Polsce uprawnia te organy nie tylko do prowadzenia działalności regulacyjnej (określenia warunków na obszarze danej jednostki) ale jednostki st same zostały uprawnione do prowadzenia działalności gospodarczej i ich działalność jest nazywana GOSPODARKĄ KOMUNALNĄ (działalność gospodarcza gmin, powiatów i województw)

5. Normy ustrojowe określają relację między polskimi władzami publicznymi a władzami unii europejskiej (zwłaszcza Komisji Europejskiej). np. ustawa w sprawie udzielania pomocy publicznej. Warunki udzielania przedsiębiorcy pomocy ze środków publicznych! To też np. zwolnienie z podatków czy opłat czy ulgi podatkowe. W pewnych sytuacjach pomoc publiczna może być udzielona albo za zgodą odpowiedniego organu unijnego albo przez nie zgłoszenie przez ten organ sprzeciwu – zwykle musi być notyfikowana unii europejskiej bo pomoc publiczna narusza równość konkurencji. Np. Ustawa o wypłacie podwykonawcą autostrad wynagrodzenia, którego to wynagrodzenia podwykonawcy nie otrzymali w związku ze zbankrutowaniem głównych wykonawców. Ustawa, że otrzymają z budżetu państwa – to typowa pomoc publiczna.

Druga kategoria norm ustrojowych - normy które regulują ustrój przedsiębiorcy w dwóch wymiarach: a) to normy o ustroju przedsiębiorcy (kto może uzyskać status przedsiębiorcy, kiedy kto może uzyskać status przedsiębiorcy, np. czy każda osoba zagraniczna, kiedy można zatrudnić cudzoziemca itp.

b) i jak w pewnych sytuacjach wygląda organizacja wewnętrzna przedsiębiorcy (czasami przedsiębiorca nie ma w tym zakresie swobody – jakie organy muszą tam działać – czy przedsiębiorca może prowadzić tzw. działalność gospodarczą wtórną – czyli poza siedzibą – niektórzy nie mogą.

Ad. 2 Normy materialno prawne

Normy materialno prawne – określają sprawy (sytuacje) w których władze publiczne mogą władczo ingerować w swobodę rynku wewnętrznego (w działalność gospodarczą). Normy materialne to także normy które mówią o zasadach wykonywania i podejmowania działalności gospodarczej. Ale te normy też mówią o warunkach zawieszania działalności gospodarczej oraz warunki zakończenia działalności gospodarczej. Nie można skończyć działalności gospodarczej bez uwzględniania pewnych wymogów (np. spółkę kapitałową można zlikwidować dopiero po zakończeniu postępowania likwidacyjnego).

Normy materialno prawne – to normy określające uprawnienia władz publicznych oraz warunki podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności gospodarczej.

Ad. 3 Normy proceduralne

To normy określające postępowania administracyjne w sprawach wykonywania władztwa publicznego (licencje, pozwolenia, zgody, uzgodnienia itd.). 3 rodzaje takich postępowań administracyjnych:

1. Najczęściej postępowania te są poddane ogólnym regulacją: czyli KPA i ustawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

2. Procedury specjalne

3. Procedury odrębne

Ad. 2 procedury specjalne

W pewnych sprawach decyzje administracyjne – np. koncesji, zezwoleń (tego dotyczy zwłaszcza) – postępowania toczą się na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego ale dodatkowo zastosowanie SUBSYDIARNE (pomocnicze) mają regulacje specjalne (stąd procedury specjalne). Do postępowania przed np. prezesem regulacji energetyki – stosuje się w sprawie koncesji przepisy KPA ale pewne regulacje proceduralne są zawarte w ustawie prawo górnicze. Np. terminy, prawomocność decyzji, źródła dowodowe itp. – w tych przypadkach nie stosuje się KPA a przepisy ustaw specjalnych.

Ad. 3 procedury odrębne

Są też postępowania odrębne do których KPA nie ma w ogóle zastosowania .np. w sprawach komercjalizacji i prywatyzacji – zwłaszcza przedsiębiorstw państwowych – postępowania w sprawach zbywania mienia publicznego (zwłaszcza państwowego).

To co wyróżnia procedury administracyjne w ppg to szczególnie duży ładunek tzw. aspektów hybrydowych. Szczególne znaczenie tego postępowania spotykane w sprawach ochrony konkurencji i konsumenta. W dwóch aspektach to pojęcie powinno być rozważane:

1. Hybrydowy (czyli złożony charakter) w niektórych sprawach zwłaszcza w sprawach zakresu ochrony konkurencji i konsumenta – w postępowaniu stosuje się nie tylko przepisy procedur administracyjnych ale także przepisy KPC i KPK w tej samej sprawie! W celu jej załatwienia. Stwierdzenie naruszenia przez przedsiębiorcę pozycji dominującej na rynku albo stwierdzenie zmowy między przedsiębiorcami obliguje urząd do wszczęcia postępowania z urzędu np. wydanie decyzji w ogóle zakazujące wykonywanie działalności gospodarczej (procedura administracyjna jest również regulowana przepisami zaliczanymi do innych procedur).

2. Z postępowaniami hybrydowymi mamy do czynienia również wtedy, w tej samej sprawie że np. postępowanie w pierwszej instancji toczy się w trybie administracyjno-prawnym przed organem administracji publicznej natomiast postępowania skargowe (odwoławcze) toczą się przed sądami powszechnymi lub specjalnymi organami w trybie uregulowanym przez KPC lub w [trybie szczególnym?]. np. od decyzji prezesa urzędu zamówień publicznych (decyzja administracyjna) lub krajowej izby odwoławczej – służy skarga do [sądu powszechnego]

1. Funkcje państwa wobec gospodarki

   W naszym podręczniku (szału nie ma):

   1) policja gospodarcza

   2) reglamentacja gospodarcza

   3) organizowanie określonych przedsięwzięć
   makroekonomicznych

   4)aktywne wspieranie pewnych dziedzin
   gospodarki kraju

   5) zarząd mieniem publicznym

   inni:

C. Kosikowski	K. Strzyczkowski	H. Gronkiewicz -Walz
Funkcje rozumiane jako powinności państwa wobec gospodarki: 1. analiza i ocena funkcjonowania gospodarki, 2. projektowanie rozwoju makroekonomicznego, 3. kształtowanie struktury gospodarki, 4. tworzenie i utrzymywanie korzystnych warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, 5. reglamentacja oraz regulacja działalności gospodarczej, 6. kontrola i nadzór nad działalnością gospodarcza (policja gospodarcza).	1. policja gospodarcza 2. reglamentacja gospodarcza 3. regulacja, 4. nadzór gospodarczy, 5. kierownictwo gospodarcze 6. wspieranie gospodarki	1. f. regulacyjna 2. f. reglamentacyjna 3. f. nadzoru gospodarczego 4. f stymulacyjna

Opisze Gronkiewicz Walz bo najmniej:

1. f. regulacyjna – najdalej idąca, sfera władczej ingerencji państwa w gospodarkę , polegająca na objęciu określonego jej sektora kompleksową regulacja prawna. Szczególnie liczna ilość aktów indywidualnych w tym zakresie, wiążących przedsiębiorców w różnych aspektach działalności. Głęboka ingerencja w wolność gospodarczą jest uzasadniona szczególnym interesem publicznym oraz specyficznym stanem faktycznym. Działalność objęta regulacją prowadzona jest w sferze użyteczności publicznej , a za realizacje zadań odpowiada państwo. Działalność ta związana jest z utrzymaniem i obsług a infrastruktury oraz działalności polegającej na świadczeniu usług powszechnie dostępnych przez tę infrastrukturę szczególną regulacją prawna (np. prawo energetyczne) i powołaniu wyspecjalizowanego organu administracji powołanego do jej stosowania (np. Prezes Urzędu Regulacji Energetyki)- organy regulacyjne

2. f. reglamentacyjna- klasyczna funkcja przypisywana administracji gospodarczej, powiązana z ograniczaniem wolności gospodarczej w formie wiążących nakazów i zakazów, podporządkowanie określonego rodzaju działalności gospodarczej szczególnym wymogom związanym z jej podjęciem i prowadzeniem. Ograniczenia reglamentacyjne łączą się z wprowadzeniem szczególnej regulacji prawnej dotyczącej określonego rodzaju działalności , wraz z naruszeniem formalnych wymogów dopuszczających określony podmiot do jej wykonywania. Realizuje się już na płaszczyznach podejmowania i prowadzenia działalności – koncesje i zezwolenia (licencje i zgody)- decyzje administracyjne, stosuje się KPA!!!. Celem jest ochrona interesu publicznego zagrożonego w zw. z wykonywaniem konkretnej działalności i stanowią jedne z najważniejszych ograniczeń wolności gosp.

3. f. nadzoru gospodarczego – sprawowanie nadzoru nad korzystaniem z wolności działalności gospodarczej zawiera przeważający ilościowo zakres działań podejmowanych przez organy administracji. Funkcja nadzorcza obejmuje działania administracji polegające na powiązaniu kontroli ze stosowaniem środków władczych. Nadzór materialnoprawny – opiera się na środkach nadzoru , które przybierają postać władczych rozstrzygnięć. Koncepcja nadzoru wiąże się z zapewnieniem przez prawodawcę podmiotowi nadzorowanemu samodzielności. Natomiast nadzór istnieje o tyle o ile prawo przyznaje organom administracji kompetencje do stosowania środków nadzoru. (zakaz wykładni rozszerzającej). W momencie stwierdzenia uchybień organ stosuje środki przewidziane przez ustawodawcę, może tez ostatecznie wymierzyć sankcję np..kary administracyjne. Typy nadzoru gospodarczego:

I. Ochrona wartości związanych z funkcjonowaniem samego rynku (antymonopolowa)

II. Ochrona pozarynkowych wartości jak bezpieczeństwo, porządek publiczny, moralność publiczna czy ochrona środowiska.

+ policja administracyjna

III. Inne przypadki działania organów administracji w dziedzinie nadzoru nad wykonaniem przepisów ustaw mogących mieć istotne znaczenie dla prowadzenia działalności gospodarczej.

4. f stymulacyjna- polega na tworzeniu warunków prawnych i faktycznych, które skłoniłyby przedsiębiorców do zachowań zgodnych z celami, które administracja przyjmuje do realizacji ( mogą być nawet osiągane w sposób niewładczy). Oprócz nałożenia obowiązków określonego zachowania się drugą metodą wykorzystywaną przez władzę publiczną jest stworzenie warunków, w których jednostki własnej woli wybiorą pożądany kierunek działania. Przybiera ona postać różnych działań np. inwestycje publiczne, pomoc publiczna.

1. Zasady swoiste prawa publicznego gospodarczego

   Jest to inna, obok zasad prawa publicznego, grupa zasad ściśle publicznego prawa gospodarczego. Droga do ich identyfikacji prowadzi przez swoiste rozumowanie indukcyjne: konstatowanie trwałego w sensie historycznym występowania w prawie publicznym pewnych obszarów unormowań, co można stwierdzić, badając treść tego prawa i sposób, w jaki ingeruje ono w sferę życia gospodarczego. Unormowania te wynikają z przyjętych w danym społeczeństwie i w danym czasie wartości gospodarczych, społecznych, politycznych, których REALIZACJI PRZEZ WŁADZĘ PUBLICZNĄ OCZEKUJE SPOŁECZEŃSTWO i które WYZNACZAJĄ TREŚĆ POJĘCIA DOBRA PUBLICZNEGO I INTERESU PUBLICZNEGO. Wartości te są na tyle stabilne, że ich ochrona staje się trwale treścią tego prawa. Ta trwałość powoduje , że normatywną ochronę tych obszarów dobra publicznego przez prawo publiczne uznać można za zasady publicznego prawa gospodarczego. W ramach przeglądu zasad swoistych chodzi o ukazanie głównych obszarów APG, na których realizuje się zasada tworzenia przez prawo publiczne podstaw do urzeczywistnienia dobra publicznego. Są to więc z tej strony ujmując zasady niejako drugiego rzędu, pochodzące od przyjętej zasady głównej i przy innym podejściu można by je ukazać jedynie jako jej rozwinięcie i zastosowanie. Jednak wyróżnienie ich jako odrębnej grupy silniej uwidacznia swoistość norm APG na tle ogólnego prawa publicznego.

Swoiste zasady APG :

1) Zasada ochrony bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego realizowana za pomocą typowego zespołu środków prawnych i administracyjnych zwanych policją administracyjną. W PGP ochrona bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego oznacza -ochronę życia, zdrowia, mienia, środowiska przed zagrożeniami wynikającymi z wykonywania działalności gospodarczej. Zagrożenia te pochodzą z różnych źródeł i różny jest ich przedmiot. Współczesny rozwój cywilizacyjny powoduje że krąg ich źródeł się rozszerza stąd i obszar objęty policją administracyjną się poszerza – obok tradycyjnej policji sanitarnej, przemysłowej i handlowej; powstają nowe rodzaje np. policja ekologiczna. W PGP zwiększa się liczba przepisów zawierających nakazy i zakazy skierowane do podmiotów gospodarczych oraz liczba organów nadzoru i jego środków władczych. O trwałości i sile tej zasady świadczy zjawisko, że w tym obszarze prawa (w ujęciu historycznym) prawo się nigdy nie cofa, pewna dziedzina aktywności społecznej raz objęta systemem norm policyjnych pozostaje trwale pod ich działaniem.

2) Zasada ochrony prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej- jej realizację zapewnia reglamentacja gospodarcza, jako ogół środków podobnych do środków policyjnych, urzeczywistniana na różnych obszarach Cele reglamentacji jak i środki prawne do nich wiodące są bardzo zróżnicowane i zmienne, zależne od bieżących potrzeb, wynikających z sytuacji ekonomicznej, polityki gospodarczej, czy przyjętej koncepcji funkcjonowania rynku. Prawo reglamentacyjne podlega ustawicznym zmianom, niemniej jednak sama zasada jest niewątpliwie trwała i jest wyrazem nieuniknionego wkraczania państwa w sferę gospodarczą. Współcześnie funkcjonuję w polskim pg, a jej przejawami są wymienione w Konstytucji RP:

- ochrona konkurencji ( art. 76), - rozwijany w przepisach ustawy tzw. ustawy antymonopolowej, obszerny zbior nakazów i zakazów adresowanych di pewnego typu podmiotów gospodarczych i egzekwowanych za pomocą władczych środków nadzoru.

- ochrona pracy (art.65 ust. 5) – przepisy ustawowe dotyczące podstawy działań administracji publicznej w dziedzinie ochrony rynku [pracy i zwalczania bezrobocia

Bardzo szeroki obszar reglamentacji w formie koncesji i zezwoleń. Konstrukcje tej części PGP zasadzaj a się na ustaleniu w ustawie wyraźnych lub domniemanych zakazów pewnych zachowań i uchylania tych zakazów w drodze decyzji uprawniających - koncesji i zezwoleń. Motywy tych ograniczeń i ich uchylenia są bardzo zróżnicowane, różny jest też stopień związania prawem organów podejmujących te decyzje, ich trwałość i nadzór nad ich wykonywaniem.

3) Zasada ochrony zasobów narodowych : zasobów naturalnych i dóbr kultury. Ze względu na cele jakie jej przyświecają traktujemy ją jako wspólną, ale przedmiot ochrony i jej środki są zróżnicowane. Zasada ta nie jest swoista dla administracyjnego prawa gospodarczego, ale odnosi się do prawa administracyjnego powszechnego, jednak poszukiwanie i wydobywanie kopalin oraz obrót dobrami kultury jest przedmiotem działalności gospodarczej stąd w tej części w jakiej instytucje prawa geologicznego, prawa górniczego , prawa o ochronie dóbr kultury ograniczają wolność gospodarczą i wykonywania własności, stanowi realizacje tej zasady jako zasady PGP. Zastosowanie ma tu np.: w Ustawa Prawo Geologiczne i górnicze z 1994r, Ustawa o swobodzie prowadzenia działalności gospodarczej, Ustawa Prawo działalności gospodarczej, Ustawa o ochronie dóbr kultury z 1962r. Konstytucja RP.

4) Zasada ochrony interesow politycznych i gospodarczych państwa w stosunkach z zagranicą. Wyraża się ona w stworzeniu systemu zakazów, nakazów i pozwoleń w zagranicznym obrocie towarowym, są w tym liczne ograniczenia o charakterze policyjnym, mają one na celu:

- ochronę bezpieczeństwa publicznego,

- ochronę rynku krajowego (np. zakazy importu czy eksportu danych towarów, kontyngenty ilościowe),

- ochronę interesów politycznych państwa (embargo).

5) Zasada prawidłowego gospodarowania mieniem publicznym. Cały obszar wykonywania praw majątkowych państwa i innych podmiotów publicznoprawnych przez organy wladzy publicznej podlega ocenie wedlug kryteriów : legalności, celowości, gospodarności i rzetelności (art. 203 Konstytucji RP). Kryteria te są dla organu władzy publicznej dyrektywami działania, którymi powinien się kierować gospodarując mieniem publicznym, mając na uwadze dobro publiczne i majątkowe interesy podmiotu, który reprezentuje. Realizacja tej zasady jest przedmiotem obszernej sfery przepisów prawa finansowego- prawa budżetowego zwłaszcza, a także przepisów pokrewnych, np. prawo dotyczące inwestycji, zamówień publicznych, przetargów. Wszystkie one określają wzorzec zachowan dla organów władzy publicznej w tym obszarze i stanowią zarazem punkt odniesienia do działań kontrolnych i nadzorczych wobec organów gospodarujących tym mieniem.

1. Władztwo publiczne w administracji gospodarczej

   Władztwo publiczne – atrybut władzy publicznej polega na możności jednostronnego określania praw i obowiązków drugiego podmiotu jako uczestnika stosunku publicznoprawnego. Gdy treścią stosunku prawnego jest obowiązek podmiotu uznajemy, że władztwo publiczne podlega na możliwości stosowania przez organ władzy publicznej własnych środków przymusu do wyegzekwowania tego obowiązku. W materialnym prawie publicznym występują najczęściej organy administracji publicznej, władztwo publiczne przejawia się jako władztwo administracyjne. Władztwo administracyjne to instrument realizacji dobra publicznego, stwarzający mechanizmy ochrony praw wolności i interesów jednostek.

   Dwojaka rola organów władzy publicznej działających w oparciu o prawo publiczne:

1. Na podstawie upoważnień wynikających z norm powszechnie obowiązujących określają za pomocą aktów generalnych i indywidualnych szczegółowe obowiązki lub prawa jednostki

2. Sprawować nadzór nad przestrzeganiem przez jednostki ustalonych dla nich praw i obowiązków

   Prawo publiczne oprócz bezpośredniego tworzenia sytuacji jednostek jest podstawą i źródłem władztwa publicznego i jednocześnie regulatorem użycia jego instrumentu. Taka koncepcja mieścić się musi w ideowej, społecznej i politycznej koncepcji praw wolności obywatelskich, ponieważ ochrona wolności , równości, własności jednostek, jako podstawowych wartości nowoczesnego, demokratycznego i liberalnego społeczeństwa , stała się i pozostaje osią idei państwa prawnego. Różne instytucje publicznego prawa publicznego muszą również skupiać się na łagodzeniu i zrównoważeniu skutków konfliktu wartości sobie odmiennych.

Przejawia się także w zachowaniach tych podmiotów wobec siebie, poddanych nadzorowi ze strony organów administracji publicznej co do przestrzegania zasad ustrojowych. Wyznaczają praktykę działania podmiotów gospodarczych wobec organów państwa, gdy porządek prawny przyznaje podmiotom gospodarczym prawo domagania się od organów państwa podjęcia określonego zachowania czy powstrzymania się przed takim zachowaniem.

Władztwo administracyjne jest instrumentem, którego użycie w stosunkach prawnych z jednostką daje zdecydowaną przewagę woli tych organów nad wolą jednostki. Stwarza to konieczność ograniczenia swobody użycia tego instrumentu jedynie w przypadkach i warunkach określonych prawem. W braku upoważnienia do działania władczego organy adm. publ. mogą i powinny realizować dobro publiczne za pomocą innych środków. Dlatego tez przyjmujemy domniemanie, że administracja publiczna realizuje dobro publiczne w formach niewładczych, a wykorzystanie władztwa publicznego jest wyjatkiem od tego domniemania.

Normy prawa administracyjnego przekazują administracji publicznej uprawnienia do kształtowania statusu innych organów administracji publicznej (wykonywania funkcji administracji publicznej), podmiotów (jednostek) gospodarczych w stosunkach publicznoprawnych. Celem tego rodzaju aktywności może być przywrócenie po stronie adresata działalności tej administracji stanu pożądanego (postulowanego) przez ustawodawcę (policja, nadzór) lub ukształtowanie szczególne, indywidualne statusu adresata działalności administracji. Relacje między organami władzy publicznej i podmiotami działalności gospodarczej przyjmują zwykle charakter rozwiązań systemowych. Takie podejście ustawodawcy oznacza, że ingerencja państwa w sferę podmiotów działalności gospodarczej uzasadniona jest wartościami ogólnymi, wspólnymi dla państwa, a wyróżnionymi przez system prawny tego państwa.

Konstytucja RP- stanowi o zawieraniu zobowiązań prawnomiędzynarodowych przez państwo i inne podmioty oraz przyjmowanie ich do prawa wewnętrznego.

Konstytucyjne zasady działalności gospodarczej wskazują zarazem na administrację gosp. w znaczeniu organów publ., które otrzymały odpowiednie prerogatywy (kompetencje, obowiązki) zarówno co do stanowienia o interpretacji zasad działalności gospodarczej jak i ich ochrony.

Z wykładu :

Władztwo
To prawo tworzą normy prawne, które ustalają: kto, jakie władze są uprawnione do ingerowania w stosunki gospodarki rynkowej. Ppg charakteryzuje się cechą władczości. Normy te wskazują na kategorię władz publicznych uprawnionych do tej ingerencji – a więc do jednostronnego określania [sytuacji] podmiotów gospodarki rynkowej.
Cechy tego władztwa:
a) W ppg to władztwo może być nie tylko przejawem własnej inicjatywy organów administracji. Ale władztwo może też być przejawem inicjatywy samych podmiotów gospodarczych(tak jest nawet najczęściej). Władztwo nie zawsze jest wykonywane przez inicjatywę organów zaliczanych do władz publicznych – często to władztwo jest skutkiem inicjatywy adresatów władztwa (np. koncesji się nikomu nie narzuca – a koncesja jest aktem władczym! – koncesja w 7 przypadkach – trzeba wystąpić z wnioskiem – albo np. nie można mnie zmusić do sprzedaży alkoholu ;p muszę uzyskać zezwolenie – wójta burmistrza lub prezydenta – warunki wykonywania tej działalności są określone w zezwoleniu) (działalność prawna regulowana – spełnienie określonych warunków – znowu należy wystąpić takim wnioskiem). Władztwo – jednostronność działania ale inicjatywna regulacyjna nie zawsze pochodzi od samych władz, najczęściej występują podmioty które są zainteresowane prowadzenie działalności gospodarczej.
b) Nie zawsze jednostronność – element negocjacyjny! Decyzje reglamentacyjne – ich treść nie zawsze jest swobodną inicjatywą władzy publicznej. Element negocjacyjny bo prawo polskie dopuszcza kształtowanie treści aktu władczego w wyniku negocjacji. Może być kształtowana (ale nie zawsze) przez negocjacje – między organem wydającym władczo ustalającym warunki a adresatem takiego aktu. (np. Przy wydawaniu koncesji możemy negocjować zbywanie koncesji czyli przenoszenie prawa na inny podmiot- np. w prawie górniczym). Takie łagodzenie władztwa przez negocjacje.
c) istotna cecha wyróżniająca władczość to policyjny charakter tego władztwa. Do władztwa w ppg zaliczamy akty policji gospodarczej! Ale tylko te akty które są związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej (policji przemysłowej, ochrony środowiska itd.). Akty policji gospodarczej w sposób istotny kształtują władztwo w ppg. (np. Inspektor sanitarny poprzez nakaz czy zakaz może decydować o wstrzymaniu działalności gospodarczej itd.)

Akty policji gospodarczej są zawsze przejawem władztwa publicznego ale w związku z podejmowanie i prowadzeniem działalności gospodarczej – nie są wypreparowane nie mają autonomicznego znaczenia (tylko w związku z prowadzeniem dg)!
d)Kolejna specyfika władztwa: władcza ingerencja państwa w celu ochrony konkurencji na tzw. rynkach właściwych.
Pojęcie władztwa odnosi się także do ochrony konkurencji na rynkach właściwych – państwo ogranicza wolność gospodarczą w celu ochrony konkurencji. Konkurencja między przedsiębiorcami odbywa się przy udziale władczych form działania (np. uzgodnień itp). (np. łączenie się przedsiębiorców – wymaga zgłoszenia prezesowi UOKiK). Regulowanie działalności gospodarczej w celu ochrony konkurencji i konsumentów. [Władztwo to odnosi się do pewnych sytuacji albo jest ograniczane terytorialnie.] [Wrocław jest takim rynkiem właściwym! – rynek właściwy terytorialnie ograniczony itp.]
Możliwość władczego reagowania na sytuacje gospodarki rynkowej w celach ochrony konkurencji lub konsumentów. Klauzule abuzywne – czyli nadużywanie przez przedsiębiorcę pozycji dominującej i wtedy organy publiczne mają prawo ingerować w celu ochrony interesów konsumentów
e) Istotą władztwa publicznego w publicznym prawie gospodarczym jest wyróżnienie specjalnych grup norm prawnych nazywanych REGULACJAMI SEKTOROWYMI. Regulacje sektorowe tworzą te grupy norm prawnych, które ustalają odrębne, szczególne warunki podejmowania i wykonywania niektórych rodzajów działalności gospodarczej to jest: 1. Energetyka, 2. transport, 3.łączność, 4. gospodarka wodna, 5. poczta i 6. telekomunikacja (to są te podstawowe – ale inaczej też np. transport kolejowy itd.). W odrębny sposób od regulacji ogólnej regulowane są te określone sektory działalności gospodarczej – te sektory mają swoją odrębną sferę normatywną.
Skutkiem wyodrębnienia regulacji sektorowych jest utworzenie w ustroju administracji gospodarczej (odrębne prawo pocztowe itd.) specjalnych organów regulacyjnych. Organów odpowiedzialnych za kształtowanie szczególnych warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej.
Te organy w swoich kompetencjach skupiają drugi rodzaj prerogatyw: które kontrolują przestrzeganie tych szczególnych warunków oraz są to organy ochrony konkurencji przez przedsiębiorców wykonujących tego rodzaju działalność. Kompetencje tych organów odnoszą się tylko do tych przedsiębiorców co działają w zakresie tych działalności sektorowych: urząd regulacji energetyki, urząd komunikacji elektronicznej, urząd ochrony konkurencji i konsumenta itd. [Pole działania tych organów zawężone wyłącznie do właściwej działalności zaliczanej do działalności sektorowej.]

1. Nacjonalizacja w Polsce w latach 1944 - 1958.

   Z notatek z wykładów – prof. Kocowski, internetu, skryptów i podręcznika:

   Nacjonalizacja, czyli nabycie mienia publicznego w drodze przysporzenia z mocy prawa w związku z tworzeniem gospodarki państwowej, została dokonana na szeroką skalę po II wojnie światowej na mocy dekretów PKWN, Krajowej Rady Narodowej (KRN), a następnie ustaw Sejmu PRL.

   Akty nacjonalizacyjne dotyczyły :

   - nieruchomości ziemskich

   - gruntów warszawskich

   - przemysłu,

   Nacjonalizacja nieruchomości ziemskich i tzw. gruntów warszawskich:

   W latach 1944-1948 reformę rolną przeprowadzono w większości wypadków bez odszkodowania równego wartości rynkowej ziemi – majątki należące uprzednio do Niemców lub do zdrajców narodu, nie podlegały rekompensacie. W pozostałych przypadkach obiecano wypłatę comiesięcznej pensji - wysokością równej przeciętnej pensji urzędnika państwowego średniego szczebla.

   1. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dn. 6.IX.1944 dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej – znacjonalizowano część ziemi obszarniczej -nieruchomości ziemskie przechodziły na własność Państwa z mocy samego prawa. (akt wydano niezgodnie z ówcześnie obowiązującą Konstytucją kwietniową), na mocy tego dekretu państwo weszło w posiadanie wielu majątków ziemskich o rozległych powierzchniach wraz z mieniem ruchomym i przedsiębiorstwami przemysłu rolnego. Art. 2 ust. 1 lit. e dekretu o reformie rolnej stanowił szczególną podstawę przejęcia nieruchomości ziemskich. Zgodnie z nim zostały przejęte nieruchomości ziemskie stanowiące własność lub współwłasność osób fizycznych lub prawnych, jeżeli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, bądź 50 ha użytków rolnych, a na terenie województw poznańskiego, pomorskiego, śląskiego – jeśli ich rozmiar łączny przekraczał 100 ha powierzchni ogólnej, niezależnie od wielkości użytków rolnych tej powierzchni.

   2. Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dn. 12.XII.1944 o przejęciu niektórych lasów na własność Skarbu Państwa – (znacjonalizowano obszary leśne i majątki ziemskie), zgodnie z tym aktem prawnym nacjonalizacji podlegały lasy i grunty leśne większe niż 25 ha wraz z ruchomościami służącymi do prowadzenia gospodarstwa rolnego, przy czym, w myśl art. 1 ust. 3b nacjonalizacja nie obejmowała lasów i gruntów leśnych podzielonych prawnie i faktycznie przed 1 września 1939 roku na działki mniejsze niż 25 ha.

   3. Dekret Prezydenta KRN z dnia 26.X.1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze miasta stołecznego Warszawy tzw. Dekret Bieruta –, na mocy, którego właściciele nieruchomości warszawskich zostali pozbawieni prawa własności do gruntu, a wszelkie nieruchomości w granicach ówczesnej Warszawy przeszły na własność gminy, a następnie Skarbu Państwa. Założeniem dekretu było umożliwienie przeprowadzenia odbudowy stolicy. Tym samym aktem gwarantowano właścicielom możliwość uzyskania prawa własności czasowej lub prawa zabudowy; W praktyce okazało się jednak, że warszawiacy nie tylko stracili grunty ale również budynki znajdujące się na tych gruntach..

      Nacjonalizacja przemysłu:

      Ówczesne władze prowadziły również upaństwowienie podstawowych gałęzi przemysłu przez przejmowanie zakładów przemysłowych, handlowych i transportowych, fabryk i banków.

      Aktem mającym w tym zakresie podstawowe znaczenie była ustawa z dn. 3 I 1946 o przyjęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej. Mając jako cel: planową odbudowę gospodarki, zapewnienie Państwu suwerenności gospodarczej; podniesienie ogólnego dobrobytu, ustawa ta przewidywała dwa sposoby przejęcia na własność państwa przedsiębiorstw: bez odszkodowania i za odszkodowaniem (art. 2)

Bez odszkodowania

Za odszkodowaniem

Nacjonalizacji bez odszkodowania podlegały podmioty spełniające jednocześnie kryterium przedmiotowe i podmiotowe. I tak wedle kryterium przedmiotowego, podlegały jej przedsiębiorstwa: przemysłowe, górnicze, komunikacyjne, bankowe, ubezpieczeniowe, handlowe. Należące do –kryterium podmiotowe: Rzeszy Niemieckiej, byłego Wolnego Miasta Gdańsk, obywateli Rzeszy Niemieckiej i byłego Wolnego Miasta Gdańska z wyjątkiem osób narodowości polskiej lub innej przez Niemców prześladowanych, niemieckich i gdańskich osób prawnych z wyłączeniem osób prawa publicznego, spółek kontrolowanych przez obywateli niemieckich lub gdańskich albo przez administrację niemiecką lub gdańską, osób, które zbiegły do nieprzyjaciela. Nie podlegały temu przejęciu przedsiębiorstwa, które zostały zajęte czy skonfiskowane przez byłe władze okupacyjne, których wyzbycie się na rzecz innych podmiotów nastąpiło po 1.IX. 1939 r. pod wpływem groźby.

Przejęciu na własność Skarbu Państwa za odszkodowaniem podlegały przedsiębiorstwa górnicze i przemysłowe, z gałęzi gospodarki wyraźnie wskazanych w ustawie: kopalnie oraz nadania górnicze podlegające przepisom prawa górniczego, przemysł naftowy i gazu ziemnego z kopalniami, rafineriami, gazoliniarniami i innymi zakładami przetwórczymi oraz gazociągami, przemysł paliw syntetycznych, przedsiębiorstwa służące powytwarzania, przetwarzania, przesyłania lub rozdzielania gazu dla celów przemysłowych lub domowych, zakłady wodociągowe zajmujące obszar więcej niż jednej gminy, huty żelaza oraz metali kolorowych, przedsiębiorstwa przemysłu zbrojeniowego lotniczego oraz materiałów wybuchowych, koksownie, cukrownie i rafinerie cukru, gorzelnie przemysłowe, destylarnie, rafinerie spirytusu oraz fabryki wódek, browary o zdolności produkcyjnej powyżej 15000 hektolitrów rocznie, fabryki drożdży, młyny zbożowe o zdolności przemiałowej powyżej 15 ton zboża na dobę, olejarnie o zdolności produkcyjnej powyżej 500 ton rocznie, wszelkie rafinerie tłuszczów jadalnych, chłodnie składowe, wielki i średni przemysł włókienniczy , przemysł poligraficzny i drukarnie, przedsiębiorstwa komunikacji kolejowej i lotniczej, przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, telegraficzne i radiowe, inne przedsiębiorstwa zdolne zatrudnić przy produkcji na jednej zmianie więcej niż 50 pracowników z wyjątkiem robót budowlanych i instalacyjnych. Przedsiębiorstwa ww. , które stanowiły własność związków samorządowych, międzykomunalnych, spółdzielni albo związków spółdzielni nie podlegały nacjonalizacji.

Przejęcie za odszkodowaniem i bez odszkodowania miało charakter pierwotny, a wiec obejmujący wszystkie składniki przedsiębiorstwa wolne od zobowiązań i obciążeń w stosunku do osób trzecich ( z wyjątkiem wymienionych w ustawie). O przejęciu przedsiębiorstwa na własność Państwa orzekał właściwy minister, którego orzeczenie było ostateczne i nie podlegało zaskarżeniu.

Zgodnie z art. 7 ustawy za przejęte przez państwo za przejęte przez Państwo przedsiębiorstwa jego właściciel miał otrzymać odszkodowanie od Skarbu Państwa w terminie jednego roku, licząc od powiadomienia o prawomocnym ustaleniu jego wysokości. Odszkodowanie miało być wypłacane w papierach wartościowych, wyjątkowo w gotówce czy innych wartościach. Wysokość należnego odszkodowania miały ustalać specjalne komisje. W art.7 ust 5 i 6 była mowa o sposobie naliczania odszkodowania, i tak ust 5 nakazywał przy ustalaniu odszkodowania uwzględnić:

a) ogólne obniżenie wartości majątku narodowego,

b) czystą wartość majątku przedsiębiorstwa w dniu przejęcia go przez Państwo,

c) obniżenie wartości przedsiębiorstwa na skutek strat wojennych oraz strat, poniesionych w związku z wojną i okupacją przez przedsiębiorstwo w okresie od dnia 1 września 1939 r. do chwili przejęcia przedsiębiorstwa przez Państwo,

d) wysokość nakładów, dokonanych po dniu 1 września 1939 r.,

e) szczególne okoliczności wpływające na wartość przedsiębiorstwa (czas trwania koncesji, licencje itp.).

Natomiast w ust. 6.wskazywano, że szczegółowe zasady obliczania i sposób wypłacania odszkodowania ma ustalić Rozporządzenie Rady Ministrów. Rozporządzenie takie nigdy nie powstało, a obywatele polscy odszkodowań nie otrzymali. Czyli w praktyce odszkodowania według zasad powyższych nie zostały wypłacone. Jednakże po 1946 r. Polska zawarła sporo umów odszkodowawczych z państwami, których obywateli minie zostało znacjonalizowane, przewidujących globalne ryczałtowe odszkodowanie, tzw. umowy indemnizacyjne. Były to umowy bilateralne, w których ówczesne władze, zobowiązał się do zapłaty odszkodowań za przejęte mienie osób posiadających obywatelstwo obcego państwa lub osób prawnych należących do tych państw. Polska zawarła z 12 państwami i rządami umowy odszkodowawcze (indemnizacyjne), na mocy których przekazała środki pieniężne na rzecz roszczeń obywateli tych państw lub ich osób prawnych, których mienie uległo nacjonalizacji lub innego rodzaju przejęciu. Polska zawarła takie umowy z: Francją, Danią, Szwajcarią, Szwecją, Wlk. Brytanią, Norwegią, Stanami Zjednoczonymi, Belgią i Luksemburgiem, Grecją, Holandią, Austrią i Kanadą. Odszkodowania przyznane na podstawie tych układów były płacone z reguły w gotówce i w ratach, z wyjątkiem odszkodowania należnego Francji, gdzie w umowie przyjęto odmienną zasadę, na podstawie której odszkodowanie wypłacono w formie dostaw węgla kamiennego, oraz Norwegii, zgodnie z którą składniki majątku polskiego w Norwegii i norweskiego w Polsce zostały zużyte na rzecz wzajemnych roszczeń. Rząd polski przekazał określoną globalną kwotę pieniężną na zaspokojenie roszczeń rządom państw obcych, które przejęły na siebie całkowitą odpowiedzialność za wypłatę odszkodowań dla swoich obywateli i osób prawnych. Z chwilą wywiązania się z umowy przez obie strony Polska stawała się zwolniona w przedmiocie zaspokojenia roszczeń podmiotów uprawnionych. Istotną umów indemnizacyjnych była zasada, że przy spełnieniu przez stronę polską warunków zapłaty globalnej kwoty odszkodowawczej umowy te miały dla strony polskiej skutek zwalniający w przedmiocie zaspokojenia roszczeń podmiotów uprawnionych. Układy w sposób wyraźny przerzuciły odpowiedzialność strony polskiej na obce rządy.

W odniesieniu do przedsiębiorstw nie objętych ustawą z 1946 r. ich przejmowanie przez Państwo następowało w drodze późniejszych aktów prawnych o charakterze nacjonalizacyjnym, np.

• apteki – ustawa o przejęciu aptek na własność Państwa,

• banki, - nieznacjonalizowane banki nie zostały w zasadzie reaktywowane; natomiast tym bakom, których działalność uznano za zbędną dla gospodarki narodowej w oparciu o znowelizowane przepisy Prawa bankowego z 1928 r., cofano koncesje na funkcjonowanie, doprowadzając tym samym do ich likwidacji; nowe zasady o organizacji oraz funkcjonowania banków zostały określone przepisami dekretu z 25.X.1948r. o reformie bankowej,

  Przekształcenie środków produkcji w sferze stosunków własnościowych następowało także w procesie przejmowania od właścicieli prywatnych przedsiębiorstw w przymusowy zarząd państwowy, za zobowiązania podatkowe lub z innej przyczyny jak: zaginięcie właściciela czy niemożność ich uruchomienia na podstawie dekrety z dn. 16.XII.1918r. przedmiocie przymusowego zarządu państwowego. Stosownie do przepisów ustawy z dn. 25.II.1958 o uregulowaniu stanu prawnego mienia pozostającego pod zarządem państwowym, [przedsiębiorstwa te z wyjątkiem wyraźnie wskazanych w ustawie, przeszły na własność państwa, w stanienie wolnym od zobowiązań powstałych przed objęciem przedsiębiorstwa.

1. Konstytucja RP jako źródło prawa publicznego gospodarczego

Prawo administracyjne gospodarcze określamy jako grupę aktów prawnych, które normują relacje między administracją a publiczną, a podmiotami działalności gospodarczej. Źródła prawa tworzą akty prawne, które wyznaczają podstawy prawne sytuacji, zaliczonych do przedmiotu regulacji prawa administracyjnego gospodarczego. Tak określona dystynkcja źródeł prawa administracyjnego gospodarczego uwzględnia zakres przedmiotowy (przedmiot regulacji) tego prawa.

Administracja działa na podstawie i w prawa i w granicach prawa. Tym samym nie jest ona i nie powinna być kreatorem własnej sytuacji w sensie określania swojej pozycji w ustroju państwa. Poza zakresem uprawnień powinny również mieścić się kompetencje do stanowienia o jej pozycji wobec innych podmiotów czy to publicznoprawnych czy kształtujących swoje interesy z uwzględnieniem preferencji, przyjmowanych indywidualnie przez podmiot gospodarczy.

Ogólne zasady tworzenia prawa administracyjnego nie odbiegają od przyjętych w Konstytucji RP dla prawa polskiego. Oznacza to przede wszystkim, publiczna administracja gospodarcza jest związana w swojej działalności przepisami prawa. Art. 7 Konstytucji RP uzasadnia ten pogląd poprzez wskazanie, że administracja – w tym gospodarcza, powinna przestrzegać prawa co oznacza podejmowanie działań wyłącznie na podstawie i w granicach prawa (art. 7. -organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa). Konsekwencje przyjęcia ustawowej determinacji działań administracji gospodarczej i odniesienia tak ustalonej zasady do powszechnie obowiązującego porządku należy uznać za oczywiste i jednoznaczne. Akty ustawowe, w tym ustawa zasadnicza normują zasady działalności prawotwórczej administracji gospodarczej, ale muszą one mieć na uwadze przyjęte w ustawodawstwie zasady przestrzegania granic wolności gospodarczej.. Ponadto katalog źródeł prawa administracyjnego gospodarczego jest zbudowany na klasyfikacji, która Konstytucja RP odnosi do całego polskiego systemu prawa: konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia, prawo miejscowe (art. 87 ust 1). Katalog źródeł prawa administracyjnego gospodarczego ustalany na tle Konstytucji RP, pozwala zarazem na odniesienie się do jej postanowień przy ustalaniu hierarchii źródeł tego prawa. Najistotniejsze z nich wskazuje na ustawową (konstytucyjną) determinację postępowania podejmowanego w celu uregulowania stosunków między administracją a adresatami jej działań czy też podejmowanego przez nią w zakresie ochrony zasad wolności gospodarczej bez wskazywania na adresatów czynności prawnych. Przepisy konstytucyjne zaliczają sie do zakresu prawa administracyjnego gospodarczego, ujęto w nich bowiem zagadnienia, które niewątpliwie mieszczą się w przedmiocie regulacji tego prawa:

- zakres wolności gospodarczej,

- ustrój administracji gospodarczej,

- ochrona własności – w tym własności publicznej,

- swoboda podmiotów gospodarczych do zrzeszania się.

Mają one znaczenie dla zagadnień zaliczonych do przedmiotu prawa administracyjnego gospodarczego w tym znaczeniu, iż stanowią odniesienie do interpretacji zasad i treści stanowienia aktów pozakonstytucyjnych, stanowiących źródła tego prawa. Zasada wolności gospodarczej, wskazana w ustawie zwykłej, jest przecież charakteryzowana na tle odpowiednich postanowień konstytucji, a nie tylko regulacje swoiste, umieszczone w ustawie. Ustawa rozwija rozwiązania konstytucyjne (art. 22 -ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny)

Należy ponadto pamiętać, że zgodnie art. 8.Konstytucji jest ona najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Konstytucja jako źródło prawa powszechnie obowiązującego wiąże wszystkie organy władzy publicznej i wszystkich obywateli, a wiec również organy administracji publicznej oraz inne podmioty administracji. Normy Konstytucji nadrzędne znaczenie zarówno dla kształtowania podstaw prawnych funkcjonowania administracji. Konstytucja RP z 2.04.1997 r. zajmuje szczególne miejsce wśród źródeł prawa gospodarczego ponieważ określa fundamentalne regulacje prawne dotyczące podstaw ustroju gospodarczego Polski. Problematyka zagadnień gospodarczych dotyczy bezpośrednio art. 20 Ustawy Zasadniczej, który charakteryzuje model polskiej gospodarki „jako społeczną gospodarkę rynkową” oraz wskazuje na jej podstawy ekonomiczne i społeczne (art. 20. - społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej) Art. 21 Konstytucji ustanawia zasadę ochrony własności przez Rzeczpospolitą Polską. Konstytucyjne przepisy prawa gospodarczego publicznego określają:

-zasady prawa gospodarczego publicznego,

-kompetencje organów państwa w sprawach gospodarczych,

-prawa i obowiązki obywateli oraz instytucji prowadzących działalność gospodarczą.

1. Ustawy i rozporządzenia jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

USTAWA - akt o charakterze ogólnym, moc obowiązywania zaraz po konstytucji, akt prawa powszechnie obowiązującego. Ustawy uchwalane są przez Sejm i Senat w drodze procedury ustawodawczej, a następnie podpisywane przez Prezydenta RP. Podlegają kontroli Trybunału Konstytucyjnego w zakresie zgodności z Konstytucją. Materia przewidziana w Konstytucji do uregulowania w drodze ustawy nie może być normowana aktem niższej rangi. W czasie stanu wojennego zamiast ustaw Prezydent RP może na wniosek Rady Ministrów wydawać rozporządzenia z mocy ustawy.

Administracja działa na podstawie i w prawa i w granicach prawa, dlatego wykorzystywanie ustaw jako źródła PGP wynika za zasady legalizmu. Konsekwencje przyjęcia ustawowej determinacji działań administracji gospodarczej i odniesienia tak ustalonej zasady do powszechnie obowiązującego porządku należy uznać za oczywiste i jednoznaczne.

Akty ustawowe normują zasady działalności prawotwórczej administracji gospodarczej, ale muszą one mieć na uwadze przyjęte w ustawodawstwie zasady przestrzegania granic wolności gospodarczej, a także musi mieścić się w ramach wyznaczonej ustawowo pozycji administracji publicznej w prawie administracyjnym gospodarczym. Administracja jest uprawniona i odpowiedzialna za stanowienie prawa, ale nie powinna tworzyć „prawa dla siebie”. Problematyka samoistnej i prawotwórczej działalności administracji gospodarczej dotyczy najczęściej faktu wykraczania przez administrację poza zakres upoważnienia ustawowego – wychodzenia poza przedmiot regulacji lub przyjmowania aktu podstawowego pozornie tylko związanego z treściami regulacyjnymi z delegacją ustawową. Administracja jest źródłem swojej organizacji, gdy jej ustrój wewnętrzny kształtowany jest przez przyjmowane przez nią regulacje, ale nie stanowią one przejawów naruszenia prawa tylko wówczas, jeśli prawotwórcza działalność administracji wynika z upoważnienia ustawowego oraz mieści się w jego granicach. Akty prawa tworzone przez naczelne i centralne ograny administracji to treści, które powinny być regulowane zgodnie z delegacją ustawową, mieszcząc się w ramach wyznaczonej ustawowo pozycji administracji (władza wykonawcza). Organy muszą wykazać wyraźną kompetencje w ustawie, która upoważnia do wydania aktu podustawowego, poza wyraźną delegacją ustawową, ustawa powinna wyznaczać kierunek aktu wykonawczego tzn. zawierać dokładne wytyczne co w takim akcie ma się znaleźć.

Analiza aktów prawnych obowiązujących w zakresie prawa administracyjnego gospodarczego- zwłaszcza z uwzględnieniem zagadnień zaliczonych do przedmiotu jego regulacji prawnej prowadzi do wniosku, iż widoczny jest w jego aktach prawnych przejaw ustawowej dominacji w przyjmowanych regulacjach. Ponadto niektóre przepisy konstytucji ustalają wręcz wyłączność stosowania ustawy w określonych sytuacjach:

• art. 22. -ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny,

• art. 31.ust. 3-ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw,

• art. 64.ust.3- własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności,

Stąd wniosek, że działalność administracji gospodarczej oparta jest na ustawach, ponieważ ustawy regulują podstawowe problemy PGP( pozycje podmiotów gospodarczych, zasady ingerencji państwa, funkcje, środki formy działalności administracji gospodarczej).

Ustawodawstwo ustala dla administracji publicznej lub organów reprezentujących podmioty (jednostki) gospodarcze możliwości przyjmowania w aktach założycielskich (statutowych) rozwiązań, które określają status jednostek (także organów) wobec obowiązków (uprawnień) realizowanych na zewnątrz i w trybie przewidzianym dla postępowania zaliczonego do funkcji wykonywania administracji publicznej.

Postanowienia wskazane w ustawie zwykłej powinny być charakteryzowane na tle odpowiednich wskazań konstytucji (ustawa musi być zgodna z zasadami konstytucji). Ustawa rozwija rozwiązania konstytucyjne , ich charakterystyka stanowić powinna rozwinięcie przepisów konstytucyjnych i powinna być ujmowana i charakteryzować właściwe przepisy konstytucji.

ROZPORZĄDZENIE – akt normatywny niższego rzędu niż ustawa, wydawany przez naczelny organ władzy wykonawczej na podstawie konkretnego i szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, w celu jej wykonania.. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego. Jego celem jest wykonanie ustawy na podstawie upoważnienia, a upoważnienie to musi być wyraźne.

Reguła, iż instytucje przyjęte w akcie prawnym powinny być interpretowane na tle miejsca tego aktu w systemie źródeł prawa polskiego, jak też źródeł prawa określonej dziedziny, odnosi się do relacji aktów ustawowych i podustawowych. Źródłami prawa administracyjnego są również akty podustawowe- rozporządzenia, uchwały, zarządzenia. Posługiwanie się aktami podstawowymi dla regulacji spraw zaliczonych do przedmiotu regulacji prawa administracyjnego gospodarczego nie jest przy tym rysem charakterystycznym tego prawa. Ich miejsce jest w porządku polskiego systemu prawa może być natomiast charakteryzowane rozmiarami (zakresem) regulacji delegowanej na rzecz organów administracji publicznej ( zakresem spraw przekazanych do uregulowania) oraz technikami stanowienia prawa, które znajdujemy w treści norm aktów prawnych tej kategorii – np. co do rodzajów norm prawnych.

Ustawodawca korzysta w różnym stopniu z możliwości delegowania na rzecz administracji publicznej uprawnień do wydawania rozporządzenia (zakres spraw delegowanych). Jest rzeczą oczywistą, ze zakres ten jest determinowany miejscem ustawy w systemie aktów ustawowych prawa administracyjnego gospodarczego. Najczęściej ustawodawca w stosunkowo szerokim zakresie korzysta z delegacji, gdy ustawa odnosi się do regulowanej problematyki tylko do wartości dla niej zasadniczych (zasady prawne wprowadzające kierunki dalszej regulacji).

Związek aktów podustawowych z aktami ustawowymi widoczny jest zwłaszcza w treściach regulacyjnych; akt podustawowy powinien swoimi regulacjami wypełniać wytyczne ustawowe dotyczące treści regulacji (tj. podporządkować sie tym ustawowym wytycznym), które znajdą się w nim w związku ze sprawami przekazanymi do uregulowania. Zagadnienie to podlega kontroli ze strony Trybunału Konstytucyjnego co do zgodności z jego determinacją ustawową (rozporządzanie podlega badaniu zgodności z konstytucją i ustawą).

Rozporządzenia są aktami wykonawczymi do ustaw, które mogą być wydawane jedynie na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawy i w celu jej wykonania. Warunkiem prawidłowego upoważnienia jest wskazanie organu, który powinien wydać rozporządzenie wykonawcze (delegacja ustawowa), zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji), możliwe jest jednak łączne wskazanie dwóch i więcej organów, które powinny wspólnie wydać rozporządzenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego organ, który uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenia może ponosić odpowiedzialność konstytucyjną za niewykonanie spoczywającego na nim obowiązku.

Rozporządzenia mogą być wydawane przez (art. 92 Konstytucji):

• Prezydenta RP

• Radę Ministrów

• Prezesa Rady Ministrów

• Ministrów kierujących działem administracji

• Prezesów komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów

• Krajowa Radę Radiofonii i Telewizji

Upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia powinno zawierać:

• Wskazanie organu upoważnionego do wydania rozporządzenia

• Wskazanie, czy upoważnienie ma charakter obligatoryjny, czy fakultatywny

• Zakres spraw przekazanych do uregulowania

• Wytyczne dotyczące treści rozporządzenia

Przepisy ustaw oraz aktów wykonawczych (rozporządzeń) to przepisy ustawowe.

1. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa publicznego gospodarczego

Źródłem PGP jest są również akty prawnomiędzynarodowe, czyli umowy oraz orzecznictwo sądowe przyjmowane na tle rozwiązań tych aktów. Obowiązują one w wewnętrznym porządku prawnym, jeżeli mają charakter wiążący Polskę (art. 9 Konstytucji RP). Normy takich aktów zaliczamy zasadniczo do prawa wewnętrznego Polski , wypełniają one swoimi postanowieniami wewnętrzny porządek prawny – tak jak normy przyjęte na zasadach i w trybie określonym dla aktów ustawowych czy innych aktów prawnych (akty obowiązujące proprio vigore).

Pewna część aktów prawa wewnętrznego, zawierających unormowania zaliczone do prawa administracyjnego gospodarczego, została przyjęta w wyniku dostosowania prawa administracyjnego do wymagań ustanowionych w aktach prawnomiędzynarodowych (np. ustawa z 1999 r. odnosząca się do statusu w Polsce wojsk obcych na terytorium RP). Akty te obowiązują pośrednio w wewnętrznym porządku prawnym Polski przez dostosowanie jego treści do wiążących Polskę aktów prawnomiędzynarodowych.

Umowa międzynarodowa, oświadczenie woli dwu lub więcej podmiotów prawa międzynarodowego, wywołujące dla nich skutki prawne (prawa i obowiązki o charakterze międzynarodowym). Umowa międzynarodowa jest głównym źródłem prawa międzynarodowego. Normy dotyczące umowy międzynarodowej zostały zawarte w konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (1969). Stronami umowy międzynarodowej są państwa, a także np. organizacje międzynarodowe. Umowy międzynarodowe są podstawowym instrumentem regulującym stosunki międzynarodowe, ich liczba stale wzrasta, obejmują coraz więcej dziedzin życia społecznego.

Podmiotami umów międzynarodowych są państwa, które wykonują ich treść poprzez działanie upoważnionych do tego organów. Umowy są ratyfikowane (zatwierdzane) przez uprawniony organ państwowy i oznacza to ostateczną zgodę na związanie się państwa umową międzynarodową. Organem uprawnionym do ratyfikowania umów międzynarodowych w Polsce jest Prezydent RP. Jeżeli jednak umowy dotyczą:

• pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów wojskowych,

• wolności praw lub obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji,

• członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji międzynarodowej,

• znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym,

• spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja wymaga ustawy.

to ratyfikacja tych umów wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.

Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej zastosowanie jest uzależnione od wydania ustawy (art.91 ust. 1 Konstytucji)

Umowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową (art. 91 ust. 2 Konstytucji)

Ratyfikowane umowy międzynarodowe mogą dotyczyć:

• Zasad traktowania przedsiębiorców państw obcych

• Unikania podwójnego opodatkowania

• Tworzenia warunków sprzyjających rozwojowi międzynarodowej współpracy gospodarczej

• Integracji gospodarczej i liberalizacji obrotu gospodarczego

Przeważającą część porozumień dotyczących wykonywania zdań z zakresu administracji gospodarczej stanowią umowy nieratyfikowane, zawierane na szczeblu rządowym, ministerialnym, ambasadorów, a niekiedy nawet przez upoważnione terenowe organy administracji rządowej. Nie są one źródłami prawa w rozumieniu Konstytucji, a zawierają postanowienia wiążące państwa - strony. Za ich wykonanie odpowiadają odpowiednie organy administracji publicznej. Nieratyfikowane umowy międzynarodowe mogą regulować np. sprawy:

• Tworzenia wspólnych przedsiębiorstw państwowych,

• Wspólnych inwestycji gospodarczych,

• Przebiegu gazociągów, ropociągów, linii energetycznych i komunikacyjnych,

• Kontroli celnej, przejść granicznych, łączności, poczty, telekomunikacji, transportu , tranzytu, ochrony środowiska, współpracy gospodarczej regionów przygranicznych.

1. Akty prawa miejscowego jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

Źródłami prawa administracyjnego gospodarczego są również akty prawa miejscowego (akty terenowych organów administracji rządowej oraz akty jednostek samorządu terytorialnego, przyjmowane przez ich odpowiednie organy). Organami tymi są:

• sejmik województwa,

• wojewoda,

• organy administracji niezespolonej,

• rada gminy

I tak:

• sejmik województwa stanowi akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części; akty te podpisuje przewodniczący sejmiku województwa niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje je do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym

• podobnie akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części stanowią wojewoda oraz organy administracji niezespolonej

• wojewoda może również wydawać rozporządzenia porządkowe w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących- jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz do zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego

• rozporządzenia porządkowe wojewody ustanawiają na czas określony zakazy lub nakazy określonego w nich zachowania się, mogą też nakładać na obywateli danego terenu świadczenia o charakterze osobistym i rzeczowym

• rozporządzenia te są niezwłocznie przekazywane Prezesowi Rady Ministrów, marszałkowi województwa, starostom, prezydentom miast, burmistrzom i wójtom, na których terenie działania rozporządzenie ma być stosowane

• wchodzą one w życie na zasadach określonych w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych

• akty prawa miejscowego ustanowione przez wojewodę lub organy administracji niezespolonej uchylane zostają, w trybie nadzoru, przez Prezesa Rady Ministrów, jeżeli są one niezgodne z ustawami, lub aktami wydanymi w celu ich wykonania; mogą również zostać uchylone z powodu niezgodności z polityką rządu lub naruszenia zasad rzetelności i gospodarności

• organy pozostałych jednostek samorządu terytorialnego, obok samorządu województwa, mają prawo do stanowienia przepisów powszechnie obowiązujących na obszarze powiatu ( samorząd powiatowy, gminy ( samorząd gminny)- na podstawie i w granicach upoważnień ustawowych.

System tych aktów jest ustalony w przepisach Konstytucji RP(art.87 ust.2 oraz art. 94). Konstytucja charakteryzuje ich związek formalny i materialny z aktami ustawowymi (ustanawiane są „na podstawie i w granicach uprawnień zawartych w ustawie”). W tym więc sensie zaliczone są one do konstytucyjnego układu polskiego systemu prawa ; ich miejsce w tym systemie wyznacza Konstytucja RP.

Akty prawa miejscowego zaliczmy do źródeł apg, co pozostaje w związku z przedmiotem ich regulacji prawnej. Widzimy w nim problematykę, która mieści się w granicach, które odnoszą się do przedmiotu apg. Przesądzają o granicach wolności gospodarczej w pewnych – ustawowo wskazanych- rodzajach działalności gospodarczej (np. zasady wykonywania zarobkowego przewozu osób w komunikacji publicznej czy taksówkami). Charakterystyczne dla tych aktów jest ich obowiązywanie miejscowe, ograniczone do terytorium wyznaczonego obszarem działania danego organu ( jednostki samorządu terytorialnego). Ustawodawca dopuścił tym samym różnicowanie sytuacji podmiotów działalności gospodarczej w zależności od określonego terytorium. Zróżnicowanie to ma uzasadnienie w ustawowej determinacji działalności administracji publicznej - w tym jednostek samorządu terytorialnego, które działają w zakresie wykonywania funkcji administracji publicznej.

1. Uchwały Rady Ministrów i zarządzenia ministrów jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

Do źródeł prawa administracyjnego gospodarczego zaliczamy również uchwały Rady ministrów oraz zarządzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów. Mają one wprawdzie charakter wewnętrzny (art.. 93 ust.1 Konstytucji RP), co oznacza, że akty te obowiązują wyłącznie w układzie ustrojowym administracji publicznej (jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty). Ta cecha nie eliminuje jednak praktycznej możliwości wpływu uchwał czy zarządzeń na status podmiotu stosunku prawnego, który łączy ten podmiot z jednostką organizacyjną podległą organowi, który wydał uchwałę lub zarządzenie (w odniesieniu do zasady dostępu do administracji).

W omawianej grupie aktów normatywnych uregulowania odnoszą się do procedur wewnętrznych. Wprawdzie uregulowania takie nie mają znaczenia bezpośrednio dla sytuacji stron w postępowaniu administracyjnym czy wobec działań administracji publicznej regulowanej przez przepisy stojące poza rozwiązaniami prawnymi o postępowaniu administracyjnym. Konsekwencje przyjmowanych - zwłaszcza w formie zarządzeń – rozwiązań mogą jednak wywołać skutki w sferze organizacji postępowania prowadzące m. in. do jego uzupełnienia o czynności wewnętrznie (nieformalne układy postępowania administracyjnego). Skutkiem może być interpretacja, przyjmowana przez administrację publiczną, uprawnień do załatwienia sprawy poza terminem ustawowym 14 dni, ale w granicach dwóch miesięcy, co jest również przewidziane ustawowo. Sytuacja taka niewątpliwie może być zaliczona do obchodzenia prawa; w pewnych sytuacjach prawnych daje się ona kwalifikować jako naruszenie prawa w sensie sprzeczności zarządzenia (uchwały) z podstawą prawną – Konstytucją RP lub ustawą.

Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenie Prezesa Rady Ministrów i ministrów nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych czy innych podmiotów (art. 93 ust. 2 Konstytucji RP). Stanowisko to jest oczywiście aktualne w prawie administracyjnym gospodarczym. Jego interpretacja jest przyjmowana na tle ogólnej charakterystyki postanowienia art. 93 ust 2 Konstytucji RP, która jest aktualna w prawie polskim bez względu na treść regulacji (przedmiot regulacji uchwały (zarządzenia).

Ze skryptu:

• mają charakter wewnętrzny, tzn., że obowiązują jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu te akty (art. 93 ust. 1 Konstytucji)

• może wpływać na status podmiotu stosunku prawnego, który łączy ten podmiot z jednostka organizacyjną podległa organowi, który wydał uchwałę lub zarządzenie- zasada dostępu do administracji

• nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych czy innych podmiotów (art. 93, ust. 2 Konstytucji)

• część uchwał i zarządzeń nie ma charakteru aktów prawotwórczych, gdyż nie zawiera norm prawnych

• akty prawa wewnętrznego nie mogą zawierać norm sytuujących, a jedynie normy wskazujące

• uchwały i zarządzenia podlegają kontroli w zakresie ich zgodności z prawem powszechnie obowiązującym

• uchwały Rady Ministrów mogą być wydawane bez szczegółowego upoważnienia ustawy, są one wydawane na podstawie ogólnych norm kompetencyjnych.

• zarządzenia wydawane są na tylko podstawie upoważnienia zawartego w ustawie

• uchwały i zarządzenia nie mogą stanowić podstawy do wydawania decyzji administracyjnych, ale mogą one wpływać na treść decyzji ograniczając swobodę organu orzekającego

1. Rola norm sytuujących i wskazujących w prawie publicznym gospodarczym.

Regulacje prawne dopełniane są przez przyjecie odrębnych unormowań o charakterze szczególnym. Na tle klasyfikacji norm ze względu na sposób regulacji prawnej A. Chełmoński dokonał podziału norm apg na dwie grupy : normy sytuujące i wskazujące:

1. Normy sytuujące określają pozycje adresata przez wyznaczenie jego praw i obowiązków (sytuacja prawna)

• regulują zachowanie adresata w ustalonej hipotezie normy

• kwalifikują zarazem jego pozycję wobec innych podmiotów prawa admin. gosp., specyfikując jej elementy

• stanowią tym samym wzorzec odniesienia, który uwzględnia podmiot prawa w swoich zachowań - organ wykonywania funkcji administracji publicznej lub podmiot gospodarczy

• normę sytuującą stosuje wprost jej adresat, który znalazł się w normowanej sytuacji

• adresowana jest ona do właściwego organu administracji publicznej (organ wykonywania funkcji administracji publicznej) nawet wtedy, gdy skierowana została do podmiotu gospodarczego (regulację jego sytuacji prawnej)

• właściwe organy administracji publicznej są bowiem odpowiedzialne za analizę przestrzegania prawa przez podmioty gospodarcze. Tym samym ustawodawca stara się zachować zbieżność między dyspozycjami norm sytuujących prawa administracyjnego gospodarczego, rozłączenie wyodrębniając sytuację podmiotów gospodarczych i organów wykonywania funkcji administracji publicznej

1. Normy wskazujące ustanawiają interpretacje treści normatywnej przyjętej w normach sytuujących

• klasyczną postacią normy wskazującej jest norma ustanawiająca wytyczne co do regulacji, którą należy przyjmować w treści rozporządzenia

• występują one głównie w aktach wykonawczych, które precyzują regulacje ustawowe, dzięki temu umożliwiają one posługiwania się tymi aktami zwłaszcza przez administracje gospodarczą w stosunkach z podmiotami gospodarczymi

• zwykle jednak ustalane są one w regulacjach ustanawianych w stosunkach wewnętrznych między organami administracji publicznej

• ich celem jest nadanie określonej linii w rozstrzygnięciach (akty władcze) przyjmowanych przez organy administracji

• formalnie nie są one ujawniane na zewnątrz systemu administracji publicznej jako podstawa prawna, która determinuje zachowanie adresatów (zarządzenia, instrukcje, polecenia)

• nie podlegają też ocenie sądowej przez ocenę ich zgodności z treścią norm sytuujących

• stanowią swego rodzaju „podziemie” legislacyjne, tolerowane przez samą administrację. Pozostają poza sferą zainteresowania podmiotów, które są adresatami rozstrzygnięć przyjmowanych w aktach władczych administracji i nie są przywoływane w postępowaniach sądowych, inicjowanych w wyniku zgłaszania skarg na te rozstrzygnięcia. Zwykle nie są one objęte sferą świadomości skarżącego, że to one przesądzają o kształtowaniu stanowiska organu rozstrzygającego sytuacji skarżącego

• kontroli podlegają natomiast rozwiązania normatywne, przyjmowane w aktach wykonawczych z uwzględnieniem zgodności przyjętej regulacji z aktem wyższego rzędu (kontrola TK, rozporządzeń wobec ustawowej podstawy prawnej)

1. Prawo Unii Europejskiej w obszarze prawa publicznego gospodarczego

Notatki ze skryptów + wykład prof. Kieresa:

Unia Europejska posiada własne prawo gospodarcze ->EUROPEJSKIE PRAWO GOSPODARCZE, w odniesieniu do Wspólnot I Filaru -> WSPÓLNOTOWE PRAWO GOSPODARCZE, pamiętajmy, że unia składa się z 3 filarów, najważniejszym ze względu na prawo publiczne gospodarcze jest właśnie I filar-Wspólnoty Europejskie.

Polska w konstytucji przewidziała możliwość przeniesienia na postawie umowy międzynarodowej, kompetencji krajowych organów i tak właśnie jest w przypadku UE.

Obowiązuje w nim REŻIM wspólnotowy który wyraża się wspólnotowym prawem(również gospodarczym )

Wspólnotowe prawo w sferze wewnętrznej państwa powoduje SKUTEK BEZPOŚREDNI i PIERWSZEŃSTWO STOSOWANIA przed prawem krajowym

• zasadniczym zadaniem wspólnot jest ustanowienie RYNKU WEWNĘTRZNEGO poprzez 4 swobody

1. przepływu towarów,

2. pracowników i przedsiębiorczości,

3. świadczenia usług,

4. przepływu kapitału.

• wspólny rynek tworzony jest też poprzez wspólną politykę, próby ustanowienie Unii Gospodarczej i Walutowej. Ustalenia reguł konkurencji , harmonizacji prawa krajowego.

• celem unii jest m.in. popieranie gospodarczego i społecznego postępu, zatem wpływ na prawo publiczne gospodarcze jest widoczny

• w ramach unii/wspólnoty ważna jest harmonizacja praw państw członkowskich(ale tylko niektórych zagadnień do tych najważniejszych należą :wolność gospodarcza, ochrona konsumenta, rynek finansowy)

• Polska jako kraj Unii zobowiązała się do przyjęcia i przestrzegania prawa unii i związania się z całym dorobkiem UE zwanym jako acquis communautaire (dorobkiem wspólnoty), zatem prawo ue ma znaczący wpływ na prawo publiczne gospodarcze.

Regulacje apg składają się z dwóch grup aktów prawnych determinowanych wyłącznie wewnętrznym systemem prawa lub tworzonego pod wpływem inspiracji wspólnotowej:

• akty prawa pierwotnego (akty tworzące unię, traktatowe) i

• akty prawa wtórnego (dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, zalecenia i opinie) - są także źródłami prawa wewnętrznego Polski.

Są 3 zasady stosunku prawa unijnego do prawa wewnętrznego (wpływają na nasze apg):

• pierwszeństwa prawa unijnego – gdy mamy do czynienia z sytuacją gdzie są właściwe zarówno akty wewn. i unijne to stosujemy unijne, ale tylko w zakresie spraw gospodarczych.

• bezpośredniego stosowania prawa unijnego w wewnętrznym porządku prawnym

• bezpośredniej skuteczności.

1962 r. – Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawie Van Geng and LooS- trybunał uznał że prawo unijne tworzy odrębny korpus norm prawa międzynarodowego, które to normy rządzą stosunkami wyłącznie w stosunkach, relacjach występujących w tym ugrupowaniu integracyjnym.

1964 – wyrok w sprawie ENEL – w tej sprawie Trybunał stwierdził, że ten odrębny korpus norm prawnych idzie przed prawem wewnętrznym państw członkowskich (prawo pierwszeństwa). Sady rozstrzygające spory w razie stwierdzenia niezgodności ustawodawstwa wewnętrznego z unijnym muszą kierować się prawem ue. Każda władza nie tylko TUE ale też sądy państw członkowskich.

1968 – wyrok w sprawie Walt Wilhelm – zasada bezpośredniego stosowania prawa unijnego – jest adresowana do władz krajowych. Z zasady tej wynika, że władza krajowa regulując status przedsiębiorców w razie stwierdzenia kolizji między prawem wewnętrznym a prawem unijnym ma obowiązek bezpośredniego stosowania prawa unijnego.

1977 r. - Zasada bezpośredniej skuteczności – sprawa Simmenthal – w tym wyroku trybunał stwierdził, że relacjami między unijnym a wewnętrznym porządkiem prawnym (wtedy europejskie wspólnoty gospodarcze nie unia :P) Trybunał stwierdził że występowanie bezpośredniej skuteczności prawa unijnego w wewnętrznym porządku prawnym jest adresowana do sądów i innych podobnych władz rozstrzygających spory między przedsiębiorcami a władzami publicznymi.

Z zasady bezpośredniej skuteczności wynika, że sąd ma obowiązek uwzględnienia wniosków przedsiębiorcy o stosowanie przy rozstrzyganiu sporu prawa unijnego. (przedsiębiorca ma prawo żeby w jego sprawie było nie tylko stosowane prawo krajowe ale też prawo unijne ale jeżeli coś zostało podjęte przez prawo unii europejskiej).

Unia odnosi się przede wszystkim do spraw gospodarczych; przejawy:

1. problematyka wolnego handlu, 3 elementy:

-zniesienie granic celnych na wewnętrznym rynku
-wolność obrotu i świadczenia usług w zakresie importu
-wolność obrotu i świadczenia usług w zakresie eksportu,

1. unia celna prowadzenie wspólnej polityki celnej na zewnątrz- towary i usługi są poddane tym samym regulacjom co te wewnątrz, zniesienie granic wewnętrznych,

2. unia jako wspólnota gospodarcza- swoboda w poruszaniu się- każdy ma swobodę w podejmowaniu i prowadzeniu działalności gospodarczej, świadczenia usług- prawo niezbywalne; wolność gospodarcza -każdy ma prawo do podejmowania działalności gospodarczej, także samozatrudnienia, lub przez tworzenie odrębnych jednostek organizacyjnych (spółki, spółdzielnie i inne)-wyraz pozytywny; wyraz negatywny- zakaz (zwrot imperatywny) dla władz publicznych podejmowania działań dyskryminujących, ograniczających wolność gospodarczej, unia określa to mianem wolności przedsiębiorczości, zwłaszcza nie można dyskryminować oddziałów, agencji i firm

WOLNOŚĆ GOSPODARCZA (na tle prawa unijnego i krajowego)

Pojęcie wolności gospodarczej ujęte zostało w polskiej konstytucji jako KOMPONENT (jako element) społecznej gospodarki rynkowej.

Społeczna gospodarka rynkowa (art. 20 Konstytucji) – to trzy elementy konstrukcyjne tego pojęcia:

1) Szczególna ochrona własności prywatnej
2) Wolność gospodarcza
3) Solidarność, dialog i współpraca partnerów społecznych

Nie ma społecznej gospodarki rynkowej bez własności prywatnej i jej szczególnej ochrony (np. konstytucja: wywłaszczenie jako wyjątek).

Rola własności prywatnej w konstytucji jako element społecznej gospodarki rynkowej ujęta w aspekcie:

1) Pozytywnym – własność prywatna podlega szczególnej ochronie:

1. co oznacza, że uprawnienia płynące z prawa własności mogą być ograniczone lub też odejmowane w wyjątkowych ustawowo określonych sytuacjach. Sama konstytucja także przewiduje takie sytuacje np. przesłanki wywłaszcza nieruchomości.

2. Pozytywny aspekt kolejny przejawia się również w regulacjach prawnych że własność PRYWATNA ma stanowić o ustroju gospodarczym państwa. Własność prywatna ma mieć charakter dominujący.

3. Trzeci aspekt (element) – prywatyzacja – wzmacnianie własności prywatnej powinno odbywać się przez postępujące procesy komercjalizacji(wstęp do prywatyzacji) i prywatyzacji (to ma być proces nieustanny).

2) Negatywny wyraz ochrony własności prywatnej (czy znaczenia a nie ochrony:

1. Zakaz recydywy (powrotu) do dominacji mienia publicznego

2. Własność prywatna może być odejmowana właścicielowi tylko w przypadkach nadzwyczajnych określonych w ustawie.

wolność świadczenia usług- 2 aspekty

1. wolność przedsiębiorcy do ich świadczenia na terenie całej unii i

2. wolność do korzystania z usług bez względu na jego miejsce działania

usługi - każda działalność o charakterze zarobkowym, niezaliczana do działalności wytwórczej, budowlana, handlowa, zwłaszcza będzie to działalność rzemieślnicza, wolnych zawodów, handlowa zaliczana do usług

unia gospodarcza- na obszarze unii prowadzi się wspólną politykę gospodarcza harmonizowanie polityki w wybranych sektorach, nie jest ona domeną państw, (np. rolna, ochrona konsumentów i konkurencji, antymonopolowa)

Służy temu harmonizowanie prawa wewnętrznego. Odnosi się ona do przepisów prawnych zawarte w ustawach, aktach wykonawczych i decyzji(chodzi o te które zawierają przepisy pow. ob.,) np:

2 dyrektywy unijne w sprawie zamówień:

1. Zamówienia klasyczne- dostawy i usługi

2. Zamówienia sektorowe- transport, energetyka, poczta

Polskie prawo zamówień publicznych musi zawierać regulacje zgodne z nimi (to samo u nas co we Włoszech)

Doktryna imperatywnych wymogów ochrony interesu publicznego - jest reakcją na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego przed krajowym, prawo unijne dopuszcza jednak możliwość w systemach prawnych krajowych tworzyć regulacje ograniczające wolność gospodarczą tylko jeśli ma to służyć ochronie interesu publicznego. Przesłanki graniczeń te nie mogą stanowić przedmiotem uznania administracji, muszą one być jasne, jednoznaczne, konkretne, nadające się do bezpośredniego stosowania (art.31ust.3 -tam gdzie można ograniczać wolność gospodarczą- porządek publiczny... katalog zamknięty)

unia walutowa- nie ma jeszcze powszechnego odniesienia, wspólna polityka finansowa- kursy, procenty. Chodzi o zależność od banku centralnego unii.

SOLIDARNOŚĆ, DIALOG I WSPÓŁPRACA PATRNERÓW SPOŁECZNYCH

Dwa wyroki trybunału Konstytucyjnego z 2001 r. (2003?) – trybunał uznał że w ramach społecznej gospodarki rynkowej po pierwsze władze publiczne są odpowiedzialne za równomierne rozłożenie sutków negatywnych zjawisk gospodarki rynkowej (np. kryzysu gospodarczego) – jedni będą ją ponosili w mniejszym inni w większym stopniu – utworzenie komisji trójstronnej jeden ze skutków. Druga konsekwencja: władze publiczne mają prawo w sytuacjach nadzwyczajnych korygowania wolności gospodarczej (czyli jej ograniczanie). „Źródło” korygowania Art. 22

Art. 30 – konstytucji – stanowi o źródłach wolności gospodarczej oraz przesłankach jej ograniczania. Po pierwsze Godność osoby ludzkiej jest źródłem jej wolności (nie może osoba sama się pozbawiać godności). Ta godność jest niezbywalna, nienaruszalna i podlega pieczy władz publicznych. Dalej stanowi: że jednostka ma prawo do kierowania się swoją wolą w sposób samodzielny a jedyne ograniczenia to te które zostały prawnie ustanowione przy czym korzystanie z wolności przez jednostkę nie może naruszać wolności innych.

Ust. 3 art. 30 Konstytucji. 6 przesłanek uprawniających ustawodawcę do ograniczania wolności jednostki:

1) Bezpieczeństwo publiczne
2) Porządek publiczny
3) Ochrona środowiska
4) Zdrowie publiczne
5) Moralność publiczna
6) Prawa i wolności innych osób

Te przesłanki są jednocześnie źródłem konstrukcji ograniczeń wolności gospodarczej. Ustrojodawca (czyli ustawodawca konstytucyjny) dodatkowo wprowadził dodatkowo jedną 7 przesłankę jeżeli chodzi o ograniczenie wolności gospodarczej 233 ust. 3 Konstytucji:

Przewiduje się możliwość ograniczania wolności gospodarczej w przypadkach klęsk żywiołowych

Art. 22 konstytucji – też ograniczenia wolności gospodarczej – kształtuje imperatywne wymogi ochrony interesu publicznego – z niego wynika, że nie wystarczy usprawiedliwienie tymi 7 przesłankami materialnymi. Nie wystarczy stwierdzenie, że jest klęska żywiołowa itp. każda z tych 7 przesłanek usprawiedliwiająca ograniczenie wolności gospodarczej winna być uzasadniona szczególnymi wymaganiami interesu publicznego (sama klęska żywiołowa to za mało -> poza tym interes publiczny wymaga abyś zaprzestać działalności).

DRUGIE OGRANICZENIE – WYŁĄCZNIE W DRODZE USTAWY – nie w drodze aktów podstawowych.

Trzy wyroki TK z 2003 r. do art. 22 i jego relacji do art. 30 i 233:

1. Stwierdził po pierwsze: że rozporządzenie nie może poszerzać ustawowego katalogu przesłanek ograniczania wolności gospodarczej. Rozporządzenie może te przesłanki tylko precyzować

2. Ograniczenie ustawowe wolności gospodarczej może następować tylko w tzw. przypadkach DONIOSŁYCH. Nie bagatelnych.

3. Ograniczenie wolności gospodarczej winno mieć charakter proporcjonalny. Proporcjonalność oznacza, że:

   1. Po pierwsze: tylko dla ochrony interesu publicznego

   2. Tylko przy wyborze środka ODPOWIEDNIEGO dla ochrony tego interesu

   3. Stosowanie takiego środka odpowiedniego powinno być miarkowane, powinno być odpowiednie do zamierzonego celu (rezultatu który zamierza się osiągnąć).

Wolność gospodarcza w prawie Unii Europejskiej:

Prawo unii europejskiej nie posługuje się pojęciem działalności gospodarczej tylko pojęciem PRZEDSIĘBIORCZOŚCI! Synonimem dla działalności gospodarczej w pawie ue jest PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ – tylko w jednym przepisie traktatu Lizbońskiego (o funkcjonowaniu) znajdujemy pojęcie działalności gospodarczej to jest art. 75 traktatu. I traktat w tym przepisie używa tego pojęcia w odniesieniu do sankcji za działalność terrorystyczną (jedną z sankcji za uprawianie działalności terrorystycznej może być pozbawienie prawa do prowadzenia działalności gospodarczej itd.)

Wolność gospodarcza została odniesiona do 4 wolności:

1. Wolność przepływ osób

2. Wolność przepływu towarów (wolność handlu)

3. Kapitału (pieniądza)

4. Usług

Zasada bezpośredniego stosowania

Obowiązek przywoływanie aktów prawa unijnego w stosunkach z przedsiębiorcami, a także przed sądami państw członkowskich (prawo zwracania się do ETS o wydanie orzeczeń prejudycjalnych, wstępnych- wniosek o ustalenie kierunku rozstrzygnięć, np. czy wojewoda zlecając coś do załatwienia własnej jednostce organizacyjnej musi korzystać z pzp czy nie- prawo krajowe i unijne nie stanowi o tym- wyrok ETS nie musi.

Zasada bezpośredniego skuteczności

Normy aktów prawa unijnego kształtują prawa podmiotowe przedsiębiorców, może on się domagać ochrony swych praw, powołując się na regulacje unii.

Dyrektywy nie wywołują bezpośrednich skutków, one harmonizują, nie obowiązują wprost, określają cel jaki musi być osiągnięty przez prawo wewnętrzne, jednocześnie wskazują jak to zrobić, np. próg 14 tys euro przy zamówieniach publicznych, status spółki europejskiej (może zmieniać swą siedzibę bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego).

Rozporządzenia są aktami bezpośredniej skuteczności, nie potrzeba regulacji wewnętrznych. Z chwilą upływu vacatio legis obowiązują na całej unii.

Decyzje to akty wykonawcze które wiążą bezpośrednio, mogą mieć charakter indywidualny lub generalny, mają charakter instrukcyjny (np. Kontrola sanitarna)

Opinie mają charakter wewnątrz ustrojowy, organy organom unii je przesyłają, mogą też państwa się o nie zwracać

1962 rok- ETS w orzeczeniu „gent and loss” uznał, że normy prawa unii mogą mieć pierwszeństwo przed prawem wewnętrznym i obowiązują one sądy krajowe

1964-reguła endel- w sprawach uregulowanych przez prawa unijnego obowiązek władz krajowych dostosowania prawa wewnętrznego do prawa unii

1968-reguła walt wilhelm- przesłanki pozwalające władzom krajowym na odchodzenie od rozwiązań unijnych:

względy kontroli przedsiębiorców, ochrona wolności gospodarczej, rzetelność obrotu oraz ochrona konsumentów

1977-reguła zimentag- wskazał na sądy krajowe i ETS jako odpowiedzialne za ochronę praw podmiotowych przedsiębiorców przez uwzględnianie prawa unii

Prawotwórczy charakter orzeczeń (wyroków) TS Unii Europejskiej – formalnie wyroki TS dotyczą dwóch spraw:

1)  Spory między UE(zwłaszcza komisją) a państwami członkowskimi.
2)  Istotne dla miejsca orzecznictwa w systemie źródeł ppg – judykaty (orzeczenia) są również wydawane na tle stosunków prawa wewnętrznego – relacja między władzami publicznymi a przedsiębiorcami . orzeczenia te mają charakter PREJUDYCJALNY – prejudykaty. One są formą odpowiedzi na pytania prawne sądów krajowych. Wydawane na zapytania prawne sądów krajowych.  Takie spory które powstają na tle obowiązywania prawa unijnego. Sąd może zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału Luksemburskiego o wydanie kierunków rozstrzygnięcia w danej sprawie. Te prejudykaty wprawdzie wiążą sądy krajowe tylko w konkretnej sprawie ale zwykle trybunał sprawiedliwości UE kieruje się nimi także w swoich przyszłych orzeczeniach.

cztery orzeczenia, które na tle prawa europejskiego jeszcze Europejski Trybunał sprawiedliwości odniósł do wolności działalności gospodarczej – takie fundamenty!

1. Pierwsze rozstrzygnięcie w tej sprawie -Dassonville – reguła pierwsza – 1974 r. – zgodnie z tą regułą państwa nie mają prawa (ogólny zakaz!) wprowadzania jakikolwiek ograniczeń bezpośrednio bądź pośrednio dyskryminujących przedsiębiorczość na rynku krajowym. Reguła generalna zakazująca ingerencji w swobody przedsiębiorczości (zarówno dyskryminacja bezpośrednia i pośrednia). Zakaz dyskryminacja odnosi się WYŁĄCZNIE do sytuacji z elementem tras granicznym. Element trans graniczny oznacza występowania pierwiastka wspólnotowego. Z tej zasady 1) wynika odwrócona reguła wolności przedsiębiorczości – zakazy dyskryminacyjne odnoszą się tylko Do sytuacji z elementem trans granicznym, natomiast zasady dyskryminacyjne nie wiążą państwa co do własnych przedsiębiorców (nie odnosi się do własnych przedsiębiorców tego państwa). Co więcej to oznacza że państwo może ograniczać wolność własnych przedsiębiorców dyskryminując ich w stosunku do sytuacji przedsiębiorców innych państw. Np. sytuacja przedsiębiorców zagranicznych na obszarach specjalnych sfer ekonomicznych – znajdują się w sytuacji korzystniejszej niż przedsiębiorcy polscy w takiej samej sytuacji się znajdujący.

2. Dijon – od miasta we Francji – wynika z niej KLAUZULA PORZĄDKU PUBLICZNEGO – reguła DIJON która w orzecznictwie ETS wprowadzono 1978 r. – ta reguła niesie ze sobą tą klauzule. Klauzula porządku publicznego – z niej wynika następujące stanowisko TS Uni Europejskiej – ogólny zakaz dyskryminacji przedsiębiorców zagranicznych na rynku unijnym nie odnosi się do tzw. usprawiedliwionych interesów publicznych! Usprawiedliwione interesy publiczne – to zwrot normatywny! Traktatowy – dyrektywy też posługują się tym okresleniem! W pewnych sytuacjach prawo unijne uznaje, że usprawiedliwione interesy publiczne mogą podlegać ochronie nawet jeżeli ochrona tych interesów publicznych usprawiedliwionych niesie ze sobą dyskryminujące przedsiębiorców konsekwencje. [Interesy publiczne w pewnych sytuacjach są tak uzasadnione że można dyskryminować przedsiębiorców]. 4 następujące przypadki z niej wynikają (pewna oś), ograniczające ich wolność gospodarczą:

1. Względy kontroli podatkowej a nawet polityki podatkowej – np. strefy specjalnych stref ekonomicznych – przedsiębiorcy są zwolnieni z podatków i opłat róznego rodzaju głównie podatku od nieruchomości – względy kontroli podatkowej uprawniają ingerencję w sferę praw i wolności. Np. naruszenie prawa daninowego może usprawiedliwiać wprowadzanie pewnych procedur naruszających tajemnice przedsiębiorca

2. Względy ochrony konsumentów – przede wszystkim przepisy policyjne – specjalna ustawa (gdyby podać przykład legislacyjny) – USTAWA o ocenie systemu wyrobów 2007r! Mówi jak powinna wyglądać informacja o towarze wprowadzanym do obrotu! Najbardziej jaskrawy przykład w prawie policyjnym: zwłaszcza prawo sanitarne, epidologiczne, prawo ochrony środowiska.

3. Trzecia przesłanka: problematyka ochrony konkurencji. (względy ochrony konkurencji). Dwie ustawy: 2007 r. – o przeciwdziałaniu nieuczciwych praktyk rynkowych i [o ochronie praw konsumentów]. Usprawiedliwiają w ingerencje praw przedsiębiorców. Można domagać się zaniechania jak i podejmowania działań pozytywnych: np. podziału przedsiębiorcy na dwa odrębne podmioty

4. Ochrona zdrowia publicznego lub środowiska naturalnego – np. przepisy weterynaryjne np. ograniczenie przedsiębiorczości na obszarze chronionym wokół zakładu emitującego do gleby czy powietrza składniki szkodliwe – na obszarze specjalnych sfer chronionych.

• Każda ingerencja – musi mieć charakter usprawiedliwiony! – ustawodawca wewnętrzny musi wskazywać, odwoływać się do jednej z tych 4 przesłanek bo inaczej może być uznane za naruszające prawo europejskie

1. Gebhardt – od nazwiska przedsiębiorcy – związana z regułą porządku publicznego bo wymienia elementy konstrukcyjne środka prawnego ograniczającego wolność przedsiębiorczości w przypadkach usprawiedliwionych. Nie mogą być dowolnie konstruowane. Muszą:

1. Uzasadnione muszą być ochroną interesu publicznego a nie prywatnego

2. Środek musi przynosić ograniczenia PROPORCJONALNE do stopnia ochrony i treści ochrony interesu publicznego (nie strzela się do muchy z armaty :P)

   [To chyba dalej druga ale powiedział trzecia chyba ze jakąś minąłem]Proporcjonalność środka – środki muszą być odpowiednie do zagrożenia. Np. wprowadzam zakaz epidemiologiczny w jedne gminie to nie mogę na terenie całego państwa tego stosować

3. Środki muszą mieć charakter potencjalnie skuteczny – nie mogą być dowolnie wybierane. Organ musi usprawiedliwiać ingerencje skutecznością! Czyli eliminowaniem zagrożeń!

4. Muszą w takich sytuacjach być przewidziane instrumenty kontroli tych środków ingerencji.

   Jakimi środkami należy działać w celu realizacji ochrony dóbr wynikających [z klauzuli porządku publicznego ]

1. Reguła Bosmana (piłkarza Underrecht Bruksela – dzisiaj gra Wasilewski tam :D) – 1992 r. – Mark Bosman – zaskarżył rozstrzygnięcie federacji piłkarskiej belgijskiej – bo narusza regułę wolności przedsiębiorczości w aspekcie swobody przepływu pracowników na rynku europejskim. Wynikają z reguły Bosmana dwie zasady:

1. Wprowadzenie jakichkolwiek reguł dyskryminujących swobodę przepływu PRACOWNIKÓW nie jest dopuszczalne na rynku unijnym chyba, że służy ono ochronie usprawiedliwionych interesów publicznych. Zakaz generalny: NIE JEST DOPUSZCZALNE OGRANICZENIE. Np. ktoś przybywa z terenu gdzie jest epidemia to państwo ma prawo takiej osoby nie przyjmować. Albo zatrudnianie cudzoziemców. Ale Polacy byli objęci zakazem zatrudnienia bez zezwolenia właściwych organów: np. republika federalna Niemiec: wynikał z traktatu akcesyjnego (do roku 2011 państwa członkowskie – stare państwa miały prawo wprowadzania przez ten okres przejściowy ograniczeń zatrudniana polaków na swoim terytorium – mogli być zatrudniani ale za zgodą – stopniowo te ograniczenia były znoszone – dzisiaj nie ma poza szczególnymi przypadkami np. specyfika wykonywania określonego zawodu – np. nostryfikacja dyplomów lekarskich, spełnienia pewnych wymagać stawianych przez ustawodawstwo wewnętrzne np. członkiem zarządu banku w Polsce może być tylko osoba która posługuje się w określonym stopniu językiem polskim i to zostało zatwierdzone przez kogoś, zawody prawnicze.)

2. Zasada szczególna wynikająca z tej reguły: specyfika zawodu praw sportowca – kontraktowe wykonywanie sportu (na podstawie umowy cywilnoprawnej bez względu na to czy nazwana czy nie – u nas jest to umowa nienazwana) jest świadczeniem pracy! W przypadku umownego związania z jednostką sportową staje się on pracownikiem wiec odnoszą się do niego wszystkie reguły [wolności zatrudnienia pracowników]. Sportowcy których można potem sprzedawać ;p sportowiec zatrudniony w klubie sportowym jest takim samym pracownikiem jak każdy inny. Konsekwencje: po pierwsze: pracownik może odejść bez żadnej rekompensaty do innego klubu sportowego (po wygaśnięciu umowy) – klub żądał się rekompensaty za wyszkolenie tego zawonika. Po drugie: Nie można po wygaśnięciu kontraktu wiązać zawodnika warunkami utrudniającymi mu zatrudnienie u innego. To są rozwiązania dyskryminujące. Też piłkarz Ślaska Sebiastan Mila – do Lechii Gdańsk

1. Prawo pierwotne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

Notatki ze skryptów:

PRAWO PIERWOTNE:

- akty traktatowe (założycielskie)

- umowy bilateralne między Unią a innymi państwami (nie członkami)

Wg wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE te umowy wiążą każde państwo członkowskie.

Europejski Obszar Gospodarczy rozciąga prawo UE na 3 państwa EFTA (Norwegia, Islandia, Liechtenstein. Szwajcaria też jest w EFTA, ale na nią już nie), więc prawo UE obowiązuje w 27+3 państwach.

Wg orzecznictwa TS mamy 3 zasady dotyczące tego prawa:

1. zasada pierwszeństwa prawa UE

2. zasada bezpośredniego stosowania prawa UE

3. zasada bezpośredniej skuteczności prawa UE

i można się na nie powoływać w sporach sądowych.

Powyższe zasady wymyślono na podstawie reguł wykładni prowspólnotowej i autonomicznej.

Wykładnia prowspólnotowa: wykładnia prawa wewnętrznego musi uwzględniać zasady prawa UE: niedyskryminacji, konkurencyjności, równego traktowania, przejrzystości.

Wykładnia autonomiczna: normy prawa UE interpretuje się wyłącznie na tle norm pierwotnych i wtórnych UE.

1. Zasada pierwszeństwa = stosowanie tego rodzaju zabiegów interpretacyjnych, by w państwie obowiązywało prawo UE, konflikt między prawem UE, a prawem wewnętrznym musi być rozstrzygany na korzyść prawa wspólnotowego (Wyrok TK z 11.05.2005r - TK ustalił granice obowiązywania prawa UE w wewnętrznym porządku prawnym – nie może ono naruszać podstawowych wartości naszej Konstytucji, ani podstawowych funkcji regulacyjnych Konstytucji).

2. Zasada bezpośredniego stosowania – prawo pierwotne UE nie tylko kształtuje relacje między państwami członkowskimi i UE, ale może bezpośrednio obowiązywać w wewnętrznych porządkach prawnych – w relacjach wertykalnych (czyli państwo a przedsiębiorca), a w relacjach horyzontalnych (między przedsiębiorcami) w stosunkach obligacyjnych.

Istotne jest, by to prawo było dostatecznie konkretne i zrozumiałe, by dało się je bezpośrednio stosować.

Traktaty bilateralne zawarte przez UE mogą też obowiązywać w prawie wewnętrznym – jeżeli są wystarczająco konkretne i wynika z ich treści charakter imperatywny (wiążący) – w stosunkach wertykalnych państwo- przedsiębiorca oraz w stosunkach horyzontalnych między przedsiębiorcami jeżeli prawo wewnętrzne regulujące te stosunki jest niezgodne z prawem wspólnotowym

3. Zasada bezpośredniej skuteczności – po stronie przedsiębiorcy istnieje prawo podmiotowe domagania się od władzy sądowniczej stosowania prawa unijnego, a nie sprzecznego z nim prawa wewnętrznego lub do skierowania sprawy do rozstrzygnięcia przez TSUE w formie wyroku prejudycjalnego

Prawo pierwotne - to prawo wspólnotowe ustanawiane bezpośrednio przez państwa członkowskie, konstytuujące Wspólnoty. Pierwotne prawo wspólnotowe znajduje się na szczycie systemu prawnego WE.

Katalog źródeł pierwotnego prawa wspólnotowego obejmuje następujące akty prawne Wspólnoty:

• Traktat założycielski, ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, Paryż 1951,

• Traktat założycielski, ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej, Rzym 1957,

• Traktat założycielski, ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (obecnie Wspólnota Europejska), Rzym 1957,

• Przyjęte przez państwa członkowskie protokoły i oświadczenia załączone do traktatów założycielskich,

• Dalsze zmiany traktatów założycielskich (traktaty uzupełniające i rewidujące), szczególnie poprzez Traktat o ustanowieniu wspólnych organów, 1965

• Traktaty o przystąpieniu nowych państw członkowskich do Wspólnoty (Danii, Irlandii, Wielkiej Brytanii z dniem 1 stycznia 1973 r., Grecji z dniem 1 stycznia 1981 r., Hiszpanii i Portugalii z dniem 1 stycznia 1986 r., Austrii, Finlandii i Szwecji z dniem 1 stycznia 1995 r.)

• Jednolity Akt Europejski, zmieniający i uzupełniający traktaty o utworzeniu EWG, EWWiS i EURATOM -u, 1986,

• Traktat o Unii Europejskiej, Maastricht, 1992,

• Traktat, Amsterdam, 1999

Źródłami PPG są pierwotne i wtórne akty UE. Prawo pierwotne to akty traktatowe i umowy bilateralne (z państwami nieczłonkowskimi).

Akty traktatowe

Akty bilateralne zawarte przez UE wiążą wszystkie państwa członkowskie.

Regulacja prawna Europejskiego Obszaru Gospodarczego rozciąga prawo UE na państwa członkowskie EOG i 3 państwa EFTA (Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu) – Norwegię, Islandię i Lichtenstein. Szwajcaria, która także jest stroną Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu ma odrębnie uregulowania.

Prawo pierwotne jako źródło prawa publicznego gospodarczego – będą je tworzyć normy prawne zawarte w aktach zaliczanych do prawa pierwotnego, które normują relacje między administracją publiczną (organami wykonywania funkcji administracji publicznej) a podmiotami działalności gospodarczej (ograniczenie przedmiotowe).

Wykład:

1. Akty prawa pierwotnego

1. Akty (Normy) traktatowe : 1) traktat o Unii Europejskiej 2) traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (traktaty z Lizbony) (jak będziemy mówić o traktacie z Lizbony to mówimy o tym drugim) nie ma bezpośredniego zastosowania w prawie wewnętrznym państwa– wiąże tylko unię i państwa – zasada generalna)(ale orzecznictwo ETS a po przyjęciu traktatu Lizbońskiego Sąd Luksemburski (nie mylić ze Strasburgiem – to sąd praw człowieka i działa w systemie ustrojowym rady europy) trybunał sprawiedliwości uni europejskiej stopniowo uznawał traktaty założycielskie (w tym traktat o funkcjonowaniu) także za źródło prawa wiążące w stosunkach wewnętrznych! (mimo że z założenia mówi o relacjach między państwami a unią europejską). Stosunków wewnętrznych: stosunków między przedsiębiorcami a władzami publicznymi (tzw. stosunków wertykalnych – nie umowy między przedsiębiorcami!). Traktat może być źródłem praw przy ocenie tych stosunków przed sądami gdy(muszą być spełnione te warunki): PIERWSZY WARUNEK 1) państwo nie wykonało obowiązku implementacji aktu prawa unijnego do wewnętrznego porządku prawnego, która powinna być unormowana w świetle traktatu lub też państwo wprawdzie uregulowało sprawę przewidzianą do regulacji wewnętrznej przez traktat np. zagadnienie wolności gospodarczej – ale regulacja wewnętrzna jest sprzeczna z prawem traktatowym. (albo państwo nie uregulowało albo uregulowało niewłaściwie) DRUGI WARUNEK: 2) przepis traktatowy może być tylko wtedy stosowany w wewnętrznym porządku prawnym – gdy jest WYSTARCZAJĄCO KONKRETNY i jeżeli wynikające z przepisu traktatowego obowiązki nie budzą wątpliwości (jasne, precyzyjne i konkretne) np. art. 106 mówi o obowiązku wydawania przez państwa członkowskie przepisów antymonopolowych

2. Umowy międzynarodowe zawarte przez (kiedyś wspólnoty) Unię Europejską – Unia Europejska jest podmiotem prawa międzynarodowego bo jest organizacją międzynarodową – członek społeczności międzynarodowej – może zawierać umowy międzynarodowe – umowy takie wiążą również państwa członkowskie – fakt ten został potwierdzony w wyroku ETS z 1986 r. – wyrok ?Demi Rei? – akty traktatowe itd. Wiążą również państwa członkowskie – odnoszą się do zatrudniania na rynku europejskim obywateli Turcji – Niemcy kwestionowali przyjmowania na zasadach własnych obywateli – bo zawarta przez Unię umowa z Turcją – umożliwa zatrudnianie obywateli tureckich na szczególnych zasadach – trybunał uznał, że umowy międzynarodowe zawarte przez unię europejską są również wiążące dla państw członkowskich. UMOWA Z PORTO: zawarta między EWG (unią europejska) (1992 r.) a EFTA (Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu) – wykreowała tzw. europejski obszar gospodarczy – często w aktach unii europejskiej spotykamy określenie EOG. EOG – obejmuje obszar unii europejskiej (27 państw członkowskich) oraz 3 państw członkowskich EFTY – Norwegii, Islandia i Lichtenstein. Te trzy państwa zostały (ich terytorium) zostało objęte Europejskim obszarem gospodarczym. Szwajcaria nie przystąpiło do umowy z Porto. Szwajcaria a EWG – odrębna umowa. EOG – to nie tylko terytorium 27 państw. To oznacza, że ta dyrektywa obowiązuje takżę na terytorium tych trzech państw dodatkocyh. Oznacza WŁAŚCIWOSĆ MIEJSCOWĄ aktów unii europejskiej. Ona jest szersza niż … . ale akt Unii musi wyraźnie wskazywać. Jeżeli w akcie unii nie ma wzmianki o EOG to dyrektywa czy rozporządzenie obowiażuje tylko na terytorium tylko tych 27 państw członkowskich. (ostatnio przyjęte Rumunia i Bułgaria).

1. Prawo wtórne jako źródło prawa publicznego gospodarczego.

PRAWO WTÓRNE

1. dyrektywy – podstawowa forma tworzenia prawa UE. Nie obowiązuje bezpośrednio, wymaga transpozycji do wewnętrznych porządków prawnych poprzez ustawy.

Wg TS bezpośrednie stosowanie dyrektyw jest możliwe, gdy:

- państwo zmieniło ustawę, ale nie jest ona zgodna z treścią dyrektywy

- państwo nie wydało aktów implementujących dyrektywę

- coś, czego trochę nie rozumiem, a nazywa się teorią incydentalnych skutków horyzontalnych dyrektyw: można się powołać na dyrektywę w stosunkach obligacyjnych, gdy treść stosunku między przedsiębiorcami jest nie tylko wynikiem woli stron stosunku cywilnoprawnego, ale także była ukształtowana przez władze publiczne

2. rozporządzenia – akty normatywne UE bezpośrednio obowiązujące w prawie wewnętrznym, nie wymagają wydania ustawy

3. decyzja (Komisji Europejskiej) – źródło prawa w stosunku do 1 państwa

4. wytyczne (zalecenia) – akty o charakterze interpretującym do dyrektyw czy rozporządzeń

5. opinie – na wniosek zainteresowanego państwa, które zwraca się o interpretację ciążących na nim obowiązków

Prawo stanowione przez poszczególne instytucje Wspólnot, oparte na kompetencji udzielonej w pierwotnym prawie wspólnotowym. Katalog aktów prawnych, którymi mogą posługiwać się organy Wspólnot zawarty został w art. 189 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (obowiązuje także dla EURATOM - u) oraz w art. 14 Traktatu ustanawiającego EWWiS. Katalog ten zawiera określone rodzaje aktów prawnych - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie - którymi mogą się posługiwać Rada i Komisja. Każda z kategorii aktów prawnych wydawanych przez organy Wspólnot pozwala na osiągnięcie określonych celów. Akty te różnią się charakterem, mocą obowiązującą, sposobem uchwalenia i służą realizacji różnych zadań. Organy Wspólnot (Rada Unii Europejskiej i Komisja Europejska) są w wydawaniu aktów prawnych związane postanowieniami traktatów założycielskich, przewidujących dla każdego rodzaju sprawy wydanie konkretnego aktu prawnego.

Prawo wtórne UE – dyrektywy, rozporządzenia, wytyczne, opinie.

Dyrektywa jest podstawową formą tworzenia prawa UE, która obowiązuje bezpośrednio w porządkach prawnych państw członkowskich; obowiązuje przez ustawy.

• dyrektywa jest wydawana wówczas, gdy istnieje możliwość użycia łagodniejszego instrumentu niż rozporządzenie, by osiągnąć w określonym czasie jakiś cel integracyjny;

• dyrektywy wydawane są najczęściej w sytuacji harmonizacji prawa;

• dyrektywa ma charakter wiążący, ale nie ma charakteru normatywnego;

• dyrektywa wiąże tylko cd. celu dla każdego państwa członkowskiego, do którego jest skierowana;

• dyrektywa nie zawiera norm prawnych, wymaga jedynie, aby adresaci podjęli konieczne środki do osiągnięcia określonego w dyrektywie celu (obowiązuje wyłącznie adresatów);

• adresatami dyrektyw są wyłącznie państwa członkowskie, które zobowiązane są do wydania w określonym terminie przepisów krajowych odpowiadających treści dyrektywy;

• państwu członkowskiemu pozostaje możliwość wyboru charakteru aktu prawnego, wydawanego w celu wykonania dyrektywy - może on mieć charakter normatywny i administracyjny ("wybór formy i metod");

• dyrektywy wchodzą w życie po implementacji przez państwa członkowskie;

• po realizacji dyrektywy (prawidłowej i całkowitej) władze państwowe powinny dokonywać wykładni przepisów krajowych w jej świetle;

• w dyrektywach zwykle ustala się termin, w ciągu którego państwa członkowskie musza przedsięwziąć niezbędne środki do ich realizacji;

• kontrola wykonywania postanowień dyrektyw należy do Komisji Europejskiej, która może skierować skargę do Trybunału Sprawiedliwości (jeśli stwierdzi, że państwo, do którego dyrektywa została skierowana nie realizuje jej) oraz do sadów poszczególnych państw członkowskich;

• dyrektywy nie są jednorodną grupą aktów prawnych - wyróżnia się dyrektywy koordynacyjne i harmonizacyjne (zbliżające ustawodawstwa poszczególnych państw członkowskich);

• wszystkie obowiązujące normy prawne organów wspólnotowych (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje) muszą zawierać uzasadnienie, podawać, na czyich propozycjach się opierają i jakich zasięgnięto opinii obligatoryjnych. Brak takich zapisów może być przyczyną unieważnienia aktu prawnego z powodu naruszenia istotnych przepisów formalnych;

• dyrektywy, które są skierowane do wszystkich państw członkowskich i dyrektywy wydane w procedurze z art.189b Traktatu Rzymskiego muszą zostać opublikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnoty. Nie muszą być publikowane dyrektywy skierowane do pojedynczych państw członkowskich.

Wyrok Ywonne de Duyn - dopuszcza stosowanie dyrektyw bezpośrednio gdy państwo wykonało dyrektywę, ale zmiana ustawy jest niezgodna z dyrektywą, gdy państwo nie wykonało dyrektywy i na wypadek incydentalnych skutków horyzontalnych (TSUE dopuszcza wyjątkowo gdy treść stosunku nie jest tylko wynikiem woli stron, ale była też kształtowana przez odpowiednie władze państwowe). Wyrok Foster wymienia podmioty, organy państwa, które mogą wpływać na stosunki umowne: organy administracji publicznej, organy nadzorowane lub kontrolowane przez organy władzy publicznej, podmioty które dysponują uprawnieniami wykraczającymi poza normalne kompetencje. Wyrok Fratelli Constanzo – władzą sądowniczą są sądy oraz inne podmioty, w których sytuacji występują i niezależność i niezawisłość.

Rozporządzenie jest aktem normatywnym UE bezpośrednio obowiązującym w prawie wewnętrznym, nie wymaga wydania ustawy.

• rozporządzenie jest wydawane wówczas, gdy wymagane jest scentralizowane zarządzanie Wspólnotami;

• rozporządzenie zawiera normy prawne powszechnie obowiązujące;

• rozporządzenie jest regulacja generalną i abstrakcyjna;

• adresatami rozporządzeń są zarówno państwa członkowskie jak i obywatele;

• rozporządzenie jest wiążące we wszystkich swoich częściach (różni się tym od dyrektywy, która jest wiążąca tylko cd. celu);

• rozporządzenie obowiązuje bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich i nie wymaga wewnatrzpaństwowego aktu transformacji;

• wszystkie obowiązujące normy prawne organów wspólnotowych (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje) musza zawierać uzasadnienie, podawać, na czyich propozycjach się opierają i jakich zasięgnięto opinii obligatoryjnych. Brak takich zapisów może być przyczyną unieważnienia aktu prawnego z powodu naruszenia istotnych przepisów formalnych;

• rozporządzenie musi być opublikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich i nie wymaga ogłoszenia zgodnie z przepisami prawa krajowego;

• wchodzi w życie z reguły 15 dni po publikacji ( o ile ich ostatni artykuł nie określa daty wejścia w życie, obowiązują od 20 dnia po ich opublikowaniu).

Decyzja jest skierowana do określonego państwa.

• decyzje służą często do rozstrzygania różnego rodzaju kwestii związanych z funkcjonowaniem wspólnego rynku rolnego, a także z harmonizacją innych sektorów polityki gospodarczej;

• decyzje mają charakter konkretny i indywidualny;

• decyzje nie mają cech prawotwórczych;

• decyzje obejmują we wszystkich swoich częściach tylko tych, do których są skierowane;

• adresatami decyzji mogą być państwa członkowskie lub osoby fizyczne i prawne. Rada Unii Europejskiej kieruje swe decyzje do państw członkowskich, a Komisja Europejska także do osób fizycznych i prawnych;

• decyzje obowiązują bezpośrednio w państwach członkowskich i wobec adresata indywidualnego;

• wszystkie obowiązujące normy prawne organów wspólnotowych (rozporządzenia, dyrektywy i decyzje) musza zawierać uzasadnienie, podawać, na czyich propozycjach się opierają i jakich zasięgnięto opinii obligatoryjnych. Brak takich zapisów może być przyczyną unieważnienia aktu prawnego z powodu naruszenia istotnych przepisów formalnych;

• decyzje wchodzą w życie po dostarczeniu ich adresatowi (decyzje podejmowane w pojedynczych przypadkach) lub (w innych przypadkach) po obowiązkowym opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot;

• decyzje nakładające na adresatów (osoby fizyczne i prawne) określone obowiązki stanowią tytuł egzekucyjny (wykonywane są zgodnie z procedurą kraju członkowskiego, którego obywatelem jest osoba fizyczna lub na terenie którego ma siedzibę osoba prawna).

Wytyczne (zalecenia) to akty o charakterze interpretacyjnym, zawierają dyrektywy interpretacyjne w stosunku do innych źródeł

Opinia- odpowiedź na wniosek zainteresowanego państwa.

• opinie nie posiadają mocy prawnie wiążącej;

• opinie są formą wyrażenia stanowiska przez organy Wspólnot, do którego adresaci nie mają obowiązku się stosować, którego realizacja z prawnego punktu widzenia zależy od uznania adresatów;

• opinie są instrumentem oddziaływania na Wspólnoty i na ich państwa członkowskie w procesie realizacji zadań wytyczonych przez traktaty założycielskie;

• opinie nie są uchwalane w drodze procedury ustawodawczej obowiązującej dla rozporządzeń i dyrektyw;

• brak opinii jest istotnym naruszeniem procedury decyzyjnej;

• adresatami opinii mogą być państwa członkowskie WE, osoby prawne i fizyczne ich prawa wewnętrznego oraz inne organa Wspólnot.

• wśród opinii można wyróżnić: tzw. opinie umotywowane - formułowane przez Komisję w celu skierowania do państwa naruszającego prawo wspólnotowe; opinie zwykłe - prezentujące określone poglądy i zawierające informacje ( opinie wydawane przez Parlament i inne gremia wspólnotowe);

• opinia jest środkiem prawnym, który najczęściej jest stosowany w postępowaniu wewnętrznym - między organami Wspólnot.

Wyrok NSA z 2008r. – przedsiębiorca może wnosić o wznowienie postępowania, ale jego przedmiotem może być tylko sytuacja gdy niezgodność prawa polskiego i unijnego odnosiła się do czasu po 01.05.2004r., a nie jest brana pod uwagę przed przystąpieniem Polski do UE.

Wyrok NSA z 2009r. - zasada uprzywilejowanych korzyści- jeżeli prawo polskie jest niezgodne z prawem UE sąd ma obowiązek przy rozstrzyganiu konkretnego wypadku stosować prawo korzystniejsze dla strony

Prawo wtórne jako źródło prawa publicznego gospodarczego – będą je tworzyć normy prawne zawarte w aktach zaliczanych do prawa wtórnego, które normują relacje między administracją publiczną (organami wykonywania funkcji administracji publicznej) a podmiotami działalności gospodarczej (ograniczenie przedmiotowe).

WYKŁAD –prof. Kieres:

2) Akty prawa wtórnego czyli prawo pochodne. Akty czerpiące swoją moc prawną z aktów traktatowych. Wydawane na podstawie aktów traktatowych:

a) Dyrektywy –Akt właściwego organu unii europejskiej, który bezpośrednio nie obowiązuje w wewnętrznym porządku prawnym. Wymaga transpozycji czyli wydania ustawy. Nawet jak zawierają szczegółowe przepisy. Ustawa o zamówieniach publicznych – recepcja prawa unijnego do polskiego porządku prawnego. Wyznacza kierunki legislacji wewnętrznej – mówi jakie sprawy i w jaki sposób powinny być uregulowane – ale szczegółowe regulacje należą do państwa. Państwo które nie wykonuje tego obowiązku może być postawione przed TUE to wtedy ponosi odpowiedzialność finansową. Wyroki trybunału UE – wyroki które przyznają bezpośrednie obowiązywanie dyrektyw gdy ustawodawca jest w zwłoce. Możliwość bezpośredniego obowiązywania dyrektyw w prawie wewnętrznym (ale dyrektywa musi być wystarczająco konkretna a obowiązki nałożone na państwo nie mogą budzić kontrowersji)

b) Rozporządzenia – są aktami organów Unii europejskiej (najczęściej Komisji) które wywołują bezpośrednie skutki prawne w prawie wewnętrznym – obowiązuje tak jak ustawa wchodzi do wewnętrznego porządku prawnego – do obowiązywania rozporządzenia nie jest potrzeba jakakolwiek [implementacja]. Np. komisja europejska w formie rozporządzeń (dwóch) uregulowała problem tzw. procedur spornych w zamówieniach publicznych czyli zasady rozstrzygania sporów pomiędzy … . tzw. wartości progowe – wartości zamówień publicznych do których stosuje się Unijne prawo zamówień publicznych np. przy robotach budowlanych około 5 milionów euro. [U nas wartość progowa jedna 14 tys.]

c) Opinie (zalecenia) – są aktami prawnymi które mają charakter wyjaśniająco interpretacyjny. Państwo może zwrócić się do komisji o sporządzenie wyjaśnień dyrektywy czy rozporządzenia. [też wytyczne to to samo?]

d) Decyzje – akt w zasadzie indywidualnym – jednostronnie rozstrzyga o sytuacji państwa w konkretnej sytuacji – np. decyzja o zwrocie określonej kwoty do Unii Europejskiej. Czemu źródło publicznego prawa gospodarczego? Bo decyzje mają charakter PRECEDENSOWY – są źródłem podobnych rozstrzygnięć w przyszłości. Są źródłem podobnych rozstrzygnięc w podobnych sprawach.

1. Dorobek prawny wspólnotowy (acquis communautaire) a prawo publiczne gospodarcze

Acquis communautaire (fr. "dorobek wspólnotowy", czyt. aki komünoter) – dorobek prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej, obejmujący wszystkie traktaty założycielskie i akcesyjne oraz umowy międzynarodowe je zmieniające (tzw. prawo pierwotne), przepisy wydawane na ich podstawie przez organy Wspólnot (prawo wtórne), umowy międzynarodowe zawarte przez Wspólnoty i Unię Europejską, orzecznictwo TSUE i Sądu Pierwszej Instancji, a także deklaracje i rezolucje oraz zasady ogólne prawa wspólnotowego. Obowiązkiem każdego państwa wstępującego do Unii Europejskiej jest wprowadzenie acquis communautaire do własnego systemu prawnego.

Acquis communautaire po zawężeniu przedmiotu regulacji do norm regulujących relacje między administracją publiczną a podmiotami działalności gospodarczej stanowić będzie „unijne prawo publiczne gospodarcze”. Wpływ tak utworzonego systemu normatywnego prawa publicznego gospodarczego na adresata norm będzie zróżnicowany w zależności od rodzaju aktów prawnych stanowiących dorobek prawny UE, a więc ich mocy obowiązującej, wpływu na system prawny państw członkowskich UE, konieczność i sposób implementacji tych aktów, czy też cechę bezpośredniego stosowania.

Po ludzku mówiąc acquis communautaire to jest całe prawo Unii Europejskie, wszystko co się tam wytworzyło. Należy odnieść to „wszystko” do prawa publicznego gospodarczego, którego przedmiotem jest relacja między administracją publiczną a podmiotami działalności gospodarczej. Czyli będzie to ograniczenie przedmiotu tego prawa. Dalej trzeba zauważyć, że różne akty prawne UE, TSUE, WE itd. mają różną moc obowiązującą, a poza tym muszą przejść przez sitko transformacji państwowych etc. zanim trafią do zwykłego białego człowieka. Generalnie pytanie z dupy, mam nadzieję, że się nie trafi.

Acquis communautaire ma się do prawa publicznego gospodarczego tak, że należy postrzegać zmieniającą się rolę PPG, które jest zarówno prawem wspólnotowym jak i krajowym, jako przejścia z myślenia kategoriami państwa w kategorie globalne. Przejawia się to przeniesieniem kompetencji prawodawczych na UE. Nie oznacza to jednak, że unia będzie wykonywać funkcje planowania gospodarczego i organizacji wykonywania działań gospodarczych, ale zapewni sobie wpływ na funkcjonowanie wspólnego rynku poprzez tworzenie i harmonizację prawa oraz poprzez monitorowanie i kontrolę przestrzegania ustalonych reguł zachowania. Konieczność zachowywania i rozbudowy acquis communautaire usankcjonowana jest prawnie w art. 2 ex B Traktatu o Unii Europejskiej.

1. Stosowanie prawa publicznego gospodarczego w warunkach Unii Europejskiej

Zasady odnoszące się obowiązywania aktów UE w krajowych porządkach prawnych członków UE:

• zasada pierwszeństwa prawa UE

Konflikt między prawem UE, a prawem wewnętrznym musi być rozstrzygany na korzyść prawa wspólnotowego. Wyrok TK z 11.05.2005r. – TK ustalił granice obowiązywania prawa UE w prawie wewnętrznym polskim – prawo unijne nie może naruszać podstawowych wartości polskiej konstytucji oraz jej podstawowych funkcji regulacyjnych (np. zasady tworzenia prawa i system źródeł).

• Zasada bezpośredniego stosowania

Traktaty bilateralne zawarte przez UE mogą też obowiązywać w prawie wewnętrznym – jeżeli są wystarczająco konkretne i wynika z ich treści charakter imperatywny (wiążący) – w stosunkach wertykalnych państwo- przedsiębiorca oraz w stosunkach horyzontalnych między przedsiębiorcami jeżeli prawo wewnętrzne regulujące te stosunki jest niezgodne z prawem wspólnotowym.

• Zasada bezpośredniej skuteczności

Po stronie przedsiębiorcy występuje prawo podmiotowe domagania się od władzy sądowniczej stosowania prawa unijnego, a nie sprzecznego z tym prawem prawa wewnętrznego lub do skierowania sprawy do rozstrzygnięcia przez TSUE w formie wyroku prejudycjalnego.

Wyroki to potwierdzające: 1962r. VAN GEND EN LOOS, 1964 ENEL, 1968 VALD WILHELM, 1974 SIMMENTHL

Zasady te zostały ustalone przy okazji określania dyrektyw interpretacyjnych. Każdy podmiot, który rozstrzyga daną wykładnię musi się kierować regułą wykładni pro-wspólnotowej (w przypadku konfliktu z prawem wewnętrznym obowiązuje wykładnia prawa wewnętrznego uwzględniająca prawo UE i jego zasady: niedyskryminacji, równego traktowania, konkurencyjności oraz przejrzystości) oraz wykładnia musi mieć charakter autonomiczny (normy prawa UE mogą być interpretowane wyłącznie na tle norm pierwotnych i wtórnych UE).

I filar Unii Europejskiej, ma charakter gospodarczy, stanowią go Wspólnoty Europejskie (EWG, EWWiS, Euratom). Decyzje w zakresie spraw objętych przez ten filar podejmowane są metodą wspólnotową przez głosowanie większościowe państw członkowskich. Jest to zatem filar ponadnarodowy. W ramach I filaru regulowane są problemy z zakresu: unii celnej i wspólnego rynku, polityki handlowej, polityki rolnej, polityki transportowej, polityki przemysłowej i strukturalnej, unii gospodarczej i walutowej, polityki socjalnej, ochrony konsumenta, obywatelstwa UE, edukacji i kultury. Od momentu wejścia w życie Traktatu amsterdamskiego w skład I filaru weszły również sprawy związane z Układem z Schengen, a także zagadnienia będące do tego czasu częścią III filaru: m.in. polityka azylowa, kontrola granic zewnętrznych, zwalczenie nielegalnej imigracji, współpraca wymiarów sprawiedliwości w zakresie spraw cywilnych. Unia ma ponadto kompetencje w zakresie koordynacji : polityk gospodarczych i zatrudnienia w państwach członkowskich, również w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, może również stopniowo prowadzić do powstania obrony. Jednakże wszystko w granicach Konstytucji.

Kompetencje wyłączne to kompetencje, w których pierwszeństwo posiada Unia i jej instytucje. Państwa mogą podjąć działania za uprzednią zgodą UE. Są to funkcjonowanie rynku wewnętrznego, unia celna, polityka monetarna krajów, które przyjęły walutę euro., zasoby morskie i polityka rybołówstwa, wspólna polityka handlowa.

Kompetencje dzielone to kompetencje, w których Unia i państwa członkowskie wspólne stanowią prawo, lecz tylko tam, gdzie Unia nie wykonała swoich kompetencji lub zaprzestała wykonywać swoją kompetencję. Są to: wspólny rynek, polityka społeczna (w zakresie spraw wymienionych w Traktacie), spójność ekonomiczna, społeczna i terytorialna, rolnictwo i połów ryb (wyłączając morskie zasoby), ochrona środowiska, ochrona konsumencka, transport, sieci, drogi i polaczenia transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne ( w zakresie spraw wymienionych w Traktacie)

Kompetencje wspomagające mają charakter koordynujący, wspierający i uzupełniający jednak bez harmonizacji prawa w tych obszarach. Są: ochrona i polepszanie ludzkiego zdrowia, przemysł, kultura, turystyka, edukacja, młodzież, sport i doradztwo zawodowe, ochrona obywatelska, współpraca administracyjna.

Art. 2 TFUE w dalszej części wspomina ogólne ogólne kompetencje Unii ws. gospodarczych i zatrudnienia. Szczególnymi kompetencjami posługuje się wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa.

1. Organy administracji gospodarczej

Organami administracji gospodarczej są te organy administracji publicznej, których władcze działania odnoszą się do przedsiębiorców w związku z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą oraz organy upoważnione do dysponowania majątkiem publicznym.

W szczególności organami administracji gospodarczej są:

• Ministrowie:

  • Minister Gospodarki

  • Minister Skarbu Państwa

  • Minister finansów

  • Minister Transportu i Gospodarki Wodnej

  • Minister Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej

  • Inni ministrowie - w zakresie wpływu wykonywania przez nich ich obowiązków na gospodarkę

• Wojewodowie

• Organy administracji niezespolonej

• Organy jednostek samorządu terytorialnego

Administracja gospodarcza w znaczeniu przedmiotowym to skutek klasyfikacji działań adm publ w płaszczyźnie tego obszaru oddziaływanie jakim jest gospodarka

->jest to ta część adm publicznej której zasadniczym przedmiotem zadań jest oddziaływanie na gospodarke

-> administracja gospodarcza dzieli się na bezpośrednią(rządową) i pośrednią.

BEZPOŚREDNIA – realizowana przez Rade Ministrów i poszczególnych ministrów właściwych w sprawach gospodarczych( minister gospodarki , minister skarby państwa finansów rolnictwa), organy administracji rządowej –centralne ( Prezes UOKIK Prezes Urzedów zamównien publicznych,organy regulacyjne –Prezesi Transportu Kolejowego , Urzędu Regulacji Energetyki, Telekomunikacji i Poczty,

Wewnętrzne organy rządu koordynujące sprawy gospodarcze, komitety, pełnomocnicy rządu (np. ds. wprowadzenia euro)terenowe rządowe organy- wojewoda

POŚREDNIA- organy które wykonują zadania administracji gospodarczej na podstawie zalecania zadań i funkcji administracji oraz będące pod kontrola adm rządowej: jednostki organizacyjne o różnym stopniu samodzielności, fundusze celowe, fundacje, jednostki organizacyjne w formach prawa prywatnego, administracja komunalna, samorząd gospodarczy i zawodowy,

-> przedsiębiorstwa publiczne i zakłady odgrywają coraz mniejszą rolę

-> podział zadań i system organów nie mają charakteru stałego.

1. Minister Gospodarki jako organ administracji gospodarczej.

Minister Gospodarki jest naczelnym organem administracji państwowej oraz członkiem organu kolegialnego Rady Ministrów. Odpowiada za wszystkie sprawy związane z gospodarką, a nie zastrzeżone do kompetencji innych organów. 

Art. 9 [Dział gospodarka] Ustawa o działach administracji rządowej
1. Dział gospodarka obejmuje sprawy gospodarki, w tym konkurencyjności gospodarki, współpracy gospodarczej z zagranicą, energetyki, oceny zgodności, miar i probiernictwa, własności przemysłowej, innowacyjności, działalności gospodarczej, promocji gospodarki polskiej w kraju i za granicą, umów offsetowych oraz współpracy z organizacjami samorządu gospodarczego.
2. Do ministra właściwego do spraw gospodarki należą w szczególności sprawy:
1) kształtowania warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej;
2) podejmowania działań sprzyjających wzrostowi konkurencyjności oraz innowacyjności gospodarki polskiej;
3) formułowania założeń współpracy gospodarczej z zagranicą;
4) współpracy z organizacjami międzynarodowymi o charakterze gospodarczym oraz prowadzenia działań w zakresie kształtowania i realizacji zasad wymiany handlowej Unii Europejskiej z krajami trzecimi, w tym w szczególności w ramach wspólnej polityki handlowej Unii Europejskiej;
5) promocji gospodarki, w tym wspierania rozwoju eksportu i inwestycji polskich za granicą oraz wspierania napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych;
6) nadzoru nad świadczeniem usług związanych z podpisem elektronicznym w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym;
7) funkcjonowania krajowych systemów energetycznych, z uwzględnieniem zasad racjonalnej gospodarki i potrzeb bezpieczeństwa energetycznego kraju;
8) działalności związanej z wykorzystaniem energii atomowej na potrzeby społeczno-gospodarcze kraju;
9) kontroli obrotu z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa w związku z porozumieniami i zobowiązaniami międzynarodowymi;
10) wprowadzania środków administrowania obrotem z zagranicą towarami i usługami, a także sprawy przywozu i wywozu technologii.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki sprawuje nadzór nad Prezesem Głównego Urzędu Miar i Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki oraz nad działalnością Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.
4. Ministrowi właściwemu do spraw gospodarki podlega Urząd Dozoru Technicznego, Agencja Rezerw Materiałowych oraz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości.
5. Minister właściwy do spraw gospodarki pełni funkcję koordynatora krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych.

1. Minister Skarbu Państwa jako organ administracji gospodarczej

Na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 216, poz. 1601), Minister Skarbu Państwa kieruje działem administracji rządowej – Skarb Państwa, a obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Skarbu Państwa.

Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 4 września 1997r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 2007r. Nr 65 poz. 437, z późn. zm.), dział Skarb Państwa obejmuje sprawy dotyczące gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych oraz narodowych funduszy inwestycyjnych i ich prywatyzacji, jak również ochrony interesów Skarbu Państwa – z wyjątkiem spraw, które na mocy odrębnych przepisów przypisane są innym działom. Ponadto minister właściwy do spraw Skarbu Państwa sprawuje nadzór nad działalnością Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Szczegółowe kompetencje ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa zostały również określone w ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania uprawnień przysługujących Skarbowi Państwa (Dz.U. Nr 106, poz. 493, z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 3 czerwca 2005r. o szczególnych uprawnieniach Skarbu Państwa oraz ich wykonywaniu w spółkach kapitałowych o istotnym znaczeniu dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego (Dz.U. Nr 132, poz. 1108, z późn. zm.). Ponadto należy zaznaczyć, iż z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 15 października 2008r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. Nr 220, poz. 1412), Minister Skarbu Państwa przejął kompetencje od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w zakresie gospodarowanie nieruchomościami przeznaczonymi na potrzeby Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Rządowego Centrum Legislacji, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, ministerstw, urzędów centralnych i urzędów wojewódzkich.

Art. 25 [Dział Skarb Państwa] USTAWY Z DNIA 4 WRZEŚNIA 1997R. O DZIAŁACH ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

1 Dział Skarb Państwa obejmuje sprawy dotyczące gospodarowania mieniem Skarbu Państwa, w tym wykonywania praw majątkowych i osobistych przysługujących Skarbowi Państwa, komercjalizacji i prywatyzacji, w szczególności przedsiębiorstw państwowych, jak również ochrony interesów Skarbu Państwa – z wyjątkiem spraw, które na mocy odrębnych przepisów przypisane są innym działom.

2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa reprezentuje Skarb Państwa w zakresie określonym w ust. 1, z uwzględnieniem przepisów odrębnych.

3. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może inicjować politykę państwa w zakresie przekształceń własnościowych mienia komunalnego, jak również prowadzić działania związane ze wspieraniem rozwoju i promocją rynku finansowego w Polsce, w szczególności przez promocję inwestowania na rynku kapitałowym w ramach prowadzonych procesów prywatyzacyjnych.

3a. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa sprawuje nadzór nad działalnością Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

4. (uchylony)

USTAWA O ZASADACH WYKONYWANIA UPRAWNIEŃ PRZYSŁUGUJĄCYCH SKARBOWI PAŃSTWA

Art. 2. [Obowiązki i uprawnienia ministra] Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa:

1) przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów oraz, z jej upoważnienia, Sejmowi coroczne sprawozdania o stanie mienia Skarbu Państwa oraz o ekonomicznych, finansowych i społecznych skutkach prywatyzacji,

2) przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów projekty rocznych kierunków prywatyzacji i programów prywatyzacji majątku państwowego oraz coroczne sprawozdania z realizacji kierunków prywatyzacji,

3) prowadzi zbiorczą ewidencję majątku Skarbu Państwa,

4) prowadzi ewidencję podmiotów, w szczególności państwowych jednostek organizacyjnych, którym przysługuje prawo wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych Skarbu lub do działania w imieniu Skarbu Państwa,

5) wykonuje uprawnienia wynikające z praw majątkowych Skarbu Państwa, w szczególności:

a) w zakresie praw z akcji i udziałów należących do Skarbu Państwa, łącznie z wynikającymi z nich prawami osobistymi,

b) w stosunku do mienia pozostałego po likwidacji państwowej jednostki organizacyjnej lub przypadającego Skarbowi Państwa w wyniku likwidacji spółki z jego udziałem, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,

6) składa w imieniu Skarbu Państwa oświadczenia woli o utworzeniu spółki handlowej lub przystąpieniu do takiej spółki oraz o utworzeniu innej osoby prawnej, przewidzianej przepisami prawa, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej,

7) sprawuje kontrolę wykonywania uprawnień wynikających z praw majątkowych Skarbu Państwa przez państwowe jednostki organizacyjne, o których mowa w pkt 4,

sprawuje kontrolę wykonywania przez inne organy administracji państwowej oraz państwowe osoby prawne zadań określonych w odrębnych przepisach, w zakresie przekształceń własnościowych,

8a) udziela ze środków, o których mowa w art. 56 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. Nr 171, poz. 1397, z późn. zm.1)), pomocy w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców, w tym przedsiębiorców publicznych, o których mowa w ustawie z dnia 22 września 2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców (Dz. U. Nr 191, poz. 1411 i Nr 245, poz. 1775), oraz udziela wsparcia niebędącego pomocą publiczną, 8b) zatwierdza plany restrukturyzacji przedsiębiorców, o których mowa w pkt 8a, w przypadku gdy plany te przewidują udzielenie pomocy na restrukturyzację przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, albo ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa wraz z innymi podmiotami,

9) realizuje inne zadania określone w przepisach odrębnych.

Art. 3. [Uprawnienia ministra względem państwowych osób prawnych] 1. Ministrowi właściwemu do spraw Skarbu Państwa przysługują, określone w odrębnych przepisach, uprawnienia względem państwowych osób prawnych w rozumieniu art. 441 Kodeksu cywilnego, jeżeli nie zostały one zastrzeżone na rzecz innych organów państwowych.

2. Jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika, jakiej państwowej osobie prawnej przysługują prawa majątkowe do składnika mienia państwowego, prawa te przysługują Skarbowi Państwa reprezentowanemu przez ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa.

Art. 5. [Uprawnienia ministra względem państwowych osób prawnych] Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, z zastrzeżeniem odrębnych przepisów określających tworzenie, ustrój i ustanie państwowych osób prawnych oraz z zastrzeżeniem postanowień statutów wydanych na podstawie tych przepisów:

1) tworzy, likwiduje, łączy, dzieli i przekształca państwowe osoby prawne;

2) powołuje i odwołuje członków organów państwowych osób prawnych.

Art. 5a. [Zgoda na dokonanie czynności prawnych] 1. Państwowe osoby prawne są obowiązane uzyskać zgodę ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa na dokonanie czynności prawnej w zakresie rozporządzenia składnikami aktywów trwałych w rozumieniu przepisów o rachunkowości, zaliczonymi do wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych lub inwestycji długoterminowych, w tym oddania tych składników do korzystania innym podmiotom na podstawie umów prawa cywilnego lub ich wniesienia jako wkładu do spółki lub spółdzielni, jeżeli wartość rynkowa przedmiotu rozporządzenia przekracza równowartość w złotych kwoty 50 000 euro, obliczonej na podstawie średniego kursu ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski według stanu z dnia wystąpienia o zgodę.

2. Czynność prawna dokonana z naruszeniem obowiązku określonego w ust. 1 jest nieważna.

3. Nie wymaga zgody, o której mowa w ust. 1, czynność prawna:

1) przedsiębiorstw państwowych, jeżeli na mocy przepisów odrębnych jest wymagane zgłoszenie zamiaru jej dokonania organowi założycielskiemu;

2) jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, w których prawa z akcji lub udziałów wykonuje minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, jeżeli na mocy przepisów odrębnych, postanowień statutu albo umowy spółki, na jej dokonanie jest wymagana zgoda walnego zgromadzenia albo zgromadzenia wspólników;

3) w zakresie rozporządzenia akcjami i obligacjami dopuszczonymi do obrotu na rynku regulowanym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538),

4) dokonywana w postępowaniu likwidacyjnym, upadłościowym lub układowym;

5) Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa, Agencji Mienia Wojskowego oraz Wojskowej Agencji Mieszkaniowej – w zakresie rozporządzenia, powierzonymi tym Agencjom na podstawie przepisów odrębnych, składnikami mienia Skarbu Państwa;

6) Agencji Rezerw Materiałowych – w zakresie rezerw strategicznych;

7) nabycia lub rozporządzania uprawnieniami do emisji, o których mowa w ustawie z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. Nr 122, poz. 695);

nabycia lub rozporządzania jednostkami przyznanej emisji, jednostkami redukcji emisji, jednostkami poświadczonej redukcji emisji, o których mowa w ustawie z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 130, poz. 1070 i Nr 215, poz. 1664 oraz z 2010 r. Nr 249, poz. 1657).

Art. 18. [Pełnomocnictwo do dokonania czynności prawnych lub faktycznych]1. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa może zlecać, z zachowaniem zasad i trybu określonego w odrębnych przepisach, osobom prawnym lub fizycznym dokonywanie określonych czynności prawnych oraz faktycznych w zakresie jego właściwości, udzielając w tym zakresie stosownych pełnomocnictw.

2. Minister właściwy do spraw Skarbu Państwa, w porozumieniu z właściwymi organami administracji rządowej, może udzielać kierownikom urzędów państwowych lub innych państwowych jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej upoważnień do wykonywania zadań określonych w art. 2 pkt 5–8.

1. Jednostki organizacyjne wykonujące funkcje państwa

Jednostki organizacyjne wykonujące funkcje państwa wobec gospodarki.
Zadania publiczne, za które odpowiada Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów oraz ministrowie, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej, wykonują także podmioty niemające statusu organu administracji rządowej, ale tworzone na podstawie ustawy lub ustanowione przez naczelny organ administracji rządowej.
Osobami prawnymi są: Skarb Państwa, przedsiębiorstwa państwowe, banki, Narodowy Bank Polski, Polskie Koleje Państwowe SA, państwowe szkoły wyższe, muzea, instytuty badawczo-rozwojowe, instytucje kultury, zakłady ubezpieczeń, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, niektóre agencje rządowe, niektóre fundusze celowe, spółki kapitałowe, spółki wodne, stowarzyszenia, fundacje, gminy, związki komunalne, powiaty, województwa samorządowe, związki zawodowe, partie polityczne, związki wyznaniowe, organizacje pracodawców, samorządy zawodowe. Można dokonać podziału na: 
1. osoby prawne państwowe, komunalne (samorządowe) i prywatne 
Kryterium stanowi mienie zaangażowane w działalność danej jednostki.
- państwowe opierają się na mieniu państwowym, a wśród nich podstawową rolę odgrywa Skarb Państwa (czyli samo państwo w charakterze podmiotu cywilnoprawnego; fiskus w języku prawniczym). SP nie realizuje funkcji imperium (władzy państwowej), a w obrocie pojawia się jedynie gdy państwo nawiązuje stosunki cywilnoprawne z innymi podmiotami. SP nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej; z kolei przedsiębiorstwa te i osoby prawne nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania SP.
- Komunalne opierają się o mienie komunalne, czyli należące do gmin, ich związków oraz innych gminnych osób prawnych (zasadniczo "mienie komunalne" to "mienie gminne", nie dotycząc mienia powiatu i województwa samorządowego, które jednak mimo to tworzą faktycznie mienie komunalne). Do komunalnych osób prawnych zalicza się: gminy, związki komunalne tworzone przez gminy, jednoosobowe spółki kapitałowe gmin; do powiatowych osób prawnych: powiat, samorządowe jednostki prawne tworzone na podstawie ustaw tylko przez powiat lub którym ustawa przyznaje taki status; wojewódzkie os.p. to województwo, samorządowe jednostki organizacyjne o takim statusie nadanym wprost przez ustawę oraz takie, które wg ustawy może tworzyć tylko województwo <- ogólnie wszystko to są samorządowe osoby prawne. 
- prywatne osoby prawne działają w oparciu o mienie nie stanowiące własności państwowej, komunalnej ani samorządu powiatowego lub wojewódzkiego. Są to spółdzielnie, spółki kapitałowe prawa handlowego nie będące jednoosobowymi spółkami SP lub jst, fundacje których fundatorami są osoby prywatne.
2. osoby prawne typu fundacyjnego i osoby prawne typu korporacyjnego 
- Korporacja to taka osoba prawna, gdzie substratem są ludzie (osoby ją tworzące), i jej byt zależy od woli tych członków (wyposażają ją w majątek, ustalają cele, organizują, rozwiązują itd). Członkowie związani są z tą osobą prawną stosunkiem członkostwa a struktura jest bardziej złożona od fundacji. Są to: spółdzielnie, spółki kapitałowe prawa handlowego, stowarzyszenia, związki komunalne, związki zawodowe, partie polityczne, organizacje pracodawców, samorządy zawodowe. 
- Fundacja to taka os.p., gdzie substratem jest wyodrębniona masa majątkowa, a prawny byt fundacji (zakładu) zależy od fundatora (kreatora) mogącego być osobą prawną lub fizyczną. Organizację tworzy fundator, on wyposaża w majątek, określa cele itd; struktura organów jest znacznie prostsza - celem jest nie bieżące kierowanie osoby prawnej, ale realizowanie z góry założonego celu, niejako "sztywnego". Z działalności fundacji korzystają destynatariusze (recipienci), np. bezrobotni lub poszkodowani przez żywioły, studenci otrzymujący stypendia od fundacji. Takie osoby prawne to: przedsiębiorstwa państwowe, Polska Akademia Nauk, szkoły wyższe, instytuty badawczo rozwojowe, muzea, agencje rządowe posiadające osobowość prawną.
3. osoby prawne będące przedsiębiorcami i nie będące przedsiębiorcami 
art 4 usdg wyraźnie wskazuje kto jest przedsiębiorcą, wskazując które z osób prawnych ze względu na cele i działalność są przedsiębiorcami. Są to niewątpliwie te osoby prawne: spółki kapitałowe prawa handlowego (sp zoo i SA), przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, banki, zakłady ubezpieczeń, jednostki badawczo-rozwojowe. Pomocny jest też KRS wskazujący podmioty podlegające obowiązkowi wpisu do rejestru (m.in. wszystkie wyżej wymienione). Pozostałe os.p., nie wymienione wyżej, nie mają statusu przedsiębiorcy i uzyskanie przez nie osobowości prawnej nie zależy od wpisu do rejestru przedsiębiorców, lecz - i to w większości - starczy wpis do KRS do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej; jeśli jednak chcą one podjąć działalność gospodarczą, muszą się tez wpisać do rejestru przedsiębiorców (z wyjątkiem publicznego z.o.z. i kolumny transportu sanitarnego). Zasadniczo jednak podmioty te (nie wpisujące się do rejestru przedsiębiorców, chyba, że chcą prowadzić działalność), nie są przedsiębiorcami, bo nie jest to ich ustawowym celem (lecz np. ochrona zdrowia, nauka, kultura itd). Działalność gospodarcza jest dla nich tylko akcesoryjna. (pdst: str 115-119)

• Zarząd mieniem publicznym wydzielonym dla prowadzenia działalności gospodarczej przez SP oraz wspólnoty samorządowe może być zorganizowany w formie:

  - jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej: zakład i spółki osobowe: jawna, komandytowa, komandytowo-akcyjna (bez partnerskiej)

  - jednostki organizacyjnej posiadającej osobowość prawną: spółki kapitałowe: z o.o. akcyjna, państwowe/samorządowe instytucje kultury, samodzielne zakłady opieki zdrowotnej, fundacje, jednostki badawczo-rozwojowe

• Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej wchodzą w skład struktury prawnej SP lub j.s.t w postaci państwowego lub samorządowego zakładu nie mającego osobowości prawnej, działającego w oparciu o przepisy ustawy o finansach publicznych

• Zakład to względnie samodzielna jednostka organizacyjna wyposażona w wyodrębnione środki rzeczowe i osobowe, której podstawowym celem jest bezpośrednie świadczenie usług socjalno-bytowych, zdrowotnych i kulturalnych w dziedzinie określonej w akcie o jej utworzeniu.

• Pomiędzy jednostką macierzystą a zakładem występują zależności o charakterze administracyjnym

• Ważne przy zakładzie jest kryterium oceny wykonywania realizowanych zadań: zakład powstaje, jeżeli zadania o charakterze publicznym są tak ważne, że konieczność ich realizacji, a nie efektywność ich wykonania jest najważniejsza.

• Zakład w obrocie gospodarczym działa samodzielnie, lecz w granicach upoważnienia udzielonego przez podmiot tworzący, w imieniu którego podejmowane są czynności prawne i który ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte przez zakład zobowiązania

• Prowadzi działalność w oparciu o majątek wydzielony przez SP czy j.s.t., który nadal pozostaje ich własnością

• Zakładem zarządza i reprezentuje go na zewnątrz kierownik (dyrektor) działający na podstawie i w granicach umocowania jednostki macierzystej

• Zakład swoją działalność prowadzi w imieniu i na rachunek podmiotu państwowego czy samorządowego, który jest odpowiedzialny za wykonanie zadań publicznych realizowanych przez zakład

• Zakład, z punktu widzenia formy finansowania, na podstawie ustawy o finansach publicznych jest zorganizowany głównie w postaci: państwowej lub samorządowej JEDNOSTKI BUDŻETOWEJ albo SAMORZĄDOWEGO ZAKŁADU BUDŻETOWEGO.

JEDNOSTKA BUDŻETOWA	SAMORZĄDOWY ZAKŁAD BUDŻETOWY
-jednostka organizacyjna, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadza na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa lub j.s.t.	-jednostka organizacyjna ale tylko j.s.t.!!!!, która odpłatnie wykonuje zadania, związane z zadaniami własnymi j.s.t (itp. gospodarka mieszkaniowa, drogi, ulice, transport lokalny itp.), pokrywając koszty swojej działalności z przychodów własnych
Tworzą, łączą i likwidują jednostki budżetowe Państwowe – ministrowie, kierownicy urzędów centralnych, wojewodowie i inne organy na podstawie odrębnych ustaw Samorządowe – organy stanowiące j.s.t – rada gminy, powiatu, sejmik województwa Prezes RM – może utworzyć w celu realizacji zadań na rzecz administracji rządowej	To organ stanowiący j.s.t. tworzy, łączy i przekształca w inną formę organizacyjno-prawną samorządowy zakład budżetowy - może otrzymywać z budżetu j.s.t dotacje: przedmiotowe, celowe, podmiotowe - nowo tworzony zakład może otrzymać jednorazową dotację na pierwsze wyposażenie w środki trwałe - dotacje dla zakładu budżetowego, oprócz dotacji celowych, nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności

• Drugą formą jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej jest spółka osobowa: jawna, komandytowa i komandytowo-akcyjna, która jest tworzona przez podmioty publiczne (SP lub j.s.t.)

• Spółki te, mimo nie posiadania osobowości prawnej, prowadzą działalność gospodarczą pod własną firmą i w oparciu o wyodrębniony majątek, niemniej za zobowiązania odpowiedzialność ponoszą wspólnicy (czyli w tym wypadku podmioty publiczne), a spółki te działają na podstawie reżimu prawnego Kodeksu spółek handlowych

• Jeżeli zaś chodzi o jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną – są one utworzone przez SP czy gminę/powiat/województwo, ale stanowią odrębny organizacyjnie i prawnie podmiot w formie państwowej lub samorządowej osoby prawnej.

• Podmiotem prowadzącym bezpośrednio działalność gospodarczą jest odrębna od SP i j.s.t. osoba prawna, zarówno w stosunkach cywilnoprawnych, jak i administracyjnych

• Ta osoba prawna występuje w stosunkach gospodarczych pod własną firmą i we własnym imieniu, jest reprezentowana i kierowana przez wydzielone organy, za powstałe zobowiązania odpowiada własnym, wydzielonym majątkiem.

• Wzajemne relacje pomiędzy SP/j.s.t. a tą osobą prawną opierają się w zasadzie na więzach cywilnoprawnych, przy zachowaniu autonomii obu struktur, z wyjątkiem przypadków wyraźnie wskazanych w przepisach ustawowych.

• Najpowszechniejszym przykładem jest tworzenie spółki kapitałowej (z o.o. lub akcyjnej) na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych.

• Może to być spółka z wyłącznym udziałem mienia j.s.t./SP albo spółka mieszana – część mienia publicznego, część niepublicznego (z innych, prywatnych źródeł).

• Kapitał, na który składa się mienie wnoszone tytułem wkładu oraz nabywane w toku działalności, stanowi majątek spółki, którym gospodaruje ona samodzielnie za pomocą własnych organów, w formie zarządu spółki, w skład którego mogą wchodzić osoby trzecie spoza grona wspólników.

• Innymi przykładami państwowych/samorządowych osób prawnych są:

  - instytucje kultury – ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej,

  - samodzielne zakłady opieki zdrowotnej – ustawa o zakładach opieki zdrowotnej

  - fundacje – ustawa o fundacjach

  - jednostki badawczo-rozwojowe – ustawa o jednostkach badawczo-rozwojowych

1. Zadania i kompetencje organów samorządu terytorialnego w sferze działalności gospodarczej.

Organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego (czyli, łącznie, organy administracji publicznej) wydaja indywidualne akty władcze związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej oraz wypełniają zadania wynikające z nadzoru nad prawidłowością stosowania przez przedsiębiorców ograniczeń zawartych w przepisach policyjnych i reglamentacyjnych. || Obowiązki organów adm. publ. wg u.s.d.g.:

- "Art 7. Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji. "

- "Art 8.1. Organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców. ",

- "Art 11.1. Właściwy organ jest obowiązany do załatwiania spraw przedsiębiorców bez zbędnej zwłoki; 2. Właściwy organ nie może odmówić przyjęcia pism i wniosków niekompletnych ani żądać jakichkolwiek dokumentów, których konieczność przedstawienia lub złożenia nie wynika wprost z przepisu prawa.",

- "Art 6.2. Właściwy organ nie może żądać ani uzależniać swojej decyzji w sprawie podjęcia, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej przez zainteresowaną osobę od spełnienia przez nią dodatkowych warunków, w szczególności od przedłożenia dokumentów lub ujawnienia danych, nieprzewidzianych przepisami prawa.",

- "Art 12. Wykonując swe zadania, organy administracji publicznej współdziałają z organizacjami pracodawców, organizacjami pracowników, organizacjami przedsiębiorców oraz samorządami zawodowymi i gospodarczymi."

Aby ułatwić przedsiębiorcom wypełnianie obowiązków, zwł. z zakresu prawa finansowego i podatkowego, organ administracji publicznej ma obowiązek wydać interpretację przepisów (na wniosek przedsiębiorcy), wg u.s.d.g:

- "Art 10.1. Przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.

2. Wniosek o wydanie interpretacji może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

3. Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji jest obowiązany przedstawić stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie.

4. Wniosek o wydanie interpretacji zawiera również:

1) firmę przedsiębiorcy;

2) oznaczenie siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu przedsiębiorcy;

3) numer identyfikacji podatkowej (NIP);

4) numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo w Ewidencji Działalności Gospodarczej;

5) adres do korespondencji w przypadku, gdy jest on inny niż adres siedziby albo adres zamieszkania przedsiębiorcy.

5. Udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie. Interpretacja zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska w sprawie wraz z uzasadnieniem prawnym oraz pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia.

6. Wniosek o wydanie interpretacji podlega opłacie w wysokości 40 zł, którą należy wpłacić w terminie 7 dni od dnia złożenia wniosku. W razie nieuiszczenia opłaty w terminie wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

7. W przypadku wystąpienia w jednym wniosku o wydanie interpretacji odrębnych stanów faktycznych lub zdarzeń przyszłych pobiera się opłatę od każdego przedstawionego we wniosku odrębnego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego.

(...)

10a. 1. Interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania przez organ administracji publicznej lub państwową jednostkę organizacyjną kompletnego i opłaconego wniosku. W razie niewydania interpretacji w terminie uznaje się, że w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca prawidłowość stanowiska przedsiębiorcy przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji.

2. Interpretacja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, jednakże przedsiębiorca nie może być obciążony jakimikolwiek daninami publicznymi, sankcjami administracyjnymi, finansowymi lub karami w zakresie, w jakim zastosował się do uzyskanej interpretacji.

3. Interpretacja jest wiążąca dla organów administracji publicznej lub państwowych jednostek organizacyjnych właściwych dla przedsiębiorcy i może zostać zmieniona wyłącznie w drodze wznowienia postępowania. Nie zmienia się interpretacji, w wyniku której nastąpiły nieodwracalne skutki prawne.

4. Zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa Ordynacja podatkowa "

Organy administracji publicznej kontrolują przedsiębiorców na zasadach z u.s.d.g.; zakres przedmiotowy kontroli oraz organy upoważnione do jej prowadzenia wg ustaw odrębnych. Istotne jest ustawowe ograniczenie czasu kontroli, aby nie paraliżowało to działalności przedsiębiorców (art. 83).

Organy j.s.t. wyraźnie włączone przez ustawodawcę do realizacji zadań wynikających ze sfery policji oraz reglamentacji; wyposażone w kompetencje do podejmowania w sferze działalności gospodarczej zadań władczych, zabezpieczonych możliwością użycia przymusu. Wg u.s.d.g., do szczegółowych zadań organów gminy należy:

- wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji <- jeśli stanowią tak odrębne ustawy (art. 76)

- kontrola przestrzegania przepisów prawa przez przedsiębiorców w zakresie z art 78 ("78.1. W razie powzięcia wiadomości o wykonywaniu działalności gospodarczej niezgodnie z przepisami ustawy, a także w razie stwierdzenia: zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności, wójt, burmistrz lub prezydent miasta niezwłocznie zawiadamia właściwe organy administracji publicznej. 2. Zawiadomione organy [tj. właściwe organy adm. rządowej lub organy j.s.t] niezwłocznie powiadamiają wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o podjętych czynnościach. 3. W przypadku braku możliwości zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać, w drodze decyzji, wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni. 4. Decyzji [tej] nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.")

- wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach

Nadto gminy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej prowadzą ewidencję działalności gospodarczej; wpisu dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta (?).

Do szczegółowych zadań organów samorządu terytorialnego w powiecie i w województwie należy wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji (jeśli stanowią tak odrębne ustawy!) i jest to wykonywane jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. || Organy gminy zostały wiec wyposażone w szerokie uprawnienia kontrolne (stwierdzenie zgodności lub nie ze stanem postulowanym) a nawet nadzorcze (kontrola + działanie) związane z działalnością przedsiębiorców działających na ich terenie; kontrola ma tu głównie charakter funkcjonalny (co ogranicza swobodę działalności przedsiębiorców). -> art 78!

Właściwe organy administracji rządowej wykonują też wiele innych zadań z zakresu policji i reglamentacji. Np. do ministra właściwego ze wzgl. na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu należy udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji. Organy koncesyjne uprawnione są do kontroli działalności gospodarczej w zakresie:

1. zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją,

2. przestrzegania warunków wykonywania działalności gosp. podlegającej koncesjonowaniu określonej przepisami odrębnych ustaw oraz szczególnych warunków wykonywania działalności gosp. wynikających z decyzji koncesyjnej,

3. obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli czy innego ważnego interesu publicznego.

Minister wł. ds. gospodarki prowadzi ewidencję przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, dokonując wpisu lub odmawia, w drodze decyzji, wpisu do ewidencji, oraz wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności przez przedstawicielstwo. (/pdst: str 185 i n.)

-----

1. Jednostki samorządu terytorialnego to gminy, powiaty i województwa samorządowe, których zadania i organizację określają odpowiednio: ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym i ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa.

2. Działalność gospodarcza stanowi jeden ze sposobów realizacji podstawowych zadań jst. Samorząd terytorialny nie tylko w Polsce, ale także w państwach europejskich zaspokaja, w ramach zdecentralizowanej organizacji państwa i administracji, podstawowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Zaspokojenie potrzeb mieszkańców wymaga wykorzystania środków gospodarczych, nie zaś tylko wykorzystania instrumentów administracyjnych. Jst w odpowiednim zakresie mogą, a nawet mają obowiązek prowadzenia działalności gospodarczej związanej z realizacją zadań związanych z zaspokojeniem zbiorowych potrzeb mieszkańców (gospodarka komunalna).

3. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego – działalność gospodarcza w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej podejmowana i prowadzona w celu wykonywania zadań własnych przez komunalne zakłady budżetowe lub spółki prawa handlowego utworzone przez jednostki samorządu terytorialnego, związki międzygminne lub w ramach porozumień międzygminnych bądź wykonywane na podstawie umowy zawieranej przez wykonawcę z j.s.t.

3.1. Porozumienia międzygminne – może być zawierane przez zainteresowane gminy w celu powierzenia jednej z nich wykonywania określonych w porozumieniu zadań publicznych w imieniu pozostałych gmin, z jednoczesnym obowiązkiem ich udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania (art. 74 u.s.g.) Porozumienie międzygminne nie jest tożsame ze związkiem międzygminnym i stowarzyszeniem gmin.

3.2. Związek międzygminny – organizacja powołana w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych na mocy uchwał podejmowanych przez rady zainteresowanych gmin, która po zatwierdzeniu przez wojewodę statutu związku i po rejestracji związku przez wojewodę uzyskuje osobowość prawną.

3.3. Samorządowy zakład budżetowy – jedna z jednostek sektora finansów publicznych wymieniona w art. 9 ustawy o finansach publicznych, odpłatnie wykonująca zadania własne j.s.t. wyliczone w art. 14 ustawy o finansach publicznych, tworzona, przekształcana i likwidowana na podstawie uchwały organu stanowiącego j.s.t.

Samorządowy zakład budżetowy nie ma własnej osobowości prawnej i w obrocie prawnym korzysta z osobowości prawnej j.s.t., która go utworzyła.

Jest jedną z dwóch ustawowo przewidzianych form organizacyjno-prawnych wykonywania działalności gospodarczej przez j.s.t. (drugą są spółki handlowe). Nie mogą jednak prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej.

3.4. Spółki handlowe – spółki kapitałowe (z o.o., akcyjna) i spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna) określone w przepisach ustawy KSH, spośród których zwłaszcza jednoosobowe spółki kapitałowe gminy lub spółki kapitałowe z udziałem gminy mogą wykonywać działalność gospodarczą j.s.t. poza sferą użyteczności publicznej.

3.5. Zadania własne gminy – zadania gminy określone ustawowo w odniesieniu do obszarów, które służą zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Zadania te mają charakter obowiązkowy. Przeciwstawieniem zadań własnych gminy są zadania zlecone gminom przez organy administracji rządowej w dziedzinach nie objętych zadaniami własnymi.

---

Zadania w poszczególnych jst:

1. GMINA

Art. 7 ustawy o samorządzie gminnym – Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy.

Zadania własne obejmują:

ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;

gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;

wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;

lokalnego transportu zbiorowego;

ochrony zdrowia;

pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;

gminnego budownictwa mieszkaniowego;

edukacji publicznej;

kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;

kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;

targowisk i hali sportowych;

zieleni gminnej i zadrzewień;

cmentarzy gminnych;

porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;

utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;

polityki prorodzinnej, w tym zapewnia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;

wspierania i upowszechnienia idei samorządowej;

promocji gminy;

współpracy z organizacjami pozarządowymi;

współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

- Gmina może być zobowiązania do wykonywania również zadań spoza wymieniowych powyżej, zawartych w innych aktach prawnych.

- Art. 9 u.s.g. – gmina może tworzyć jednostki organizacyjne w celu wykonywania zadań, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

- Gmina oraz inna gminna osoba prawna może prowadzić działalność gospodarczą wykraczającą poza zadania o charakterze użyteczności publicznej wyłącznie w przypadkach określonych w odrębnej ustawie.

2. POWIAT

Art. 4 ustawa o samorządzie powiatowym – powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym.

Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie:

edukacji publicznej;

promocji i ochrony zdrowia;

pomocy społecznej;

polityki prorodzinnej;

wspierania osób niepełnosprawnych;

transportu zbiorowego i dróg publicznych;

kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;

kultury fizycznej i turystyki;

geodezji, kartografii i katastru;

gospodarki nieruchomościami;

administracji architektoniczno-budowlanej;

gospodarki wodnej;

ochrony środowiska i przyrody,

rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;

porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli;

ochrony przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania powiatowego magazynu przeciwpowodziowego, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska;

przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy;

ochrony praw konsumenta;

utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;

obronności;

promocji powiatu

współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych.

- Zadania publiczne o charakterze ponadgminnym można zidentyfikować z konstytucyjną kategorią zadań własnych.

Przepisy ustawy o samorządzie powiatowym zostały skonstruowane odmiennie od terminologii konstytucyjnej, można wskazać kilka ustawowych określeń zadań wykonywanych przez powiat:

- zadania publiczne o charakterze ponadgminnym;

- zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez powiat;

- zadania powiatowych służb, inspekcji i straży;

- zadania z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.

- Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Inne ustawy mogą również określać zadania powiatu.

- Powiat na uzasadniony wniosek zainteresowanej gminy przekazuje jej zadania z zakresu swojej właściwości na warunkach ustalonych w porozumieniu. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.

- W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki organizacyjne i zawierać umowy z innymi podmiotami.

- Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej.

3. WOJEWÓDZTWO

Ustawa o samorządzie województwa

Art. 13

1. W sferze użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, a także może przystępować do takich spółek.

2. Poza sferą użyteczności publicznej województwo może tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa.

3. Zasady tworzenia przez województwo spółek z o. o. i spółek akcyjnych oraz przystępowania do nich określa ustawa.

Art. 14

Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami.

W ustawie o samorządzie województwa wyróżniono:

- zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami;

- określone w ustawach zadania z zakresu administracji rządowej wykonywane przez zarząd województwa;

- zadania z zakresu organizacji i przygotowania wyborów powszechnych oraz referendów.

Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie

edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego;

promocji i ochrony zdrowia;

kultury i ochrony jej dóbr;

pomocy społecznej;

polityki prorodzinnej;

modernizacji terenów wiejskich;

zagospodarowania przestrzennego;

ochrony środowiska;

gospodarki wodnej;

dróg publicznych i transportu;

kultury fizycznej i turystyki;

ochrony praw konsumentów;

obronności;

bezpieczeństwa publicznego;

przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.

Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez zarząd województwa

• Zasady i formy prowadzenia gospodarki komunalnej przez jst , a także przez związki międzygminne, miasto stołeczne Warszawa i porozumienia komunalne określa ustawa o gospodarce komunalnej z 20 grudnia 1996r. Gospodarka komunalna polega na wykonywaniu przez jst zadań własnych (wyłączone są zadania zlecone), w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej.

• Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej oraz może wykraczać poza te zadania. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy o gospodarce komunalnej zadania o charakterze użyteczności publicznej to takie, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych- (Może to być zarówno świadczenie usług jak i organizowanie usług). Działalność w zakresie użyteczności publicznej zaspokaja potrzeby podstawowe, elementarne (muszą one być zaspokojone) i powszechnie odczuwalne. Cechuje ją wysoka kapitałochłonność , wysoki udział kosztów stałych w ponoszonych na nią nakładach. Charakteryzuje ją również usługowość (działalność gospodarcza ma charakter USŁUGOWY, wyłączone jest prowadzenie działalności handlowej, wydobywczej, wytwórczej, produkcyjnej). Powszechna dostępność przejawia się w tym, że każdy zainteresowany może z tych usług skorzystać. Gwarantują mu to przepisy prawa przyznające prawne roszczenie w dostępie do usług lub też są to dobra publiczne w znaczeniu ekonomicznym (np. droga publiczna, oświetlenie dróg czy też komunikacji miejskiej). Do zadań użyteczności publicznej zaliczamy np. ład przestrzenny, gospodarka nieruchomościami, utrzymanie dróg, mostów, ulic, placów, wodociągi, zaopatrzenie w wodę, prąd, gaz, oczyszczanie ścieków, wysypiska śmieci, komunikacja miejska, zarząd dróg, utrzymanie i ochrona terenów zieleni i zadrzewień, zarząd cmentarzami.

• Działalność gospodarcza jst może być prowadzona w sferze użyteczności publicznej:

1) SAMODZIELNIE:

- poprzez samorządowe zakłady budżetowe na mocy ustawy o finansach publicznych (województwo nie może tworzyć zakładów budżetowych!) Działalność wykraczająca poza zadania o charakterze użyteczności publicznej

nie może być prowadzona w formie samorządowego zakładu budżetowego.

- poprzez spółki prawa handlowego: z o.o. i akcyjne, a także komandytowe, komandytowo- akcyjne na mocy ustawy o partnerstwie publiczno- prywatnym.

2) POPRZEZ POWIERZENIE wykonania zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, prawnym lub ułomnym osobom prawnym, w drodze umowy, z uwzględnieniem przepisów: (jedna z nich)

* o finansach publicznych

* o partnerstwie publiczno- prywatnym

* o koncesji na roboty budowlane lub usługi

* o zamówieniach publicznych

* o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności na podstawie innych ustaw jest wymagane uzyskanie zezwolenia, jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi posiadającemu wymagane zezwolenie.

Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego postanawiają o:

1) wyborze sposobu prowadzenia i form gospodarki komunalnej,

2) wysokości cen i opłat albo o sposobie ustalania cen i opłat za usługi komunalne o charakterze użyteczności publicznej oraz za korzystanie z obiektów i urządzeń użyteczności publicznej jednostek samorządu terytorialnego.

• Działalność gospodarcza jst może być prowadzona także poza sferą użyteczności publicznej (działalność komercyjna, zarobkowa): powiat NIE MOŻE prowadzić działalności gospodarczej w taki sposób!!!

  1. WOJEWÓDZTWO: może w formie spółki z o.o. i spółki akcyjnej oraz przystępować do nich, jeżeli działalność spółek polega na wykonywaniu czynności promocyjnych, edukacyjnych i wydawniczych służących rozwojowi województwa.

  2. GMINA: może prowadzić w formie spółki z o.o. lub spółki akcyjnej i przystępować do nich, przy spełnieniu łącznie przesłanek:

     • Istnieją nie zaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym

     • Występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, a w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

-Inna przesłanka dotyczy posiadania mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki, które przy zbyciu lub rozporządzeniu nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

-Gmina bez żadnych ograniczeń ustawowych może posiadać akcje lub udziały spółek, które zajmują się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi, działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego i na rzecz innych spółek ważnych dla rozwoju gminy. (art. 10 ust. 3 u.g.k.)

1. Podmioty prawa publicznego gospodarczego

Podmioty administracyjnego prawa gospodarczego podzielić można na:

- Podmioty administracyjne:

1. Organy administracji państwowej

a. Centralne

b. Terenowe

2. Organy administracji samorządu terytorialnego

3. Inne podmioty administrujące

- Podmioty administrowane (tj. przedsiębiorców) - os. fiz. prowadzące działalność gospodarczą (też w formie spółki cywilnej)

- Spółki prawa handlowego:

1. osobowe:

a. jawna,

b. partnerska,

c. komandytowa,

d. komandytowo-akcyjna

2. kapitałowe:

a. z ograniczona odpowiedzialnością (z o.o.),

b. akcyjna (s.a.)

- Przedsiębiorstwa państwowe (osoby prawne (?))

- Jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej:

- spółki kapitałowe w organizacji

1. sp. z o.o. tworzy kilka osób, poprzez umowę spółki; kto ile wkładów wniesie, zbiera się finanse, i do KRSu.

2. Spółka akcyjna: podpisanie umowy, a żeby ktoś z zewnątrz mógł kupić akcje to spółka musi być już w KRSie.

W związku z tym sp. z o.o. może działać w organizacji, a SA nie może.

Za zobowiązania spółki kapitałowej w organizacji od powiada ta osoba, która działała w imieniu tej spółki, tylko i wyłącznie (tzn np podpisywała umowę itd; później, już po rejestracji, odpowiada spółka w całości).

"Z o.o.", bo odpowiada tylko do wkładu wniesionego do spółki (innych ograniczeń brak; nazwa przekalkowana z zachodu), w osobowych można odpowiadać całym majątkiem; w spółce akcyjnej kupuje się akcje jakiejś wartości i odpowiada się tymi akcjami.

- zakład budżetowy (państwowe zlikwidowane, pozostała część samorządowych)

Jednostka organizacyjne sektora finansów publicznych. Do końca roku 2010 nie ma już państwowych zakładów budżetowych (zostały tylko samorządowe!). Zakład budżetowy - co robi? To bardzo płynne. Wykonuje zadania własne. Organy tworzące ustanawiały to w statucie. I to miały wykonywać z tych pieniędzy, które sam uzyska ze swojej działalności (nawet nie tych ustanowionych, ale i innych). Organ tworzący może przekazać zakładowi nieruchomość w trwały zarząd w drodze decyzji administracyjnej, jako że to zarząd, to zakład nie może tej nieruchomości sprzedać, ale może wynajmować. Nie może być przedsiębiorca... Bo nie ma zdolności prawnej (żadna ustawa im tego nie przyznaje). Wiec nie prowadzą działalności gospodarczej.

- wspólnoty mieszkaniowe

ustawa osobna, ze właściciele lokali itd, zdolność prawna i zdcp, może być przedsiębiorca, może prowadzić działalność gospodarcza...

- stowarzyszenia zwykłe

ustawa prawo o stowarzyszeniach; nie może prowadzić działalności gospodarczej - ustawowo wykluczone.

- Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą jako aktywność akcesoryjną:

- Stowarzyszenia

Substrat osobowy. Osoby te musza mieć określony wspólny cel, zrzeszają się dobrowolnie, są samorządni, oraz trwałość. Rejestracja w KRSie w dziale II. Pieniądze ze składek członkowskich, podatek (1%), sponsorzy, dotacje, spadki itd. Stowarzyszenie może zatrudniać, np sekretarkę itd, płaci jej z tych środków, które ma... Zysk stowarzyszenia można przeznaczać tylko na cele statutowe tego stowarzyszenia. Poza tym musza się zarejestrować tez jako przedsiębiorca, żeby moc podjąć działalność gospodarcza, czyli w KRSie w dziale I.

- Fundacje

Fundacja - tu tez osobna ustawa. Podstawa fundacji jest masa majątkowa, poza tym wystarczy jedna osoba, czyli fundator, który określa sposoby działania, cele itd. Fundatorem może być osoba fizyczna, każda bez wyjątku (cudzoziemiec itd), tak samo osoby prawne (mające siedzibę za granicą itd.). Rejestruje się ja w KRSie w dziale II. Tez może prowadzić działalność gospodarcza w celu fundacji - musi tylko przeznaczyć tysiąc złotych na rozpoczęcie tej działalności. Musi to być zaznaczone w statucie - jeśli nie ma, musza zmienić statut.

- Muzea

Muzeum tez może prowadzić działalność gospodarcza. Muzea powstają na gruncie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Zyski nie muszą być tylko na działalność statutowa (oczywiście jest to kontrolowane; zauważmy, ze muzeum zwykle jest państwowe). Żeby kupić coś nowego do muzeum :D trzeba mieć €£$₩¥... A państwo nie zawsze ma na to pieniążki.

- Partie polityczne

- Przedsiębiorcy zagraniczni

- Oddziały przedsiębiorstw zagranicznych

- Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

- Spółdzielnie

- Jednostki badawczo rozwojowe

- Inne osoby prawne, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

• Niestety to zagadnienie nie zostało opracowane w podręczniku, tym bardziej żadna ustawa tego nie reguluje. Opracowałem na podstawie K. Strzyczkowski, „Prawo gospodarcze publiczne” 2007, s. 103-135. Większość tych podmiotów stanowi osobne zagadnienie egzaminacyjne (np. osoba fizyczna jako podmiot ptawa gospodarczego publicznego) – to zagadnienie przeze mnie opracowane ma na celu wymienienie tych podmiotów, ogólny zarys, natomiast poszczególne podmioty są opracowane szczegółowo w innych pkt , więc uważam za stratę czasu powielanie tego materiału– ja robię tylko odesłanie do nich.

• W warunkach demokratycznego państwa prawnego, poddanych regulacji prawa gospodarczego, proces interwencji publicznej w gospodarkę zasadniczo realizują upoważnione organy władzy publicznej odpowiednio do przekazanych im zadań i kompetencji, zasad ich funkcjonowania oraz środków i form prawnych wzajemnego oddziaływania.

• Tym samym został zrealizowany, jako konsekwencja zasady podziału władz, postulat wielości centrów decyzyjnych i, w konsekwencji, w procesie interwencji publicznej w gospodarkę bierze udział wiele podmiotów na różnych poziomach organizacji i struktury w państwie

• To prawo gospodarcze publiczne wyznacza organizację podmiotową interwencji publicznej w gospodarkę poprzez normy prawa: konstytucyjnego, ustrojowego i materialnego, z uwzględnieniem wpływu procesów integracji europejskiej (prawo wspólnotowe i europeizacja prawa publicznego gospodarczego)

• Te podmioty to:

1. PARLAMENT

   - oddziałuje na procesy gospodarcze najczęściej poprzez wydawanie ustaw

   - posiada kompetencje w dziedzinie planowania finansowego państwa, jako budżet państwa w formie uchwały budżetowej

   - tworzy podstawy prawne w dziedzinie planowania rozwoju w formie ustawy o Narodowym Planie Rozwoju

   - wydaje uchwały Sejmu, np. uchwałę w sprawie założeń polityki społeczno-gospodarczej

2. RADA MINISTRÓW

   - zadania jako centrum polityki wewnętrznej i zagranicznej (funkcja rządzenia)

   - funkcja prawodawcza (wydawanie rozporządzeń), jak i funkcja kierowniczo-koordynacyjna wobec podporządkowanych organów administracji rządowej

   - funkcja kontrolno-nadzorcza wobec innych organów administracji publicznej

   - wykonuje zadania określone przez parlament w formach ustawowych aktów prawnych

   - tworzy Narodowy Plan Rozwoju, który jest dokumentem określającym cele rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, w tym wspieranie celu rozwoju regionalnego, oraz sposoby ich osiągnięcia w okresie określonym w tym Planie

3. MINISTROWIE (szczególnie Minister Gospodarki i Minister Skarbu Państwa jako organy rządowej administracji gospodarczej – patrz pkt. 21 i 23 skryptu, także Minister właściwy ds. infrastruktury!!!

4. CENTRALNE ORGANY RZĄDOWEJ ADMINISTRACJI GOSPODARCZEJ

   - stosują środki prawne odnośnie ich zadań i kompetencji wskazanych w ustawach szczególnych

   - przykłady centralnych organów administracji gospodarczej:

   - Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

   - Prezes Urzędu Zamówień Publicznych

   - Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej

   - Prezes Urzędu Transportu Kolejowego

   - Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego jako dodatkowo organy regulacyjne

   - Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad patrz pkt 102 skryptu!!!

   - Komisja Nadzoru Finansowego

   5) TERENOWA ADMINISTRACJA RZĄDOWA

   - w osobie wojewody, który wykonuje politykę rządu na szczeblu województwa

   - wykonuje zadania kontrolne w stosunku do administracji rządowej i nadzorcze wobec administracji samorządowej

   - wykonuje zadania na podstawie przepisów prawa materialnego: np. jako reprezentant SP i wykonuje kompetencje organu założycielskiego w stosunku do przedsiębiorstw państwowych

   - wykonuje zadnia ingerencji publicznej w gospodarkę w obszarze policji i reglamentacji gospodarczej, związane z podjęciem i prowadzeniem działalności gospodarczej

   - uczestniczy w realizacji zadań administracji gospodarczej o charakterze wspierającym rozwój gospodarczy wyznaczony w aktach planowania i programowania społeczno-gospodarczego rozwoju

   6) SAMORZĄDOWA ADMINISTRACJA GOSPODARCZA

   - skupiona wokół jednostek samorządu terytorialnego:

• Gmina: wykonuje funkcje administracji gospodarczej (policja, reglamentacja, nadzór i kontrola gospodarki, wspieranie gospodarki) poprzez zadania własne (w szczególności dotyczące porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz infrastruktury technicznej (drogi, wodociągi, transport lokalny itd.), ponadto gminy realizują zadania administracji gospodarczej z mocy ustaw (jako zadania zlecone)

• Powiat: zadania są rezultatem przyjęcia zadań i kompetencji dotychczasowej terenowej administracji rządowej (odpowiednie powiatowe inspekcje i służby w formie rejonowych urzędów administracji gospodarczej)

• Województwo: najszerszy zakres – polityka regionalna; tworzenie podstaw rozwoju regionalnego w formach strategii rozwoju województw oraz regionalnych planów operacyjnych

  7) AGENCJE

  - są to podmioty realizujące zadania administracyjnego prawa gospodarczego w formie tzw. pośredniej administracji gospodarczej (zadania publiczne nie są realizowane przez własne urzędy (organy) państwowe, lecz przez inne podmioty prawa.

  - podstawy prawne agencji rządowych są rozproszone w licznych aktach prawnych

  - agencje to takie podmioty administracji gospodarczej, wyodrębnione prawnie i organizacyjnie w celu realizacji zadań organów administracji gospodarczej

  - te agencje mogą być powoływane jako spółki akcyjne przez oświadczenie Ministra SP o utworzeniu spółki (w formie aktu notarialnego); to Minister SP wnosi majątek do tworzonej spółki; on też sprawuje nadzór właścicielski, natomiast organami tej spółki zgodnie z KSH jest walne zgromadzenie, zarząd i rada nadzorcza.

• Przykładowo takimi agencjami są:

1. Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.

   - zajmuje się pomocą publiczną dla dużych przedsiębiorców, zarządza niektórymi Specjalnymi Strefami Ekonomicznymi

   b) Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A

   - bardziej powszechną formą jest tworzenie agencji jako państwowych osób prawnych. One są tworzone w drodze ustawy, źródło pochodzenia majątku agencji również jest wskazane w ustawie, zasadniczo agencje prowadzą działalność gospodarczą na własny rachunek, ale wg kryteriów racjonalności gospodarczej także w tych przypadkach, kiedy ich działalność jest dotowana. Organy agencji są powoływane i odwoływane przez naczelne organy adm państwowej, którym te organy składają sprawozdania ze swojej działalności.

• Przykładowo takimi agencjami są:

1. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)

   - realizuje zadania związane z: udzielaniem pomocy finansowej, świadczeniem usług doradczych dla przedsiębiorców, bezrobotnych, organizuje szkolenia i seminaria, świadczy usługi eksperckie

   b) Agencja Mienia Wojskowego

   c) Wojskowa Agencja Mieszkaniowa

   d) Agencja Rynku Rolnego

   e) Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR)

   - wspiera inwestycje w rolnictwie, w przetwórstwie rolno-spożywczym, tworzy nowe miejsca pracy dla mieszkańców wsi, tworzy i rozwija towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych w rolnictwie, rozwija infrastrukturę informatyczną banków spółdzielczych

   8) SAMORZĄD GOSPODARCZY I IZBY GOSPODARCZE – patrz pkt 36 skryptu!!!!

   - jako samorząd gospodarczy można wskazać ustawę o izbach gospodarczych i o izbach rolniczych

   - jako samorząd zawodowy, np. samorząd adwokacki, sędziowski, lekarski, psychologów, pielęgniarek i położnych, doradców podatkowych, architektów itp.

   - zagadnienie bardziej rozwinięte w pkt 36 skryptu

   9) PRZEDSIĘBIORSTWO PUBLICZNE -patrz pkt 32 skryptu!!!!

   10) PODMIOTY PRYWATNE WYKONUJĄCE ZADANIA PAŃSTWA

   - państwo, włączając w proces wykonywania zadań publicznych podmioty prywatne, włącza tym samym funkcjonalnie do organizacji administracji gospodarczej

   - formą włączenia podmiotów prywatnych w proces wykonania zadań publicznych jest instytucja POWIERZENIA, a jej istota polega na przeniesieniu na rzecz osób fizycznych i prawnych prawa prywatnego kompetencji do wykonywania we własnym imieniu zadań publicznych.

   - istota procesu powierzania zadań publicznych podmiotom niepaństwowym polega na powierzeniu im zadań publicznych do wykonania i ogranicza się do sprawowania funkcji nadzoru (regulacji) nad podmiotem niepaństwowym.

   Tymi podmiotami prywatnymi, którzy należą do podmiotów prawa publicznego gospodarczego są:

1. Osoby fizyczne – patrz pkt 26 skryptu!!!!

2. Spółki osobe i kapitałowe – patrz pkt 27 i 28!!

3. Spółdzielnie – patrz pkt 31!!!

4. Jednoosobowe spółki SP – patrz pkt 33!!!

5. Fundacje – patrz pkt 34!!!

6. Organizacje społeczne – patrz pkt 35!!!

7. Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych

8. Partie polityczne

9. Przedsiębiorcy zagraniczni – patrz pkt 30!!!

10. Inne osoby prawne, jeżeli prowadzą działalność gospodarczą

1. Osoba fizyczna jako podmiot prawa publicznego gospodarczego

Wg. u.s.d.g.: "Art. 4. 1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.". Osoba fizyczna jako przedsiębiorca jest podmiotem prawa; na podmiotowość składa się zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Zdolność prawna to zdolność bycia podmiotem praw i obowiązków; ma ją każda os.fiz., nawet jeśli nie ma lub ma ograniczoną z.d.c.p., wobec czego przedsiębiorcą może być tez osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona. Wg KC pełna z.d.c.p. od uzyskania pełnoletniości, tj os.fiz. powyżej 18 lat (+ wyjątki, np z KRiO); jeśli brak pełnej z.d.cp., to czynności w imieniu os.fiz. podejmuje przedstawiciel ustawowy (rodzic, opiekun, kurator). Ograniczoną z.d.c.p. mają małoletni po ukończeniu 13. roku życia, osoby ubezwłasnowolnione częściowo i te, dla których sąd ustanowił doradcę tymczasowego. Mimo to, choćby przedstawiciele ustawowi współpracowali z małoletnim, nie mogą oni podejmować za niego wszystkich czynności. Nie można wobec tego wydać koncesji małoletniemu, ponieważ nie może on prowadzić działalności gospodarczej bez zgody przedstawicieli ustawowych, a wówczas koncesja (która rodzi uprawnienia do prowadzenia działalności gosp. tlyko przez imiennie oznaczony podmiot) służyłaby innym osobom, które się o nią nie ubiegały (tj. przedstawicielom) i, co możliwe, nawet nie mogłyby się o nią ubiegać, przez co korzystałyby z nieprzysługujących im uprawnień; unikaliby też bezpośredniej odpowiedzialności za wyniki finansowe swoich działań oraz zobowiązania prywatno- i publicznoprawne. | Ponadto, wg. ustawy o rzemiośle, "w wypadku śmierci rzemieślnika współmałżonek pozostający do chwili śmierci na utrzymaniu rzemieślnika oraz małoletni zstępni maja prawo nadal wykonywać rzemiosło w warunkach i na zasadach obowiązujących rzemieślnika". |

Spółka cywilna - najbardziej popularna forma wspólnego prowadzenia działalności gospodarczej. Nie ma ona statusu przedsiębiorcy - za przedsiębiorców uznaje się jedynie wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gosp. (status przedsiębiorcy mają inne spółki osobowe: jawna, partnerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna <- tj. osobowe spółki handlowe). Ponadto ksh przewiduje sytuację, gdy wspólnicy spółki cywilnej maja obowiązek przekształcenia jej w spółkę jawną. Spółka cywilna będzie traktowana jak umowa prawa cywilnego, i jedynie wspólnicy będą uzyskiwać status przedsiębiorcy w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Samo istnienie lub nie spółki cywilnej nie ma znaczenia w kontekście u.s.d.g, nie jest tez ona objęta ewidencją działalności gospodarczej; do spółki cywilnej można więc odnosić tylko i wyłącznie regulacje z prawa cywilnego. (/pdst: str 106-110)

26. 1. Osoba fizyczna jako przedsiębiorca

Przedsiębiorcą obok osoby prawnej i jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną jest osoba fizyczna. Osoba fizyczna jest także tym wspólnikiem spółki cywilnej, który w zakresie wykonywanej przez siebie działalności gospodarczej uznawany jest za przedsiębiorcę.

26.2 Osoba fizyczna jako podmiot prawa

Osoba fizyczna występując jako przedsiębiorca, jest niewątpliwie podmiotem prawa. Na podmiotowość prawną składa się zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych. Zdolność prawną mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych oraz osoby jest pozbawione lub ograniczone w tej zdolności. Fakt posiadania zdolności prawnej przesądza o tym, że z formalnego punktu widzenia przedsiębiorcą może być małoletni lub osoba ubezwłasnowolniona. Zdolność do czynności prawnych nie jest nieodzownym atrybutem osoby fizycznej. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się wraz z ukończeniem 18 lat. Ograniczoną zdolność mają małoletni po ukończeniu 13 lat, osoby ubezwłasnowolnione częściowo oraz osoby, dla których sąd ustanowił doradcę tymczasowego. Do skutecznego występowania w obrocie przedsiębiorcy o ograniczonej zdolności do czynności prawnych wymagane jest współdziałanie jego rodziców lub opiekunów.

26.3 Osoba fizyczna może prowadzić samodzielnie działalność gospodarczą:

- bez konieczności tworzenia szczególnej formy organizacyjnej (np. spółki),

- po dokonaniu zgłoszenia do Krajowego Rejestru Sądowego,

- po uzyskaniu wymaganych koncesji lub zezwoleń,

- po spełnieniu innych przewidzianych prawem warunków.

26.4. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą:

- podlega wszystkim regulacjom prawa administracyjnego gospodarczego,

- nie może wykonywać pewnego rodzaju działalności zastrzeżonych jedynie dla określonych podmiotów (bank, działalność ubezpieczeniowa).

26.5. Szczególne formy prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne:

- szczególnym przypadkiem prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczna jest rzemiosło, - rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną (lub spółkę cywilną osób fizycznych) z udziałem kwalifikowanej pracy własnej ni przy zatrudnieniu od 15 pracowników najemnych nie licząc:

• Emerytów,

• Rencistów,

• Pracowników nie zatrudnionych bezpośrednio przez produkcji lub świadczeniu usług (np. księgowy),

• Uczniów,

• Członków rodziny pozostających z rzemieślnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym.

Do rzemiosła nie zalicza się działalności:

• Handlowej,

• Gastronomicznej,

• Transportowej,

• Usług hotelarskich,

• Usług świadczonych w wykonywaniu wolnych zawodów,

• Usług leczniczych,

• Działalności wytwórczej i usługowej artystów plastyków i fotografików.

26.6. Małoletni jako przedsiębiorca:

Małoletni jako przedsiębiorca korzysta z przedstawiciela (np. jednego z rodziców). Jednakże przedstawicielstwo to nie upoważnia do podejmowania wszystkich czynności prawnych za małoletniego i nie wszystkie czynności prawne mogą być dokonywane przez przedstawiciela.

Orzeczenie NSA potwierdza, iż małoletniemu nie można przyznać koncesji, gdyż taką może otrzymać jedynie imiennie osoba, która rzeczywiście będzie działalność koncesjonowaną wykonywała.

1. Osobowe spółki handlowe jako podmioty prawa publicznego gospodarczego

Spółki osobowe prawa handlowego to: spółki jawne, partnerskie, komandytowe i komandytowo-akcyjne. Nie można ich zaliczyć wprost ani do osób fizycznych, ani osób prawnych. 1. Ksh przydaje im podmiotowość prawną; ponadto ich podmiotowość prawna wynika z: 2. faktu rozwiania wątpliwości, czy mogą nabywać własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, 3. prowadzenia przedsiębiorstwa pod własna firmą, 4. subsydiarnej odpowiedzialności wspólników. Jednakże ich podmiotowość prawna (choć ujęta cywilistyczne) ma zastosowanie tylko w zakresie ksh, zaś według prawa cywilnego, spółki te są tzw. ułomnymi osobami prawnymi (trzeci rodzaj podmiotów prawa cywilnego; jednostki organizacyjne, którym norma prawna nie przyznaje osobowości prawnej!). W trzecim obszarze - na gruncie kpa - powstaje dylemat, czy stroną postępowania będzie sama spółka osobowa czy jej wspólnicy. Ponieważ zezwolenia, a zwłaszcza koncesje są decyzjami administracyjnymi (i to specyficznymi! - bo są decyzjami osobistymi, wygasającymi gdy podmiot kończy swoje istnienie, i ich wydanie związane jest z osobista sytuacja adresata), a decyzja ma charakter indywidualny i konkretny, to adresat musi być osobiście zindywidualizowany. Ponieważ w prawie administracyjnym zdolność prawną i z.d.cp. należy zawsze łączyć z określonym materialnym stosunkiem admin.prawnym, właściwy wydaje się pogląd, że spółki osobowe prawa handlowego są stronami post. admin. tylko, gdy przepisy szczególne przyznają im taki status. Ponadto ustawa o ochronie osób i mienia przewiduje, że koncesję wydaje się na wniosek przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną (jeśli posiada licencje drugiego stopnia) lub przedsiębiorcy innego niż os.fiz. (jeśli licencję posiada co najmniej jedna osoba będąca wspólnikiem spółki cywilnej, jawnej, komandytowej, członkiem zarządu, prokurentem, pełnomocnikiem ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji). (/pdst: str 110 - 113)

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27.1. Cechy charakterystyczne spółek osobowych handlowych:

• podstawą ich istnienia jest substrat osobowy: wspólnicy,

• spółki te nie posiadają osobowości prawnej, ale maja zdolność prawną (mogą być podmiotem praw i obowiązków) i sądową (mogą występować w sądach jako odrębny podmiot),

• wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (z wyjątkiem komandytariuszy spółki komandytowej),

• wspólnicy nie mogą rozporządzać swoimi prawami z tytułu uczestnictwa w spółce bez zgody pozostałych wspólników stabilizacja składu osobowego spółki,

• wspólnicy uczestniczą w prowadzeniu spraw spółki i reprezentują ją na zewnątrz,

• prawa i obowiązki wspólników nie zalezą od rodzaju wysokości wniesionych przez nich wkładów, chyba że umówiono się inaczej,

• możliwe jest wniesienie wkładu w postaci pracy.

27.2. Podmiotowość osobowych spółek handlowych (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej) wynika z:

- przyznania im zdolności prawnej,

- przyznania im możliwość nabywania na własność nieruchomości i innych praw rzeczowych,

- prowadzenia przez spółki osobowe przedsiębiorstwa pod własną firmą,

- subsydiarnej odpowiedzialności wspólników.

27.3. Spółki osobowe handlowe jako przedsiębiorcy:

W teorii prawa cywilnego zakwalifikowane przez przepisy ustawy w poczet przedsiębiorców spółki osobowe prawa handlowego stanowią jednostki zaliczone do tzw. trzeciego rodzaju podmiotów prawa cywilnego tzw. ułomne osoby prawne. Przyjęto, że podmiotami prawa cywilnego są jednostki występujące w stosunkach cywilnoprawnych. Ta cywilnoprawna kwalifikacja spółek osobowych prawa handlowego nie przekłada się wprost na podobne określenie sytuacji prawnej tych podmiotów w sferze administracyjnego prawa gospodarczego. Nie ma prostej zależności do między cywilistyczną konstrukcją podmiotowości prawnej a zdolnością tego typu jednostki organizacyjnej do bycia strona postępowania administracyjnego. Spółki osobowe prawa handlowego są stronami w postępowaniu administracyjnym jedynie w tym wypadku, gdy przepisy szczególne przyznają im taki status. Formalny status strony spółki te posiadać będą jedynie wtedy, gdy przepis prawa materialnego będzie wyraźnie taką możliwość przewidywać.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Cechy charakterystyczne spółek osobowych handlowych:

• podstawą ich istnienia jest substrat osobowy: wspólnicy,

• spółki te nie posiadają osobowości prawnej, ale maja zdolność prawną (mogą być podmiotem praw i obowiązków) i sądową (mogą występować w sądach jako odrębny podmiot),

• wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem (z wyjątkiem komandytariuszy spółki komandytowej),

• wspólnicy nie mogą rozporządzać swoimi prawami z tytułu uczestnictwa w spółce bez zgody pozostałych wspólników stabilizacja składu osobowego spółki,

• wspólnicy uczestniczą w prowadzeniu spraw spółki i reprezentują ją na zewnątrz,

• prawa i obowiązki wspólników nie zalezą od rodzaju wysokości wniesionych przez nich wkładów, chyba że umówiono się inaczej,

• możliwe jest wniesienie wkładu w postaci pracy.

2. Podmiotowość osobowych spółek handlowych (spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej) wynika z:

- przyznania im zdolności prawnej,

- przyznania im możliwość nabywania na własność nieruchomości i innych praw rzeczowych,

- prowadzenia przez spółki osobowe przedsiębiorstwa pod własną firmą,

- subsydiarnej odpowiedzialności wspólników.

3. Spółki osobowe handlowe jako przedsiębiorcy:

W teorii prawa cywilnego zakwalifikowane przez przepisy ustawy w poczet przedsiębiorców spółki osobowe prawa handlowego stanowią jednostki zaliczone do tzw. trzeciego rodzaju podmiotów prawa cywilnego tzw. ułomne osoby prawne. Przyjęto, że podmiotami prawa cywilnego są jednostki występujące w stosunkach cywilnoprawnych. Ta cywilnoprawna kwalifikacja spółek osobowych prawa handlowego nie przekłada się wprost na podobne określenie sytuacji prawnej tych podmiotów w sferze administracyjnego prawa gospodarczego. Nie ma prostej zależności do między cywilistyczną konstrukcją podmiotowości prawnej a zdolnością tego typu jednostki organizacyjnej do bycia strona postępowania administracyjnego. Spółki osobowe prawa handlowego są stronami w postępowaniu administracyjnym jedynie w tym wypadku, gdy przepisy szczególne przyznają im taki status. Formalny status strony spółki te posiadać będą jedynie wtedy, gdy przepis prawa materialnego będzie wyraźnie taką możliwość przewidywać.

4. Spółka jawna:

Spółką jawną jest też nie będąca inna spółką spółka prowadząca gospodarstwo rolne w większym rozmiarze, jeżeli została wpisana na własne żądanie do rejestru handlowego.

Cechy charakterystyczne:

• Bezpośrednia, solidarna, osobista i nieograniczona odpowiedzialność każdego wspólnika,

• Każdy wspólnik jest upoważniony do samodzielnego reprezentowania i zaciągania zobowiązań (o ile umowa spółki nie stanowi inaczej),

• Wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach jako zwrotu wydatków i do równego uczestnictwa w stratach,

• Wymaga zarejestrowania w Sądzie Rejonowym,

• Rozwiązanie spółki może nastąpić poprzez:

1. Z przyczyn przewidzianych w umowie spółki za zgodą wszystkich wspólników.

2. Wskutek ogłoszenia upadłości spółki, śmierci wspólnika lub ogłoszenia jego upadłości.

3. Wypowiedzenia umowy przez wspólnika wskutek wyroku sądowego (następuje wtedy likwidacja i wykreślenie z Rejestru Handlowego);

• Nie ma osobowości prawnej,

• Prowadzenie spraw spółki i stosunki miedzy wspólnikami określa umowa (zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności),

• Majątek spółki jest wyodrębniony,

• Wkłady do spółki mogą wnieść wszyscy lub niektórzy wspólnicy,

• Wniesione wkłady mogą stanowić majątek spółki lub tylko służyć do użytkowania,

• Wielkość majątku i wkłady wspólników określa umowa spółki,

• Istnieje odpowiedzialność subsydiarna – najpierw dług pokrywa się z majątku spółki, a dopiero później z majątku osobistego wspólników,

• W razie rozwiązania wspólnik może żądać zwrotu wkładu w naturze,

• Nie można powierzyć prowadzenia spółki osobom trzecim,

• Spółka może udzielić prokury, ale tylko za zgodą wszystkich wspólników,

• Odwołać prokurę może każdy wspólnik mający prawo do prowadzenia praw spółki.

.5. Spółka komandytowa:

Spółka komandytowa to spółka mająca na celu prowadzenie w większym rozmiarze przedsiębiorstwa zarobkowego lub gospodarstwa rolnego pod wspólna firmą. Jej cecha charakterystyczną jest to, że za jej zobowiązania przynajmniej jeden wspólnik (komplementariusz, wspólnik jawny) odpowiada całym swoim majątkiem i odpowiedzialność przynajmniej jednego ze wspólnikach (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości pewnej określonej sumy komandytowej. Jest to osobowa spółka prawa handlowego z pewnymi elementami spółki kapitałowej.

Cechy charakterystyczne:

• Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli odpowiada jeden wspólnik (komplementariusz- całym swoim majątkiem) i w związku z tym ma prawo do reprezentacji spółki,

• Za zobowiązania spółki wobec wierzycieli komandytariusz odpowiada do wysokości wniesionego wkładu, czyli w sposób ograniczony i w związku z tym odsunięty jest od reprezentowania spółki na zewnątrz,

• Nie posiada osobowości prawnej

• Powstaje na podstawie umowy w formie aktu notarialnego (pod rygorem nieważności),

• Konieczny jest wpis do rejestru przedsiębiorców,

• Nazwa powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz oznaczenie „komandytowa”,

• Spółka działa pod własną firmą,

• Wkład może być pieniężny lub niepieniężny.

1. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna jako podmioty prawa publicznego gospodarczego

Spółka z o.o. i SA to spółki kapitałowe prawa handlowego; posiadają osobowość prawną. Podstawą ich istnienia jest kapitał wniesiony przez wspólników, a za zobowiązania odpowiadają własnym (tj należącym do spółki) majątkiem. Wspólnicy są odsunięci od podejmowania bieżących decyzji w sprawach spółki i sprawowania bieżącej kontroli nad jej działalnością; mogą jednak za to swobodnie rozporządzać swoimi udziałami; zakres praw wspólników powiązany jest z wartością wniesionych przez nich wkładów. Nie wymagają osobistego zaangażowania się w sprawy spółki.

A) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością - jest to spółka handlowa (tj regulowana przepisami ksh). Może być założona przez jednego lub kilku wspólników (tylko osoby fizyczne, handlowe spółki osobowe i osoby prawne - w tym jednostka samorządu terytorialnego lub komunalna os.p.). Liczba wspólników posiadających udziały w spółce może być dowolna, jednak w przypadku, gdy istnieje tylko jeden wspólnik i dokonuje on czynności prawnej z własną spółką, czynność ta wymaga formy aktu notarialnego. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli; odpowiada za nie sama spółka swoim majątkiem utworzonym z wkładów wspólników. | Jej utworzenie następuje przez zawarcie umowy spółki; uchwała rady j.s.t. nie oznacza utworzenia spółki jednoosobowej lub związania zobowiązaniem z innym podmiotem; spółka kapitałowa powstaje z chwilą uzyskania osobowości prawnej, a uchwała rady tylko przyznaje organowi wykonawczemu uprawnienie do realizacji zamiaru utworzenia spółki - musi wiec on podjąć odpowiednie czynności. | W spółkach z udziałem j.s.t. działa rada nadzorcza, do której stosuje się przepisy ksh. | Organy: zgromadzenie wspólników, zarząd, + nieobowiązkowo rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.

B) Spółka akcyjna jest kapitałową spółką prawa handlowego; posiada osobowość prawną. Może być powołana do realizacji dowolnego celu zgodnego z prawem, nie musi to być cel gospodarczy. Wg prawa handlowego zawsze będzie kupcem, ale nie zawsze będzie przedsiębiorcą (nie musi prowadzić działalności gospodarczej). Spółka akcyjna co do zasady powstaje w trybie normatywnym. Po spełnieniu wymaganych prawem warunków zostaje wpisana do rejestru handlowego i od tej chwili nabywa osobowość prawną. Niekiedy, w trybie koncesyjnym, na powołanie spółki akcyjnej wymagana jest zgoda właściwego organu administracji publicznej. | Organy: zarząd, rada nadzorcza, walne zgromadzenie. (/pdst: m.in. 326 i n.)

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Spółka z o.o.:

• Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową.

• Opiera się na wkładach wniesionych przez wspólników i ich ograniczonej odpowiedzialności.

• Może być utworzona w dowolnym celu gospodarczym.

• Może być założona także jako spółka jednoosobowa - służy wtedy wyłącznie ograniczeniu odpowiedzialności zakładającego ją podmiotu do wysokości majątku przeznaczonego na kapitał zakładowy tej spółki.

2. Spółka akcyjna:

• Spółka akcyjna jest kapitałową spółką prawa handlowego i posiada osobowość prawną.

• Może być powołana do realizacji dowolnego celu zgodnego z prawem, nie musi to być cel gospodarczy.

• Zawsze będzie kupcem w rozumieniu prawa handlowego, ale nie zawsze będzie przedsiębiorcą (gdyż nie musi prowadzić działalności gospodarczej).

• Co do zasady powstaje w trybie normatywnym po spełnieniu wymaganych prawem warunków zostaje wpisana do rejestru handlowego i od tej chwili nabywa osobowość prawną.

• Niekiedy na powołanie spółki akcyjnej wymagana jest zgoda właściwego organu administracji publicznej jest to tryb koncesyjny.

3. Spółki: z o. o. i akcyjna są spółkami kapitałowymi prawa handlowego. Charakteryzują się tym, że:

• Podstawa ich istnienia jest kapitał wniesiony przez wspólników.

• Posiadają osobowość prawną.

• Odpowiadają za zobowiązania własnym majątkiem.

• Wspólnicy są odsunięci od podejmowania bieżących decyzji w sprawach spółki i sprawowania bieżącej kontroli nad jej działalnością.

4. Spółki działają poprzez swoje organy:

• Wolne zgromadzenie akcjonariuszy lub zgromadzenie wspólników.

• Komisje rewizyjne.

• Rady nadzorcze.

• Zarząd spółki.

.5. Rola wspólników:

• Wspólnicy mogą swobodnie rozporządzać swoimi udziałami.

• Zakres praw wspólników powiązany jest z wartością wniesionych przez nich wkładów.

• Nie wymagają osobistego zaangażowania się w sprawy spółki.

1. Jednoosobowa spółka Skarbu Państwa jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

Jest to szczególnego rodzaju podmiot, wykorzystywany do prowadzenia przez państwo działalności gospodarczej, powstały w wyniku procesu komercjalizacji (tj. przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa o formie spółki z o.. lub SA; co do zasady powstałą spółka wstępuje we wszystkie stosunki prawne których podmiotem było przeds. państwowe. Zmienia się forma zarządu, z publicznego na prywatny, tj spółkę kapitałową regulowaną ksh). Komercjalizacja może być etapem w kierunku prywatyzacji, może jednak zakończyć się na etapie samoistnej formy zarządu częścią mienia państwowego. Wg ustawy skomercjalizowane powinny być wszystkie przeds. państwowe (z kilkoma wyjątkami, m.in. objętych prywatyzacją bezpośrednią, Poczta Polska, dot. międzynarodowego transportu morskiego). Podstawą przekształcenia przeds. państwowego jest akt komercjalizacji sporządzany za SP przez Ministra Skarbu Państwa; niezwłocznie po jego sporządzeniu zarząd spółki lub osoba upoważniona składa wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców; dniem przekształcenia jest pierwszy dzień miesiąca następującego po wpisaniu spółki do rejestru, i tym samym z urzędu następuje wykreślenie przeds. państwowego z rejestru. | Powstałą w ten sposób jednoosobowa spółka akcyjna SP jest państwową osobą prawną, oparta na mieniu państwowym, a jej jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa. Bilans zamknięcia przeds. państwowego jest bilansem otwarcia spółki; pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa stają się na mocy prawa pracownikami spółki. Przekształcenie zmienia miejsce byłego przeds. państwowego w gospodarce rynkowej, likwidując wiele różnic i poddając je ksh; podlega prawom rynkowym, wolności gospodarczej, ogólnie obowiązującym w tym obszarze zasadom a także ograniczeniom policyjnym i reglamentacyjnym, a wiec co do zasady jest równorzędnym partnerem innych przedsiębiorców. Jednakże ustawa o komercjalizacji ma pierwszeństwo przed ksh i może wprowadzać pewne odmienności w zakresie sytuacji organizacyjno-prawnej spółki oraz kompetencji organów administracji gospodarczej.

Organy: walne zgromadzenie (jedyny akcjonariusz - reprezentant Skarbu Państwa w spółce, tj Minister SP), rada nadzorcza (członkowie powoływani przez ministra oraz częściowo przez pracowników; zakaz konkurencji), zarząd. Poza odmiennościami względem ksh dotyczącymi składu w.w. organów, są tez pewne odmienności w zakresie funkcjonowania spółki jako przedsiębiorcy - omawiana spółka może być jedynym założycielem SA lub spółki z o.o.; sprzedaż jej majątku trwałego innym podmiotom może w określonej sytuacji nastąpić w drodze publicznego przetargu; zawarcie umowy, której zamiarem jest darowizna lub zwolnienie z długu oraz innej umowy niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej spółki określonym w statucie, wymaga zgody rady nadzorczej pod rygorem nieważności czynności prawnej. W zasadzie brak szczególnych rozwiązań publicznoprawnych, które zapewniłyby Ministrowi SP lub innym organom publicznym realizację i ochronę interesu publicznego w spółce publicznej na innych zasadach niż te wg prawa handlowego. (/pdst: 281-287)

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Podstawą prawną utworzenia i działania takiej spółki jest Ustawa z dnia 30 sierpnia 19996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji.

STATUS PRAWNY SPÓŁKI-Utworzona w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa jest państwową osobą prawną. Oparta jest na mieniu państwowym, a jej jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa.

• Spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter tych stosunków

• Pracownicy komercjonalizowanego przedsiębiorstwa stają się z mocy prawa pracownikami spółki z wyjątkiem dyrektora przedsiębiorstwa i pracowników zatrudnionych na podstawie powołania, których stosunek parcy wygasa z mocy parwa z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru

• Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa staje się bilansem otwarcia spólki, przy czym suma kapitałów własnych jest równa sumie funduszu założycielskiego i nei podzielonego wyniku finansowego za okres działalności przedsiębiorstwa przed komercjalizacją

• Przekształcenie przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa zmienia jego miejsce w gospodarce rynkowejskomercjalizowane przedsiębiorstwo poddane jest bowiem, z wyjątkiem ściśle określonych sytuacji, przepisom prawa handlowgo.Dlatego też działania skomercjonalizowanego przedsiębiorstwa poddane są:

• Powszechnym prawom rynkowym

• Wolności gospodarczej

• Zasadzie dokonywania na tym rynku wszelkich czynności prawnych i działań niezakazanych przez prawo

• Na zasadach ogólnych-ograniczeniom policyjnym i reglamentacyjnym

  Co do zasady jenoosonowa spółka akcyjna Skarbu Państwa jest równorzędnym partnerem innych przedsiębiorców, poddanym tym samym regułom gry kapitału i konkurencji

• Ustawa o komercjalizacji w art. 5 stanowi, że do spółki powstałej w wyniku komercjalizacji stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych , jeśli ustawa nie stanowi inaczej (oznacza to, że ustawa o komercjalizacji jako przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisami ogólnymi jakimi są przepisy kodeksu spółek handlowych)

  ORGANIZACJA I ZASADY DZIAŁANIA SPÓŁKI-Charakteryzuje się ona organizacją właściwą dla spółek akcyjnych zawiązanych zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych

  Działania organów spółki wyznaczają i sankcjonują głównie przepisy KSH oraz statutu spółki, a w określonym zakresie przepisy ustawy o komercjalizacji, które to wprowadzają pewne odstępstwa od powszechnych reguł.

• Walne zgromadzenie jest organem spółki, którego uprawnienia jako jedynego akcjonariusza, wykonuje reprezentant Skarbu Państwa w spółce. Jest nim minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Działania reprezentanta Skarbu Państwa (ministra) jako jedynego akcjonariusza na walnym zgromadzeniu regulują przepisy handlowe, a w pewnym zakresie przepisy ustawy o komercjalizacji. Zgodnie z postanowieniami zawartymi w ustawie o komercjalizacji:

  # Minister Skarbu Państwa ustala statut spółki oraz skład osobowy pierwszych władz

  # Do czasu gdy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem spółki, minister jako reprezentant akcjonariusza, zgodnie z postanowieniam i ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, powołuje i odwołuje członków rady nadzorczej, z tym, że 2/5 składu rady stanowią osoby wybrane prze pracowników i inne uprawnione osoby. Gdy mamy do czynienia ze spółką o szcególnym znaczeniu dla gospodarki państwa, powołanie składu rady nadzorczej wymagają dodatkowo uzgodnienia z właściwym ministrem ze względu na przedmiot spółki.

  # Minister dokonuje zatwierdzenia sprawozdania finansowego, podziału zysku czy określenia sposobu pokrycia strat za rok obrachunkowy poprzedzający komercjalizację

  # Minister wyraża także zgodę na zawiązanie przez jednoosobową spółkę akcyjną innej spółki, objęcie lub nabycie akcji innej spółki, zbycie nabytych lub objętych akcji innej spółki oraz określenia warunków i trybu zbycia akcji.

  W jednoosobowej spółce oświadczenia woli składane spółce przez reprezentanta Skarbu Państwa wymagają jedynie zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności!

• Rada nadzorcza – jest ona organem obligatoryjnym bez względu na wysokość kapitału zakładowego. Przepisy ustawy o komercjalizacji ustalają także w sposób odmienny od KSH niektóre zasady kształtowania składu osobowego rady oraz kwestie tzw. zakazu konkurencji (a inne materie pozostawia kodeksowi i statutowi spółki)

  # Pierwsza rada powinna liczyć 5 osób, a w jej skład wchodzą przedstawiciele pracowników przedsiębiorstwa oarz niekiedy rolników i rybaków

  # Do czasu gdy Skarb Państwa pozostaje jedynym akcjonariuszem, w skład rady nadzorczej powoływanej w takiej sytuacji przez walne zgromadzenie wchodzą osoby wybrane przez pracowników albo parcowników, rolnikówi rybaków (ale osoby te stanowią tylko 2/5 składu rady)

  # Dopiero gdy Skarb Państwa przestał być jedynym akcjonariuszem spółki, postanowienia statutu co do powoływania i odwoływania członków rady nadzorczej mogą zostać zmienione, z tym że parcownicy nadal mają prawo wyboru członków tego organu

  # Członkowie rady nadzorczej w jednoosobowej spółce Skarbu Państwa nie mogą:

• Pozostawać w stosunku pracy ze spółką czy świadczyć pracę na podstawie innego tytułu (z wyjątkiem pracowników wybranych do rady)

• Posiadać akcji oraz udziałów u przedsiębiorców tworzonych przez spółkę (z wyjątkiem akcji dopuszczonych do publicznego obrotu) ani też pozostawać u tych przedsiębiorców w stosunku pracy czy świadczyć pracę na podstawie innego tytułu

• Wykonywać zajęć które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami czy budziły podejrzenie o stronniczość czy interesowność

• Zarząd- jest organem wykonawczym jednoosobowej spółki Skarbu Państwa

  # Członków zarządu pierwszej kadencji powołuje Minister Skarbu Państwa jako reprezentant akcjonariusza (z tym że jeżeli średnioroczne zatrudnienie w spółce wynosi 500 osób, pracownicy wybierają jednego członka zarządu na zasadach określonych w statucie)

  # W spółce w której ponad połowa akcji należy do Skarbu Państwa, członkowie zarządu powoływania i odwoływani są przez radę nadzorczą

  # Powołanie na członka zarządu następuje po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego przez radę nadzorczą (pzrepis ten nie dotyczy członka zarządu wybranego przez pracowników)

  # Kompetencje zarządu określone są w KSH, a należą do nich:

• Prowadzenie spraw spółki

• Reprezentowanie spółki na zewnątrz

  # Sprawowanie zarządu w spółce może być zlecone w drodze umowy osobie fizycznej, wyłonionej w drodze konkursu . O pzreprowadzeni konkursu postanawia walne zgromadzenie, natomiast umowę w imieniu spółki zawiera rada nadzorcza, ale za zgodą walnego zgromadzenia.

  # Ustawa komercjalizacyjna pzrewiduje pewne odmienności w zakresie funkcjonowania spółki jako przedsiębiorcy:

• Spółka powstała w wyniku komercjalizacji może być jedynym założycielem spółki akcyjnej lub z ograniczoną odpowiedzialnością . Natomiast spzredaż jej majątku trwałego innym podmiotom może-w określonej sytuacji nastąpić –w drodze publicznego przetargu

• Zawarcie przez spółkę umowy, której zamiarem jest darowizna lub zwolnienie z długu oraz innej umowy niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej spółki określonym w statucie, wymaga zgody rady nadzorczej pod rygorem nieważności czynności prawnej

1. Przedstawicielstwa i oddziały przedsiębiorców zagranicznych.

A) Oddziały przedsiębiorców zagranicznych

- stanowią wyodrębnioną i samodzielną część działalności gosp. przedsiębiorcy zagranicznego.

- nie mają podmiotowości prawnej – oddział związany jest z podmiotowością prawną przedsiębiorcy zagranicznego, a zatem:

- występuje w obrocie w imieniu przedsiębiorcy zagranicznego.

- nie ma zdolności upadłościowej, układowej.

- ma tylko zdolność likwidacyjną.

- przedsiębiorca zagraniczny może być także osobą fizyczną.

- przesłanka wzajemności – państwo pochodzenia zapewnia przedsiębiorcom polskim możliwość tworzenia oddziałów na jego terytorium. Wobec przedsiębiorców zagranicznych pochodzących z państw UE (oraz EFTA) – zapewniona ex lege, z mocy art. 43 TWE (swoboda przedsiębiorczości w ujęciu wtórnym polegającym na możliwości rozszerzenia działalności na teren innego państwa członkowskiego).

- obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców w KRS

- możliwość działania jedynie w zakresie przedmiotu działalności przedsiębiorcy zagranicznego.

- obowiązek ustanowienia „osoby upoważnionej” w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.

- dodatkowe obowiązki rejestracyjne (art. 89 usdg).

- obowiązek prowadzenia oddzielnej rachunkowości dla oddziału, m.in. w celach zapłaty podatku dochodowego w Polsce.

- nadzór ministra gospodarki nad oddziałami (możliwość wydania decyzji o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej w ramach oddziału)

- likwidacja oddziału możliwa wg przepisów k.s.h. o likwidacji sp. z o.o.

B) Przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych

- działalność możliwa tlyko w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego.

- obowiązek wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonego przez ministra gospodarki (czynność mat.-techn.).

- brak przesłanki wzajemności.

- nadzór ministra gospodarki:

- decyzja o odmowie wpisu (art. 99 usdg).

- decyzja o zakazie wykonywania działalności w ramach przedstawicielstwa (art. 101 usdg).

- zdolność likwidacyjna (wg przepisów o likwidacji spółki z o.o.).

---

Przedsiębiorca zagraniczny (juz nie osoba zagraniczna) może tworzyć oddział albo przedstawicielstwo. Oddział to jednostka organizacyjna wyodrębniona od przedsiębiorstwa macierzystego w innym kraju, oddział musi mieć w nazwie "oddział <ewentualnie numer> <forma prawna po polsku, np zoo> w Polsce", konstruowania nazwy analogicznie w przedstawicielstwie. Oddział może to, co przedsiębiorstwo macierzystego, tożsamość przedmiotowa. Trzeba tez wyznaczyć jeden podmiot do reprezentowania oddziału. Jest to tez jednostka samofinansujaca się, ma własne księgi rachunkowe, sam na siebie zarabia itd., samobilansuje się, jest podporządkowane ale tylko strategicznie. Przedstawicielstwo zaś, może robić to, na co ustawa mu zezwala, tj działa tylko w zakresie reklamy i promocji przedsiębiorstwa macierzystego, nie musi mieć osoby do reprezentowania, nie jest jednostka samobilansujaca się, nie generuje zysku bezpośredniego i dostaje pieniądze od macierzystego przedsiebiorcy. Oddział rejestruje się w KRSie w dziale I (rejestr przedsiębiorców), zaś przedstawicielstwo rejestruje się w osobnym rejestrze przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych. Lol. Zasada wzajemności mówi, ze jak wy możecie u nas, to my u was. Oddział działa na zasadzie wzajemności, przedstawicielstwo nie musi tego mieć.

1. Osoby zagraniczne i przedsiębiorcy zagraniczni jako podmioty działalności gospodarczej.

1. Swoboda przedsiębiorczości (art. 43 TWE)

- ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach postanowień art. 43 i nast. TWE.

- zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji, oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na terytorium innego Państwa Członkowskiego.

- tzw. przedsiębiorczość wtórna (możliwość rozszerzenia działalności na inne państwo członkowskie)

- swoboda przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami (...) na warunkach określonych przez ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

- tzw. przedsiębiorczość pierwotna.

- zasada traktowania narodowego.

2. Swoboda świadczenia usług (art. 49 TWE)

- polega na zakazie ustanawiania ograniczeń w świadczeniu usług na terytorium UE (podobnie jak w przypadku swobody przedsiębiorczości)

- nie dotyczy przypadków objętych „klauzulą policyjną” z art. 46 TWE. (zdrowie, porządek, bezpieczeństwo publ.)

- trudna do rozróżnienia względem swobody przedsiębiorczości. Przyjmuje się, że usługi w przeciwieństwie do przedsiębiorczości mają charakter czasowy (nie stały),a „przebywanie” na terenie innego państwa członkowskiego związane jest z czasem trwania usługi. Dodatkowo względem swobody usług mają zastosowanie przepisy dot. swobody przedsiębiorczości (z mocy art. 55 TWE).

3. Swoboda przedsiębiorczości i świadczenia usług

- swobody wymienione w TWE są fundamentem jednolitego rynku wewnętrznego UE.

- prawo unijne nie posługuje się pojęciem działalności gospodarczej.

- W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że swoboda świadczenia usług i przedsiębiorczości są odpowiednikiem swobody (wolności) działalności gosp. w prawie polskim.

- dlatego też swobody te powołane są w art. 13 usdg.

- swobody rynku wewnętrznego mają zastosowanie w stosunkach transgranicznych:

- w przypadku usług: granicę [państwa członkowskiego] musi przekroczyć usługa/usługodawca/usługobiorca.

- w przypadku przedsiębiorczości: granicę [państwa członkowskiego] musi przekroczyć osoba/przedsiębiorca zagraniczny.

4. Osoby zagraniczne a przedsiębiorcy zagraniczni (art. 5 usdg)

- Osoba zagraniczna:

a. osoba fizyczna nieposiadająca obywatelstwa polskiego,

b. osoba prawna z siedzibą za granicą,

c.  jednostka organizacyjna, która nie jest 'osobą prawną ze zdolnością prawną', z siedzibą za granicą

- Przedsiębiorca zagraniczny – to osoba zagraniczna wykonującą działalność gospodarczą za granicą.

- ! obywatel polski mieszkający za granicą nie jest osobą zagraniczną – nie podlega reżimowi art. 13 usdg. Może podjąć działalność gosp. po wpisie do EDG właściwej ze względu na miejsce jej prowadzenia!

I. Osoby zagraniczne pochodzące z państw UE i EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (UE + EFTA = EOG - Europejski Obszar Gospodarczy)

• Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy (zasada traktowania narodowego) – art. 13 ust 1 u.s.g.d.

• Stanowi to wyraz swobody przedsiębiorczości w ujęciu pierwotnym (podjęcie nowej działalności - art. 43 TWE, polegającej na stałym działaniu na terenie innego państwa członkowskiego).

• Mogą świadczyć czasowo usługi na terenie RP, bez konieczności rejestracji w EDG lub KRS – jako wyraz swobody świadczenia usług (art. 49 TWE) – art. 13 ust 1a usdg.

• Powyższe zasady odnoszą się również do osób zagranicznych z państw, które z WE lub RP zawiązały umowy międzynarodowe ustanawiające zasadę traktowania narodowego (większość krajów OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju).

II. Obywatele państw spoza UE, posiadający status określony w art. 13 ust. 2 usdg

• Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce na takich samych zasadach jak obywatele polscy .

• Dotyczy tylko osób fizycznych – cudzoziemców spoza UE (także EFTA).

- cudzoziemiec = każdy kto nie posiada obywatelstwa polskiego (wg art. 2 ustawy o cudzoziemcach).

• Status tych osób wynika z posiadania m.in.:

- karta Polaka - za darmo wstęp do muzeum itd xD nie no, dżołk trochę... ==;

- status uchodźcy

- ochrona uzupełniająca - dla uchodźcy lub bez statusu uchodźcy, różne pomoce przyznawane

- rezydent długoterminowy - jest po prostu legalnie, poza tymnie ma extra uprawnien

- zezwolenie na osiedlenie się

- zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony/ pobyt czasowy

- zgoda na pobyt tolerowany

Czyli pierwsza grupa jak Polacy na zasadzie wzajemności, druga jak Polacy bez zasady wzajemności, a trzecia grupa tlyko wymienione spółki i to są ci wyżej (?)

III. Osoby zagraniczne nie pochodzące z państw UE oraz nie posiadające statusu z art. 13 ust 2 usdg

• Mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w Polsce wyłącznie w formie spółek: sp. z o.o., s.a., sp. k., sp. k.-a.

• Przeważnie jednak istnieją umowy międzynarodowe, gwarantujące podejmowanie i wykonywanie działalności gospodarczej na zasadzie traktowania narodowego dla osób zagranicznych pochodzących z państw-stron danej umowy.

----

Unia Europejska - swoboda przedsiębiorczości (a nie swoboda działalności gospodarczej). W UE nie ma na to definicji. Jest decyzja ETSu, fragment wyroku, nie jest to obowiązujące ale pokazuje, jak u nas restrykcyjnie jest to traktowane. Problem był z prawem wjazdu, prawem pobytu, potem tymi prawami dla rodziny tez - dużo dyrektyw unijnych na ten temat. 68/360?/W-cośtam xD dwie cechy wg Unii z orzecznictwa: stałość, związanie z państwem czlonkowskim w którym jest prowadzona (tam opodatkowana, tam ma siedzibę, itp.). Na drugim biegunie są usługi. Usługa może być międzynarodowa, gdy przekracza granice (transgranicznosc) - na trzy sposoby: 1. usługodawca jedzie do uslugobiorcy, 2. uslugobiorca do usługodawcy (lub się spotykają gdzieś po drodze), lub 3. przez internet (albo listem pocztowym itd). Usługa to świadczenie z reguły odpłatne, o ile nie jest to swobodny przeplywem towaru, osob, kapitału, to jest przeplywem usług. Inne orzeczenie doprecyzowuje, ze "wolne zawody, blabla, to samo, co w dzialalnosci gospodarczej", i jedyna różnica jest ograniczonosc czasowa usługi.

Osoba zagraniczna to - ustawa o swobodzie działalności gospodarczej - osoba fizyczna nie posiadająca obywatelstwa polskiego, (nic związanego z miejscem zameldowania albo zamieszkania!), osoba prawna która posiada siedzibę za granica, jednostki nieposiadającemu os.p. tez jeśli maja siedzibę za granica. Osoba zagraniczna prowadząca działalność we własnym imieniu to... (=_=)zzZZzZzZZ

Osoba zagraniczna gdy przyjezdza do nas i chce tu podjąć prace, musi uzyskać zezwolenie (od wojewody).

Osoba zagraniczna gdy jest z unii europejskiej a chce prowadzić działalność gospodarcza to może tak, jak obywatele polscy. Tak samo ci z EFTy, oraz ci, którzy nie są strona EFTy ani z unii ale maja podpisana umowę ze wspolnotami europejskimi i jej państwami czlonkowskimi (wszystkimi). Ten trzeci zapis jest póki co martwy ;D ale jest możliwośc i u nas w krajowym tez jest. Ci co się nigdzie nie kwalifikują to zoo, komandytowe, akcyjna i ee...? (x_X)

1. Spółdzielnia jako podmiot prawa publicznego

Na podstawie Ustawy z dnia 16 września 1982 roku Prawo Spółdzielcze, spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób (nie mniejszej niż dziesięciu osób fizycznych lub nie mniej niż trzech osób prawnych), o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą.

Przykłady spółdzielni: wojskowe, mleczarskie, mieszkaniowe, socjalne, wydawnicze...

Spółdzielnia podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (rejestr przedsiębiorców) i nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu. Od tej pory może działać jako prywatna osoba prawna (prywatyzacja spółdzielni nastąpiła w 1994 roku) typu korporacyjnego.

Korporacja to taka osoba prawna, której substratem są ludzie (osoby tworzące). Jej byt prawny uzależniony jest od członków. Oni wyposażają je w majątek, ustalają cele i kierunki działania oraz decydują o ewentualnym rozwiązaniu lub reorganizacji. Stanowią one zbiorowość osób związanych z osobą prawną stosunkiem członkostwa.

Spółdzielnia prowadzi działalność gospodarczą na zasadach rachunku ekonomicznego przy zapewnieniu korzyści członkom spółdzielni. Odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem. Jest tworzona w celu prowadzenia działalności określanej przez przepisy u.s.d.g. mianem gospodarczej i z tego względu (jak i faktu posiadania osobowości prawnej) można spółdzielnię zaliczyć do grona przedsiębiorców.

Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Jako przedsiębiorca i osoba prawna, spółdzielnia posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych, może zatem występować w stosunkach cywilnoprawnych, ma zdolność administracyjnoprawną (art. 29 i 30 k.p.a.), może być zatem podmiotem praw i obowiązków, w tym także tych, które regulują obrót gospodarczy (podmiotowość polega de facto na zdolności prawnej, podr. str. 88).

Jako podmiot stosunków gospodarczych, spółdzielnia jest tym samym podmiotem prawa publicznego gospodarczego.

W skrócie: na bycie podmiotem prawa publicznego gospodarczego składają się:

- osobowość prawna (na podst. ustawy Prawo Spółdzielcze)

- zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych (podmiotowość w stosunkach cywilnoprawnych i administracyjnoprawnych, na podst. u.s.d.g., k.c. i k.p.a.)

- bycie przedsiębiorcą i prowadzenie przedsiębiorstwa - prowadzenie działalności gospodarczej, a zatem bycie podmiotem w stosunkach gospodarczych

1. Przedsiębiorstwo państwowe jako podmiot prawa publicznego gospodarczego.

Przedsiębiorstwo państwowe - przedsiębiorstwo, którego wyłącznym właścicielem jest państwo, a ściślej rzecz biorąc Skarb Państwa. Jest osobą prawną, do której stosuje się przepisy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981). Należy je odróżnić od spółek kontrolowanych przez Skarb Państwa, które z prawnego punktu widzenia nie są przedsiębiorstwami państwowymi, ale spółkami uregulowanymi w Kodeksie spółek handlowych.

Przedsiębiorstwo państwowe może zostać przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w drodze komercjalizacji, która jest zazwyczaj etapem poprzedzającym prywatyzację. | Istotną cechą przeds. państwowego jako przedsiębiorcy jest poddanie go, obok nadzoru wg zasad ogólnych, także nadzorowi sprawowanemu przez organ założycielski (kompetencje te mogą być przekazane radzie nadzorczej).

Forma wykonywania przez państwo działalności gospodarczej było i jest jeszcze przedsiębiorstwo państwowe; podstawę stanowi ustawa o przedsiębiorstwach państwowych. Po wielu czynnościach prawnych, przeds. państwowe uzyskuje osobowość prawną i byt jako wydzielony przedsiębiorca po dokonaniu wpisu do KRS; może działać jako jednostka wg zasad ogólnych lub jednostka użyteczności publicznej (tj. mające na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności, zwł. w zakresie inżynierii sanitarnej, komunikacji miejskiej, usług kulturalnych). Przeds. państwowe jest samodzielnym, samofinansującym się i samorządnym przedsiębiorcą, posiadającym osobowość prawną, wyposażonym w majątek (będący częścią mienia publicznego + mienie nabyte) oraz zarządzanym i reprezentowanym przez własne organy.

| Samodzielność pozioma, tzn przedsiębiorstwo to występuje w obrocie gosp. we własnym imieniu i na własny rachunek, może nabywać i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane pod własną nazwą; ma osobowość prawną i własny wydzielony majątek. | Samodzielność pionowa, tzn w relacji przedsiębiorstwa z organami administracji publicznej (zwł. organu założycielskiego). Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, a organy państwowe mogą ingerować tylko w przypadkach ustawowych (-> domniemanie samodzielności prawnej przedsiębiorstwa; gwarantują ją przepisy, m.in. możliwość organów przedsiębiorstwa do zaskarżania decyzji). | Samorządność, tj udział załogi przedsiębiorstwa w jego zarządzaniu, bezpośrednio przez referendum lub - głównie - pośrednio przez organy samorządu załogi, zwł. takie jak ogólne zebranie pracowników, rada pracownicza, które wyrażają opinie, zgłaszają wnioski, sprawują kontrolę. | Samofinansowanie, czyli przedsiębiorstwo z własnych dochodów pokrywa wszelkie wydatki i koszty działalności, a nieprzestrzeganie zasady skutkuje likwidacja przeds. państwowego lub ogłoszenie jego upadłości. Ograniczenie dotyczy jednostek użyteczności publicznej, dotowanych, jeśli są nierentowne, ale konieczne dla zaspokajania potrzeb ludności. Jeśli przeds. państwowe prowadzi działalność ze stratą lub znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej, organy przedsiębiorstwa i organ założycielski mają obowiązek podjęcia działań naprawczych, w formie ustanowienia zarządu komisarycznego, oddania przedsiębiorstwa w zarząd. | Organy: ogólne zebranie pracowników (delegatów), rada pracownicza, dyrektor przedsiębiorstwa; uprawnienia i obowiązki podmiotu w sferze zarządzania i reprezentowania na zewnątrz. Dyrektor ma kompetencje w obu obszarach, i to na zasadzie domniemania jego kompetencji. (/pdst: str 273- 280)

----

Przedsiębiorstwa Państwowe

1. Pojęcie przedsiębiorstwa nie jest jednolicie definiowane w nauce, choćby z uwagi na fakt, że przedsiębiorstwo jest przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych (np. prawo, teoria ekonomii, cybernetyka czy nauki o zarządzaniu – każda z tych nauk eksponuje odpowiednie aspekty przedsiębiorstwa).

2. Pojęcie przedsiębiorstwa możemy rozpatrywać w trzech znaczeniach:

a. Przedmiotowym: wg 55¹ KC: pewien zorganizowany kompleks składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej (wytwórczej, usługowej, handlowej) obejmujący w szczególności: nazwę, własność i inne prawa rzeczowe dotyczące nieruchomości i rzeczy ruchomych, prawa wynikające z umów o charakterze cywilnoprawnym (najem, dzierżawa itp.), wierzytelności, prawa z papierów wartościowych, środki pieniężne, koncesje, licencje, zezwolenia, patenty i inne prawa własności przemysłowej, tajemnice przedsiębiorstwa, księgi i różne dokumenty; jest to katalog otwarty i obejmuje agregat praw majątkowych, niemajątkowych oraz wartości ekonomicznych;

b. Podmiotowym: jako podmiot praw i obowiązków powstałych w związku z jego prowadzeniem; masa majątkowa powiązana z określoną osobą prawną, występującą w obrocie jako samodzielny podmiot stosunków prawnych;

c. Funkcjonalnym: jako synonim celowej, zarobkowej działalności gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorcę we własnym imieniu, na własny rachunek, w sposób zorganizowany i ciągły; w ujęciu funkcjonalnym dla istnienia przedsiębiorstwa nie trzeba substratu materialnego, bowiem można sobie wyobrazić prowadzenie działalności gosp. bez lokalu, personelu, towarów, ksiąg itd.

3. W obowiązującym porządku prawnym, przedsiębiorstwo państwowe stanowi jedną z form organizacyjno-prawnych działalności gospodarczej państwa.

4. Najbardziej ogólny podział pozwala wyróżnić PP (art. 5 upp):

a. działające na zasadach ogólnych:

1. to przedsiębiorstwa tworzone celem prowadzenia działalności gospodarczej obliczonej na zysk

2. Korzystają one z szerokiej samodzielności m.in. w sprawie powoływania dyrektora przedsiębiorstwa

3. Przedsiębiorstwa takie mogą być przekształcone w przedsiębiorstwa użyteczności publicznej

b. oraz tzw. Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej:

4. przedsiębiorstwa szczególnego rodzaju

5. Ze względu na cel zostały za takie uznane już w akcie o ich utworzeniu (

6. W myśl art. 6 upp: „Przedsiębiorstwa użyteczności publicznej mają przede wszystkim na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności. W szczególności przedsiębiorstwa te mają na celu produkcję lub świadczenie usług w zakresie:

1) inżynierii sanitarnej,

2) komunikacji miejskiej,

3) zaopatrzenia ludności w energię elektryczną, gazową i cieplną,

4) zarządu państwowymi zasobami lokalowymi,

5) zarządu państwowymi terenami zielonymi,

6) (uchylony),

7) usług pogrzebowych i utrzymania urządzeń cmentarnych,

8) usług kulturalnych.

!) Są to jedynie przykłady nie wyczerpujące zakresu działalności będącej użytecznością publiczną (jest ona obecnie najczęściej prowadzona przez gminy w formie spółki lub zakładu budżetowego)

5. W znaczeniu podmiotowym przedsiębiorstwo zostało użyte w ustawie z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (dalej: upp) – art. 1 upp „Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną”:

a. Samodzielność:

1. w stosunkach poziomych:

- w zakresie obrotu gospodarczego z innymi uczestnikami – tzn. że PP występuję w obrocie gospodarczym we własnym imieniu, na własny rachunek, może nabywać i zaciągać zobowiązania, a także pozywać i być pozywane pod własną nazwą

- jej gwarancją jest przede wszystkim posiadanie przymiotu osobowości prawnej (z chwilą wpisania do KRS) oraz własnego majątku

2. w stosunkach pionowych:

- relacja przedsiębiorstwo – organy publiczne (zwłaszcza organ założycielski)

- art. 2 upp: 1. Organy przedsiębiorstwa samodzielnie podejmują decyzje oraz organizują działalność we wszystkich sprawach przedsiębiorstwa, zgodnie z przepisami prawa i w celu wykonania zadań przedsiębiorstwa. 2. Organy państwowe mogą podejmować decyzje w zakresie działalności przedsiębiorstwa państwowego tylko w wypadkach przewidzianych przepisami ustawowymi

- zatem, możemy mówić o domniemaniu samodzielności prawnej po stronie przedsiębiorstwa, bo szczegółowo wymienione są tylko kompetencje organów administracji, a więc w pozostałych sprawach rozstrzyganie jest pozostawione organom przedsiębiorstwa

b. samorządność:

1. odnośnie systemu zarządzania PP

2. przejawia się w instytucji samorządu załogi na zasadach określonych w ustawie z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego.

3. Zgodnie z tą ustawą udział ten może być realizowany przez załogę w sposób bezpośredni (w drodze referendum) lub pośredni (przez organy samorządu załogi, np. ogólne zebranie pracowników przedsiębiorstwa, rada pracownicza)

4. Uwaga: Nie ma ona znaczenia dla zewnętrznych powiązań PP z organami administracji państwowej

5. Powinna być rozumiana jak w ustawie, a więc jako uczestnictwo załogi w zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym w zakresie i obszarze spraw określonych w przepisach ustawowych

c. Samofinansowanie:

1. Zasada samofinansowania została wyraźnie sprecyzowana w ustawie z dnia 31 stycznia 1989 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych.

2. Zasada ta oznacza, że przedsiębiorstwo prowadzi samodzielną gospodarkę finansową zgodnie z zasadą samofinansowania, pokrywając z uzyskanych przychodów koszty działalności i zobowiązania wobec budżetu, banku i dostawców oraz wydatki na rozwój i inne potrzeby

3. Obowiązywanie jej jest ograniczone podmiotowo, tzn. do tych PP nastawionych na zysk, ponoszących pełną odpowiedzialność prawno finansową i majątkową za wyniki swej działalności, aż do upadłości przedsiębiorstwa włącznie

1. Działalność gospodarcza fundacji.

Fundacja – forma prawna organizacji pozarządowej, której istotnym substratem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut zawierający reguły dysponowania tym kapitałem. Fundacje są po stowarzyszeniach drugą co do popularności formą prawną wśród organizacji pozarządowych. Fundacja jest zakładem (osobą prawną typu zakładowego), a więc – w odróżnieniu od np. stowarzyszeń, związków zawodowych, partii, samorządów zawodowych i innych korporacji – nie ma członków (jest bezosobowa). Jest przez to bardziej niezależna niż korporacja od osób fizycznych, o celu, majątku, zasadach działania decyduje jej twórca.

Wg ustawy o fundacjach, fundacja może być ustanowiona do realizacji zgodnych z podstawowymi interesami RP celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, a zwłaszcza takich, jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, ośiwata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków. Mogą ją ustanawiać osoby fizyczne niezależnie od obywatelstwa i miejsca zamieszkania, lub osoby prawne mające siedziby w Polsce lub za granicą. Jednakże siedziba fundacji powinna znajdować się na terytorium RP. Osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do KRS-u.

Fundator ustala statut fundacji (który określa jej nazwę, siedzibę, majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności, skład i organizacje zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków; może też zawierać inne postanowienia, zwł. dot. prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków połączenia jej z inną fundacją, zmiany ceku lub statutu, a także przewidywać tworzenie obok zarządu innych organów, np. rady fundacji).

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. Jeśli ma prowadzić działalność gosp., wartość środków majątkowych przeznaczonych na działalność gosp. nie może być mniejsza niż 1000 zł. Podjęcie działalności nieprzewidzianej w statucie wymaga jego zmiany, a ta musi być wpisana do KRS-u. Podobnie jak stowarzyszenia, fundacja podejmując działalność gosp., musi uzyskać status przedsiębiorcy (poprzez wpis do rejestru przedsiębiorców KRS). (/pdst: str 120-121)

1. Działalność gospodarcza organizacji społecznych.

Organizacje społeczne w rozumieniu K.P.A. to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze, stowarzyszenia itp. Stowarzyszenia mogą być tworzone przez co najmniej 15 obywateli polskich posiadających pełną zdolność do czynności prawnych i korzystających z pełni praw publicznych. Stowarzyszenie obowiązane jest posiadać zarząd i organ kontrolny. Stowarzyszenie może tworzyć terenowe jednostki organizacyjne. Osoba prawna może być członkiem wspierającym stowarzyszenia. Stowarzyszenia lub inne osoby prawne w liczbie co najmniej 3 mogą tworzyć związki stowarzyszeń, z tym, że osoba prawna o celach zarobkowych może być jedynie członkiem wspierającym.

Majątek stowarzyszenia pochodzi z:

• Składek członkowskich

• Darowizn

• Spadków

• Zapisów

• Dochodów z własnej działalności

• Dochodów z majątku stowarzyszenia

• Ofiarności publicznej

• Dotacji

Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą. Dochód z tej działalności powinien być w całości przeznaczany na realizację celów statutowych stowarzyszenia i nie może ulegać podziałowi pomiędzy jego członków. Uproszczona, nie posiadająca osobowości prawnej formą stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwykłe. Może być ono założone przez co najmniej trzy osoby. Założyciele informują na piśmie właściwy organ nadzorujący i jeżeli w ciągu 30 dni sąd rejonowy nie zakaże jego działalności, może ono rozpocząć działalność. Stowarzyszenie zwykłe może uzyskiwać środki na swoją działalność ze składek członkowskich.

Stowarzyszenie zwykłe nie może:

• Powoływać terenowych jednostek organizacyjnych

• Łączyć się w związki stowarzyszeń

• Zrzeszać osób prawnych

• Prowadzić działalności gospodarczej

• Przyjmować darowizn, spadków i zapisów

• otrzymywać dotacji

• korzystać z ofiarności

1. Samorząd gospodarczy, zawodowy i izby gospodarcze.

Przez samorząd współcześnie rozumiane są te grupy społeczne i ich reprezentacje, które zostały powołane przez przepisy prawa w celu sprawowania funkcji administracji publicznej w formach zdecentralizowanych, przy czym powinny one należeć do podmiotów prawa publicznego, a nie prywatnego. Stąd też samorząd kwalifikowany jest do kategorii podmiotów publicznych.

Samorząd gospodarczy odróżnia od samorządu terytorialnego przede wszystkim to, że nie jest on zorganizowany na zasadzie terytorialnej, tak jak samorząd terytorialny, w którym podstaw a organizacji jest fakt zamieszkiwania przez objęte nim podmioty określonego terytorium.

Może więc on być zbudowany na zasadzie wspólnoty: zawodowej, wspólnoty interesów gospodarczych czy kulturalnych, religii, narodowości.

Samorząd gospodarczy, czyli organizacje korporacyjne przedsiębiorców oraz innych podmiotów posiadających status pracodawców, niewątpliwie mieć powinien odmienną organizację, a także odmienne zadania niż samorząd terytorialny, ponieważ cel obu tych samorządów jest odmienny.

Przepisy art. 58 Konstytucji RP zapewniają każdemu wolność zrzeszania się, wskazując równocześnie, że zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z konstytucją lub ustawą. Możliwość tworzenia organizacji samorządowych przez przedsiębiorców poświęcony jest natomiast art. 17. Stanowi on, że w drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę na należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. W drodze ustawy można tworzyć także inne rodzaje samorządów. Samorządy te nie mogą jednak naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej (reguła ta nie odnosi się do samorządu zawodowego).

Regulacja dotycząca samorządu zawodowego zawarta w przepisach u.p.d.g nie znalazła swego miejsca w przepisach u.s.d.g. Stąd ustrój samorządu gospodarczego, cele, zadania, sposób jego tworzenia oraz tryb powoływania władz organizacji samorządu gospodarczego określać będą przepisy odrębnych ustaw regulujących sytuacje poszczególnych samorządów gospodarczych.

IZBY GOSPODARCZE

Podmioty prowadzące działalność gospodarczą mogą zrzeszać się w izby gospodarcze. Są one organizacjami samorządu gospodarczego, reprezentującymi interesy gospodarcze zrzeszonych w nich podmiotów w zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej, w szczególności wobec organów państwowych. Celem ich jest kształtowanie i upowszechnianie zasad etyki w działalności gospodarczej, w szczególności zaś opracowywanie i doskonalenie norm rzetelnego postępowania w obrocie gospodarczym.

Utworzenie izby gospodarczej wymaga inicjatywy co najmniej 50 podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarze działania tworzonej izby, obejmującym obszar województwa. W wypadku gdy terytorialny zakres działania izby będzie przekraczać obszar województwa, liczba założycieli powinna wynosić co najmniej 100.

Izba gospodarcza jest uprawniona do wyrażania opinii o projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki oraz może uczestniczyć, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, w przygotowaniu projektów aktów prawnych w tym zakresie, a także dokonywać ocen wdrażania i funkcjonowania przepisów prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej.

Izby gospodarcze, a także inne jednostki korporacyjne przedsiębiorców maja obecnie charakter dobrowolnych stowarzyszeń przedsiębiorców, zrzeszających się do realizacji celu, jakim jest głównie wspólne reprezentowanie ich interesów grupowych wobec organów państwa, oraz wzajemnej samopomocy w rozwiązywaniu wielu stojących przed przedsiębiorstwami problemów, a także wymiany informacji istotnych dla członków tej korporacji.

Są one dobrowolnymi korporacjami, mającymi na celu zaspokajanie indywidualnych potrzeb swoich oraz swoich członków, o czym dobitnie świadczą zadania tych korporacji.

Izby Gospodarcze mogą na zasadzie dobrowolności zrzeszać się w Krajowej Izbie Gospodarczej. Mogą zrzeszać się w niej także organizacje gospodarcze i społeczne, których przedmiotem działania jest wspieranie rozwoju gospodarczego. Założyciele uchwalają statut izby, osobowość prawną uzyskuje ona z chwilą wpisania do KRS. Izba Krajowa reprezentuje wspólne interesy gospodarcze zrzeszonych członków. Przedmiotowo podejmuje ona i wykonywać ma zadania, takie jak izby regionalne. Siedzibą jej jest miasto stołeczne Warszawa.

Majątek izb gospodarczych oraz Krajowej Izby Gospodarczej powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z własnej działalności gospodarczej oraz dochodów z majątku izby. Izby mogą prowadzić działalność gospodarczą na zasadach ogólnych. Dochód z działalności gospodarczej izby służy do realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jej członków.

SAMORZĄD ZAWODOWY RZEMIOSŁA

Rzemiosłem w rozumieniu ustawy jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną lub spółkę cywilną osób fizycznych, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i na jej rachunek, przy zatrudnieniu do 15 pracowników najemnych.

Samorząd rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa. Organizacjami samorządu rzemiosła są:

1. cechy- są społeczno-zawodowymi i gospodarczymi organizacjami zrzeszającymi, z uwzględnieniem zasady dobrowolności, osoby wykonujące rzemiosło

2. spółdzielnie rzemieślnicze- jako organizacje rzemiosła działają na zasadach określonych w przepisach Prawa spółdzielczego

3. izby rzemieślnicze- są społeczno-zawodowymi organizacjami zrzeszającymi na zasadzie dobrowolności cechy i spółdzielnie rzemieślnicze oraz inne jednostki utworzone przez organizacje rzemiosła

4. Związek Rzemiosła Polskiego- mogą go powołać cechy, spółdzielnie rzemieślnicze oraz izby rzemieślnicze jako ogólnopolską reprezentację. Jego podstawowym zdaniem jest zapewnienie zrzeszonym w nim organizacjom pomocy w realizacji zadań statutowych, rozwijanie działalności społeczno-zawodowej oraz reprezentowanie interesów rzemiosła w kraju i zagranicą.

5. Inne jednostki tworzone przez organizacje wymienione w a-d

Organizacje samorządu rzemiosła tworzone są z inicjatywy członków na zasadzie dobrowolnej przynależności. Zadania organizacji rzemieślniczych, ich ustrój, stosunki prawne członków ustalane są w statutach uchwalanych przez zjazdy lub walne zgromadzenia tych organizacji.

Cechy rzemieślnicze, izby rzemieślnicze i Związek Rzemiosła Polskiego podlegają obowiązkowi wpisu do KRS i uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisania do tego rejestru.

SAMORZĄDY NIEKTÓRYCH PRZEDSIĘBIORCÓW

Przepisy ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o samorządzie zawodowym niektórych przedsiębiorców określają zasady tworzenia i działania samorządu zawodowego osób –przedsiębiorców, które nie uzyskały statusu rzemieślnika, a prowadzą działalność gospodarczą w zakresie handlu, gastronomii i usług, transportu czy też innych rodzajów działalności. Mogą oni, wg wyboru, zrzeszać się w zawodowych organizacjach:

1. Zrzeszeniach handlu i usług

2. Zrzeszeniach transportu

3. Innych organizacjach przedsiębiorców

Zadaniem zrzeszenia jest w szczególności utrwalanie więzi środowiskowych, postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodu, a także prowadzenie na rzecz członków działalności kulturalnej, oświatowej i socjalnej, zakładanie i prowadzenie kas oraz funduszów zapomogowo-pożyczkowych oraz reprezentowanie interesów członków wobec organów administracji publicznej.

ORGANIZACJE PRACODAWCÓW

Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadał osobowości prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.

Pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki w g swego uznania oraz przystępować do tych organizacji, z zastrzeżeniem stosowania się do ich statutów. Związki pracodawców mają z kolei prawo tworzenia federacji i konfederacji, jak też przystępowania do nich, a każdy związek, federacja i konfederacja ma prawo do przystępowania do międzynarodowych organizacji pracodawców.

Podstawowym bowiem zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i administracji państwowej oraz organów samorządu terytorialnego. Mają także prawo opiniowania założeń i projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw w zakresie objętym zadaniami związków pracodawców.

W Konstytucji RP wskazana została zasada dialogu społecznego. Organizacje pracodawców i ich federacje jawią się więc wyraźnie jedną ze stron tego dialogu, który prowadzony jest obecnie w zinstytucjonalizowanych przez prawo formach.

Organy władzy i administracji państwowej oraz organy samorządu terytorialnego obowiązane są zapewnić organizacjom pracodawców wykonywanie uprawnień na równych prawach ze związkami zawodowymi.

Związki pracodawców, ich federacje i konfederacje są samorządne i niezależne w swej działalności statutowej od organów administracji państwowej, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji.

Związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego założeniu, podjętej na zgromadzeniu założycielskim przez co najmniej 10 pracodawców. Zgromadzenie założycielskie podlega obowiązkowi rejestracji w KRS i z dniem zarejestrowania nabywa osobowość prawną. Majątek związków pracodawców, ich federacji i konfederacji powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, z własnej działalności i dochodów z majątków organizacji.

Współcześnie ukształtowany samorząd gospodarczy spełnia znamiona podmiotu niepublicznego, co stanowi odejście od tradycyjnej kwalifikacji tego typu jednostek organizacyjnych. Zdają się one dzisiaj prowadzić bardziej działalność społeczną niż wykonywać jakąkolwiek zdecentralizowaną administrację publiczną.

SAMORZĄDY WOLNYCH ZAWODÓW

Samorządami w ścisłym tego słowa znaczeniu będą korporacje tworzone przez osoby fizyczne wykonujące tzw. wolne zawody lub inaczej zawody zaufania publicznego. Podmioty te tradycyjnie wykonywały i wykonują nadal sporo zadań z zakresu administracji publicznej, stąd nie ulega wątpliwości, że zaliczane będą one do podmiotów publicznych.

Wolnym zawodem jest osobiste i samodzielne wykonywanie wewnętrznie spójnego zespołu czynności o charakterze intelektualnym, wymagających wysokich kwalifikacji (wiedzy i praktyki), systematycznie, w zamian za honorarium bezinteresownie ustalone, służące zapewnianiu świadczeń lub usług klientom oraz ochronie istotnych wartości interesu ogólnego, zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi, zasadami etycznymi i deontologicznymi (etyka prywatna).

Katalog kryteriów pozwalających na odróżnienie wolnych zawodów od innych zawodów obejmuje:

1. odpowiednio wysokie kwalifikacje zawodowe

2. prawnie nieskrępowane wykonywanie zawodu

3. samodzielność w wykonywaniu zawodu

4. szczególny charakter stosunków pomiędzy osobą wykonującą wolny zawód a odbiorcą świadczenia lub usługi

5. własną korporację zawodową

Samorząd zawodowy jest formą samorządu gospodarczego, jako, że łączy ludzi wykonujących określony zawód. W organizacjach samorządu zawodowego obok ochrony interesów członków mamy do czynienia z przejmowaniem wykonywania pewnych funkcji zleconych przez administrację, związanych przede wszystkim z nadzorem nad przestrzeganiem dyscypliny przez członków korporacji oraz zasad etyki zawodowej.

Funkcją korporacji zawodowych jest przede wszystkim sfera etyki zawodowej, ustalenie i egzekwowanie kryteriów deontologicznych, reprezentowanie korporacji wobec władz państwowych, a także nadawanie prawa do wykonywania zawodu (co władze korporacji wykonują pod nadzorem władz państwowych). Są to 3 elementy niezbędne w systemie korporacji publicznej.

Korporacje zawodowe otrzymują stosunkowo szeroki zakres władztwa publicznego, do ich utworzenia niezbędne jest nie tylko posiadanie przez ich potencjalnych członków odpowiednich kwalifikacji zawodowych i wysokiego poziomu moralności, ale także utrwalonych zasad współrządzenia tego typu jednostką.

Obecnie, normatywnie ukształtowany samorząd zawodowy posiadają m.in. następujące wolne zawody:

Adwokaci, radcy prawni, pielęgniarki i położne, aptekarze, lekarze, lekarze weterynarii, notariusze, komornicy sądowi, biegli rewidenci, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi, inżynierowie budownictwa, architekci oraz urbaniści.

1. Pojęcie gospodarki komunalnej.

Gospodarka komunalna - obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności poprzez świadczenie usług powszechnie dostępnych.

Gospodarka komunalna – działalność polegająca na wykonywaniu przez gminę zadań własnych określonych w art. 7 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, a w szczególności zadań o charakterze użyteczności publicznej (art. 3 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej)

Podstawy prawne:

Podstawowym aktem prawnym określającym zasady i formy organizacyjne gospodarki komunalnej, polegającej na wykonywaniu przez gminę zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej jest ustawa o gospodarce komunalnej. Do zadań gminy należą m.in. sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, wysypisk, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną.

Ustawa o gospodarce komunalnej reguluje zasady i formy gospodarki komunalnej, obejmującej w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Tym samym pojęcie gospodarki komunalnej w specyficzny sposób odróżnia się od ogólnego pojęcia działalności gospodarczej. Przesądza o tym jej odniesienie do zaspokojenia potrzeb mieszkańców, co stanowi jej wymóg konieczny wynikający zarówno z postanowień konstytucyjnych, jak i ustaw regulujących zadania jst. Gospodarka komunalna odgrywa tym samym istotną rolę w realizacji społecznych zadań państwa, urzeczywistnianych na najniższym poziomie zdecentralizowanej struktury administracji. Działalność ta jest legitymowana konstytucyjnie i mieści się w ramach konstytucyjnej gwarancji samorządu terytorialnego, obejmującej działalność służącą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej za pomocą działalności gospodarczej (gospodarki komunalnej).

Zadania o charakterze użyteczności publicznej – mają na celu bieżące i nieprzerwane zaspokojenie potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych (art. 1 ust.2 u.g.k.).

Aby zadanie można było zaliczyć do zadań o charakterze użyteczności publicznej, musi spełnić warunki:

- należeć do zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego,

- zaspokajać zbiorowe potrzeby ludności, to jest osób trzecich (inaczej cudzych potrzeb, a nie własnych)

- zaspokajać potrzeby w drodze świadczenia usług,

- potrzeby te muszą być świadczone nieprzerwanie, a przynajmniej (wyłączywszy różne przypadki losowe i zdarzenia niezależne od stron umowy) taki musi być cel ich świadczenia; innymi słowy: ciągłość (bez względu na osiągane rezultaty ekonomiczne)

- usługi te muszą być powszechnie dostępne (osoby trzecie – ludność – muszą mieć, na podstawie wyraźnego lub dorozumianego przeznaczenia usług, uprawnienie do korzystania z nich, a ich zakres jest w każdym przypadku wyznaczony przez cel, jakiemu usługi te służą.

Działalność gospodarcza poza sferą użyteczności publicznej – w świetle ustawy o gospodarce komunalnej działalność gospodarcze gmin nie ogranicza się wyłącznie do sfery użyteczności publicznej i obejmuje także działalność gospodarczą prowadzoną poza sferą użyteczności publicznej, co jest równoznaczne z możliwością prowadzenia działalności w celach wyłącznie zarobkowych. O ile dział. gosp. realizująca zadania użyteczności publicznej jest zasadniczo obowiązkiem jst, o tyle działalność gosp. o celach zarobkowych podlega daleko idącym ograniczeniom.

Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki handlowe i przystępować do nich, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

- istnieją niezaspokojone potrzeby wspólnoty samorządowej na rynku lokalnym,

- występujące w gminie bezrobocie w znacznym stopniu wpływa ujemnie na poziom życia wspólnoty samorządowej, a zastosowanie innych działań i wynikających z obowiązujących przepisów środków prawnych nie doprowadziło do aktywizacji gospodarczej, w szczególności do znacznego ożywienia rynku lokalnego lub trwałego ograniczenia bezrobocia.

- Poza sferą użyteczności publicznej gmina może tworzyć spółki handlowe i przystępować do nich również wówczas, gdy zbycie składnika mienia komunalnego mogącego stanowić wkład niepieniężny gminy do spółki albo rozporządzenie nim w inny sposób spowoduje dla gminy poważną stratę majątkową.

Wyżej wymienione ograniczenia nie mają zastosowania do posiadania przez gminę akcji lub udziałów spółek zajmujących się czynnościami bankowymi, ubezpieczeniowymi oraz działalnością doradczą, promocyjną, edukacyjną i wydawniczą na rzecz samorządu terytorialnego, a także innych spółek ważnych dla rozwoju gminy.

Gospodarka komunalna a działalność gospodarcza

Zasadnicza odmienność między gospodarką komunalną a działalnością gospodarczą polega głównie na tym, że gospodarka komunalna nie ma celu zarobkowego. Musi się ona mieścić w ramach działalności komunalnej, a jej obligatoryjnym celem pozostaje wykonywanie zadań własnych gminy, w tym zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty (zadań użyteczności publicznej). Gmina jest przede wszystkim organem władzy publicznej, przez co siłą rzeczy musi przejąć określone funkcje interwencyjne w gospodarce. Chodzi tu zwłaszcza o dziedziny działalności społecznie niezbędnej, w których podmioty prywatne nie są zainteresowane podjęciem działalności (np. brak opłacalności), o tworzenie nowych miejsc pracy, o podtrzymywanie lokalnych tradycji i lokalnych ośrodków aktywności gospodarczej i kulturalnej.

----------

Gospodarka komunalna to działalność jednostek samorządu terytorialnego polegająca na wykonywaniu zadań własnych w celu bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności poprzez świadczenie usług powszechnie dostępnych. Gospodarka komunalna może być prowadzona w formie:

- Zakładu budżetowego

- Spółki prawa handlowego

- Zlecenia świadczenia usług podmiotom prywatnym na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych

Odpłatności za usługi świadczone przez jednostkę samorządu terytorialnego w ramach prowadzonej przez nią gospodarki komunalnej nie ustala się w oparciu o kryterium ekonomiczne (tj. maksymalizację zysku), ale w oparciu o kryterium maksymalnego zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej.

Jednostki samorządu terytorialnego mogą wykonywać swoje zadania z zakresu użyteczności publicznej w formie:

- Spółki prawa handlowego (z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej) działającej na podstawie ksh. W przypadku jednoosobowych spółek gminy funkcje walnego zgromadzenia akcjonariuszy lub zgromadzenia wspólników pełni zarząd j.s.t. Spółka określa regulamin korzystania ze świadczonych przez nią usług publicznych, który następnie jest zatwierdzany przez zarząd j.s.t.

- Zakładu budżetowego nieposiadającej osobowości prawnej jednostki organizacyjnej rozliczającej się z budżetem jednostki samorządu terytorialnego netto (przychody zakładu budżetowego przeznaczone są na pokrycie kosztów jego działalności, a następnie na koniec roku budżetowego zakład budżetowy odprowadza nadwyżkę do budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub otrzymuje dotację w wysokości odpowiadającej wysokości deficytu)

- Powierzenia wykonywania zadania osobom fizycznym, osobom prawnym lub nieposiadającym osobowości prawnej jednostkom organizacyjnym. Powierzenia wykonywania zadań publicznych dokonuje się w drodze umowy zawartej w trybie przewidzianym w ustawie o zamówieniach publicznych.

1. Gmina jako podmiot działalności gospodarczej.

Jednostki samorządu terytorialnego są podmiotami prawa publicznego oraz posiadają osobowość prawną w rozumieniu prawa cywilnego. Działają we własnym imieniu i na własny rachunek. Za zobowiązania odpowiadają własnym majątkiem. Są reprezentowane przez własne organy. Ich dochody i wydatki podlegają szczególnym regulacjom ze strony prawa publicznego. Gmina, podobnie jak wszystkie inne jednostki samorządu terytorialnego może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie użyteczności publicznej. Działalność ta może być prowadzona za pomocą zakładu budżetowego lub gminnej spółki kapitałowej. Działalność wykraczająca poza zakres użyteczności publicznej może być prowadzona tylko w granicach przewidzianych ustawą i jedynie w formie spółki prawa handlowego.

1. Organizacyjno-prawne formy wykonywania zadań gminy w sferze użyteczności publicznej i poza tą sferą.

Właściwe j.s.t. (gminy) mogą, w ramach swojego uznania, podjąć decyzję, w jakiej formie organizacyjnej – zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego – będą prowadzić gosp. komunalną. Gmina może powierzyć wykonywanie zadań z zakresu gosp. komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostką organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych.

1. Komunalne zakłady budżetowe:

Pojęcie komunalnego zakładu budżetowego wprowadziła ustawa o gospodarce komunalnej, odwołując się do obowiązujących rozwiązań prawnych dotyczących konstrukcji zakładu budżetowego z zastrzeżeniem, że w tej formie organizacyjnej gmina może prowadzić działalność gosp. w sferze użyteczności publicznej. Rada gminy, powiatu lub sejmik województwa powołują, likwidują lub przekształcają komunalne zakłady budżetowe w drodze uchwały.

Zakład budżetowy nie posiada osobowości prawnej i należy do tzw. ułomnych osób prawnych. Występuje w obrocie gosp. w imieniu jst i na ich rachunek w granicach udzielonego pełnomocnictwa. Składniki mienia komunalnego zakładu budżetowego stanowią mienie odpowiedniej jst. Mienie to obejmuje własność oraz inne prawa majątkowe. Zakłady budżetowe są najbardziej wyodrębnioną i samodzielną formą organizacyjną gospodarki pozabudżetowej. Pomimo tego zakłady budżetowe są silnie powiązane z budżetem jst, z którym rozliczają się ‘wynikowo’ (nadwyżką lub niedoborem). Ich dział. gosp. i zasady finansowania są ściśle określone przepisami prawa i w niewielkim zakresie uzależnione są od osiąganych wyników ekonomicznych. Jeżeli jest to konieczne i uzasadnione realizacją przez zakład budżetowy podstawowych potrzeb mieszkańców, tj. zadań użyteczności publ., działalność zakładu budżetowego może być dotowana.

Forma komunalnego zakładu budżetowego jest użyteczną formą gospodarki komunalnej przede wszystkim z uwagi na to, iż gwarantuje wykonanie publicznoprawnego obowiązku gospodarki komunalnej i kontrolę nad wykonywaniem jej zadań, co nie jest oczywiste w przypadku wyboru prywatnej formy gosp. komunalnej. Zastosowanie formy komunalnej zakładu budżetowego może narzucać nadto zasada gospodarności i szybkiej realizacji zadań gosp. komunalnej.

2. Spółki prawa handlowego:

Gosp. komunalna może być prowadzona przez gminę oprócz zakładu budżetowego także w formach spółek prawa handlowego. Formą gosp. komunalnej prowadzonej przez gminę jest spółka z o. o. lub spółka kapitałowa (spółki kapitałowe). Poza sferę użyteczności publ. gminy mogą tworzyć spółki prawa handlowego i przystępować do nich. Nie oznacza to, że każdy rodzaj spółki prawa handlowego jest właściwą formą prowadzenia działalności gospodarczej gminy, wykraczającej poza sferę użyteczności publ. Dopuszcza się wybór spółki komandytowej, w której gmina jest komandytariuszem, i spółki komandytowo-akcyjnej, w której gmina jest akcjonariuszem.

3. Jednoosobowa spółka gminy:

Przedsiębiorstwa komunalne, w stosunku do których rada gminy do 30. czerwca 1997 r. nie podjęła decyzji w sprawie wyboru formy organizacyjno-prawnej lub o prywatyzacji, uległy z dniem 1. lipca przekształceniu z mocy prawa w jednoosobową spółkę gminy. Zasadniczo, jeśli przepisy ustawy nie przewidywały inaczej, spółka ta wstąpiła we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo komunalne bez względu na charakter prawny tych stosunków. Tryb przekształcenia przedsiębiorstwa komunalnego w spółkę przewiduje podjęcie przez zarząd gminy decyzji o rodzaju spółki, ustalenie statutu i niezwłoczne złożenie wniosku do rejestru handlowego. Wraz z dokonaniem wpisu spółki do rejestru handlowego następuje wykreślenie przedsiębiorstwa komunalnego z rejestru przedsiębiorstw komunalnych. Powstała spółka prowadzi swoją działalność na podstawie ks., jeżeli przepisy ustawy o gosp. komunalnej nie stanowią inaczej.

4. Przekształcenie:

Ustawa o gosp. komunalnej przewiduje możliwość przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę w drodze uchwały rady gminy. Do przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o gosp. komunalnej, które przewidują, iż składniki mienia zakładu budżetowego staja się majątkiem spółki. Zgodnie z nimi prawo zarządzania gruntem zakładu budżetowego przekształconego w spółkę staje się prawem użytkowania wieczystego spółki, a spółka w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością zakładu budżetowego.

Ustawa o gosp. komunalnej nie przewiduje żadnych przesłanek, których spełnienie stanowi warunek przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę. Właściwe organy gminy jst podejmują uchwałę o przekształceniu zakładu budżetowego w spółkę w ramach niczym nieskrępowanego uznania. Rada gminy jest zobowiązana dokonać wyboru formy spółki.

Formy szczególne:

1. Związki komunalne:

Stanowią one instytucjonalną podstawę dla współpracy jst, poddaną regulacji ustaw o samorządzie gminnym i powiatowym. Związek komunalny posiada osobowość prawną, jest więc nowym podmiotem prawa, uprawnionym do uczestniczenia w obrocie gospodarczym. Utworzenie związku komunalnego wymaga podjęcia uchwał odpowiednich jst.

Organem stanowiącym i kontrolnym związku jest zgromadzenie związku, który tworzą wójtowie i burmistrzowie gmin i reprezentanci powiatów. Organem wykonawczym związku jest zarząd powoływany przez zgromadzenie związku komunalnego. Związek komunalny, podobnie jak właściwe jst, może prowadzić gosp. komunalną, mającą na celu wykonanie zadań odpowiednich jst. Wykorzystanie formy związku komunalnego w tym zakresie jest uzasadnione lepszą, bardziej oszczędną realizacją określonych zadań publicznych, zaspokajających potrzeby mieszkańców, niemożliwych do realizacji na poziomie gminy bądź powiat (np. z uwagi na ograniczone środki finansowe).

2. Porozumienia komunalne:

Są one zawierane między gminami, powiatami i województwami w celu wykonania zadań zaspokajających zbiorowe potrzeby wspólnoty samorządowej. Podstawy prawne porozumień komunalnych tworzą przepisy prawne ustaw o samorządzie gminnym, powiatowym i wojewódzkim. Istotną cechą wyróżniającą omawiane porozumienia jest brak odrębnej podmiotowości prawnej. W wyniku zawartego porozumienia nie powstaje nowy podmiot praw i obowiązków wyposażony w osobowość prawną. W związku z tym określone zadania realizuje jedna z jst, korzystając ze środków finansowych stron porozumienia komunalnego.

Z prawnego punktu widzenia, porozumienie komunalne jest umową publicznoprawną, której treścią jest przekazanie jednej z jst (strony porozumienia) realizacji zadań publicznych pod warunkiem partycypacji w kosztach związanych z wykonaniem przekazanych zadań. Jest to w wielu wypadkach bardziej efektywna forma realizacji zadań np. gminy niż powołanie własnego przedsiębiorstwa.

1. . Umowne powierzanie wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej

Podstawa: ustawa o gospodarce komunalnej. Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Dzięki niej przestały istnieć przedsiębiorstwa komunalne, określiła ona również formy działania gospodarki komunalnej jakimi są obecnie zakłady budżetowe lub spółki prawa handlowego, a także, co istotne - umożliwiła powierzenie przez gminy świadczenia usług komunalnych przez wszystkie podmioty rynkowe. Jednostki samorządu terytorialnego mogą więc powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych (z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio, przepisów o partnerstwie publiczno-prywatnym, przepisów o koncesji na roboty budowlane lub usługi, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Umowa dotycząca powierzenia wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej powinna zostać zawarta w formie pisemnej i zawierać w swojej treści elementy składowe dotyczące m.in. okresu obowiązywania, warunków finansowych, dopuszczalności jej rozwiązania itp. Jeżeli do prowadzenia danego rodzaju działalności wymagane jest uzyskanie zezwolenia, jst może powierzyć wykonywanie zadań wyłącznie podmiotowi posiadającemu takie zezwolenie.

Ustawa zapewnia znaczącą autonomię gminie, pozwala na samodzielne ustalenie zasad, form i warunków prowadzenia gospodarki u siebie. Istnieją dwa podstawowe modele organizacji usług komunalnych w gminie: w pierwszym, usługi komunalne są świadczone przez gminne jednostki organizacyjne, zaś w drugim świadczą je inne podmioty gospodarcze.

1. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej a zakład administracyjny.

Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej ma na celu bieżące i nieprzerwane zaspokajanie potrzeb ludności (np. przedsiębiorstwo wodociągowe). Organ założycielski ma obowiązek dotowania działalności przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, jeżeli jest ona deficytowa, ale niezbędna za względu na konieczność zaspokojenia potrzeb ludności. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej świadczy usługi na zasadach określonych prawem cywilnym. Pomiędzy przedsiębiorstwem użyteczności publicznej a korzystającym z jego usług nie występuje stosunek władztwa administracyjnego. Przedsiębiorstwo użyteczności publicznej posiada osobowość prawną, która jest mu niezbędna dla nawiązania stosunków cywilnoprawnych w celu świadczenia usług.

Zakład administracyjny jest to jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunku administracyjnoprawnego. Zakłady administracyjne w zasadzie nie posiadają osobowości prawnej (z wyjątkiem szkół wyższych). Tworzone są przez organy administracji publicznej. Nie kierują się kryterium ekonomiczno-finansowym. Korzystanie z ich usług jest przeważnie nieodpłatne lub częściowo odpłatne, a zakłady finansowe są z budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Korzystanie z usług zakładu administracyjnego może być przymusowe (np. zakład karny, szkoła podstawowa).

1. Charakterystyka norm materialnoprawnych, kształtujących sytuację administracyjno-prawną przedsiębiorcy.

Normy administracyjnego prawa gospodarczego zakreślają sferę wolności jednostki (przedsiębiorcy). Normy materialnego prawa administracyjnego gospodarczego wskazują tym podmiotom granice realizacji ich indywidualnych interesów oraz możliwości osiągania autonomicznie wyznaczanych celów, pozostających w obszarze objętym wolnością gospodarowania i konstytucyjnie gwarantowaną ochroną własności. Sfera swobody aktywności przedsiębiorców określana jest zdecydowanie szeroko. Normy prawa administracyjnego gospodarczego co najmniej w dwojaki sposób określają sytuację prawną przedsiębiorców poddanych zawartych w nim regulacjom prawnym. Sytuacja prawna przedsiębiorcy określona być może przez powyższe normy w sposób bezpośredni (norma określa wprost prawa lub obowiązki jednostki-przedsiębiorcy), a także w sposób pośredni ( sytuacja, gdy norma określa kompetencje organów administracji publicznej, podporządkowując przedsiębiorcę tym kompetencjom).

• Normy obowiązujące bezpośrednio (per se)- są to normy, które stanowią o sytuacji prawnej podmiotu, których źródłem są zdarzenia inne niż działania organów administracji. Konkretyzacji sytuacji przedsiębiorcy dokonuje w tym przypadku nie organ administracji, lecz dokonuje jej bezpośrednio sam podmiot, interpretując treści zawarte w normie. W przeważającej mierze z treści tych norm wynikają przede wszystkim różnego rodzaju obowiązki, w szczególnych przypadkach jedynie uprawnienia. Sytuacja, gdy obowiązki przedsiębiorcy powstają z mocy samego prawa, jest w prawie administracyjnym gospodarczym szczególnie często spotykana w obszarze policji i reglamentacji gospodarczej. Ten system obowiązków, wynikających bezpośrednio z normy prawnej, zdaje się wskazywać przedsiębiorcom granice ich publicznych praw podmiotowych. Rola organu administracji publicznej sprowadza się tu do kontroli przestrzegania tych norm przez adresatów i ewentualnej realizacji obowiązku za pomocą środków przymusu, który realizowany jest normami prawa procesowego.

• Normy stanowiące podstawę do wydania przez organ aktów indywidualno-konkretnych lub podjęcia czynności materialno technicznych- zarówno w sferze reglamentacji, jak i w sferze policji określona część zakazów, zawarta w normach obowiązujących bezpośrednio, będzie miała tzw. względny charakter. Względność zakazu ustanowionego w normie a.p.g. polega na tym, że norma ta przewiduje jednocześnie możność prawną indywidualnego zwolnienia się od tego zakazu poprzez uzyskanie od właściwego organu administracji publicznej odpowiedniego zezwolenia. Uprawnione organy administracji uchylają stosowanie generalnie obowiązujących nakazów czy zakazów do indywidualnie określonych przedsiębiorców, w konkretnie określonych sytuacjach (pozwolenia administracyjne, koncesje). Mamy tu do czynienia z nadzorem prewencyjnym.

Norma prawna a.p.g. pośrednio kształtująca sytuację prawną adresata, w swej istocie nie tyle sama wyznacza tę sytuację, ile staje się podstawą do takiego wyznaczenia przez uprawniony organ administracji. Pośrednio obowiązująca norma prawna powoduje, że przedsiębiorca poddany zostaje kompetencji organu administracji. Ta dokonywana przez organ indywidualizacja następuje w oparciu o przepisy sformalizowanej procedury- postępowania administracyjnego. Konkretyzacja sytuacji polegać będzie na powiązaniu zindywidualizowanego adresata z uprawnieniami, obowiązkami lub pozwoleniami zawartymi w dyspozycji normy prawnej.

1. Nakazy i zakazy o charakterze generalnym jako źródło obowiązków przedsiębiorców. (można dodać co nieco z 43.)

Źródłem generalnych nakazów i zakazów są przepisy prawa powszechnie obowiązującego zawarte w konstytucji, ratyfikowanych umowach międzynarodowych, ustawach, rozporządzeniach oraz aktach prawa miejscowego. Mogą mieć one charakter policyjny (wynikające z potrzeby ochrony pewnych niezmiennych wartości) lub reglamentacyjny (podyktowane troską o prawidłowe funkcjonowanie rynku). Generalne zakazy i nakazy wyznaczają pewne ramy, w obrębie których przedsiębiorca może podejmować działania w sposób swobodny. Jest on podstawowym adresatem przepisów zawierających nakazy i zakazy.

Drugim adresatem tych przepisów jest organ kontrolujący ich przestrzeganie oraz sposób ich interpretacji przez przedsiębiorców. Normy zawierające wyrażone wprost zakazy i nakazy skierowane bezpośrednio do przedsiębiorcy i nie wymagają konkretyzacji w postaci wydania aktu administracyjnego. Rola organu administrującego ogranicza się do zapewnienia kontroli zgodności podejmowanych przez przedsiębiorców działań z przepisami prawa oraz ewentualnego wymuszenia wykonania obowiązku za pomocą zastosowania środków przymusu. W niektórych przypadkach przedsiębiorca może ubiegać się o uchylenie w stosunku do niego powszechnie obowiązującego zakazu przez wydanie zezwolenia.

1. Obowiązek a warunek w administracyjnym prawie gospodarczym.

Pojęciem obowiązku posługujemy się, aby opisać niektóre ze skutków prawnych, jakie rodzą dla przedsiębiorców normy administracyjnego prawa gospodarczego. Obowiązki prawne w a.p.g., podobnie jak innych obszarach prawa publicznego, mogą mieć swoją podstawę prawną tylko w normach powszechnie obowiązujących. Obowiązki prawne przedsiębiorcy w a.p.g. charakteryzuje zasadniczo brak korelacja (powiązania) z odpowiadającymi im prawami podmiotowymi (uprawnieniami) innych podmiotów. Obowiązkom przedsiębiorcy odpowiadają przydzielone organom administracji gospodarczej kompetencje, za pomocą których administracja gospodarcza, głównie poprzez sprawowany nadzór prawny, czuwa nad ich wykonywaniem przez przedsiębiorcę. Obowiązki wynikające z a.p.g powstają dwoma sposobami: 1. Z mocy prawa (powinny być wykonywane przez ich adresatów dobrowolnie), 2. są ustalane w drodze działań prawnych administracji gospodarczej (też powinny być wykonywane dobrowolnie, jak nie to postępowanie egzekucyjne). Obowiązek prawny wynika z dyspozycji normy prawnej, która przewiduje dla przedsiębiorcy określony wzorzec zachowania. Zazwyczaj adresata wskazują wprost normy konkretnych aktów prawnych. Przedmiotem obowiązku prawnego jest zawsze określone zachowanie się (działanie bądź zaniechanie) przedsiębiorcy. Niewykonanie bądź niewłaściwe wykonanie obowiązku prawnego zabezpiecza zazwyczaj sankcja prawna (wyraz przymusu państwowego). Tym co głównie wyróżnia obowiązek w a.p.g. jest adresat obowiązku (przedsiębiorca) oraz przedmiot- zachowania związane z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej. Obowiązkiem przedsiębiorcy jest np. wpis do KRS/CEIDG.

Warunek- zdarzenie przyszłe i niepewne, ma ograniczone zastosowanie w a.p.g. Wraz z terminem i zleceniem należy do tzw. klauzul dodatkowych (postanowień dodatkowych) aktu administracyjnego. Każdorazowo jest on określony w akcie administracyjnym- decyzji administracyjnej. Występuje zawsze w związku ze stosunkiem prawnym, lecz nie jest elementem zindywidualizowanego wzorca postępowania. Ma wpływ na prawa i obowiązki przedsiębiorcy, ale ich nie zastępuje. Jeśli jest przewidziany przez materiał normatywny, pozostaje w ścisłym związku z powstaniem, zmianą lub ustaniem stosunku prawnego. Znane są 2 rodzaje warunków: zawieszający i rozwiązujący, za którymi mogą występować rozmaite zdarzenia prawne. Ziszczenie się pierwszego z nich skutkuje przesunięciem wykonania aktu administracyjnego w czasie, w odniesieniu do uprzedniego nabycia, z tej decyzji administracyjnej praw lub obowiązków. Ziszczenie się warunku rozwiązującego powoduje wygaśnięcie stosunku prawnego. Warunek nie jest nigdy elementem samodzielnym i występuje zawsze w powiązaniu ze stosunkiem prawnym. Warunek wraz z terminem determinują trwanie stosunku prawnego.

Warunek w sensie prawnym to wyłącznie dodatkowa klauzula aktu administracyjnego, natomiast wszelkie "warunki" jakie przedsiębiorca powinien spełnić w celu podjęcia działalności gospodarczej
stanowią kategorię obowiązków przedsiębiorcy wyznaczonych przepisami prawa. Nie należy zatem mylić pojęć warunku i obowiązku w administracyjnym prawie gospodarczym.

1. Decyzja administracyjna jako źródło praw i obowiązków przedsiębiorców.

W a.p.g. obowiązki prawne powstają przede wszystkim na mocy norm generalnych (akty normatywne), natomiast prawa podmiotowe (uprawnienia) kreowane są zazwyczaj odmiennie, tj. na mocy norm indywidualnych (głównie decyzje administracyjne. Na gruncie a.p.g. występują często wzajemnie zachodzące zależności między wykonywaniem praw podmiotowych i wykonywaniem obowiązków prawnych (tzw. sprzężenie praw i obowiązków) Sytuacja prawna przedsiębiorcy nabyta na mocy konkretnego indywidualnego aktu administracyjnego może być zmieniona czy zniesiona w zasadzie innym równorzędnym aktem administracyjnym, jeżeli taką możliwość przewiduje prawo.

Decyzja jest indywidualnym aktem administracyjnym wydawanym przez właściwy organ w celu załatwienia sprawy z zakresu administracji. Wydawanie decyzji administracyjnych służy indywidualizowaniu i konkretyzacji praw i obowiązków przedsiębiorców w warunkach określonych regulacji powszechnie obowiązujących i dopuszczających równocześnie stosowanie indywidualnych wyjątków. W drodze decyzji administracyjnej można: ustanowić na rzecz przedsiębiorcy nowe uprawnienie (koncesja), uchylić powszechnie obowiązujący zakaz (zezwolenie, pozwolenie, itp.), potwierdzić spełnienie przez przedsiębiorcę określonych warunków (akty kwalifikacyjne np. certyfikaty, atesty, dyplomy, świadectwa, itp.), nałożyć na przedsiębiorcę obowiązek (np. nakaz rozbiórki obiektu budowlanego), odebrać przyznanie uprawnienia (np. cofnięcie zezwolenia).

Decyzja administracyjna jest czynnością prawną jednostronną, zewnętrzną i władczą w indywidualnej sprawie administracyjnej. Decyzja administracyjna określająca obowiązek i/albo prawo, tworzy prawa nabyte dla przedsiębiorcy. Ustalenie decyzją administracyjną przedsiębiorcy tylko obowiązku prawnego kreuje dla niego prawa nabyte.

Decyzja administracyjna uprawniająca to taka, w wyniku której zdziałana sytuacja prawna umocowuje przedsiębiorcę do podejmowania i ochrony wykonywania niedostępnej dotychczas dla niego działalności gospodarczej (np. działalność koncesjonowana). Decyzjami administracyjnymi uprawniającymi będą więc indywidualne akty administracyjne tworzące prawa podmiotowe i/albo znoszące pewne obowiązki w normach generalnych.

(można sobie jeszcze doczytać w podręczniku, s. 373-395)

1. Podstawy prawne decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym.

Decyzje adm. w obszarze administracyjnego prawa gospodarczego, wydawane sa w oparciu (na podstawie ) o prawo: materialne i formalne wywodzące się ze źródeł prawa: krajowego, wspólnotowego i międzynarodowego. Kluczowym zagadnięciem dla decyzji adm, jest właśnie jej podstawa prawna. Poj. Podstawy pr. Związane jest ze stosowaniem prawa, przez które rozumiemy proces ustalania przez organ państwa na podstawie norm prawa obowiązującego konsekwencji prawnych. Rezultatem procesu- jest decyzja stosowania prawa. Prawo składa się z systemu norm:

-normy merytoryczne (materialne) określają wzorce zachowań,

-normy formalne- kreują powinność przestrzegania /stosowania norm mat.

Podstawę prawna dla decyzji adm. skierowanej do przedsiębiorcy mogą stanowić tylko normy materialne. Kształtowanie syt. prawnej przedsiębiorcy tymi normami następuje w efekcie wystąpienia określonych zdarzeń prawnych. To rozumienie podstawy prawnej –nazywane jest podstawą materialnoprawną indywidualnego aktu adm. Brak podstawy prawnej rodzi kwalifikowaną wadę aktu adm. określaną mianem wadliwości materialnoprawnej, która na gruncie k.p.a. skutkuje nieważnością decyzji. Prawo formalne służy stosowaniu norm materialnych, pełni funkcję służebną wobec prawa materialnego, jednak jego rola nie jest drugorzędna. Normy procesowe regulują postępowanie dotyczące kształtowania sytuacji prawnej przedsiębiorcy. Rola orzecznictwa w procesie stosowania prawa przez organy i instytucje UE jest również doniosła. Tylko norma wypływająca ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego może kwalifikować sytuacje podmiotu działalności gos.

1. Treść decyzji administracyjnych w prawie publicznym gospodarczym.

Decyzje wydawane na podstawie administracyjnego prawa gospodarczego można podzielić ze względu na ich treść na:

• koncesje - ustanowione w dziedzinach o szczególnym znaczeniu ze względu na interes publiczny, tworzą uprawnienie przedsiębiorcy do prowadzenia określonej działalności

• zezwolenia (pozwolenia) - stanowiące uchylenie powszechnie obowiązującego zakazu:

  • policyjne, jeżeli zakaz został ustanowiony ze względu na ochronę szczególnych wartości, takich jak np. życie i zdrowie ludzi

  • reglamentacyjne, jeżeli zakaz został ustanowiony w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania obrotu gospodarczego

• pozwolenia proste - przedsiębiorca zostaje dopuszczony do prowadzenia określonej działalności gospodarczej pod warunkiem przestrzegania norm powszechnie obowiązujących

• pozwolenia uwarunkowane - uchylają powszechnie obowiązujący zakaz obciążając jednocześnie przedsiębiorcę obowiązkiem spełnienia dodatkowych warunków zawartych w zezwoleniu

• akty kwalifikacyjne decyzje deklaratoryjne potwierdzające określony stan faktyczny lub prawny:

  • akty kwalifikacyjne osobowe dotyczące osób:

    • dotyczące kwalifikacji osobistych np. kategoria zdrowia

    • dotyczące kwalifikacji zawodowych np. dyplomy uczelni, prawo jazdy

  • akty kwalifikacyjne rzeczowe dotyczące właściwości rzeczy (np. atest, certyfikat),

  • akty nadzoru:

    • nakazujące wykonanie określonych czynności faktycznych

    • stwierdzające nieważność czynności prawnych

    • odbierające nadane uprzednio uprawnienia

ŻANETA: może w treści też należy zawrzeć elementy decyzji? Można dodać tutaj jeszcze dec. Konstytutywne, ostateczne/nieostateczne, prawomocne/nieprawomocne, tworzące prawa nabyte i nie tworzące/ podlegające/ niepodlegające kontroli sądowoadministracyjne

1. Prawa podmiotowe w prawie publicznym gospodarczym.

Prawa podmiotowe publiczne to te prawa podmiotowe, które kształtowane są normami prawa publicznego. Istotne jest, że beneficjentem prawa podmiotowego publicznego jest tylko jednostka, nigdy państwo (czy dokładniej podmioty władzy publicznej). Publiczne prawa podmiotowe skierowane są ostatecznie do podmiotów władzy publicznej, które z tytułu przysługującego jednostce publicznego prawa podmiotowego zobowiązane są do określonego prawem zachowania.

Sankcją za niewykonanie publicznych praw podmiotowych jest odpowiedzialność dyscyplinarna oraz odpowiedzialność odszkodowawcza administracji gospodarczej. Publiczne prawa podmiotowe są uprawnieniami uznanymi albo nadanymi i jednocześnie gwarantowanymi jednostce przez praw powszechnie obowiązujące.

Prawo podmiotowe nie jest niczym innym, jak uprawnieniem wynikającym tylko z norm prawa przedmiotowego (pozytywnego).

Zachowania organów administracji gospodarczej podejmowane w odpowiedzi na publiczne prawa podmiotowe jednostek wyrażane są głównie przez prawne formy działania administracji publicznej. Typowymi w tym zakresie prawnymi formami działania są administracyjne akty indywidualne, zwłaszcza decyzje administracyjne.

Przyznanie przez prawo przedmiotowe (zazwyczaj materialne) prawa podmiotowego przedsiębiorcy, wyrażającego się między innymi w możliwości domagania się określonego zachowania od organów administracji gospodarczej, nie wyczerpuje jeszcze istoty rzeczy. Czyni to dopiero ustanowienie efektywnej ochrony prawnej tego uprawnienia. Środki ochrony prawnej pozwalające dochodzić jednostce jej praw podmiotowych w postępowaniu administracyjnym oraz dalej przed sądami prawa publicznego czy przed sądami powszechnymi rozstrzygają ostatecznie o stopniu spełnienia przez publiczne prawa podmiotowe ich społecznej misji.

Ustanowienie prawa podmiotowego bez jego zabezpieczenia (ochrony) procesowego czyni prawo podmiotowe konstrukcją mniej efektywną i użyteczną z punktu widzenia przedsiębiorcy.

Publiczne prawo podmiotowe pozwala na wyraźne wyodrębnienie i ochronę indywidualnego interesu prawnego jednostki wobec interesu zbiorowego (publicznego) reprezentowanego przez organy publiczne.

Tradycyjnie przyjmowany jest podział na następujące kategorie praw podmiotowych:

• Prawa podmiotowe do współdziałania z administracją publiczną, w tym administracją gospodarczą- są to prawa pozytywne i wyrażają się one w tym, że jednostka ma zagwarantowany bezpośredni udział w wykonywaniu władzy publicznej

• Prawa do żądania pewnych pozytywnych świadczeń od państwa- wyrażają się one w prawej przewidzianej możliwości żądania od właściwych organów w państwie pewnych zachowań. Ta kategoria może przybierać postać 1.roszczenia prawnego (prawa podmiotowego materialnego) o wydanie aktów administracyjnych o określonej treści lub 2. Prawnie chronionego interesu (prawo podmiotowe formalne), może on polegać na możności żądania pewnego zachowania się, ale nie o wnioskowanej przez przedsiębiorcę treści (np. koncesja, charakter uznaniowy). Poza powyższymi dwoma rodzajami wyróżnia się jeszcze w obrębie tej kategorii tzw. prawa do świadczeń pozytywnych (renty, zasiłki, zapomogi)

• Prawa podmiotowe o treści negatywnej- wyrażają się w tym, że podmioty władzy publicznej (w tym zwłaszcza organy adm. Gosp.), nie mogą naruszać obszarów wolności działania przedsiębiorcy zastrzeżonej prawem powszechnie obowiązującym.

Od publicznych praw podmiotowych należy odróżnić publiczne prawa podmiotowe wynikające z administracyjnego aktu indywidualnego, np. koncesji czy pozwolenia.

Publiczne prawa podmiotowe mają charakter osobisty i powinny być tym samym wykonywane tylko przez adresatów tych praw. Nie podlegają w zasadzie sukcesji generalnej. Ich zrzeczenie się jest niekiedy dopuszczalne. Niewykonywanie tych praw może być podstawą do ich cofnięcia lub wygaśnięcia.

1. .Administracyjno-prawne formy ochrony interesów przedsiębiorców.

Przedsiębiorcy maja prawo do obrony swoich interesów przed organami administracji publicznej poprzez:

• Przedstawianie w toku postępowania administracyjnego wyjaśnień i dowodów potwierdzających ich prawa

• Żądanie wyłączenia organu lub pracownika, co do którego zachodzą wątpliwości dotyczące bezstronności prowadzenia postępowania administracyjnego

• Składanie odwołań od decyzji do organu wyższego stopnia

• Składanie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy w wypadku, gdy decyzja została wydana w pierwszej instancji przez ministra

• Składanie zażaleń na postanowienia wydawane w toku postępowania administracyjnego

• Żądanie stwierdzenia nieważności decyzji w rażący sposób naruszających prawo

• Żądanie wznowienia postępowania, jeżeli było ono dotknięte poważnymi nieprawidłowościami

• Żądanie sprostowania treści decyzji

• Składanie środków zaskarżenia w postępowaniu egzekucyjnym

• Składanie skarg i wniosków odnośnie działania organu administracji

1. Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą.

Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą sprawowany jest przez kompetentne organy administracji publicznej. Stosunek nadzoru to zespół relacji prawnych nawiązywanych przez nadzorującego (organ administracyjny) z nadzorowanym (podmiot administrowany). Stosunek nadzoru nawiązywany jest w celu zapobiegania zagrożeniom mogącym powstać w wyniku prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Uprawnienia nadzorcze z reguły powiązane są z uprawnieniami kontrolnymi organ nadzoru może po przeprowadzeniu kontroli władczo ingerować w prowadzona działalność gospodarczą w celu zapobieżenia wystąpieniu zagrożenia, przeciwdziałania zagrożeniom lub usunięcia ich skutków. Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarcza może mieć charakter nadzoru:

• Prewencyjnego (zapobiegawczego) - obejmuje działania poprzedzające wydanie uprawniającego aktu administracyjnego polegające na sprawdzeniu, czy podmiot ubiegający się o wydanie takiego aktu spełnia wszystkie przewidziane prawem warunki

• Bieżącego - obejmuje działania podejmowane w trakcie prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności polegające na sprawdzaniu, czy działalność ta prowadzona jest zgodnie ze wszystkimi wymaganiami i czy nie powoduje zagrożenia

Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą sprawowany jest przez organy:

• Policyjne np.:

  • Inspekcji Sanitarnej

  • Dozoru Technicznego

  • Inspekcji Budowlanej

  • Państwowej Straży Pożarnej

  • Inspekcji Weterynaryjnej

  • Inspekcji Farmaceutycznej

  • Inspekcji Ochrony Środowiska

• Reglamentacyjne np.:

  • Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

  • Inspekcji Hodowlanej

  • Powiatowych rzeczników konsumentów

• Kontroli skarbowej i celnej:

  • Urzędy skarbowe

  • Izby skarbowe

  • Urzędy celne

  • Inspekcję celną

• Koncesyjne:

  • Właściwych ministrów i organy specjalistyczne przez nich upoważnione

  • Krajowa Radę Radiofonii i Telewizji

1. Organy nadzoru administracyjnego nad działalnością gospodarczą.

Układ nadzoru, jego prawną strukturę regulują: przepisy prawa ustrojowego (sytuacja prawna i kompetencje organów nadzoru), przepisy określające przedmiot i działania kontrolne organów nadzoru i sytuacje podmiotów kontrolowanych wobec tych działań, przepisy materialno-prawne i procesowe (podstawa, skutki i procedura tworzenia decyzji nadzorczych), przepisy dotyczące egzekucji tych decyzji.

W nadzorze bieżącym: nadzór administracyjny sprawowany może być bądź przez organy specjalnie do tego powołane (nadzór instytucjonalny), bądź powierzony organom administracji publicznej oprócz ich innych właściwych kompetencji (nadzór funkcjonalny). Zarówno miejsce tych organów, jak i ich charakter i ich struktura organizacyjna mają niewątpliwie wpływ na sytuację prawną przedsiębiorcy, zwłaszcza w płaszczyźnie proceduralnej i to zarówno w fazie kontrolnej, jak i w fazie decyzyjnej. W wypadku nadzoru funkcjonalnego zazwyczaj organ tego nadzoru ma już należycie zdefiniowane miejsce w strukturze administracyjnej. Co do nadzoru instytucjonalnego – należy zbadać, czy i kiedy organy terenowe wyodrębnionych instytucji nadzorczych (np. inspekcji) są organami administracji w rozumieniu k.p.a., a w ślad za tym, kto jest organem podejmującym decyzję.

Nadzór administracyjny nad działalnością gospodarczą sprawowany jest przez organy:

• Policyjne np.:

  • Inspekcji Sanitarnej

  • Dozoru Technicznego

  • Inspekcji Budowlanej

  • Państwowej Straży Pożarnej

  • Inspekcji Weterynaryjnej

  • Inspekcji Farmaceutycznej

  • Inspekcji Ochrony Środowiska

• Reglamentacyjne np.:

  • Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

  • Inspekcji Hodowlanej

  • Powiatowych rzeczników konsumentów

• Kontroli skarbowej i celnej:

  • Urzędy skarbowe

  • Izby skarbowe

  • Urzędy celne

  • Inspekcję celną

• Koncesyjne:

  • Właściwych ministrów i organy specjalistyczne przez nich upoważnione

  • Krajowa Radę Radiofonii i Telewizji

1. Stosunek prawny kontroli.

Stosunek prawny kontroli jest stosunkiem materialno - prawnym. Podstawą stosunku kontroli są normy powszechnie obowiązującego prawa administracyjnego. Jego podmiotami są przedsiębiorca, jako kontrolowany i organ administracji gospodarczej jako kontrolujący. Treścią stosunku kontroli są prawa i obowiązki kontrolowanego oraz odpowiadające im kompetencje kontrolującego. Podstawą stosunku kontroli są najczęściej przepisy ustawy tworzące lub wskazujące:

• organy powołane do prowadzenia kontroli

• podmioty podlegające kontroli

• przedmiot kontroli

• granice kontroli

• kryteria kontroli

• czas i miejsce prowadzenia kontroli

• dopuszczalne czynności kontrolne

• formy ustalenia wyników kontroli

• środki prawne przysługujące kontrolowanemu

Środki kontroli są to czynności zmierzające do ustalenia na obszarze wyznaczonym przedmiotem kontroli stanu faktycznego i prawnego w celu określenia jego zgodności z normami kształtującymi. Środki te są zbliżone do środków dowodowych w k.p.a. Czynności organu nadzoru zmierzające do gromadzenia tych dowodów mają charakter czynności materialno-technicznych. Są one zdarzeniami prawnymi stanowiącymi po stronie organu kontrolującego wykonanie jego kompetencji, po stronie zaś podmiotu kontrolującego obowiązek zachowania się zgodnie z żądaniem kontrolującego. Egzekucja tego obowiązku nastąpić może w trybie przepisów określających zasady egzekucji obowiązków publicznoprawnych wynikających z mocy samego prawa. Środki przysługujące podmiotowi kontrolowanemu przeciwko czynnościom dowodowym organów kontroli wynikają z tych przepisów, chyba że przepisy szczególne określające procedurę pewnego rodzaju kontroli przewidują tu inne środki.

Wynikiem kontroli jest ustalenie stanu faktycznego i porównanie go z wzorcem wynikającym z norm kształtujących. Są tu zatem dwie płaszczyzny: stwierdzenie istnienia lub nieistnienia pewnych zaszłości (faktów lub zachowań) oraz prawna ocena tych zaszłości. Wyniki te uwidaczniane są w aktach pokontrolnych (najczęściej w protokołach pokontrolnych) i akty te stanowią końcową czynność fazy kontrolnej.

Akt pokontrolny jest to szczególny rodzaj aktu kwalifikacyjnego, a więc aktu tworzącego dla adresata przynajmniej interes prawny lub obowiązek w rozumieniu przepisów k.p.a. Stanowić on może podstawę do żądania – w wypadku zgodności zbadanych zaszłości z odpowiednim wzorcem – nieingerencji organów nadzoru w formach władczych, bądź też w wypadku przeciwnym podstawę do podjęcia władczych działań nadzorczych w celu przywrócenia stanu zgodnego z prawem lub usunięcia skutków naruszenia prawa.

Charakter prawny tzw. zaleceń pokontrolnych – mają cechy jednostronnego rozstrzygnięcia wskazującego adresatowi pewne określone zachowania zmierzające do uzgodnienia stanu faktycznego z wzorcem określonym w normie kształtującej. Niewykonanie zalecenia pokontrolnego pociąga za sobą jako skutek jedynie możliwość podjęcia przez organ nadzoru decyzji nadzorczych.

Uznać można, że zalecenia pokontrolne zawiera w swej treści nie obowiązek, lecz warunek, którego spełnienie daje ex post podstawę do uznania zbadanych i odpowiednio skorygowanych zaszłości za zgodne z prawem.

1. Kryteria kontroli gospodarczej w prawie publicznym gospodarczym.

Kryteria kontroli gospodarczej:

• legalność - zgodność z prawem

• rzetelność - należyte prowadzenie dokumentacji działalności gospodarczej

• gospodarność - właściwe wykorzystanie posiadanych środków

• celowość - wykorzystanie posiadanych środków zgodnie z celami, dla jakich zostały one przeznaczone

• kryteria szczególne przewidziane w ustawie dla danego rodzaju kontroli np. ochrona bezpieczeństwa i dóbr osobistych obywateli

Wszystkie podmioty gospodarcze mogą być poddane kontroli w zakresie legalności i rzetelności, a przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z wykorzystaniem mienia publicznego również w zakresie celowości i gospodarności.

1. Decyzje nadzorcze.

Wykonanie nadzoru bieżącego składa się z 2 faz: 1. Faza kontroli, 2. Faza decyzji. Wyniki kontroli uwidacznia się w aktach pokontrolnych. Akt pokontrolny wiąże fazę kontrolną z fazą decyzji nadzorczych. W tej fazie organy nadzorcze podejmują decyzje zmierzające do usunięcia stwierdzonych w toku kontroli niezgodności stanów faktycznych lub prawnych z normami kształtującymi bądź też do usunięcia skutków tych niezgodności.

Decyzje nadzorcze są w swej ogólnej konstrukcji klasycznymi aktami administracyjnymi- są to akty organów administracyjnych, indywidualne, władcze, zewnętrzne, zmierzające do wywołania skutków prawnych i które dla swej ważności powinny być wydane przez organ właściwy miejscowo i rzeczowo w oparciu o upoważnienie zawarte w prawie materialnym, w formie i trybie przewidzianym w przepisach proceduralnych.

Zgodnie z ogólną zasadą, każda z tych decyzji ma odrębną własną podstawę materialno prawną w postaci normy zawierającej w swej hipotezie przesłanki wydania decyzji i w dyspozycji odpowiedni sposób zachowania się organu.

W skład podstawy prawnej decyzji nadzorczej wchodzi nie tylko norma upoważniająca organ do podjęcia decyzji i określająca jej skutki, ale także w swoisty sposób norma kształtująca zachowanie podmiotu nadzorowanego.

Pozytywna przesłanką do wydania decyzji nadzorczej jest negatywna kwalifikacja w akcie pokontrolnym zachowań podmiotu nadzorowanego, polegająca na stwierdzeniu niezgodności jego zachowań z normą kształtującą.

Decyzje nadzorcze nadzoru bieżącego dadzą się klasyfikować ze względu na ich treść:

1. Decyzje nakazujące podmiotowi nadzorowanemu pewne zachowania faktyczne, dotyczące sposobu wytwarzania produktów i świadczenia usług bądź też produktów już wytworzonych (decyzje organów inspekcji sanitarnej, decyzje dotyczące stanu BHP, importu i eksportu określonych przedmiotów lub towarów, itp.) Treścią tych decyzji jest nakaz lub zakaz podejmowania pewnych czynności określonych w sposób jednostkowy lub ciągły

2. Decyzje dotyczące czynności prawnych niezgodnych z prawem. Treścią decyzji jest tu najczęściej zakaz podejmowania w przyszłości takich działań, a także w pewnych przypadkach stwierdzenie ich nieważności (przepisy o ochronie konkurencji i konsumentów, o zamówieniach publicznych)

3. Decyzje uchylające zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej lub zawodowej (koncesje, zezwolenia, licencje), a ich skutkiem jest obowiązek zaprzestania działalności gospodarczej lub zawodowej objętej zezwoleniem

1. Wolność gospodarcza jako prawo podstawowe w unijnym porządku prawnym.

Wolność działalności gospodarczej w prawie unijnym- odnoszona jest do przedsiębiorczości bowiem zarówno p. pierwotne jak i wtórne nie posługuje się pojęciem działalności gospodarczej. To co w polskim ustawodawstwie nazywane jest działalnością gosp., w p. unijnym nazywane jest przedsiębiorczością. Tylko raz w p. pierwotnym odnajdujemy pojecie działalności gospodarczej (art.75 Traktatu o funkcjonowaniu UE) użyte w odniesienie do sytuacji związanych ze zwalczaniem przestępczości gospodarczej. Pojęcie przedsiębiorczości odnosi się do czynności związanych z działalnością wytwórczą, budowlaną i handlową, a odrębnie p. unijne ujmuje przedsiębiorczość polegająca na świadczeniu usług. Ogólna wolność (dot. działalności wytwórczej, budowlanej i handlowej) przedsiębiorczości ujęta jest w art. 45 i 49. Usługi mają swoją odrębną regulację prawną w art. 56 i 57, ale także w tzw. dyrektywie usługowej nr 123 z 2003r. W Polsce ta dyrektywa została ujęta w Ustawie z 2010r.

Art. 3 Traktatu posługuje się pojęciem społecznej gospodarki rynkowej. Przedsiębiorczość na rynku unijnym i chroniące ją wolności powinny być rozpatrywane na tle pojęcia społecznej gospodarki rynkowej.

Art. 45 mówi o wolności przepływu pracowników na rynku unijnym. Każdy obywatel UE ma prawo swobodnego przemieszczania się na całym obszarze wewnętrznego rynku unijnego. Wyjątki od tej zasady wolności przemieszczania się mogą być ustanawiane przede wszystkim w okresach przejściowych dla nowoprzyjętych państw.

Art. 49 Traktatu stanowi wprost o wolności przedsiębiorczości. Tę wolność art. 49 odnosi przede wszystkim do osób fizycznych. Art. 49 określa wolność przedsiębiorczości poprzez zakazy adresowane do państw oraz uprawnienia odnoszone do osób fizycznych (obywateli UE). Wolność gosp. rozpatrywana przez pryzmat zakazów oznacza, że państwa UE nie mogą wprowadzać ograniczeń gdy chodzi o podejmowanie i wykonywanie przedsiębiorczości czy to poprzez samozatrudnienie czy też wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną poprzez oddziały, agencje, filie. Wprowadzanie ograniczeń jest niedozwolone.

Art. 49 mówi jednocześnie, że przedsiębiorczość może być wykonywana na obszarze wewnętrznego rynku unijnego przez prowadzenie przedsiębiorstwa - poprzez tworzenie przedsiębiorstwa lub zarządzenie nim. Pojęcie przedsiębiorstwa art. 49 odnosi w szczególności do spółek. Pojęcie spółki zostało rozwinięte w art. 54 Traktatu. Zostało ono odniesione po pierwsze do spółek osobowych i spółek p. handlowego. W kategorii spółki jest też ujęta spółdzielnia, inne osoby prawne prawa publicznego i prywatnego, ale pod warunkiem, że prowadzą przedsiębiorczość w celach zarobkowych. Oznacza to, że kategoria zarobkowości jest podstawowym wyróżnikiem tej formy zawodowej, pod którą kryje się przedsiębiorczość. Pojęcie usługi z kolei zostało ujęte zwłaszcza w art. 56. Mówi on, że każde z państw członkowskich ma obowiązek szanowania przedsiębiorczości w zakresie świadczenia usług. Usługi są świadczeniami odpłatnymi w celach zarobkowych o określonym przedmiocie. Jednocześnie art. 56 mówi, że odpłatność za świadczenia zaliczane do działalności usługowej nie musi być stałą ich cechą. Ta odpłatność występuje zwykle. W kategorii usług łamie się kardynalna cecha przedsiębiorczości – zasada zarobkowania. Tego rodzaju pojęcie usług pozwala na objęcie zakresem przedsiębiorczości usługi z zakresu użyteczności publicznej (usługi planowo deficytowe). Prawo UE wymienia 4 rodzaje usług podlegających odrębnej regulacji prawnej:

- świadczenia związane z wykonywaniem działalności przemysłowej,

- związane z wykonywaniem działalności handlowej,

- związane z wykonywaniem działalności rzemieślniczej,

-związane z wykonywaniem działalności zaliczanej do wolnych zawodów.

Kolejna specyficzna cecha dla usług w p. unijnym: usługi mogą mieć charakter tymczasowy i okazjonalny. Oznacza to, że osoba fizyczna lub inny przedsiębiorca zagraniczny może świadczyć usługi na terytorium innych państw czasowo bez spełnienia wymogów rejestracyjnych (legalizacyjnych).

Prawo unijne stanowi też o możliwości ograniczania przedsiębiorczości w 2 przypadkach:

1) art. 51 Traktatu – ograniczenie przez państwa wolności przedsiębiorczości jest możliwe w związku z wykonywaniem funkcji władzy publicznej; najbardziej typowy przykład: wykonywanie pracy przez lekarzy. Ten sam lekarz, który zaczyna wykonywać praktykę zawodową i rejestruje swoją działalność (jest więc przedsiębiorcą) może czasami wykonywać władzę publiczną, np. wydawać akt zgonu. W takiej sytuacji państwo może wprowadzać ograniczenia wolności gospodarczej np. poprzez zabronienie cudzoziemcom wystawiania świadectw zgonu.

2) Art. 52 Traktatu – wprowadza tzw. klauzulę ORDRE PUBLIC (klauzula porządku publicznego). Oznacza ona, ze państwo może wprowadzać ograniczenia wolności gospodarczej w 3 przypadkach: w celu ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku publicznego i zdrowia publicznego. W tych 3 przypadkach usprawiedliwionych ogólnym interesem publicznym można wprowadzać ograniczenia, by chronić te 3 szczególne wartości.

3 wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej:

- 1974 – reguła DASSONVILLE – w tym wyroku, który jest komentowany jako ta reguła, Trybunał ustanowił, że niezgodne z prawem są jakiekolwiek ograniczenia ilościowe lub jakościowe na wewnętrznym rynku unijnym.; poza przypadkami wyraźnie wprowadzonymi ustawodawstwem unijnym. (art. 51 i 52).

- 1978 – reguła DISON – w tej regule TSUE wymienił 4 przypadki możliwego ograniczenia wolności przedsiębiorczości usprawiedliwione potrzebą ochrony interesu publicznego :

1) względy kontroli podatkowej

2) ochrona konsumentów np. wprowadzanie wymogów sanitarnych, jakościowych itp.

3)względy rzetelności obrotu na rynku unijnym

4) względy ochrony zdrowia publicznego i ochrony środowiska

- 1994 – GEBHARD – w tym wyroku Trybunał odniósł się do środków prawnych jakimi państwo może posługiwać się w celu ograniczenia wolności gospodarczej. Te środki muszą charakteryzować się 4 cechami występującymi jednocześnie:

-środek ograniczenia wolności gospodarczej musi być przyjęty w celu ochrony usprawiedliwionego interesu publicznego,

- środek nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego, czy nie mogą np. odnosić się tylko do jednej kategorii podmiotów,

- środki te muszą być skierowane na realizację konkretnego celu,

- charakter przyjętego środka musi być odpowiedni do realizacji tego celu.

1. Swobody rynku wewnętrznego i reguły konkurencji.

Podstawa prawna rynku wewnętrznego

Rynek wewnętrzny UE jest zdefiniowany w Art. 7a Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej, jako obszar bez granic wewnętrznych, na którym zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Głównym celem, dla którego rozpoczęto prace nad utworzeniem wspólnego rynku było obniżenie cen produkcji towarów i obrotu nimi, zwiększanie dostępności i konkurencyjności usług, umożliwienie swobodnego przemieszczania się w obrębie wspólnoty.

Jego istotą jest osiąganie wielorakich celów służących społeczności europejskiej:

• Zrównoważonego i trwałego rozwoju, uwzględniającego potrzeby środowiska naturalnego;

• Wysokiego poziomu zatrudnienia oraz godziwej ochrony socjalnej;

• Lepszych standardów życia i jego, jakości

• Spójności gospodarczej i społecznej.

Odpowiednio funkcjonujący rynek wewnętrzny bez granic ma wpływać na:

• Poprawę wyników gospodarczych państw członkowskich, dzięki oddziaływaniu na rzecz lepszej alokacji czynników produkcji,

• Umożliwieniu zwiększenia skali produkcji i osiągnięciu płynących z tego korzyści,

• Zapewnieniu swobody konkurencji i stwarzaniu zachęt do inwestowania.

Utworzenie wspólnego rynku UE wymagało likwidacji barier, które ograniczały swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału, były to bariery o charakterze administracyjnym odnoszące się do ludzi i towarów (np. kontrole graniczne, celne i paszportowe) Inną grupę ograniczeń stanowiły odmienne przepisy techniczne (zróżnicowanie certyfikatów, oznaczeń, standardów w różnych dziedzinach np. bezpieczeństwa produktu, edukacji, opieki zdrowotnej).Ostatnią grupę przeszkód stanowiły zróżnicowane systemy podatków w poszczególnych krajach.

CZTERY SWOBODY RYNKU WEWNĘTRZNEGO WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ.

To swego rodzaju wolności regulowane Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejska, związane z funkcjonowaniem Jednolitego Rynku.
Są to:
1. Swoboda przepływu towarów
2. Swoboda przepływu osób
3. Swoboda przepływu usług
4. Swoboda przepływu kapitału

1.Zasada swobodnego przepływu towarów oznacza, że towary na całym obszarze UE mogą się przemieszczać bez jakichkolwiek utrudnień. Towar wprowadzony legalnie do obrotu w jednym państwie UE może być sprzedawany na terytorium każdego innego. Import z państw trzecich podlega całkowicie jednolitym warunkom na obszarze całej Wspólnoty. Samo pojęcie towaru nie zostało zdefiniowane w Traktacie. Ujednolicone zostały przepisy dotyczące importu towarów do wspólnot. Natomiast definicja określona w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości określiła towary jako wszelkie produkty posiadające wartość wymierną w pieniądzu i mogące jako takie stanowić przedmiot transakcji handlowych. Zatem towarem są np. energia elektryczna, nośniki energii, odpady śmieci. Nie są natomiast towarami np. pieniądze (dotyczy swobody przepływu kapitału), ulotki, druki reklamowe (dotyczy swobody przepływu usług), audycje telewizyjne i radiowe (dotyczy swobody przepływu usług).

2. Swobodny przepływ osób polega na zakazaniu dyskryminacji ze względu na obywatelstwo w dziedzinie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy (tj. obywatele UE muszą być traktowani przez państwa członkowskie w taki sam sposób, w jaki traktują one swoich obywateli) i wyraża się, z zastrzeżeniem ograniczeń podyktowanych względami porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz zdrowia publicznego, w prawie do przemieszczenia się, pobytu i podjęcia pracy w wybranym państwie członkowskim. Przy czym należy pamiętać, że swobodą tą objęci są jedynie obywatele państw członkowskich. Realizacja tej swobody wymaga, określonych gwarancji –odnoszą się one do:

• Praw wyborczych

• Dostęp do rynku pracy

• Uznawania dyplomów i kwalifikacji zawodowych

• Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

Swoboda przemieszczania się i pobytu nie ma jednak charakteru absolutnego, każde z państw w pewnych przypadkach nie zezwolić cudzoziemcowi na pobyt lub wydalić go ze swojego terytorium.

3. Swoboda świadczenia usług ma charakter uzupełniający względem innych swobód regulowanych Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Usługę można zdefiniować jako świadczenie z reguły odpłatne, które dokonywane jest transgranicznie i ma charakter czasowy. Cechy charakterystyczne usługi w znaczeniu prawa wspólnotowego to: odpłatność, transgraniczność, czasowość (epizodyczność). Odpłatność jest koniecznym elementem pozwalającym uznać dane świadczenie za usługę, do obszaru usług według prawa wspólnotowego nie są zaliczane usługi transportowe (ze względu na swoją specyfikację są objęte odrębna regulacją w traktacie)

Wyróżnia się cztery typowe sytuacje świadczenia usług:
a) Usługodawca przyjeżdża do usługobiorcy celem świadczenia usługi (swoboda czynna świadczenia usług)
b) Usługobiorca przyjeżdża do usługodawcy celem otrzymania usługi (swoboda bierna świadczenia usług)
c) Granicę "przekracza" sama usługa (tzw. usługa korespondencyjna)
d) Usługodawca będący obywatelem jednego państwa członkowskiego i usługobiorca, będący obywatelem drugiego państwa członkowskiego znajdują się w państwie trzecim, w którym świadczona jest usługa.
Beneficjentami tej swobody są obywatele państw członkowskich i podmioty gospodarcze będące podmiotami wspólnotowymi (zakres podmiotowy).

Swoboda przepływu usług oznacza możliwość zakładania przedsiębiorstwa na terenie innego państwa członkowskiego i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadzie samo zatrudniania.

4.Swoboda przepływu kapitału –zasada ta dotyczy samodzielnych transakcji finansowych, które nie mają bezpośrednich związków z przemieszczaniem się ludzi kapitałów i usług. Swoboda ta oznacza możliwość transferu zysków z jednego kraju do drugiego oraz prawo inwestowania i nabywania wszelkich walorów rzeczowych i finansowych za granica bez żadnych przeszkód. Oznacza swobodę przepływu kapitału z tytułu likwidacji lub zmiany inwestycji i wszystkich zysków z tego wynikających, jak również przepływ kapitału o charakterze osobistym (np. spadek) Obywatele UE maja prawo do dokonywania wszelkich operacji bankowych i finansowych we wszystkich państwach członkowskich (np. prawo do posiadania konta osobistego w bankach)

- reguły konkurencji

- niezgodne z rynkiem wewnętrznym (a przez to nieważne z mocy prawa) są wszelkie porozumienia między przedsiębiorstwami, decyzji związków przedsiębiorstw i praktyki uzgodnione, których celem lub skutkiem jest naruszenie konkurencji na rynku UE, w szczególności:

• ustalanie cen

• ograniczanie/kontrolowanie produkcji, rynków, rozwoju technologicznego, inwestycji

• podział rynków lub źródeł zaopatrzenia

• stosowanie wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji

• uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia zobowiązań dodatkowych, które nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów

- mogą one jednak zostać uznane za zgodne jeżeli:

• przyczyniają się do polepszenia/dystrybucji produkcji bądź postępu technicznego/gospodarczego

• przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku

• bez stwarzania ograniczeń, które nie są niezbędne dla tych celów

• bez dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części danych produktów

- niezgodne z rynkiem wewnętrznym jest nadużywanie pozycji dominującej na rynku (monopole) jeśli może wpływać na handel między państwami członkowskimi, w szczególności:

• narzucaniu cen

• ograniczania, produkcji, rynków, rozwoju technicznego ze szkodą dla konsumentów

• stosowanie wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji

• uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia zobowiązań dodatkowych, które nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów

- reguły konkurencji mają zastosowanie także do przedsiębiorstw publicznych i przedsiębiorstw, którym udzielono szczególnych lub wyłącznych uprawnień

- Pomoc przyznawana przez Państwa – jeśli zakłóca konkurencje poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorcom lub produkcji niektórym towarom, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę między Państwami Członkowskimi

- zgodna z rynkiem wewnętrznym jest pomoc:

• socjalna przyznawana indywidualnym konsumentom bez dyskryminacji

• mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi itp.

• przyznawana gospodarce regionów RFN dotkniętych podziałem Niemiec

- za zgodną z rynkiem wewnętrznym może być uznana pomoc przeznaczona na:

• sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów o nienormalnie niskim poziomie życia lub znacznym bezrobociu

• ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczy lub regionów, a także wspieranie kultury, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem

• inna, określona decyzją Rady na wniosek Komisji

1. Pojęcie działalności gospodarczej.

U.s.d.g: Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie

- upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt,

- ogrodnictwa, warzywnictwa,

- leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

- a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów oraz wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż 100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego.

Rolnicy są uprzywilejowani - wyłączenie działalności rolniczej i agroturystycznej spod ksh. Rolnikiem jest ten, kto jest ubezpieczony w KRUSie i ma odpowiednie wykształcenie, ale nie trzeba być rolnikiem, żeby hodować krowę itd - wtedy nie dotyczy tego wyłączenie, bo nie jest spełniona przesłania podmiotowa dotycząca bycia rolnikiem.

- zarobkowy charakter działalności - tj założeniem jej jest nastawienie na osiąganie zysków, choć faktycznie nie musi ich przynosić,

- zorganizowany charakter - poddanie regulacji prawnej, co świadczy o fachowości przedsiębiorcy; sposób zorganizowania może być różny; chodzi m.in. o posiadanie jakiejś struktury, formę prawą np. jako spółki prawa handlowego, zatrudnianie pracowników, spełnianie wymogów przewidzianych prawem,

- ciągłość działalności - czyli powtarzalność czynności, nie ma określonego końca, daty zakończenia prowadzenia działalności. Sezonowość prac nie wyklucza ich ciągłości. Ciągłość może być rozpatrywana czasowo, celowo (dot. realizacji założonego planu działań), podstawy utrzymania się (nie ma znaczenia, czy stanowi główne źródło dochodu, ważna jest jednak ciągłość uzyskiwanych dochodów).

- wykonywanie działalności gosp. we własnym imieniu - zawsze i tylko tak! Jest to atrybut przedsiębiorcy; prowadzenie samodzielne, przez konkretny podmiot, który ponosi odpowiedzialność za działania (może je jednak dokonywać za pośrednictwem ustanowionych pełnomocników, zastępców; udzielać prokury, tworzyć filie, oddziały, agencje i przedstawicielstwa, ale tak wyodrębnione organizacyjnie i majątkowo części podmiotu nadal działają wyłącznie w jego imieniu)

- Wytwórczość - tworzenie produktu, przetwarzanie, dzieło (np nauczanie, bez wytworu materialnego).

- Działalność budowlana - budowanie, remontowanie, wyburzenie.

- Działalność handlowa - pośrednictwo handlowe, sprzedaż itd.

- Usługi - o tym później, ale ogólnie to z reguły odpłatna i nie ciągła (prace sezonowe nie, bo są powtarzalne co roku itd).

- Kopalnie itd.

- Działalność zawodowa - wolny zawód wg ustaw poszczególnych, ale też wyliczenie w ustawie kodeks spółek handlowych.

1. Pojęcie przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorstwo w znaczeniu:

- podmiotowym - wyposażona w osobowość prawną jednostka organizacyjna utworzona w celu prowadzenia działalności gospodarczej np. spółka z ograniczona odpowiedzialnością, przedsiębiorstwo państwowe, bank

- przedmiotowym - wyodrębniony kompleks składników majątkowych o charakterze materialnym i niematerialnym przeznaczony do wykonywania określonych zadań gospodarczych

- funkcjonalnym - zawodowa działalność gospodarcza prowadzona w celach zarobkowych (wytwórcza, budowlana, usługowa, handlowa)

W skład przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym wchodzą w szczególności:

- firma (nazwa)

- znaki towarowe

- inne oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo i jego produkty

- księgi handlowe

- nieruchomości

- rzeczy ruchome, a w szczególności produkty i materiały

- patenty

- wzory zdobnicze i użytkowe

- prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo

- papiery wartościowe

- pieniądze na rachunkach bankowych

- wierzytelności

- długi i inne obciążenia związane z realizacją określonych zadań gospodarczych

- inne aktywa i pasywa

1. Pojęcie przedsiębiorcy i rodzaje przedsiębiorców.

Wg art 43 KC, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i 'jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej', prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową".

Przedsiębiorca nie musi prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek (ale musi we własnym imieniu). Przedsiębiorcami są osoby prowadzące zawodowo i we własnym imieniu działalność gospodarczą polegającą na dokonywaniu czynności na rachunek innych podmiotów np. makler, komisant itp.

- Małym przedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w poprzednim roku obrotowym: zatrudniał średnio rocznie mniej niż 50 pracowników oraz osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 7 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 5 milionów EURO.

- Średnim przedsiębiorcą jest przedsiębiorca nie będący małym przedsiębiorcą, który w poprzednim roku obrotowym: zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz osiągnął przychód netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 40 milionów EURO lub suma aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec poprzedniego roku obrotowego nie przekroczyła równowartości w złotych 27 milionów EURO.

- Nie jest małym (średnim) przedsiębiorcą przedsiębiorca, w którym przedsiębiorcy inni niż mali (mali lub średni) posiadają:

- więcej niż 25% wkładów, udziałów lub akcji

- prawa do ponad 25% udziału w zysku

- więcej niż 25% głosów w zgromadzeniu wspólników (akcjonariuszy)

- Przedsiębiorcą zagranicznym jest osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą za granicą.

- Osobą zagraniczną jest:

- osoba fizyczna mająca stałe miejsce zamieszka za granicą

- osoba prawna z siedziba za granicą

- nie mająca osobowości prawnej spółka osób fizycznych lub prawnych, z siedziba za granicą

1. Mikro, mali i średni przedsiębiorcy. [AD. 60]

2. Rejestracja przedsiębiorców (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej, rejestr przedsiębiorców w KRS)

- Od 1 lipca 2011 nie ma już ewidencji przedsiębiorców (była ona prowadzona przez gminy). Obecnie, wg u.s.d.g. istnieje Centralna Ewidencja Informacji o Działalności Gospodarczej. Działa przez internet, dla osób fizycznych. Minister gospodarki jest organem ewidencyjnym.

Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (skrótowo i poprzednio - ewidencja działalności gospodarczej, oficjalny skrót CEIDG) – prowadzony w systemie teleinformatycznym przez ministra właściwego do spraw gospodarki spis przedsiębiorców będących osobami fizycznymi. Ewidencja ma działać od 1 lipca 2011 r. na mocy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Umożliwi bezpłatny dostęp do informacji o przedsiębiorcach i innych podmiotach w zakresie wskazanym w ustawie. Wpisy do ewidencji są dokonywane zdalnie poprzez system teleinformatyczny prowadzony przez Ministra Gospodarki lub tradycyjnie za pośrednictwem urzędu gminy wybranego przez wnioskującego o wpis przedsiębiorcę.

Ewidencja działalności gospodarczej osób fizycznych była wprowadzona przez ustawę o działalności gospodarczej z 1988 r. i była prowadzona jako jawna przez właściwe dla miejsca prowadzenia działalności urzędy samorządowe.

- Osoba prawna żeby być przedsiębiorca musi się zarejestrować w KRSie. (Rejestr składa się z: 1. rejestru przedsiębiorców, 2. rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, 3. rejestru dłużników niewypłacalnych). W ustawie o KRS-ie wymienione są podmioty, których dotyczy rejestr przedsiębiorców (m.in.: spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne, z o.o., sp. SA, spółdzielnie, spółdzielnie europejskie, przedsiębiorstwa pańśtwowe, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, oddziałów przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium RP itd). KRS jest jawny; prowadzi go sąd rejonowy, wydział gospodarczy. Termin tam 7 dni a tutaj 14 dni. Wniosek o wpis sprawdzany formalnie i materialnie.

Jeśli pełnomocnika nie ma w KRSie, to musi mieć pełnomocnictwo notarialne i trzeba sprawdzić czy to oryginał - zadzwonić do kancelarii i zapytać czy to właśnie to, bo częste są podróbki. Najczęściej sp. SA, sp. z o.o., Skarb Państwa, samorządy, ułomne osoby prawne (spółki komandytowe, jawne, partnerskie, uczelnie chyba, itd).

1. Przedmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.

Zgodnie z art. 20 Konstytucji RP, podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej stanowi społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych. Co więcej - podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa. Jednakże przytoczony wyżej przepis art. 6 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej, mówiący o obowiązującej w Polsce zasadzie wolności gospodarczej, podlega wielu ograniczeniom.

Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej ma zaspokajać potrzeby ludzkie, a nie stanowić zagrożenie dla egzystencji, przy jednoczesnym założeniu, iż wykonywana ona będzie przy zachowaniu stosownych wymogów. Zgodnie z treścią art.17 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - „przedsiębiorca wykonuje działalność gospodarczą na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów”. Nie są to jednak jedyne obowiązki ciążące na przedsiębiorcy. Jest on zobowiązany ponadto do przestrzegania wymogów określonych przez inne przepisy prawa, takich jak. np. wymogi związanych z ochroną życia i zdrowia ludzkiego, czy też ochroną środowiska naturalnego.

Najbardziej rygorystyczną formą ograniczeń przedmiotowych jest monopol prawny, czyli prawem zastrzeżona wyłączność, tradycyjnie łączący się z monopolem państwa; jego źródłem zwykle jest norma prawna, niekiedy najwyższej rangi (wg Konstytucji - w drodze ustawy). Dotyczy prowadzenia działalności w zakresie gier i zakładów losowych.

Innego typu ograniczeniami są zezwolenia i koncesje na prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Są to pewnego rodzaju ograniczenia, które miały zostać zniesione, przy jednoczesnym ich zastąpieniu przez wpis do rejestru działalności gospodarczej. Tak się jednak nie stało i formy reglamentacji, jakimi są zezwolenia, licencje, koncesje, a także różnorakie certyfikaty, zgody i pozwolenia spotykamy do dziś.

Koncesja jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej (J. Boć, Prawo administracyjne, Kolonia Limited 2007, s. 333).

Uzyskania koncesji wymaga, zgodnie z art. 46 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;

2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;

3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;

4) ochrony osób i mienia;

5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;

6) przewozów lotniczych;

7) prowadzenia kasyna gry.

Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu określają przepisy odrębnych ustaw. Wprowadzenie innych koncesji w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia. Jeżeli przepisy odrębnych ustaw nie stanowią inaczej, udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku następuje w drodze decyzji. Organ koncesyjny może określić w koncesji, w granicach przepisów odrębnych ustaw, szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją, jest przy tym obowiązany przekazać każdemu zainteresowanemu przedsiębiorcy szczegółową informację o tych warunkach niezwłocznie po wszczęciu postępowania w sprawie udzielenia koncesji.

Zezwolenie jest formą aktu administracyjnego ustalającego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego (J. Boć, Prawo administracyjne, Kolonia Limited 2007, s. 332). W przypadku zezwoleń nie został utworzony katalog dziedzin, które wymagają jego uzyskania. Jednakże ustawodawca polski często expressis verbis wskazuje tę formę aktu administracyjnego, np. zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej (ustawa z dnia 22 mają 2003r. o działalności ubezpieczeniowej, art. 6).

Podstawową różnicą między koncesją a zezwoleniem jest fakt, iż koncesja jest decyzją wydawaną w oparciu o swobodne uznanie organu udzielającego koncesję, natomiast zezwolenie jest wydawane zawsze, gdy zostały spełnione wymagania dla jego uzyskania, co sprawia, iż przedsiębiorcy przysługuje prawo żądania wydania zezwolenia, co nie może mieć miejsca w przypadku koncesji.

Regulowana działalność gospodarcza.

Inne ograniczenia

Przedmiotowe ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej mogą wynikać także z innych przyczyn. Stanowić je mogą np. ograniczenia ze względu na cel prowadzonej działalności, ze względu na skład osobowy, minimum kapitałowe, czy tez ograniczenia ze względu na formę prawną. Jeżeli ustawa przewiduje spełnienie określonego celu przez przedsiębiorcę, to warunkiem utworzenia, a także prawidłowego funkcjonowania będzie jego realizacja. Jeżeli natomiast określony podmiot nie został utworzony w celu gospodarczym, jak np. stowarzyszenia i fundacje, to podmiotem gospodarczym może się on stać jedynie po spełnianiu określonych warunków. Ograniczenia ze względu na skład osobowy wiążą się z ilościowym minimum składu założycieli przedsiębiorstwa, a także co do późniejszych jego uczestników. Minimum kapitałowe z kolei (np. minimalny kapitał zakładowy czy bankowy) umożliwia powstanie, a także funkcjonowanie przedsiębiorcy, Niespełnienie tych wymogów prowadzi do tego, iż przedsiębiorca w ogóle nie powstanie lub tez będzie zmuszony do zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej. Natomiast nakaz skorzystania z określonej formy prawnej w celu prowadzenia działalności gospodarczej jest szczególnie widoczne, gdy chodzi o zastrzeżenia jako jedynej formy prawnej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, czy też w przypadku prowadzenia działalności w zakresie ubezpieczeń czy bankowości. Aktualnym przykładem ograniczeń ze względu na formę są ponadto przepisy ustawy z dnia 7 września 2007r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA EURO 2012, które wskazują wyłączną formę spółek z ograniczoną odpowiedzialnością dla spółek celowych.

1. Podmiotowe ograniczenia wolności gospodarczej.

Ograniczenia podmiotowe w zakresie podejmowania działalności gospodarczej przez osoby fizyczne pomieszczone są w kilku ustawach.

Są to ograniczenia wprowadzone ze względu na podmiot zamierzający prowadzić działalność gospodarczą określonego rodzaju np.:

- sąd zgodnie z przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, może orzec pozbawienie na okres od 3 do 10 lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nazorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu, osoby, która [naruszyła przepisy karne z ustawy XD]

- bank może być prowadzony jedynie w formie spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego; nie może go prowadzić osoba fizyczna. Założycielami banku w formie spółki akcyjnej mogą być osoby prawne i osoby fizyczne, z tym że założycieli nie może być mniej niż 3; założycielami banku spółdzielczego mogą być tylko osoby fizyczne w liczbie wymaganej do założenia spółdzielni wg Prawa spółdzielczego.

- bezpośrednim wykonawcą określonych czynności może być jedynie osoba posiadająca wymagane kwalifikacje (np. licencja pilota). Przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymująca się posiadaniem takich uprawnień, a nieraz przepisy wprowadzają wymóg ich osobistego posiadania (np. maklerzy czy doradcy podatkowi).

- niektóre sfery są dostępne tylko dla osób fizycznych, np. na listę maklerów papierów wartościowych lub na listę doradców inwestycyjnych może być wpisana osoba fizyczna.

- wg ustawy o rzemiośle, rzemiosłem jest zawodowe wykonywanie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, z udziałem kwalifikowanej pracy własnej, w imieniu własnym tej osoby i nas jej rachunek, przy zatrudnieniu do 50 pracowników; również wykonywanie działalności przez wspólników spółki cywilnej osób fizycznych w tym zakresie.

- cudzoziemiec musi uzyskać zezwolenie na zakup nieruchomości

- osoby sprawujące funkcje publiczne podlegają ograniczeniom w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej

1. Prawne warunki podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej

Warunki te zależą od dziedzin, w których działalność ta ma być prowadzona:

1) Dziedziny, w których nie można prowadzić działalności gospodarczej np. fałszowanie papierów wartościowych, znaków akcyzy i inna działalność zabroniona przepisami karnymi

2) Dziedziny gdzie wykonywanie działalności gospodarczej zastrzeżone jest dla podmiotów wskazanych w ustawie np. działalność w zakresie ( np. monopol prawny na świadczenie niektórych usług pocztowych ma Poczta Polska)

3) dziedziny, w których dla podjęcia i prowadzenia działalności gospodarczej niezbędne jest uzyskanie pozytywnego aktu administracyjnego (koncesja, zezwolenie, licencja, zgoda itp.)

4) dziedziny, w których wymagane jest zgłoszenie zamiaru podjęcia działalności gospodarczej do właściwego organu ewidencyjnego

5) dziedziny, w których działalność gospodarcza jest regulowana, tzn. do jest podjęcia i prowadzenia wymaga się spełnienia określonych przepisami prawa szczególnych warunków oraz wpisu do odpowiedniego rejestru publicznego

6) Dziedziny, w których działalność gospodarcza jest podejmowana swobodnie, pełna wolność gospodarcza działalności, która nie jest działalnością gospodarcza w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. (np. wynajmowanie pokoi przez rolników

Ponadto należy pamiętać o warunkach dot. podmiotów prowadzących ta działalności (np. przedsiębiorca zagraniczny niebędący obywatelem państwa członkowskiego UE, EFTA, albo stron umowy o Europejskim obszarze gospodarczym, aby moc prowadzić działalność gospodarczą na terytorium RP na takich samych zasadach jak obywatele polscy musza posiadać określony status-> odesłanie do pytań dot. podmiotów

Do podjęcia działalności gospodarczej konieczne jest uzyskanie NIP (numeru identyfikacji podatkowej) oraz wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności gospodarczej w przypadku osoby fizycznej, bądź wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym dla osób prawnych.

Ponadto, na przedsiębiorcy ciążą następujące obowiązki:

1. Przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców albo ewidencji jest obowiązany umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych w zakresie swojej działalności do oznaczonych osób i organów, numer identyfikacji podatkowej (NIP) oraz posługiwać się tym numerem w obrocie prawnym i gospodarczym.

2. Wykonywania działalności gospodarczej na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.

3. Przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunki wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej, a także ochrony środowiska.

4. Jeżeli przepisy szczególne nakładają obowiązek posiadania odpowiednich uprawnień zawodowych przy wykonywaniu określonego rodzaju działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby czynności w ramach działalności gospodarczej były wykonywane bezpośrednio przez osobę legitymującą się posiadaniem takich uprawnień zawodowych.

5. Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim: określających firmę przedsiębiorcy i jego adres; umożliwiających identyfikację towaru.

6. Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku bankowego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy: 1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz 2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15 000 euro.

7. Jeżeli przedsiębiorca oferuje towary lub usługi w sprzedaży bezpośredniej lub sprzedaży na odległość za pośrednictwem środków masowego przekazu, sieci teleinformatycznych lub druków bezadresowych, jest on obowiązany do podania w ofercie co najmniej następujących danych: 1) firmy przedsiębiorcy; 2) NIP; 3) siedziby i adresu

1. Kompetencje kontrolne i nadzorcze organów gminy wobec przedsiębiorców.

Organy j.s.t. wyraźnie włączone przez ustawodawcę do realizacji zadań wynikających ze sfery policji oraz reglamentacji; wyposażone w kompetencje do podejmowania w sferze działalności gospodarczej zadań władczych, zabezpieczonych możliwością użycia przymusu. Wg u.s.d.g., do szczegółowych zadań organów gminy należy:

- wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji <- jeśli stanowią tak odrębne ustawy (art. 76)

- kontrola przestrzegania przepisów prawa przez przedsiębiorców w zakresie z art 78 ("78.1. W razie powzięcia wiadomości o wykonywaniu działalności gospodarczej niezgodnie z przepisami ustawy, a także w razie stwierdzenia: zagrożenia życia lub zdrowia, niebezpieczeństwa powstania szkód majątkowych w znacznych rozmiarach lub naruszenia środowiska w wyniku wykonywania tej działalności, wójt, burmistrz lub prezydent miasta niezwłocznie zawiadamia właściwe organy administracji publicznej. 2. Zawiadomione organy [tj. właściwe organy adm. rządowej lub organy j.s.t] niezwłocznie powiadamiają wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o podjętych czynnościach.  3. W przypadku braku możliwości zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, wójt, burmistrz lub prezydent miasta może nakazać, w drodze decyzji, wstrzymanie wykonywania działalności gospodarczej na czas niezbędny, nie dłuższy niż 3 dni.  4. Decyzji [tej] nadaje się rygor natychmiastowej wykonalności.")

- wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach

Nadto gminy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej prowadzą ewidencję działalności gospodarczej; wpisu dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta (?).

Do szczegółowych zadań organów samorządu terytorialnego w powiecie i w województwie należy wydawanie, odmowa wydania i cofanie zezwoleń i koncesji (jeśli stanowią tak odrębne ustawy!) i jest to wykonywane jako zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. || Organy gminy zostały wiec wyposażone w szerokie uprawnienia kontrolne (stwierdzenie zgodności lub nie ze stanem postulowanym) a nawet nadzorcze (kontrola + działanie) związane z działalnością przedsiębiorców działających na ich terenie; kontrola ma tu głównie charakter funkcjonalny (co ogranicza swobodę działalności przedsiębiorców). -> art 78!

1. Pojęcie reglamentacji gospodarczej i jej główne obszary.

Reglamentacja gospodarcza jest forma interwencji państwa w działalność gospodarczą w celu ochrony interesów zbiorowych, ochrony rynku wewnętrznego przed konkurencją zewnętrzną oraz zwalczania nieuczciwej konkurencji wewnętrznej. reglamentacja ogranicza zasadę wolności gospodarczej w celu zapewnienia odpowiedniej struktury gospodarki oraz zapobieżenia ewentualnym kryzysom ekonomicznym. katalog dóbr podlegających ochronie przez ograniczenia reglamentacyjne jest zmienny i zależy od aktualnych interesów Gospodarczych i politycznych państwa, a także od realizowanej przez naczelne organy państwowe polityki ekonomicznej.

Za pomocą reglamentacji chroni się najczęściej:

- interesy polityczne państwa (np. Zakaz sprzedaży broni do Iraku)

- prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego (np. Ograniczenia importu lub eksportu)

- wyczerpywane zasoby naturalne (np. Ograniczenia połowu ryb)

- zasady współżycia społecznego (np. Regulacja cen)

- interesy konsumentów (np. Obowiązek uzyskania certyfikatu jakości)

- interesy gospodarcze państwa (np. Monopole prawne)

- wolną konkurencję (np. Ustawodawstwo antymonopolowe)

1. Instrumenty prawne reglamentacji gospodarczej.

Reglamentacja może być prowadzona za pomocą:

1. powszechnie obowiązujących zakazów lub nakazów (np. ograniczenia antymonopolowe, ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby sprawujące funkcje publiczne)

2. ograniczeń co do swobody wyboru formy prowadzenia działalności gospodarczej (np. banki mogą funkcjonować tylko w formie spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego)

3. bezpośrednia interwencję państwa na rynku (skup interwencyjny, sprzedaż rezerw)

4. obowiązku uzyskania aktu administracyjnego:

- koncesji

- zezwolenia

- aktu kwalifikacyjnego , standaryzacji, normalizacji i certyfikacji

5. kontroli obrotu gospodarczego z zagranicą

- ustalenia taryf celnych oraz kontyngentów

1. Koncesjonowanie działalności gospodarczej.

Koncesja – jest to akt administracyjny wydawany przez organ koncesyjny. Akt ten upoważnia koncesjonariusza do prowadzenia ściśle określonej działalności gospodarczej. Koncesjonowanie wprowadza się w przypadku działalności, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny.

Koncesja jest przejawem reglamentacji działalności gospodarczej dokonywanej przez państwo. Wyraża ona akt zgody władz publicznych na podjęcie i prowadzenie działalności przez określonego przedsiębiorcę. Zawiera w sobie cechy pozwolenia, a zarazem różni się od niego tym że jest udzielana w pewnym tylko zakresie działalności gospodarczej.

Koncesje to akty administracyjne wymagane do podjęcia działalności gospodarczej w tych dziedzinach, które mają szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny. Uzyskanie koncesji wymagane jest do podjęcia działalności gospodarczej w zakresie:

1. poszukiwania rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach

2. wytwarzania i obrotu: materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją, wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym

3. wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią

4. ochrony osób i mienia

5. transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych

6. budowy i eksploatacji autostrad płatnych

7. zarządzania liniami kolejowymi oraz wykonywania przewozów kolejowych

8. rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych

Wprowadzenie koncesji na innych obszarach działalności gospodarczej – poza powyższym numerus clausus – może nastąpić tylko w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny, oraz działalność ta nie może być wykonywana jako wolna lub po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia oraz wymaga zmiany usdg.

Organem wydającym koncesję jest właściwy minister (wyjątkiem jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydająca koncesje na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych). Sprawuje on nadzór nad wykonywaniem koncesjonowanej działalności gospodarczej. Jeżeli organ koncesyjny przewiduje wydanie ograniczonej liczby koncesji obowiązany jest o możliwości uzyskania koncesji ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym.

Ogłoszenie powinno zawierać:

1. określenie przedmiotu i zakresu działalności gospodarczej, na którą ma by wydana koncesja

2. szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być wydana koncesja

3. termin składania wniosków o udzielenie koncesji

4. wymagane dokumenty i informacje dodatkowe

5. minimalna opłata, za którą może być udzielona koncesja

Jeżeli wnioski złożyło kilku przedsiębiorców, organ prowadzący postępowanie w sprawie udzielenia koncesji prowadzi jedno postępowanie, w którym przeprowadza rozprawę administracyjna. Koncesja jest wydawana na czas oznaczony, nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat.

Jeżeli liczba przedsiębiorców spełniających warunki do udzielenia koncesji jest większa niż liczba koncesji, organ koncesyjny zarządza 98rzetarg, gdzie kryterium decydującym jest cena, a gdy przedsiębiorcy podają taką samą, organ wzywa ich do ponownego zadeklarowania wysokości opłaty.

1. Koncesja jako prawna forma działania administracji gospodarczej.

Czyli koncesja jako decyzja - indywidualny akt administracyjny.

Katalog form prawnych (instytucji prawnych) wykorzystywanych przez reglamentację administracyjną na gruncie usdg pozwala wydzielić: koncesje, zezwolenia, licencje, zgody, działalność regulowaną. Ustawodawca jednak nie przywiązuje zbyt dużej wagi do nazewnictwa, nie jest to też katalog zamknięty form. Można zaproponować następujący podział: wszystkie wypadki, poza koncesją, gdzie określone zachowanie się jednostki (jedno- lub wielorazowe) wymaga uzyskania od organu administracji decyzji (indywidualnego administracyjnego aktu stosowania prawa) można nazwać "pozwoleniem"; część pozwoleń, które oprócz tego, ze są decyzjami wg kpa, spieniają też wymogi z usdg, można nazywać "zezwoleniami" - wobec czego zezwolenia byłyby głównym aktem, którym zainteresowani są przedsiębiorcy. Każde zezwolenie byłoby pozwoleniem, ale nie każde pozwolenie zezwoleniem ( Pozw = Zezw + nieZezw ). Koncesja w tym ujęciu stanowi odmienną kategorie środka reglamentacji administracyjnej. Chociaż niektóre granice formalne miedzy pozwoleniami a koncesjami tracą na ostrości, ich rozróżnienie nadal jest utrzymywane przez ustawodawcę. Pozwolenia i koncesje są decyzjami uprawniającymi. Koncesje zostały ustanowione (przymus koncesyjny) tylko w dziedzinach działalności gospodarczej mających szczególne znaczenie ze względu na obronności i bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo ze względu na inny ważny interes publiczny. Koncesje wydawane są przez naczelne i centralne organy administracji rządowej - ministrów - właściwych ze względu na przedmiot działalności podlegającej koncesjonowaniu (organy koncesyjne). Mogą prowadzić postępowanie w tej sprawie oraz wydawać/ udzielać koncesji (szczególny wypadek - KRRiT). Koncesja przybiera formę kwalifikowanego aktu administracyjnego - decyzji wg 104 kpa; jej podstawę prawna stanowi norma ustawowa (zwł. usdg), procedurę wydawania regulują usdg i kpa, a norma kompetencyjna określona jest w aktach rangi ustawy. (/pdst: str 404 i n.)

1. Prawne warunki udzielenia koncesji.

Koncesje są wydawane tylko na żądanie (wniosek) przedsiębiorcy, który z momentem złożenia wniosku staje się stroną w rozumieniu art. 28 kpa. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowania, albo kto zada czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Koncesja wydana z urzędu jest z mocy prawa nieważna. Organ administracji nie może odmówić wszczęcia postępowania na wniosek strony mimo oceny, że żądanie strony jest bezzasadne z przyczyn formalnych lub merytorycznych. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji państwowej. Wniosek obejmuje:

1. firmę (nazwę) przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

2. numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP),

3. określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na która ma być udzielona koncesja

Pozostałe elementy mogą być zawarte w prawie regulującym dany przedmiot działalności. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku albo odmówić zmiany koncesji:

1. gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie lub warunków podanych do wiadomość przedsiębiorstwa

2. ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub obywateli,

3. jeżeli w wyniku przeprowadzonego przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom,

4. w przypadkach określonych w odrębnych przepisach

Organ może wezwać do uzupełnienia brakującej dokumentacji (w zakresie wymaganym prawem) lub wszcząć postępowanie kontrolne co do warunków spełnianych przez przedsiębiorcę. Ww. przesłanki negatywne nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Jednakże, nawet mimo spełnienia wszystkich warunków, organ może, na zasadzie uznania administracyjnego, odmówić udzielenia koncesji lub udzielenia jej w żądanym zakresie. Przedsiębiorca wnoszący o dzielenie koncesji posiada wiec publiczne prawo podmiotowe (uprawnienie) do: 1. rozpatrzenia jego sprawy administracyjnej i 2. wydania koncesji (decyzji admin.) w określonym terminie; nie posiada jednak uprawnienia otrzymania decyzji o określonej treści. Trzeba jeszcze zauważyć podział przesłanek - warunki powszechne lub szczególne wykonywania działalności gospodarczej to przesłanki subiektywne, pozostałe zaś są obiektywne. Wypunktowane wyżej są zarówno subiektywne jak i obiektywne, a dodatkowo - negatywne.

(/pdst: str 416-419)

1. Postępowanie w sprawach o uzyskanie koncesji.

Postępowanie w sprawie koncesji regulowane jest zasadniczo przez kpa oraz uzupełniane - stosowanymi w pierwszej kolejności - przepisami usdg. Szczególny tryb ma miejsce przy ograniczonej liczbie koncesji do udzielenia. Organ koncesyjny ogłasza w Dzienniku Urzędowym RP "Monitor Polski" informacje:

1. określenie przedmiotu i zakresu działalności gosp., na którą ma być udzielona koncesja,

2. liczbę koncesji,

3. szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, o ile organ koncesyjny w granicach przepisów odrębnych ustaw przewiduje ich określenie,

4. termin i miejsce składania wniosków o udzielenie koncesji,

5. wymagane dokumenty i informacje dodatkowe,

6. czas, na jaki może być udzielona koncesja

Jeśli liczba przedsiębiorców jest większa od liczby koncesji, organ koncesyjny zarządza przetarg; w ogłoszeniu o przetargu:

1. minimalną opłatę, za którą może być udzielona koncesja - nie niższą niż opłata skarbowa albo inna opłata o charakterze publicznoprawnym, przewidziana w odrębnych przepisach za udzielnie koncesji,

2. miejsce i termin składnia ofert,

3. szczegółowe warunki, jakie powinna spełniać oferta,

4. wysokość, formę i termin wniesienia wadium,

5. termin rozstrzygnięcia przetargu

Oferta wniesiona przez przedsiębiorcę zawiera:

1. firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej,

2. deklarowaną wysokość opłaty za udzielenie koncesji

Oferty złożone nie podlegają wycofaniu.

Organ koncesyjny dokonuje wyboru ofert w liczbie zgodnej z liczbą koncesji, kierując sie wysokością zadeklarowanych opłat; gdy kilku przedsiębiorców zadeklarowało takie same opłaty, organ wzywa ich do ponowienia deklaracji i wybiera tego, który zaproponuje więcej. Organ koncesyjny niezwłocznie po rozstrzygnięciu przetargu przekazuje oferentom pisemną informację o wyniku przetargu, zwraca wadium przedsiębiorcom, których oferty nie zostały wybrane, oraz zalicza wadium na poczet opłaty tym, którzy zostali wybrani. Organ koncesyjny udziela w drodze decyzji administracyjnej koncesji przedsiębiorcom, których oferty zostały wybrane.

(/pdst: str 408 i n.)

Jedną z podstawowych cech koncesji wyróżniającą ją formalnie od zezwolenia jest wyodrębnienie ogólnej regulacji dotyczącej postępowania o dzielenie koncesji w usdg. W akcie koncesyjnym - a szerzej w stosunku koncesyjnym - zachodzącym między organem koncesyjnym a koncesjonariuszem przeplatają się elementy klasycznego stosunku administracyjno - prawnego z elementami dodatkowymi, czyniącymi zeń szczególną postać stosunku administracyjno - gospodarczego. Nadal występuje w nim podległość kompetencyjna petenta, wyrażająca typową dla stosunków administracyjnych nierównorzędność podmiotów. Jednak jest ona ograniczona obowiązkiem organu (wynikającym z powinności ochrony - realizowania - interesu publicznego) jakim jest zabezpieczenie określonej ilości i jakości świadczeń koncesyjnych. Organ koncesyjny nie tylko może ale musi dokonać wyboru koncesjonariusza. Zaspokojenie potrzeb społecznych jawi się tu jako cel podstawowy działań organu administracji publicznej. Organ koncesyjny może nie przyznać koncesji jakiemuś konkretnemu wnioskodawcy, nie może jej jednak nie przyznać nikomu, a więc w efekcie koncesja musi być przyznana. W obecnym stanie prawnym nie ma jednak odpowiedzi na pytanie co się stanie jeśli w sytuacji gdy konieczne jest udzielenie koncesji nie zgłosi się po nią żaden podmiot. Pytanie to jest związane z kolejną cechą wyróżniającą stosunek koncesyjny. W przeciwieństwie bowiem do stosunku administracyjnego, który jest obowiązkowy, stosunek koncesyjny jest woluntatywny. Postępowanie inicjowane jest złożenie wniosku przez podmiot zainteresowany w uzyskaniu koncesji. Treść wniosku określona jest przepisy; jak mówi ust. O swobodzie działalności gospodarczej

Art. 49. 1. Wniosek o udzielenie lub o zmianę koncesji zawiera:

1. firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu oraz adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;

2. numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP);

3. określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja.

2. We wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy podać także informacje oraz dołączyć dokumenty określone w przepisach regulujących działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji.

1. Trwałość decyzji koncesyjnej.

Koncesja jest decyzją, wiec przepisy o decyzji, można się odwoływać. Wydaje się ją na czas nieokreślony. (w książce nieaktualne!).

Organ koncesyjny cofa koncesję, gdy wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności objętej koncesją, lub gdy przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesji mimo wezwania lub trwale jej zaprzestał. Wówczas o ponowną koncesje można starać się dopiero po 3 latach (dodatkowa swoista sankcja). Organ cofa lub zmienia zakres koncesji, gdy przedsiębiorca rażąco narusza obowiązujące go warunki (z mocy koncesji lub prawa) lub gdy w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami. Wobec tego trwałość koncesji zależy też od zachowania samego przedsiębiorcy. Organ fakultatywnie może cofnąć lub zmienić zakres koncesji ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, a także w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa. | Decyzje w sprawie koncesji mogą być ponadto uchylane lub zmieniane w trybie kpa. I tak, wg kpa: "Decyzja ostateczna, na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona przez organ administracji państwowej, który ja wydał, lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony. Natomiast gdy strona nabyła prawo, wymagana jest ponadto zgoda tej strony, oraz brak sprzeciwu wyrażonego w przepisach szczególnych oraz przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

1. Nadzór organu koncesyjnego.

Organ koncesyjny prowadzi kontrolę. Kontrola = porównanie stanu faktycznego i postulowanego oraz wyjaśnienie zgodności lub niezgodności; nadzór = wydaje jeszcze rozstrzygnięcia nadzorcze. Organ koncesyjny ma prawny obowiązek czuwania nad wykonywaniem koncesji przez przedsiębiorcę, czemu służą ustawowe kompetencje kontrolne i nadzorcze (nadzór bieżący). Środki nadzorcze podejmowane są w celu przywrócenia stanu postulowanego. Organ koncesyjny prowadzi kontrolę wg kryteriów: legalności (zgodności z prawem) i zgodności ze stanem faktycznym (rzeczywistym). Jest to rodzaj postępowania administracyjnego, wg usdg i kpa. Kontrola dotyczy zgodności wykonywanej działalności z koncesją, przestrzegania warunków wykonywania, obronności lub bezpieczeństwa państwa, ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Osoby upoważnione do dokonania kontroli mogą m.in. wejść na teren nieruchomości, obiektu itd gdzie wykonywana jest działalność, żądać ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów itd. Organ koncesyjny cofa koncesję, gdy wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności objętej koncesją, lub gdy przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesji mimo wezwania lub trwale jej zaprzestał. Wówczas o ponowną koncesje można starać się dopiero po 3 latach (dodatkowa swoista sankcja). Organ cofa lub zmienia zakres koncesji, gdy przedsiębiorca rażąco narusza obowiązujące go warunki (z mocy koncesji lub prawa) lub gdy w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami. Wobec tego trwałość koncesji zależy też od zachowania samego przedsiębiorcy. Organ fakultatywnie może cofnąć lub zmienić zakres koncesji ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli, a także w razie ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa. Od aktów nadzoru skierowanych do koncesjonariusza: 1. wzywających do usunięcia stwierdzonych uchybień, 2. cofających koncesję, 3. zmieniających koncesję, wydanych w I instancji przez organ koncesyjny, przysługuje przedsiębiorcy - jak od każdej decyzji adm. - odwołanie (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy), zaś od II instancji skarga do WSA a następnie skarga kasacyjna do NSA. Jeśli jednak organ koncesyjny zastosował przepisy prawidłowo, przedsiębiorcy z tytułu zmiany lub uchylenia koncesji odszkodowanie nie przysługuje. Jednakże, skoro wg kpa "Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każda decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów Państwa (...) Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję; organ ten, w drodze decyzji, orzeka również o odszkodowaniu(...)". (/pdst: str 419)

1. .Zezwolenie jako prawna forma działania administracji gospodarczej. ]

Poza koncesjami usdg przewiduje kategorią indywidualnych aktów reglamentacji administracyjnej, jakimi są zezwolenia (decyzje administracyjne) stanowiące szczególną postać pozwoleń. Obowiązek uzyskania zezwoleń w określonej dziedzinie działalności gospodarczej jest wyrazem istnienia nadzoru prawnego zapobiegawczego w gospodarce. Dziedziny te określają przepisy odrębnych ustaw, i to tam, gdzie wymaga tego ważny interes publiczny inny niż w sytuacji koncesji. Zezwolenie - wydanie, odmowa wydania i cofniecie - ma formę decyzji administracyjnej, i zasadniczo omówienie wygląda jak w przypadku koncesji. Jeżeli decyzję w I instancji wydaje organ zezwalający niebędący centralnym lub naczelnym organem adm. publ., to przysługuje odwołanie, a w pozostałych przypadkach - wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Od decyzji wydanych w II instancji przysługuje skarga do WSA a następnie skarga kasacyjna. Za udzielenie zezwolenia lub jego zmianę pobiera się w zasadzie opłatę skarbową.

Po doręczeniu decyzji ws koncesji lub pozwolenia (W tym zezwolenia) przedsiębiorca nabywa nową sytuacje prawną (uprawnienia i obowiązki), a prawa podmiotowe wyrażają się w możliwości podejmowania i ochrony wykonywania niedostępnej dotychczas dla podmiotu działalności gospodarczej. Nabytej na mocy koncesji lub pozwoleń sytuacji podmiotowej towarzyszy domniemanie trwałości. Akty te mają charakter osobisty, a uprawnienia z nich płynące nie mogą być przedmiotem obrotu gospodarczego, ich wykonywanie zaś niedopuszczalne jest w trybie przymusowym (tj egzekucji sądowej lub administracyjnej). Koncesje i pozwolenia rodzą także skutki prawne na innych obszarach prawa, dając przedsiębiorcy niedostępne mu dotychczas przywileje publicznoprawne. (/pdst: str 424)

1. Koncesja a zezwolenie.

Koncesje wiążą się z odstąpieniem od monopolu prawnego państwa na rzecz podmiotów prawnych zazwyczaj w celu wykonywania zadań o charakterze publicznym. Wydawane są przez naczelne organy administracji publicznej. Jest to akt nadający nowe uprawnienia. Koncesjonowaniu podlegają dziedziny działalności o szczególnym znaczeniu ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny, ważny interes publiczny. Koncesje wydaje się na czas oznaczony nie krótszy, niż 2 lata i nie dłuższy, niż 50 lat. Koncesja może być cofnięta, jeżeli działalność na jej podstawie prowadzona jest z naruszeniem prawa lub niezgodnie z zawartymi w niej szczególnymi warunkami.

Zezwolenia - stanowią uchylenie ogólnie obowiązującego zakazu. Dzielą się na:

- reglamentacyjne jeżeli zakaz został ustanowiony z uwagi na ochronę interesów gospodarczych państwa lub rynku krajowego przed konkurencją zagraniczną

- policyjne jeżeli zakaz został ustanowiony z uwagi na ochronę bezpieczeństwa, spokoju i porządku publicznego, życia i zdrowia ludzkiego, środowiska naturalnego, bezpieczeństwa lub obronności państwa itp.

Zezwolenia wydaje się z zasady na czas nieoznaczony. Mogą być cofnięte jeżeli działalność na ich podstawie prowadzona jest z naruszeniem prawa lub szczególnych warunków określonych w zezwoleniu. Zezwolenia tylko wyjątkowo są wydawane przez organy naczelne i centralne. Koncesje maja charakter uznaniowy, a zezwolenia, to z reguły decyzje związane.

Do różnic między koncesją a zezwoleniem zalicza się m.in.:

- zezwolenie nie oznacza rezygnacji państwa z monopolu i najczęściej nie dotyczy działalności nieobjętej monopolem.

- zezwolenia są wydawanie w wyniku sprawdzenia możliwości wykonywania działalności przez danego przedsiębiorcę, który spełnia wszystkie warunki (nie ma więc w nich elementu uznaniowości)

- udzielenie zezwolenia następuje w trybie k.p.a., bez istotnych modyfikacji

- zezwolenia jako decyzje administracyjne podlegają ochronie przed zmianą i modyfikacjami według przepisów k.p.a.

- zezwolenia mają charakter decyzji związanej

- często wydanie zezwolenia wiąże się z wyrażeniem zgody na utworzenie (w sensie prawnym) organizacji, za pomocą której można prowadzić działalność gospodarczą

- o zezwolenie mogą ubiegać się również podmioty państwowe

1. Akty kwalifikujące (kwalifikacyjne) jako forma działania administracji gospodarczej.

Akty kwalifikacyjne, obok koncesji i pozwoleń (w tym zezwoleń) to odrębna forma reglamentacji administracyjnej w gospodarce. Wydawane są przez organy adm. publ. w znaczeniu organizacyjnym i funkcjonalnym; są aktami stosowania prawa adm. gosp. i maja postać decyzji adm. Na ich cechy własne składa się zwłaszcza: 1. szczególny model wykonywania prawa, wyczerpujący sie na etapie subsumpcji (kwalifikacji), 2. treść rozstrzygnięcia zawartego w administracyjnych aktach kwalifikujących, tj wyłącznie albo kwalifikacja negatywna albo pozytywna, 3. dotyczy szczególnych treści praw lub obowiązków. Podczas gdy generalnie wyróżnia się normy nakazujące, zakazujące oraz pozwolenia uchylające pewien generalny zakaz, to obok występują "kwalifikacje" - nie nakładają na adresatów nowych obowiązków ani nie tworzą nowych praw; kwalifikują one stany faktyczne związane z osobą lub rzeczą i tworzą dla adresatów interes prawny (możliwość domagania się wydania decyzji) lub interes zwykły (możliwość swobodnego zachowania się), albo organowi administracji dają podstawę do władczego wkraczania w sferę praw i interesów tych podmiotów. Do takich decyzji można zaliczyć m.in. dyplomy i świadectwa szkolne, decyzje o kwalifikacji gruntów, decyzje o uznaniu za zabytek kultury itp. Przedmiotem jest więc stwierdzenie pewnych stanów faktycznych i niekiedy też ich ocena. Zwykle następuje to w postępowaniu wyjaśniającym (rozpoznawczym), nieraz opierając się o prawem wskazany model, a nieraz w oparciu o ocenę na podstawie specjalnej wiedzy i doświadczenia. Obszary stosunków gospodarczych gdzie występują akty kwalifikacyjne są różne, a samych aktów przybywa. Proponowany jest podział na akty osobowe (dot. os. fiz., np uprawnienia klasyfikatora grzybów i grzyboznawcy, prawo jazdy, dyplom ukończenia studiów) i akty rzeczowe (dot. rzeczy wg KC, np świadectwo sprawności technicznej zdatności do lotów sprzętu lotniczego, zaszeregowanie obiektu hotelarskiego do kategorii hotel, dowód rejestracyjny). Wśród aktów osobowych wyróżnia się akty dotyczące kwalifikacji osobistych (np. świadectwo lekarskie) oraz zawodowych (np. prawo jazdy, dyplom ukończenia uczelni).

Akty te są indywidualnymi aktami administracyjnymi (stosowania prawa) i mogą mieć formę co najmniej decyzji rozumianej ogólnie, decyzji wg kpa, postanowienia wg kpa (w zależności od tego różne będą wymogi potrzebne do wywołania przez nie konsekwencji prawnych). Akty kwalifikacyjne są określane jako decyzje, postanowienia, świadectwa, dyplomy, stwierdzenia, certyfikaty, uprawnienia, zaszeregowania, zaświadczenia, potwierdzenia, oceny, paszporty, homologacja. Przepisy mogą wymagać posiadania kwalifikacji, np przedsiębiorca jest obowiązany zapewnić, aby działalność gospodarcza była wykonywana bezpośrednio przez osobę legitymująca się posiadaniem wymaganych uprawnień zawodowych. Akty kwalifikacyjne, podobnie jak pozwolenia czy koncesje, poza wywoływaniem skutków prawnych w administracyjnym prawie gospodarczym, powodują niekiedy również określone konsekwencje na innych obszarach prawa. (/pdst: str 430-432)

1. Działalność gospodarcza regulowana.

Działalność gospodarcza regulowana wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa zawartymi we właściwych aktach normatywnych. Działalność gospodarcza regulowana jest formą reglamentacji administracyjnej w gospodarce różną od: 1) koncesji, 2) pozwoleń (w tym zezwoleń) i aktów kwalifikacyjnych. Ponadto - niezależnie od koncesji, pozwoleń (w tym zezwoleń) i aktów kwalifikacyjnych - nie należy omawianej regulowanej działalności gospodarczej utożsamiać z odrębnymi formami reglamentacji administracyjnej przewidzianymi obowiązującym porządkiem prawnym, które stanowią zwłaszcza: 1) działalność gospodarcza wymagająca zgłoszenia (zawiadomienia) oraz 2) działalność gospodarcza wymagająca rejestracji (zaewidencjonowania) w stosownym rejestrze publicznym. Podkreślane formy reglamentacji administracyjnej nie stanowią z pewnością działalności regulowanej w rozumieniu u.s.d.g.

Zgłoszeniu podlega - między innymi - podjęcie działalności gospodarczej w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania i obrotu artykułami rolno-spożywczymi. Obowiązek zgłoszenia nie dotyczy:- rolników, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, w zakresie prowadzonej działalności rolniczej,- podjęcia działalności gospodarczej w zakresie obrotu detalicznego artykułami rolno-spożywczymi.

Zgłoszenia dokonuje się nie później niż w dniu rozpoczęcia działalności gospodarczej; zgłoszenie zawiera:- imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę zgłaszającego,

- określenie przedmiotu działalności gospodarczej, w tym informację o działalności eksportowej,

- wskazanie miejsca produkcji, składowania lub konfekcjonowania artykułów rolno-spożywczych.

Omawiana forma reglamentacji administracyjnej nie stanowi całkowitego novum w zakresie stosowanych przez władzę publiczną form (środków) prawnych służących oddziaływaniu na sferę działalności gospodarczej.

Istota działalności gospodarczej regulowanej wyraża się w tym, iż ułatwia ona przedsiębiorcy nabycie (uzyskanie) uprawnienia (publicznego prawa podmiotowego) do wykonywania określonej działalności gospodarczej, która uprzednio została wyłączona z woli ustawodawcy ze swobody jej podejmowania. Z naciskiem należy podkreślić, iż ustanowienie działalności gospodarczej regulowanej 1) nie zniosło ani też 2) nie złagodziło wymogów (warunków) wykonywania (prowadzenia) działalności gospodarczej. Działalność gospodarcza regulowana, zastępując dotychczasowy tryb decyzyjny powstawania rzeczonych uprawnień, zredukowała surowsze ograniczenia w zakresie podejmowania działalności gospodarczej (dopuszczania-do działalności gospodarczej) i jednocześnie kształtuje stabilniejsze (trwalsze) dla przedsiębiorcy indywidualne uprawnienie do wykonywania działalności regulowanej zaistniałe w trybie normatywnym.

Przedsiębiorca może podjąć i wykonywać działalność regulowaną, jeżeli spełni 1) wymogi (warunki) materialne oraz 2) wymogi (warunki) formalne.

Rejestr działalności regulowanej jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do zawartych w nim danych za pośrednictwem organu, który prowadzi rejestr. Dla przedsiębiorcy wpisanego do rejestru prowadzi się akta rejestrowe, obejmujące w szczególności dokumenty stanowiące podstawę wpisu oraz decyzje dotyczące wykreślenia wpisu. Wpis do rejestru może być wykreślony wyłącznie w przypadkach przewidzianych przez ustawę. Organ prowadzący rejestr prostuje z urzędu wpis do rejestru zawierający oczywiste błędy lub niezgodności ze stanem faktycznym. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłosić zmianę danych wpisanych do rejestru w terminie 14 dni od dnia zajścia zdarzenia, które spowodowało zmianę tych danych.

1. Praktyki ograniczające konkurencję (porozumienia ograniczające konkurencję, nadużywanie pozycji dominującej).

Zgodnie z ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów zakazane jest podejmowanie działań ograniczających konkurencję polegających na:

1) Zawieraniu niedozwolonych porozumień ograniczających konkurencję (art. 6 ust. 1), którym celem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji. w szczególności polegających na: ustalaniu – bezpośrednio lub pośrednio – cen; ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu; podziale rynków zbytu lub zakupu; stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji; uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy; ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem; uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i organizatora przetargu warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

2) Nadużywaniu pozycji dominującej na rynku właściwym (art. 9 ust. 1), w szczególności polegającym na: bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen – nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich; ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego; przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji; narzucaniu uciążliwych warunków umów, przynoszących przedsiębiorcy nieuzasadnione korzyści, stworzeniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw. Uzależnienie zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez druga stronę innego świadczenia, nie mającego rzeczywistego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy.

W przypadkach innych praktyk niż porozumienia ograniczające konkurencję bądź nadużywanie pozycji dominującej przedsiębiorcy uważający, że konkurent narusza ich interesy, mogą dochodzić swoich praw przed sądem cywilnym na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Czynności te są w części lub w całości nieważne.

1. Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

Pojęcie to oznacza godzące w nie ( zbiorowe interesy konsumentów ) bezprawne działanie przedsiębiorcy ; zbiorowe interesy konsumentów to kwalifikowana odmiana interesu publicznego

Przykłady :

- stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień i wzorców umów uznanych za niedozwolone

- naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji=> przykład na to, iż praktyki te mogą polegać nie tylko na działaniu, ale i na zaniechaniu

- nieuczciwą lub wprowadzającą w błąd reklamę => przykład czynu nieuczciwej konkurencji, odpowiedzialność z tytułu takiej reklamy ponoszą przedsiębiorca z niej korzystający lub też przedsiębiorca - twórca

- inne czyny nieuczciwej konkurencji godzące w zbiorowe interesy konsumentów

Z Strzyczkowskiego

Ustawa wprowadza jednoznaczny zakaz takich praktyk art. 24

Warunkiem kwalifikacji danego działania przedsiębiorcy jako praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów jest:

-bezprawność działania przedsiębiorcy=> oznacza naruszenie przepisów prawnych zawartych w różnych aktach prawnych

-godzenie w interesy konsumentów i naruszenie zbiorowych interesów konsumentów=> naruszenie ich, a nie tylko zagrożenie

Ponadto nie ma również znaczenia, czy działanie ( zaniechanie ) przedsiębiorcy ma charakter jednorazowy czy powtarzalny

1. Antykonkurencyjna koncentracja gospodarcza.

Konkurencja – jej znaczenie w gospodarce i prawie

• Wolna (swobodna), uczciwa i równa konkurencja jest fundamentem gospodarki rynkowej.

• Negatywnym przeciwieństwem wolnej konkurencji są zjawiska monopolistyczne.

• Ochrona konkurencji skorelowana jest z ochroną konsumentów.

• Działania polegające stanowieniu i stosowaniu norm prawnych w celu ochrony konkurencji i konsumentów (interwencja państwa w gospodarkę) mają zapewnić:

  • Pożądaną z punktu widzenia polityki ekonomicznej -efektywną konkurencję na rynku.

    • Jeśli są to działania o charakterze administracyjnoprawnym, podejmowane w interesie publicznym, to mieszczą się w zakresie reglamentacji gospodarczej.

• Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2007 r.

• Przepisy art. 81-86 TWE i akty prawa wtórnego.

- Wyżej wymienione tworzą tzw. publicznoprawne reguły konkurencji.

- Ochrona wolnej konkurencji.

- Działania w interesie publicznym, środkami administracyjnoprawnymi.

Kieres: za praktyki ograniczające konkurencję uznaje się porozumienia przedsiębiorców ograniczające konkurencję

Strzyczkowski: brak legalnej definicji; pewną formą definicji są stany faktyczne podlegające obowiązkowi zgłoszenia ( kontrola prewencyjna – to już obejmuje również zagadnienie nr 83.) obejmują:

- połączenie dwóch lub więcej samodzielnych przedsiębiorstw ( fuzja)

- przejęcie – przez nabycie lub objęcie akcji innych papierów wartościowych, udziałów lub w jakikolwiek inny sposób – bezpośredniej lub pośredniej kontroli nad jednym lub więcej przedsiębiorstwami przez jednego lub więcej przedsiębiorców ( akwizycja)

- utworzenie przez przedsiębiorców przez jednego lub więcej przedsiębiorców wspólnego przedsiębiorcy ( joint venture)

- nabycie przez przedsiębiorcę części mienia innego przedsiębiorcy ( całości lub części przedsiębiorstwa), jeżeli obrót realizowany przez to mienie w którymkolwiek z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie przekroczył na terytorium równowartość 10 mln euro

Kryterium oceny koncentracji jest test istotnego ograniczenia konkurencji uwzględniający reformę prawa unijnego, która odrzuciła podwójny test konkurencji ( uzyskanie pozycji dominującej na rynku dzięki koncentracji + osłabienie konkurencji na wspólnym rynku) pojęciem istotnego ograniczenia konkurencji – obejmuje ten test dzięki temu również oligopol

Jeszcze inna definicja koncentracji: koncentracja przedsiębiorstw występuje wtedy, gdy partnerzy związku przedsiębiorstw trącą swą samodzielność gospodarczą na rzecz centralnego kierownictwa, któremu są podporządkowani. Często rezygnują oni przy tym ze swojej odrębności prawnej wśród zrzeszeń przedsiębiorstw utworzonych na zasadzie koncentracji można wyróżnić a) koncern, b) holding trust c) fuzje

1. Prawne środki zwalczania praktyk ograniczających konkurencję i praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Strzyczkowski

Za nieuzyskanie zgody z art. 13 (odesłanie do punktu 83.)

(Możliwe decyzje Prezesa UOKIK:
-bezwarunkowa zgoda dokonania zgłoszonej koncentracji
-zgoda warunkowa
-zakaz dokonania koncentracji
-zgoda wyjątkowa)

Ustawa przewiduje sankcje administracyjne ( kary pieniężne) – dokonanie koncentracji bez zgody Prezesa UOKIK

Art. 6 u.o.k. wprowadza zakaz porozumień ograniczających konkurencję, Kieres o tym nie pisze, są to:

Zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie,

ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające

W szczególności na:
1) ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów;
2) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu technicznego lub inwestycji;
3) podziale rynków zbytu lub zakupu;
4) stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;

5) uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;
6) ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku przedsiębiorców nieobjętychporozumieniem;
7) uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu warunków

składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Kieres dodaje tutaj również ograniczenie w prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Osoby te nie mogą:

-być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego

-być zatrudnione lub wykonywać innych zajęć w spółkach prawa handlowego, które mogłyby wywołać podejrzenie o ich stronniczość lub interesowność

-być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółdzielni, z wyjątkiem rad nadzorczych spółdzielni mieszkaniowych

-być członkami zarządów fundacji prowadzących działalność gospodarczą

-posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego – w każdej z tych spółek

-prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielami czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego

Do tego zagadnienia można też wrzucić zakaz nadużywania pozycji dominującej z art. 9 u.o.k.k.

Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów Strzyczkowski

Postępowanie przed Prezesem może się zakończyć decyzją:

-uznająca praktykę za naruszającą takie interesy => może określić środki usunięcia skutków praktyk

- to samo plus stwierdzenie zaniechania jej stosowania ( tj., zaniechano tej praktyki do momentu podjęcia decyzji)

- zobowiązująca do zaprzestania naruszania praktyk

Prezes może także nakładać kary pieniężne w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

1. Prawne środki zapobiegania antykonkurencyjnej koncentracji.

Zgodnie z art. 13 u.o.k.k. oprócz podmiotów wymienionych w punkcie 81. Obowiązkowi zgłoszenia faktu koncentracji do Prezesa Urzędu podlegają sytuacje, w których tzw. Kontrola prewencyjna):

1) łączny światowy obrót przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 1 000 000 000 euro lub
2) łączny obrót na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji w roku obrotowym poprzedzającym rok zgłoszenia przekracza równowartość 50 000 000 euro.

Obowiązkowi temu nie podlegają:

1), jeżeli obrót przedsiębiorcy, nad którym ma nastąpić przejęcie kontroli, zgodnie z art. 13 ust. 2 pkt 2, nie przekroczył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w żadnym z dwóch lat obrotowych poprzedzających zgłoszenie równowartości 10 000 000 euro; => koncentracje bagatelne
2) polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez instytucję finansową akcji albo udziałów w celu ich odsprzedaży, jeżeli przedmiotem działalności gospodarczej tej instytucji jest prowadzone na własny lub cudzy rachunek inwestowanie w akcje albo udziały innych przedsiębiorców, pod warunkiem, że odsprzedaż ta nastąpi przed upływem roku od dnia nabycia lub objęcia, oraz że:
a) instytucja ta nie wykonuje praw z tych akcji albo udziałów, z wyjątkiem prawa do dywidendy, lub
b) wykonuje te prawa wyłącznie w celu przygotowania odsprzedaży całości lub części przedsiębiorstwa, jego majątku lub tych akcji albo udziałów=> koncentracje przejściowe

3) polegającej na czasowym nabyciu lub objęciu przez przedsiębiorcę akcji lub udziałów w celu zabezpieczenia wierzytelności, pod warunkiem, że nie będzie on wykonywał praw z tych akcji lub udziałów, z wyłączeniem prawa do ich sprzedaży=> koncentracje w toku postępowania upadłościowego
4) następującej w toku postępowania upadłościowego, z wyłączeniem przypadków, gdy zamierzający przejąć kontrolę jest konkurentem albo należy do grupy kapitałowej, do której należą konkurenci przedsiębiorcy przejmowanego;
5) przedsiębiorców należących do tej samej grupy kapitałowej.

Możliwe decyzje Prezesa UOKIK:
-bezwarunkowa zgoda dokonania zgłoszonej koncentracji
-zgoda warunkowa
-zakaz dokonania koncentracji
-zgoda wyjątkowa

1. Organy ochrony konkurencji i ich kompetencje.

Art. 29-46 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

a) Organy ochrony konkurencji:

- Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

- samorząd terytorialny

- rzecznik konsumentów

- Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów

-organizacje konsumenckie

- Inspekcja Handlowa

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością Prezesa Urzędu.

Prezes Urzędu wykonuje swoje zadania przy pomocy wiceprezesów Urzędu oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który jest urzędem administracyjnym o dość specyficznej strukturze organizacyjnej. W skład urzędu wchodzi Centrala w Warszawie oraz delegatury Urzędu w różnych miastach. Delegaturami Urzędu kierują dyrektorzy delegatur. Delegatury Urzędu oprócz spraw należących do ich właściwości mogą załatwiać inne sprawy przekazane im przez Prezesa Urzędu.

Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy:

  1)   sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy;

  2)   wydawanie decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w sprawach koncentracji przedsiębiorców oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a także innych decyzji przewidzianych w ustawie;

  3)   prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych przedsiębiorców;

  4)   przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej;

  5)   współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organami i organizacjami, do których zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów;

  8)   opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów;

  9)   przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej;

  10)  współpraca z organami samorządu terytorialnego, w zakresie wynikającym z rządowej polityki konsumenckiej;

  11)  inicjowanie badań towarów, wykonywanych przez organizacje konsumenckie;

  12)  opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie konkurencji i konsumentów;

  13)  występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;

  14)  realizacja zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie współpracy i wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów oraz pomocy publicznej;

  15)  gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, w szczególności przez zamieszczanie decyzji Prezesa Urzędu na stronie internetowej Urzędu;

  16)  współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych;

  17)  wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub ustawach odrębnych.

Prościej mówiąc można dokonać dywersyfikacji na kompetencje:

1. w sferze praktyk ograniczających konkurencję

2. w sferze kontroli koncentracji przedsiębiorców

3. w sferze nadzorowania pomocy publicznej dla przedsiębiorców

4. w sferze bezpieczeństwa produktów

5. w sferze zwalczania nieuczciwej konkurencji

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zadania w dziedzinie ochrony interesów konsumentów w zakresie określonym ustawą oraz odrębnymi przepisami wykonują również: samorząd terytorialny, a także organizacje konsumenckie i inne instytucje, do których statutowych lub ustawowych zadań należy ochrona interesów konsumentów. Ich rola jest pomocnicza. Nie wchodzą one w skład administracji rządowej. Są one nastawione bardziej na doradzanie, mediację.

Zadaniem samorządu terytorialnego w zakresie ochrony praw konsumentów jest prowadzenie edukacji konsumenckiej. Jednym z podstawowych celów edukacji konsumenckiej jest stworzenie warunków, w których konsumenci będą mogli poprawić jakość swojego życia.

.Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, zwany dalej "rzecznikiem konsumentów". Rzecznik konsumentów jest bezpośrednio podporządkowany staroście (prezydentowi miasta).

 Do zadań rzecznika konsumentów w szczególności należy (przykładowy katalog):

  1)   zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów;

  2)   składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów;

  3)   występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;

  4)   współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi;

  5)   wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych.

2. Rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.

Przy Prezesie Urzędu działa Krajowa Rada Rzeczników Konsumentów, zwana dalej "Radą".

Rada jest stałym organem opiniodawczo-doradczym Prezesa Urzędu w zakresie spraw związanych z ochroną praw konsumentów na szczeblu samorządu powiatowego.

Do zadań Rady należy w szczególności:

  1)   przedstawianie propozycji dotyczących kierunków zmian legislacyjnych w przepisach dotyczących ochrony praw konsumentów;

  2)   wyrażanie opinii w przedmiocie projektów aktów prawnych lub kierunków rządowej polityki konsumenckiej;

  3)   wyrażanie opinii w innych sprawach z zakresu ochrony konsumentów przedłożonych Radzie przez Prezesa Urzędu;

  4)   przekazywanie informacji dotyczących ochrony konsumentów, w zakresie wskazanym przez Prezesa Urzędu.

Organizacje konsumenckie reprezentują interesy konsumentów wobec organów administracji rządowej i samorządowej i mogą uczestniczyć w realizacji rządowej polityki konsumenckiej.

2. Organizacje, o których mowa w ust. 1, mają w szczególności prawo do:

  1)   wyrażania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów dotyczących praw i interesów konsumentów;

  2)   opracowywania i upowszechniania konsumenckich programów edukacyjnych;

  3)   wykonywania testów produktów i usług oraz publikowania ich wyników;

  4)   wydawania czasopism, opracowań badawczych, broszur i ulotek;

  5)   prowadzenia nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom w dochodzeniu ich roszczeń, chyba że statut organizacji stanowi, że działalność ta jest wykonywana odpłatnie;

  6)   udziału w pracach normalizacyjnych;

  7)   realizowania zadań państwowych w dziedzinie ochrony konsumentów, zlecanych przez organy administracji rządowej i samorządowej;

  8)   ubiegania się o dotacje ze środków publicznych na realizację zadań, o których mowa w pkt 7.

Organy administracji rządowej i samorządowej są obowiązane do zasięgania opinii organizacji konsumenckich w sprawach dotyczących kierunków działania na rzecz ochrony interesów konsumentów.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Inspekcja Handlowa, zwana dalej "Inspekcją", jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa.

Do zadań Inspekcji należy:

  1)   kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług;

  1a)  kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi lub innymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów;

  1b)  kontrola produktów w rozumieniu ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów (Dz. U. Nr 229, poz. 2275, z późn. zm.³⁾) w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa;

  1c)  kontrola substancji chemicznych, ich mieszanin, wyrobów i detergentów przeznaczonych dla konsumentów, w zakresie określonym w przepisach o substancjach chemicznych i ich mieszaninach;

  2)   kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, z zastrzeżeniem ust. 2, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług;

  3)   podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów;

  4)   organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich;

  5)   prowadzenie poradnictwa konsumenckiego;

  6)   wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub przepisach odrębnych.

. Zadania Inspekcji wykonują:

  1)   Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

  2)   wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej, zwanego dalej "wojewódzkim inspektorem", jako kierownika wojewódzkiej Inspekcji Handlowej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie.

1. Warunki prawne nabywania nieruchomości przez podmioty zagraniczne.

Cudzoziemiec dziedziczący na podstawie testamentu nabywa prawo własności nieruchomości lub wieczystego użytkowania dopiero po uzyskaniu zezwolenia MSWiA na podst. wniosku złożonego w ciągu 2 lat od otwarcia spadku. Nie wymaga uzyskania zezwolenia nabycie samodzielnego lokalu mieszkalnego w rozumieniu ustawy o własności lokali, gdyż łączy się to z instytucją współwłasności gruntu lub użytkowania wieczystego. Zwolniony z uzyskania zezwolenia jest cudzoziemiec zamieszkujący w RP co najmniej 5 lat od udzielenia zezwolenia na osiedlenie się lub pobyt rezydenta długoterminowego Wsp. Europejskich (gdy nieruchomość stanie się współwłasnością małżeńską w przypadku małżeństwa z obywatelem polskim – 2 lata). Zwolniony z uzyskania zezwolenia jest cudzoziemiec, który w dniu nabycia jest uprawniony do dziedziczenia ustawowego, gdy zbywca jest właścicielem/wieczystym użytkownikiem co najmniej 5 lat. Zwolniony z uzyskania zezwolenia jest cudzoziemiec kontrolujący osobę prawną, w tym spółkę kapitałową i osobową, mające siedzibę w RP – dotyczy nieruchomości niezabudowanych, do 0,4 ha, przeznaczonych na działalność statutową. Zwolniony z uzyskania zezwolenia jest cudzoziemiec, będący bankiem i jednocześnie wierzycielem hipotecznym, w postępowaniu egzekucyjnym. Z powyższych zwolnień wyłączone są grunty położone w strefie nadgranicznej, tj. do 15 km od granicy państwa oraz grunty rolne większe niż 1 ha, przy czym w odniesieniu do gruntów rolnych okres reglamentacji wynosi 7 (na zachodzie kraju) oraz 3 lata (na wschodzie). Po wejściu do UE, obywatele i przedsiębiorcy EOG są traktowani jak Polacy = wyłączenie spod reglamentacji, co do zasady. Wyjątkiem obszary leśne (objęte reglamentacją przez 12 lat) oraz tzw. nieruchomość pod „drugi dom” (objęta reglamentacją 5 lat), z wyjątkiem przeznaczenia turystycznego lub zamieszkiwania Polski przez nabywców przez co najmniej 4 lata. Nowelizacja ustawy 1920r. dokonana w 1996: obowiązek uzyskania zezwolenia na nabycie lub objęcie udziałów lub akcji w polskich spółkach handlowych będących właścicielami lub wieczystymi użytkownikami nieruchomości, gdy będzie się to wiązało z przejęciem kontroli nad spółką przez cudzoziemca. W przypadku cudzoziemców z EOG, powyższa nowelizacja nie ma zastosowania, z wyjątkiem nieruchomości reglamentowanych (leśne, rolne). Zbyt restrykcyjne przepisy grożą zamknięciem przed inwestycjami zagranicznymi, dlatego też wykorzystuje się promesę zezwolenia – instrument ułatwiający obrót, wykorzystywany przez cudzoziemców w związku z uczestnictwem w przetargu/rokowaniach. Promesa = przyrzeczenie administracyjne, zobowiązujące organ do wydania zezwolenia, ważna rok od wydania jeśli nie zaszła istotna zmiana stanu faktycznego, nie wywołuje skutków materialno prawnych. Zezwolenie na nabycie nieruchomości wydaje minister właściwy MSWiA przy specyficznym udziale ministra obrony narodowej i rozwoju wsi (mają prawo sprzeciwu). Organ wydający decyzję czyni to w granicach uznania administracyjnego, z zastrzeżeniem odstąpienia od uzasadnienia faktycznego, gdy wymagają tego obronność/bezpieczeństwo państwa. Przesłanki pozytywne: 1988r – karta stałego pobytu; 1995r. – prowadzenie w RP działalności gospodarczej i przeznaczenie nieruchomości na jej prowadzenie; więzi cudzoziemca z RP (okoliczności pomocnicze). Przesłanki negatywne: zagrożenie bezpieczeństwa, obronności państwa, porządku publicznego, polityki społecznej, zdrowia społecznego. Niedochowanie obowiązku posiadania zezwolenia przy nabyciu nieruchomości przez cudzoziemca powoduje jego bezwzględną nieważność.

1. Reglamentacja cen.

CENA - to wartość wyrażona w pieniądzu, którą kupujący ma obowiązek zapłacić przedsiębiorcy za dany towar lub usługę. Jeśli ustawy szczególne tak przewidują, cena powinna uwzględniać podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy. (urzędowa - to także stawka taryfowa)

MARŻA HANDLOWA - to z kolei różnica pomiędzy ceną zapłaconą przez kupującego, a uprzednią ceną zapłaconą przez przedsiębiorcę. Może być wyrażona kwotowo lub procentowo. (urzędowa - to także prowizja).

Obok cen i marż wolnych wyróżniono ceny urzędowe oraz marże handlowe urzędowe, które stanowią jedyny rodzaj cen reglamentowanych. Mają charakter maksymalny (nie można w rzeczywistości oczekiwać zapłaty wyższych).

Urzędowe ceny i marże ustalane są w drodze:

1) rozporządzenia - przez właściwy organ administracji publicznej,

2) uchwały - przez właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego.

Ceny urzędowe hurtowe i detaliczne ustala się w stosunku do:

1) środków farmaceutycznych i materiałów medycznych objętych wykazami, które wydawane są na mocy przepisów szczególnych (np. ustawa refundacyjna). Zarówno ceny, jak i wykazy określa w tym przypadku Minister Zdrowia w porozumieniu z Ministrem Finansów w drodze rozporządzenia.

2) odpłatności za transport zbiorowy lub taksówkami, które ustalają organy stanowiące JST (rada gminy, rada powiatu).

(+ bla bla o tym, że robi się to wyjątkowo, mając na uwadze interes publiczny wyważony z interesem przedsiębiorców, wykaz lub poziom cen musi uwzględniać rzeczywiste możliwości finansowe np. NFZ przy lekach refundowanych i zapotrzebowanie pacjentów etc.)

Na mocy tej samej ustawy przedsiębiorcy - producent i sprzedawca - mają obowiązek obniżyć cenę, jeśli towar posiada wady lub nie posiada danych cech (chyba, że przy dołożeniu należytej staranności mogli o wadach nie wiedzieć). Obniżka powinna odpowiadać stopniowi braków, kupujący powinni być o niej właściwie poinformowani.

Cena towaru w sprzedaży detalicznej powinna być właściwie oznaczona. W szczególnych przypadkach sposób oznaczenia reguluje rozporządzenie wydane przez Ministra Finansów w porozumieniu z Ministrem Gospodarki i po zasięgnięciu opinii Prezesa UOKiK.

1. Pojęcie policji administracyjnej w gospodarce i jej rodzaje

Celem działalności organów państwa i innych podmiotów publicznoprawnych, określanej mianem policji gospodarczej, jest ochrona bezpieczeństwa publicznego, tj. życia, zdrowia, mienia oraz moralności publicznej przed zagrożeniami wynikającymi z prowadzenia działalności gospodarczej. Realizację funkcji policyjnej z gospodarce nazywać będziemy policją gospodarczą.

Policja w znaczeniu przedmiotowym oznacza całokształt działań podejmowanych przez organy państwa, celem których jest ochrona bezpieczeństwa oraz porządku i spokoju publicznego, w różnych sferach aktywności społecznej. Chroni się w niej więc pewne dobra i pewne stany.

Biorąc pod uwagę kryterium podmiotowe czyli wskazanie organów wykonujących funkcję policyjną, to można wyróżnić organy pełniące funkcje przypisywane policji i zorganizowane na wzór wojskowy jako uzbrojone i umundurowane formacje (Policja Państwowa, Straż Graniczna czy straże miejskie) oraz organy „cywilne” administracji publicznej, nieoparte na wzorach wojskowych.

Tradycyjnie wszakże, biorąc pod uwagę przedmiot ochrony i zakres oddziaływania wśród organów policyjnych, wyróżnić można policję: finansową, sanitarną, przemysłową, pożarową, pracy, drogową, budowlaną, wodną, ochrony środowiska, leśną, łowiecką czy rybacką.

+skrypt

Policja wykonywana jest przez ograny publiczne, przeważnie w sferze gospodarki narodowej. Wynika z konieczność ochrony pewnego katalogu dóbr ważnych z punktu widzenia interesu publicznego, staje się podstawą do tego, by państwo chroniąc go, ustanawiało konkretne ograniczenia, dotykające także sfery działalności gospodarczej. Dobrem chronionym w policji są podstawowe dobra jednostki takie jak życie, zdrowie i mienie. Zgodnie z treścią art.9 prawa o działalności gospodarczej, przedsiębiorca jest obowiązany spełniać określone przepisami prawa warunku wykonywania działalności gospodarczej w szczególności dotyczące ochrony przed zagrożeniem życia, zdrowia ludzkiego i moralności publicznej , środowiska a także inne warunki określone w przepisach budowlanych, sanitarnych, weterynaryjnych, przeciwpożarowych i przepisach dotyczących ochrony środowiska. Celem jest ochrona bezpieczeństwa publicznego. Realizacja funkcji policyjnej w gospodarce polegać będzie na :

*ustalaniu wzorców zachowań, zapobiegających zagrożeniom dla życia, zdrowia, mienia i moralności publicznej, jakie powstają lub powstawać mogą w toku podejmowania i prowadzenia przez przedsiębiorców działalności gospodarczej i

*podejmowaniu przez organy państwa i inne podmioty publicznoprawne władczych działań indywidualnych mających na celu:

- uchylenie obowiązującego zakazu lub nadanie podmiotowi nowych uprawnień (część koncesji oraz znaczna cześć zezwoleń i licencji, przy przyznawaniu których zasadniczą rolę odgrywają kryteria policyjne)

- ustalenie określonych wzorców zachowań (np. Główny Inspektor Sanitarny może czasowo ograniczyć lub zawiesić obrót wodami pochodzącymi z państw członkowskich Unii Europejskiej),

- ustalenie czynności niezgodnych z prawem, lub dodatkowymi warunkami ustalonymi w decyzjach zezwalających (np. w przypadku nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o dozorze technicznym, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia).

- uchylenie udzielonych decyzji zezwalających, ich skutkiem jest konieczność zaprzestania działalności gospodarczej (np. organ koncesyjny cofa koncesję albo zmienia jej zakres, w przypadku gdy przedsiębiorca: rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa; lub w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją).Ustalone w ramach wykonywania funkcji policyjnej wzorce zachowań mają najczęściej charakter powszechnie obowiązujących nakazów czy też zakazów. Zawarte są one w aktach prawnych zaliczanych do źródeł prawa wewnętrznego, z tym iż coraz częściej wynikają one wprost ze źródeł prawa europejskiego.

1. Ciężary policyjne

Konieczność spełnienia przez jednostki oraz przedsiębiorców określonych zachowań wynikających z wzorców ustalonych w przepisach policyjnych, to obowiązek wynikający bezpośrednio z przepisów prawa lub decyzji administracyjnych. Wypełnienie tego obowiązku związane jest z koniecznością znoszenia pewnych niedogodności osobistych, a niekiedy ponoszenia określonych obciążeń materialnych.

OBCIĄŻENIA OSOBISTE

Obowiązek meldunkowy- osoba przebywająca na terytorium RP jest obowiązana wykonywać obowiązek meldunkowy polegający na: 1. Zameldowaniu się w miejscu pobytu stałego lub czasowego, 2. Wymeldowaniu się z miejsca pobytu stałego lub czasowego, 3. Zameldowaniu o urodzeniu dziecka, 4. Zameldowaniu o zmianie stanu cywilnego, 5. Zameldowaniu o zgonie osoby. Osoba posiadająca obywatelstwo polskie i przebywająca stale na terytorium RP jest obowiązana zameldować się w miejscu pobytu stałego. W tym samy czasie można mieć tylko jedno miejsce pobytu stałego.

Kontrola osobista- obowiązek poddania się kontroli osobistej oraz udostępniania zawartości bagaży wynika z ustawy. Policjanci, wykonując swe czynności, mają m.in. prawo do legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży. Osoby przekraczające granicę państwową są obowiązane poddać się kontroli granicznej, w zakresie określonym kodeksem granicznym Schengen oraz innymi przepisami odrębnymi, wykonywanej przez uprawnionych funkcjonariuszy Straży Granicznej. W razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary, osoba, przekraczająca granicę, obowiązana jest udostępnić do przejrzenia przedmioty, bagaże i środki transportu, a także powinna poddać się kontroli osobistej na żądanie funkcjonariusza Straży Granicznej.

Okresowe badania lekarskie- kierownicy zakładów produkujących lub wprowadzających do obrotu środki spożywcze obowiązani są ustalić szczegółowy wykaz stanowisk, na których nie wolno zatrudniać osób ze stanami chorobowymi utrudniającymi utrzymanie higieny osobistej. Wykaz ten wymaga uzgodnienia z kierownikiem przyzakładowej lub międzyzakładowej przychodni, a w razie braku takiej przychodni- z powiatowym inspektorem sanitarnym. Osoby ubiegające się o zatrudnienie na stanowiskach objętych tym wykazem podlegają wstępnym badaniom lekarskim, a osoby zatrudnione na takich stanowiskach-okresowym badaniom lekarskim.

OBCIĄŻENIA MATERIALNE

Badania techniczne pojazdów- konieczność przeprowadzania odpłatnych okresowych badań technicznych pojazdów. Właściciel pojazdu samochodowego, ciągnika rolniczego, motoroweru lub przyczepy jest obowiązany przedstawiać go do badania technicznego. Badanie techniczne przeprowadza się na koszt właściciela pojazdu, w zależności od rodzaju pojazdu, w podstawowej lub okręgowej stacji kontroli pojazdów. Działalność gospodarcza w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów jest działalnością regulowaną w rozumieniu przepisów u.s.d.g.

Oznaczanie środków spożywczych- środek spożywczy znakuje się, podając co najmniej następujące informacje: nazwę środka spożywczego, dotycząc składników występujących w środku spożywczym, datę minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia, sposób przygotowania lub stosowania (jeżeli brak tej informacji mógłby spowodować niewłaściwe postępowanie ze środkiem spożywczym), dane identyfikujące (producenta, miejsce pochodzenia, itp.), zawartość netto lub liczbę sztuk opakowanego środka spożywczego, warunki przechowywania, oznaczenie partii produkcyjnej, klasę jakości handlowej

Wyposażenie przeciwpożarowe- właściciel budynku, obiektu budowlanego lub terenu, zapewniając ich ochronę przeciwpożarową, jest obowiązany:

-przestrzegać przeciwpożarowych wymagań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych

-wyposażyć budynek, obiekt budowlany lub teren w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice

-zapewnić konserwację oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie

-zapewnić osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie bezpieczeństwo i możliwość ewakuacji

-przygotować budynek, obiekt budowlany lub teren do prowadzenia akcji ratowniczej

-zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi

-ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia

Odpowiedzialność za realizację powyższych obowiązków z zakresu ochrony przeciwpożarowej, stosownie do obowiązków i zadań powierzonych w odniesieniu do budynku, obiektu budowlanego lub terenu, przejmuje (w całości lub w części) ich zarządca lub użytkownik, na podstawie zawartej umowy cywilnoprawnej ustanawiającej zarząd lub użytkowanie.

Ochrona mienia- (art. 5 ustawy o ochronie osób i mienia) nakaz by obszary, obiekty i urządzenia ważne dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa podlegały obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne. Do wspomnianych obszarów, obiektów i urządzeń należą:

w zakresie obronności państwa w szczególności: zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których prowadzone są prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji; zakłady produkujące, remontujące, magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy; magazyny rezerw państwowych

w zakresie ochrony interesu gospodarczego państwa w szczególności: zakłady mające bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa; porty morskie i lotnicze; banki i przedsiębiorstwa wytwarzające, przechowujące bądź transportujące wartości pieniężne w znacznych ilościach

w zakresie bezpieczeństwa publicznego w szczególności: zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków; zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej

w zakresie ochrony innych ważnych interesów państwa w szczególności: zakłady o unikatowej produkcji gospodarczej; obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe; muzea i inne obiekty, w których gromadzone są dobra kultury narodowej; archiwa państwowe.

1. Prewencyjno-zachowawczy charakter działalności organów policyjnych]

Realizacja celu policji (ochrona bezpieczeństwa oraz porządku i spokoju publicznego) powoduje, iż w swej działalności policja zmierza w zasadzie do ochrony tego dobra przez usuwanie tego wszystkiego, co może lub mogłoby mu zagrażać. Jej działalność ma więc w zasadzie charakter negatywny. Organy państwowe realizujące funkcje policyjną nie aranżują bowiem działań mających na celu bezpośrednie czy pośrednie zaspokajanie potrzeb publicznych. Ich zadaniem jest jedynie ocena, czy działania podejmowane przez animatorów tego rodzaju poczynań nie mają na celu naruszenia dobra, dla którego ochrony organy te zostały powołane.

Zadaniem organów policyjnych jest zarówno usunięcie już istniejącego zagrożenia, jak tez podejmowanie działań mających na celu niedopuszczenie do jego powstania. Można więc powiedzieć, że działalność prowadzona przez te organy jest w zasadzie stała i nieprzerwana. Tym samym przedsiębiorcy stykają się z organami policyjnymi, nie tylko w przypadku ingerencji w już prowadzoną działalność gospodarczą, ze względu na domniemany przez te organy fakt naruszenia przez nich obowiązujących ograniczeń. Niekiedy bowiem samo podjęcie określonych działań przez przedsiębiorców lub uruchomienie działalności określonych instalacji, maszyn czy urządzeń, wymaga uprzedniej zgody organów policyjnych, często wyrażanej w formie decyzji administracyjnych.

Organy administracji publicznej realizujące funkcję policyjną (dotyczy to przede wszystkim organy nadzoru policyjnego) nie podejmują działań mających na celu bezpośrednie czy pośrednie zaspokajanie potrzeb publicznych. Zadaniem organów policyjnych jest kontrola i ocena, czy działania podejmowane przez różnorakich przedsiębiorców zaspokajających potrzeby inwestycyjne, konsumpcyjne i inne, nie mają na celu naruszenia dobra, dla którego ochrony organy te zostały powołane.

Działania podejmowane w ramach realizacji funkcji policyjnej to działania prewencyjno-zachowawcze. Chodzi bowiem o niedopuszczenie do powstania zagrożenia dla chronionych dóbr lub stanów, gdyż na tym właśnie polega działalność prewencyjna w tym zakresie.

Obok działalności prewencyjnej, organy wykonujące funkcję policyjną podejmują działania zachowawcze. Mają bowiem obowiązek w wypadku zaistnienia zagrożenia doprowadzenia do przywrócenia stanu poprzedniego. Chodzi więc o usunięcie tego wszystkiego, co naruszyło stany i dobra chronione przez policję i doprowadzenie do sytuacji, gdy stany te i dobra ponownie wolne są od zagrożenia.

1. . Policja urządzeń technicznych (dozór techniczny)

Dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych, przez które rozumieć należy urządzenia, które mogą stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska wskutek:

a.) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego

b.) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu

c.) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu.

Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia techniczne w toku ich projektowania, wytwarzania, w tym wytwarzania materiałów i elementów, naprawy i modernizacji, obrotu oraz eksploatacji. Dozór techniczny jest wykonywany przez jednostki dozoru technicznego, a jego wykonywanie nie zwalnia projektujących, wytwarzających, eksploatujących, naprawiających i modernizujących urządzenia techniczne od odpowiedzialności za jakość i stan tych urządzeń, mające wpływ na ich bezpieczną pracę, zgodnie z przepisami o dozorze technicznym i przepisami szczególnymi.

Do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego należy m.in. (str. 468)

Przepisy ustawy z 2000 r. spowodowały, iż Prezes Urzędu Dozoru Technicznego utracił status centralnego organu administracji rządowej, sam zaś Urząd nie jest też urzędem centralnego organu administracji.

Urząd Dozoru Technicznego jest obecnie państwową osobą prawną podlegającą ministrowi właściwemu ds. gospodarki. Prezes jest organem państwowej osoby prawnej, którą kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz. UDT wykonuje zadania przewidziane w ustawie przy pomocy swych oddziałów terenowych. Oddziałami urzędu kierują dyrektorzy, powoływani i odwoływani przez Prezesa Urzędu.

Urząd i podległe mu oddziały wykonują dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi objętymi ustawą, z wyłączeniem urządzeń podlegających dozorowi technicznemu specjalistycznych jednostek dozoru (np. Wojskowy Dozór Techniczny).

Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym, z wyjątkiem urządzeń znajdujących się w obrocie i oznaczonych przez wytwarzającego znakiem dozoru technicznego, mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Oznaczeniu znakiem dozoru technicznego podlegają urządzenia techniczne dopuszczone do obrotu na podstawie decyzji o dopuszczeniu do obrotu, wydanej przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego. Czynności dozoru technicznego wykonują pracownicy jednostek, na podstawie upoważnienia wydanego przez organ właściwej jednostki oraz legitymacji służbowej.

Przedsiębiorca, u którego są wykonywane czynności dozoru technicznego, jest obowiązany zapewnić warunki do sprawnego ich wykonania oraz na żądanie inspektora przedstawić dokumenty i udzielić informacji koniecznych do prawidłowego wykonania tych czynności.

Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują w obecności przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę. Są oni zobowiązani do przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących u przedsiębiorcy.

1. Policja handlowa

Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli państwowej powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa. Działa na podstawie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2001 r. Nr 4, poz. 25 z późn. zm.). Do zadań Inspekcji należy wykonywanie zadań określonych we wspomnianej ustawie oraz innych ustawach. Zadania Inspekcji wykonują Prezes Urzędu Ochrony konkurencji i Konsumentów oraz wojewodowie przy pomocy wojewódzkich inspektorów inspekcji handlowej wchodzących w skład zespolonej administracji rządowej w województwach. Ich głównym celem jest poprawa sytuacji rynkowej konsumenta oraz zapewnienie bezpieczeństwa konsumpcji. Działalnością IH kieruje Prezes UOKiK przy pomocy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W skład Urzędu wchodzi Centrala i delegatury UOKiK. W skład Centrali wchodzą departamenty i komórki równorzędne, (w tym Departament Inspekcji Handlowej) oraz 9 laboratoriów kontrolno-analitycznych wykonujących zadania na rzecz Inspekcji Handlowej. Inspekcja prowadzi kontrole artykułów i usług dostępnych na rynku oraz legalności działania przedsiębiorców uczestniczących w obrocie tymi artykułami i usługami.

Kontroluje:

-legalność i rzetelność postępowania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w produkcji, handlu i usługach

-produkty znajdujące się w obrocie handlowym lub przeznaczone do wprowadzenia do takiego obrotu (kontrola w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa, a także w zakresie oznakowania i zafałszowań)

-przestrzeganie przez sprzedawców detalicznych i hurtowych przepisów o zużytym sprzęcie elektrycznym czy elektronicznym

W czasie postępowania kontrolnego inspektor handlowy może m.in.:

-badać akta, dokumenty, ewidencje i informacje w zakresie objętym kontrolą

-dokonywać oględzin terenów, obiektów, pomieszczeń, produktów i innych rzeczy objętych kontrolą

-legitymować osoby w celu stwierdzenia ich tożsamości

-pobierać nieodpłatnie próbki produktów do badań

1. Policja sanitarna- Państwowa Inspekcja Sanitarna

Policja sanitarna jest jednym z najwcześniej wykształconych rodzajów policji administracyjnej, która z czasem objęła swymi kompetencjami obszar działalności gospodarczej, stając się także jednym z rodzajów policji gospodarczej.

Inspekcja powołana jest do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności przez sprawowanie nadzoru nad warunkami: higieny środowiska, higieny pracy w zakładach pracy, higieny radiacyjnej, higieny procesów nauczania i wychowania, higieny wypoczynku i rekreacji, zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higieniczno-sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenie zdrowotne- w celu ochrony zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobiegania powstawania chorób w tym zakaźnych i zawodowych.

Wykonywanie powyższych zadań polega na sprawowaniu zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także na prowadzeniu działalności oświatowo-zdrowotnej.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne (12 przykładów w podręczniku, str.465-466)

PIS podlega ministrowi właściwemu do spraw zdrowia. Kieruje nią Główny Inspektor Sanitarny, który jest centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi ds. zdrowia. Powołuje go i odwołuje Prezes RM na wniosek ministra właściwego ds. zdrowia. Główny Inspektor wykonuje zadania przy pomocy Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Główny Inspektor Sanitarny koordynuje i nadzoruje ustawową działalność państwowych inspektorów sanitarnych. Państwowy wojewódzki, państwowy powiatowy i państwowy graniczny inspektor sanitarny kierują działalnością odpowiednio wojewódzkiej, powiatowej i granicznej stacji sanitarno-epidemiologicznej, będących zakładami opieki zdrowotnej.

Państwowy inspektor sanitarny w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo:

Wstępu o każdej porze dnia i nicy, na terenie miast i wsi do: zakładów pracy oraz wszystkich pomieszczeń i urządzeń wchodzących w jego skład, obiektów użyteczności publicznej, obiektów handlowych, ogrodów działkowych i nieruchomości oraz wszystkich pomieszczeń wchodzących w ich skład, środków transportu i obiektów z nimi związanych, w tym również na statki morskie, żeglugi śródlądowej i powietrzne, obiektów będących w trakcie budowy

Żądania pisemnych czy ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób

Żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych

Pobierania próbek do badań laboratoryjnych.

W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień.

Jeżeli naruszenie wymagań higienicznych i zdrowotnych spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, inspektor sanitarny nakazuje:

-unieruchomienie zakładu pracy lub jego części

-zamknięcie obiektu użyteczności publicznej

-wyłączenie z eksploatacji środka transportu

-wycofanie z obrotu spożywczego, przedmiotu użytku; materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi, albo podjęcie lub zaprzestanie innych działań.

Decyzje w tych sprawach podjęte przez inspektora sanitarnego podlegają natychmiastowemu wykonaniu. Z tych także powodów inspektor sanitarny nakazuje likwidację hodowli lub chowu zwierząt.

Doraźne zalecenia, uwagi i wnioski, wynikające z przeprowadzonej kontroli zakładu pracy (statku), państwowy inspektor sanitarny wpisuje do książki kontroli sanitarnej, którą jest obowiązany posiadać zakład pracy (statek).

1. Pojęcie mienia publicznego, jego rodzaje i przeznaczenie

Kwalifikacji mienia publicznego można dokonać poprzez wskazanie podmiotów, do których przynależy, rodzaju jego składników, wskazanie celu na jaki jest przeznaczone i interesu, jakiemu służy.

W znaczeniu przedmiotowym, jak każde mienie, to własność i inne prawa majątkowe (prawo do własności rzeczy, ograniczone prawa rzeczowe, wierzytelności itd); także środki pochodzące z podatków, opłat, dotacji, subwencji. Także te rzeczy, które nie mogą być własnością prywatną czy społeczną (np. drogi publiczne).

W znaczneiu podmiotowym mienie publiczne to mienie przysługujące podmiotom państwowym (Skarbowi Państwa i innym państwowym osobom prawnym) oraz podmiotom samorządowym (poszczególne gminy i ich związki, gminne osoby prawne w tym przedsiębiorstwa [mienie komunalne], powiatu lub innych powiatowych osób prawnych [mienie powiatu], województwa samorządowego lub innej wojewódzkiej os.p. [mienie samorządu województwa]).

Wg funkcji - mienie publiczne służy w sposób bezpośredni lub pośredni interesowi publicznemu, zaspokajania potrzeb materialnych i niematerialnych społeczeństwa, określonej grupy czy wspólnoty lokalnej.

Mienie publiczne dzieli się w zasadzie na 3 kategorie:

1. powszechne (dobra publiczne) - rzeczy do powszechnego użytku, z których może korzystać każdy na równych prawach i bezpośrednio (np drogi, place, wody publiczne),

2. mienie służące administracji (majątek administracyjny), służące celom administracyjnym w znaczeniu zapewnienia funkcjonowania agend państwowych i samorządowych (siedziby władz i urzędów), oraz służące wypełnianiu zadań adm. publ. (np obiekty szkolnictwa, zdrowia),

3. mienie skarbowe (kapitałowe) jako zespół środków finansowych i rzeczowych, m.in. dochody z kapitału, pieniądze, papiery wartościowe; ich celem jest generowanie dochodu jako bazy funkcjonowania administracji i zaspokajania potrzeb użyteczności publicznej.

W mieniu publicznym można wyróżnić też mienie produkcyjne (zorganizowane i wykorzystywane do działalności gospodarczej) oraz mienie nieprodukcyjne (tj nawet pośrednio nie przeznaczone do aktywności gospodarczej). (/pdst: str 255-258)

1. Podmioty zarządu mieniem publicznym i ich organy.

1. Organy PP:

a. Organami przedsiębiorstwa są: ogólne zgromadzenie pracowników (delegatów), rada pracownicza oraz dyrektor przedsiębiorstwa (art. 30 upp)

b. Dyrektor przedsiębiorstwa:

1. Dyrektora przedsiębiorstwa działającego na zasadach ogólnych powołuje rada pracownicza, a przedsiębiorstwa użyteczności publicznej — organ założycielski

2. Zawsze jednak dyrektora powołuje sie spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Powołanie i odwołanie dyrektora następuje w trybie art. 68 i nast. Kodeksu pracy

3. Dyrektor przedsiębiorstwa państwowego zarządza przedsiębiorstwem i reprezentuje je na zewnątrz

4. Przepisy ustawy i określają zakres uprawnień dyrektora w sposób ogólny.

5. W przedsiębiorstwach nowo organizowanych pierwszego dyrektora powołuje organ założycielski. Dyrektora przedsiębiorstwa powołuje sie spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu na 5 lat lub na czas nieokreślony

6. Dyrektora przedsiębiorstwa może odwołać rada pracownicza po zasięgnięciu opinii organu założycielskiego. Od takiej decyzji rady pracowniczej przysługuje organowi założycielskiemu sprzeciw. W razie podtrzymania decyzji przez rade pracownicza organ założycielski może wnieść sprawę do sadu. Ustawa przewiduje również szczególne przypadki, w jakich odwołać dyrektora może organ założycielski. Rada pracownicza uprawniona do powołania dyrektora może go zawiesić w czynnościach na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy

7. Resztę proszę sobie doczytać (podręcznik do APG s. 276-277, Strzyczkowski 302-303, ustawy)

c. Ogólne zgromadzenie pracowników (delegatów) i rada pracownicza:

są wyłaniane przez pracowników przedsiębiorstwa w drodze wyborów powszechnych, bezpośrednich i równych, w głosowaniu tajnym, na zasadach określonych w ustawie o samorządzie załogi PP.

2. Mienie PP:

a. Materialną bazą działalności PP jest jego majątek, będący częścią mienia publicznego:

1. Środki wydzielone na etapie tworzenia PP

2. Oraz środki nabyte w toku działalności

b. W momencie utworzenia przedsiębiorstwa organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w środki niezbędne do prowadzenia działalności w akcie prawnym o jego utworzeniu.

c. Mimo, ze organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwo w odpowiednie środki, nie posiada on w zasadzie żadnych uprawnień w stosunku do mienia przedsiębiorstwa juz utworzonego. Nic może w szczególności pozbawić przedsiębiorstwa składników wydzielonego mu lub nabytego przez nie mienia. Z chwilą likwidacji przedsiębiorstwa mienie tego przedsiębiorstwa pozostałe po likwidacji przejmuje Skarb Państwa

3. Ustawa o PP jak też wydane na jej podstawie akty wykonawcze, przewidują możliwość dokonywania zmian organizacyjnych, tj. łączenia, podziału i likwidacji przedsiębiorstw. Z kolei ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji z 1996 r. przewiduje możliwość przekształcenia przedsiębiorstwa w spółkę akcyjną lub spółkę z o.o., jak również możliwość likwidacji przedsiębiorstwa w celu jego prywatyzacji:

a. Łączenie przedsiębiorstw polega na utworzeniu jednego przedsiębiorstwa, w którego skład wchodzą załogi i minie należące do dwóch lub więcej przedsiębiorstw podlegających połączeniu

b. Podział przedsiębiorstwa polega na utworzeniu dwóch lub więcej przedsiębiorstw w oparciu o wydzielone i zorganizowane części załogi oraz zespoły środków należące do przedsiębiorstwa ulegającego podziałowi

c. Likwidacja przedsiębiorstwa polega na zadysponowaniu jego składnikami materialnymi i niematerialnymi i wykreśleniu przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorców KRS, po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli.

d. Istnieje także możliwość sprzedaży przedsiębiorstwa w całości – sprzedaż taka może nastąpić bez przeprowadzenia likwidacji przedsiębiorstwa

e. Więcej na ten temat i na temat nadzoru (nie ma na to czasu na ćwiczeniach :P ): APG s. 278-280, Strzyczkowski s. 303-305, ustawy.

1. Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.

Komercjalizacja i prywatyzacja PP wiążą się ściśle z przemianami ustrojowymi w sferze gospodarki. Mają one na celu stworzenie możliwości napływu do przedsiębiorstwa kapitału prywatnego i zwiększenie efektywności gospodarowania.

Problematyka ta jest regulowana ustawą z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (dalej: uokip), która stanowi kontynuację procesu prywatyzacji i zmian stosunków własnościowych zapoczątkowanych na podstawie ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

Komercjalizacja:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 uokip oznacza przekształcenie PP w jednoosobową spółkę SP o formie prawnej spółki akcyjnej lub spółki z o.o.

Komercjalizacji nie podlegają wszystkie istniejące PP, wyłączone zostały np.:

- Postawione w stan likwidacji, upadłości

- Znajdujące się w stanie podziału, łączenia czy postępowania układowego bądź ugodowego

Itd. art. 3 ust. 3 uokip

Komercjalizacja może być przeprowadzana w celu prywatyzacji, bądź też w innym celu (tzw. komercjalizacja samoistna, polegająca na przekształceniu prawno-organizacyjnej formy przedsiębiorstwa państwowego bez zmiany jego struktury własnościowej, albo np. stworzenie z istniejących przedsiębiorstw grup kapitałowych typu holdingowego)

Utworzona w wyniku komercjalizacji PP spółka wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter prawny tych stosunków (zasada sukcesji generalnej)

- Sukcesja dotyczy zarówno zobowiązań w sferze obrotu gospodarczego jak i zobowiązań publicznoprawnych czy wynikających ze stosunku pracy

- Zatem, komercjalizacja jest jedynie zmianą formy organizacyjnoprawnej prowadzenia działalności gospodarczej, a nie stworzeniem nowego podmiotu gospodarczego

- Zmiana polega na zastąpieniu formy zarządu publicznego, formą zarządu prywatnoprawnego, w postaci spółki kapitałowej, która regulowana jest przez KSH

- Spółka z mocy ustawy, z chwilą jej zarejestrowania w rejestrze przedsiębiorców KRS, staje się właścicielem mienia PP, a ściślej przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, wraz z ciążącymi na nim długami

Komercjalizacji dokonuje Minister właściwy ds. SP na dwa sposoby:

- Z własnej inicjatywy

- Na wniosek:

- Organu założycielskiego

- Dyrektora PP i rady pracowniczej

- Sejmiku województwa (na obszarze którego znajduje się siedziba przedsiębiorstwa)

- Uwaga: w przypadku PP mających podstawowe znaczenie dla gospodarki państwa, MSP dokonuje tych czynności za zgodą RM!

- Komercjalizacja następuje na mocy aktu komercjalizacyjnego mającego charakter czynności cywilnoprawnej dokonanej przez MSP w imieniu SP jako właściciela:

- W tym akcie ustala się (art. 9 uokip):

- Statut spółki

- Wysokość jej kapitału zakładowego

- Imiona i nazwiska członków władz pierwszej kadencji

- Osobę upoważnioną do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców, jeżeli jest to osoba inna niż zarząd

- Akt ten zastępuje czynności określone w KSH, poprzedzające złożenie wniosku o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców

- Taka konstrukcja atu komercjalizacji powoduje stosowanie przepisów prawa cywilnego (KC) nie administracyjnego

- Niezwłocznie po sporządzeniu aktu komercjalizacji zarząd spółki lub osoba upoważniona składa wniosek o wpisanie spółki do rejestru przedsiębiorców

- Dniem komercjalizacji jest pierwszy dzień miesiąca przypadającego po wpisie spółki do rejestru (z tym dniem następuje także z urzędu wykreślenie PP z rejestru)

- Ustawa przewiduje również instytucję wniesienia przedsiębiorstwa do jednoosobowej spółki SP (polecam lekturę książki do APG s. 283 i ustawy w tym zakresie)

1. Spółki Skarbu Państwa, ich ustrój i sytuacja prawna

Szczególnego rodzaju podmiotem, wykorzystywanym do prowadzenia przez państwo działalności gospodarczej, jest jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa, powstała w wyniku procesu komercjalizacji, w trybie i na zasadach ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji.

Utworzona w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa jest państwową osobą prawną, opartą na mieniu państwowym, a jej jedynym akcjonariuszem jest Skarb Państwa. Spółka ta wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe, bez względu na charakter tych stosunków. Pracownicy komercjalizowanego przedsiębiorstwa stają się z mocy prawa pracownikami spółki, z wyjątkiem dyrektora przedsiębiorstwa i pracowników zatrudnionych na podstawie powołania, których stosunek wygasa z mocy prawa z dniem wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru. W spółce nie ma bowiem stanowiska pracy, które obsadza się w drodze powołania. Bilans zamknięcia przedsiębiorstwa państwowego staje się bilansem otwarcia spółki.

Skomercjalizowane przedsiębiorstwo państwowe poddane jest przepisom prawa handlowego. Jest równorzędnym partnerem innych przedsiębiorców, poddanym tym samym regułom gry kapitału i konkurencji. Stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych.

Jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa charakteryzuje się organizacją właściwą dla spółek akcyjnych zawiązanych zgodnie z przepisami ksh. Działania organów wyznaczają głównie przepisy ksh oraz statutu spółki, a w określonym zakresie przepisy ustawy o komercjalizacji.

Jej organem jest walne zgromadzenie, którego uprawnienia, jako jedynego akcjonariusza, wykonuje reprezentant SP w spółce. Jest nim minister SP. Działania reprezentanta SP na walnym zgromadzeniu regulują przepisy handlowe, a w pewnym zakresie przepisy ustawy o komercjalizacji. Zgodnie z postanowieniami tej ustawy minister SP ustala statut spółki oraz skład osobowy pierwszych władz. Powołuje i odwołuje członków rady nadzorczej, z tym, że dwie piąte składu rady stanowią osoby wybrane przez pracowników i inne uprawnione osoby. Minister dokonuje też zatwierdzenia sprawozdania finansowego, podziału zysku czy określenia sposobu pokrycia strat za rok obrachunkowy, poprzedzający komercjalizację. Oświadczenia woli składane spółce przez reprezentanta SP wymagają jedynie zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

W spółce działa także rada nadzorcza. Jest ona organem obligatoryjnym. Pierwsza rada nadzorcza powinna liczyć pięć osób, a w jej skład wchodzą także przedstawiciele pracowników. Do czasu gdy SP pozostaje jedynym akcjonariuszem, jak już wskazano, kompetencja do powoływania i odwoływania członków tego organu przysługuje walnemu zgromadzeniu.

Organem wykonawczym jest zarząd. Członków zarządu pierwszej kadencji powołuje minister SP jako reprezentant akcjonariusza. Jeżeli średnioroczne zatrudnienie wynosi 500 osób, pracownicy wybierają jednego członka zarządu, na zasadach określonych w statucie. W spółce, w której ponad połowa akcji należy do SP, członkowie zarządu powoływani i odwoływani są przez radę nadzorczą. Powołanie na członka zarządu następuje po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego przez radę nadzorczą; przepis ten nie dotyczy członka wybieranego przez pracowników. Zarząd jest organem prowadzącym spółki i reprezentującym spółkę na zewnątrz. Sprawowanie zarządu może być zlecone w drodze umowy osobie fizycznej.

Ustawa komercjalizacyjna przewiduje także pewne odmienności w zakresie funkcjonowania spółki jako przedsiębiorcy. Spółka powstała w wyniku komercjalizacji może być jedynie założycielem spółki akcyjnej lub z ograniczoną odpowiedzialnością. Natomiast sprzedaż jej majątku trwałego innym podmiotom może – w określonej sytuacji – nastąpić w drodze przetargu publicznego. Z kolei zawarcie przez spółkę umowy, której zamiarem jest darowizna lub zwolnienie z długu oraz innej umowy niezwiązanej z przedmiotem działalności gospodarczej spółki określonym w statucie, wymaga zgody rady nadzorczej pod rygorem nieważności czynności prawnej.

Przedstawione rozwiązania wskazują, że w zasadzie brakuje szczególnych rozwiązań publicznoprawnych, które by zapewniały ministrowi SP czy innym organom publicznym realizację i ochronę interesu publicznego w spółce publicznej na innych zasadach niż przewidziane w prawie handlowym.

1. Zasady prywatyzacji jednoosobowych spółek Skarbu Państwa.

Prywatyzacja: (str. 287)

Zgodnie z art. 1 ust. 2 uokip prywatyzacja może przybrać postać:

- Prywatyzacji pośredniej:

- obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne

- zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach

- Prywatyzacji bezpośredniej:

- rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą

1. Prywatyzacja bezpośrednia i pośrednia

Prywatyzacja pośrednia:

- Polega na zbyciu akcji czy udziałów jednoosobowej spółki SP, powstałej w wyniku przekształcenia (komercjalizacji) PP

- Ma dwuetapowy przebieg:

1) Komercjalizacja PP, tj. przekształcenie PP w spółkę akcyjną lub z o.o.

2) Zbywanie i nabywanie akcji lub udziałów

- Sama prywatyzacja w tym przypadku odbywa się za pomocą zbywania akcji czy udziałów SP osobom trzecim, inwestorom zewnętrznym w drodze umowy cywilnoprawnej

- Wobec tego, warunkiem koniecznym prywatyzacji pośredniej jest wcześniejsza komercjalizacja (odmiennie do prywatyzacji bezpośredniej)

- Organem właściwym do zbywania akcji/udziałów w imieniu SP jest MSP

- Zgodnie z art. 32 uokip przed zaoferowaniem do zbycia akcji/udziałów MSP zleca dokonanie analizy mającej na celu ustalenie sytuacji prawnej majątku spółki oraz oszacowanie wartości przedsiębiorstw (przedmiot analizy i sposób jej sporządzenia określony jest przepisami szczegółowymi)resztę doczytać z ustawy

- Zgodnie z przepisami uokip akcje/udziały SP są zbywane w następujących trybach:

- oferty ogłoszonej publicznie

- przetargu publicznego

- negocjacji podjętych na podstawie publicznego zaproszenia

- przyjęcia oferty w odpowiedzi na wezwanie ogłoszone na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych

- aukcji ogłoszonej publicznie, jeżeli cena wywoławcza nie jest niższa od wartości księgowej akcji

- sprzedaży akcji na rynku regulowanym (art. 33 uokipdokładnie doczytać zasady)

- Wyłączeniu z powyższych, czyli na zasadach szczególnych (z art. 36 i 37 uokip) w spółkach powstałych w wyniku komercjalizacji PP, akcje/udziały nabywają uprawnieni pracownicy oraz rolnicy i rybacy kooperujący uprzednio z PP. Ustawa również przewiduje tzw. akcjonariat pracowniczy, czyli możliwość preferencyjnego nabycia akcji/udziałów przez wyżej wymienione podmioty

Prywatyzacja bezpośrednia.

- Polega na rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego przez:

- Sprzedaż przedsiębiorstwa

- Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki

- Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania

1. Pojęcie oraz zakres (podmiotowy i przedmiotowy) zamówień publicznych.

Zamówienie publiczne – są to umowy odpłatne dokonywane pomiędzy zamawiającym a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane. Istota zamówień publicznych polega na wprowadzeniu określonego reżimu zachowania przy umowach odpłatnych w związku z wydatkowaniem pieniędzy publicznych. Cechą zamówień publicznych jest to że jest to ustawowo uregulowany proces w którym możemy wydzielić określone etapy i związane z nimi czynności faktyczne i prawne.

Zakres stosowania zamówień publicznych wyznaczają dwie przesłanki, niekiedy jest trzecia:

1) podmiotowa – obowiązek stosowania PZP powstaje gdy zamówienia dokonuje wyraźnie wskazany w ustawie podmiot, określany jako zamawiający, będą to podmioty gospodarujące mieniem publicznym (samorządowe i państwowe) m.in. organy władzy publicznej, administracji rządowej; jednostki samorządu terytorialnego; państwowe i samorządowe jednostki budżetowe; fundusze celowe, państwowe szkoły wyższe, państwowe lub samorządowe instytucje kultury; ZUS; Narodowy Fundusz Zdrowia; a także inne podmioty gospodarujące składnikami mienia publicznego w tym prywatne.

2) przedmiotowa – zamówienie dotyczy roboty budowlanej (wykonywanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót, także realizacje obiektu budowlanego zgodnie z ustawą – Prawo budowlane), dostawy (nabywanie rzeczy, praw, innych dóbr w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy i leasingu) lub usługi (wszelkie świadczenia których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy, usługi te są określone jako priorytetowe i nie priorytetowe w rozporządzenie Prezesa RM ) w oparciu o umowę odpłatną,

3) rodzaj wydatkowanych środków finansowych – środki publiczne

Warunki (bycie podmiotem wskazanym w ustawie, zlecenie wykonania określonych zadań na podstawie odpłatnej umowy) muszą być spełnione łącznie, niespełnienie jednego z nich powoduje że dokonywanie zamówień nie podlega ustawie. Art.4 PZP przewiduje wyłączenie obowiązku stosowania tej ustawy np. niektóre zamówienia NBP.

1. Zasady i tryby udzielania zamówień publicznych.

- Zamawiający powinien przygotować i przeprowadzić postępowanie o udzielenie zamówienia w sposób zapewniający zachowanie uczciwej konkurencji oraz równe traktowanie wykonawców,
- Czynności powinny wykonywać osoby zapewniające bezstronności i obiektywizm,
- Zamówienia udziela się wyłącznie wykonawcy wybranemu zgodnie z przepisami ustawy,
- Postępowanie o udzielenie zamówienia jest jawne, zamawiający może ograniczyć dostęp do informacji związanych z postępowaniem tylko w przypadkach określonych w ustawie,
- postępowanie z zastrzeżeniem wyjątków prowadzi się w formie pisemnej,
- postępowanie prowadzone jest w języku polskim,

Na zamówienie publiczne składają się trzy etapy: przygotowanie, przeprowadzenie (wyłonienie nabywcy), udzielenie zamówienia.

Trybami podstawowymi udzielenia zamówienia są przetarg nieograniczony i ograniczony. Z pozostałych trybów zamawiający może skorzystać tylko w przypadkach określonych w ustawie, odpowiednio może to nastąpić: w trybie negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego, negocjacji bez ogłoszenia, zamówienia z wolnej ręki, zapytania o cenę bądź licytacji elektronicznej.

Tryb:1) przetarg nieograniczony- tryb udzielania zamówienia, w którym w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie o zamówieniu oferty mogą składać wszyscy zainteresowani wykonawcy. Każdy może wziąć w nim udział co nie jest jednoznaczne z tym że każdy uzyska zamówienie. Otrzyma je ten kto spełni wszystkie warunki 2) przetarg ograniczony-w odpowiedzi na publiczne ogłoszenie zamówienia, wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w przetargu, a oferty mogą składać tylko zaproszeni do przetargu.3)przetarg dwustopniowy- I etap dostawcy i wykonawcy składają wstępne oferty bez podania ceny, a zamawiający może żądać wykonania określonych parametrów przedmiotów zamówienia. II ograniczony kręg oferentów, z możliwością poprzedzenia go negocjacjami.4) negocjacje z zachowaniem konkurencji- po publicznym ogłoszeniu o zamówieniu, zamawiający zaprasza wybranych oferentów do składania ofert bez podania ceny i prowadzi z nimi negocjacje, a następnie zaprasza do składania ofert.5) zapytanie o cenę- uproszczony tryb udzielenia zamówienia- zamawiający zadaje pytanie o cenę i zaprasza do składania ofert. Wybór na podstawie ceny.

1. Środki ochrony prawnej w systemie zamówień publicznych

Środki ochrony prawnej przysługują:

1. Wykonawcy

2. Uczestnikowi konkursu

3. Innemu podmiotowi jeżeli ma lub miał interes w uzyskaniu danego zamówienia oraz poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych

Środki ochrony prawnej to:

1. Odwołanie

2. Skarga do sądu

ODWOŁANIE. Odwołanie przysługuje wyłącznie od niezgodnej z przepisami ustawy czynności

zamawiającego podjętej w postępowaniu o udzielenie zamówienia lub zaniechania czynności, do której zamawiający jest zobowiązany na podstawie ustawy. Odwołanie wnosi się do Prezesa Izby (Krajowa Izba Odwoławcza). Ustawa – Prawo zamówień publicznych szczegółowo reguluje postępowanie odwoławcze.

Uwzględniając odwołanie, Izba może:

1. jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została zawarta – nakazać wykonanie lub powtórzenie czynności zamawiającego lub nakazać unieważnienie czynności zamawiającego; albo

2. jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta oraz zachodzi jedna z przesłanek, o których mowa w art. 146 ust. 1:

1. unieważnić umowę; albo

2. unieważnić umowę w zakresie zobowiązań niewykonanych i nałożyć karę finansową w uzasadnionych przypadkach, w szczególności gdy nie jest możliwy zwrot świadczeń spełnionych na podstawie umowy podlegającej unieważnieniu; albo

3. nałożyć karę finansową albo orzec o skróceniu okresu obowiązywania umowy w przypadku stwierdzenia, że utrzymanie umowy w mocy leży w ważnym interesie publicznym; albo

4. jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie – stwierdzić naruszenie przepisów ustawy.

SKARGA DO SĄDU. Na orzeczenie Izby stronom oraz uczestnikom postępowania odwoławczego przysługuje skarga do sądu okręgowego właściwego dla siedziby albo miejsca zamieszkania zamawiającego

1. Pomoc publiczna dla przedsiębiorców i zasady jej udzielania.

Pojęcie pomocy państwa sensu largo to odrębna i w pełni wykształcona funkcja państwa wobec gospodarki (taka jak policja czy reglamentacja) obejmująca wszelkie środki za pomocą których państwo wspiera działalność przedsiębiorców aby osiągnąć określone gospodarczo-polityczne cele.

Od tego pojęcia należy odróżnić pomoc państwa jako pojęcie prawa wspólnotowego, występujące w TWE i (będące zakresowo węższe od pojęcia sensu largo) wchodzące w skład reguł konkurencji skierowanych do państw członkowskich. Zadaniem tych norm jest; przeciwdziałanie zakłóceniu konkurencji jako następstwa podejmowanych przez państwa członkowskie działań wspierających przedsiębiorstwa, skutkujące naruszeniem zasady równości uczestników handlu wewnątrzwspólnotowego i rynku wewnętrznego.

ŹRÓDŁA PRAWA;

1. Prawo wspólnotowe;

1. Pierwotne; art. 87-92 TWE wprowadzające zakaz udzielania przez państwa członkowskie pomocy uprzywilejowującej niektóre przedsiębiorstwa, oraz wyjątki od tych zakazów.

2. Wtórne; Rada posiada delegację do wydawania na wniosek Komisji po konsultacjach z PE rozporządzeń w celu stosowania przepisów TWE. Rada wydała rozporządzenie regulujące szczegółowe zasady stosowania art. 87 TWE.

1. Polskie prawo pomocy publicznej regulowane obecnie ustawą z 30 kwietnia 2004r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej

Art. 87 TWE nie zawiera definicji pojęcia pomocy państwa. Jest to świadome zamierzenie aby zagwarantować jak najszersza kontrolę wszelkich działań państw wspierających przedsiębiorców. Pomoc ta może być udzielona w sposób bezpośredni lub pośredni. Wyróżnia się trzy przesłanki kwalifikacji danego środka jako pomocy państwa (art. 87TWE);

1. KORZYŚĆ GOPODARCZA ( przysporzenie korzyści finansowych); działanie państwa skutkuje przysporzeniem korzyści gospodarczej przedsiębiorstwu nieosiągalnej w warunkach normalnej działalności gospodarczej . A więc skutki polegają na wsparciu przedsiębiorstwa i polepszeniu w ten sposób jego sytuacji ekonomicznej. Nie ma przy tym znaczenia forma i podstawy prawne tej korzyści, wyróżniamy środki;

1. Pomocy pozytywnej; subwencje, dotacje, subsydia kapitałowe, dopłaty do odsetek, gwarancje bankowe, nieodpłatne przekazanie nieruchomości gruntowych, itp.

2. Pomocy negatywnej; zmniejszenie obciążeń przedsiębiorstw tj. zwolnienia i ulgi podatkowe, umorzenia i bonifikaty odsetek od kredytów, przejęcie przez państwo obciążeń na ubezpieczenia społeczne, pożyczki na korzystnych warunkach ( odbiegające od warunków rynkowych)

Skutkiem przysporzenia korzyści jest uprzywilejowana pozycja beneficjentów pomocy lub określonej gałęzi produkcji. I nie chodzi tu o naruszenie przez pomoc konkurencji ale o to czy dany środek mógłby być pozyskany przez przedsiębiorcę na normalnych rynkowych zasadach.

Aby to zbadać KE i ETS wykształciły test prywatnego inwestora działającego w warunkach gospodarki rynkowej; polega on na porównaniu konkretnych działań państwa do hipotetycznego zachowania się w danej sytuacji inwestora prywatnego, kierującego się w podobnych warunkach chęcią zysku i nie biorącego pod uwagę względów socjalnych regionalnych czy sektorowych ( jeżeli też by dokonał inwestycji to nie jest to pomoc państwa). Powinno się przy tym brać pod uwagę dużych inwestorów liczących na zyski w długim okresie.

1. POCHODZENIE OD PAŃSTWA LUB ZE ŹRÓDEŁ PAŃSTWOWYCH; należy tu odnosić pojęcie państwa rozumianego w prawie wspólnotowym, któro jest szerokie, obejmuje nie tylko organy państwowe ale też inne korporacje terytorialne ( kraje, regiony, gminy) itp., ale też obejmuje instytucje prawa publicznego i prawa prywatnego poddane wpływowi organów państwowych.

   Pomoc pochodząca ze źródeł państwowych przyznawana jest przez odrębne od państwa podmioty, które są kontrolowane przez państwo, bądź podmioty którym państwo powierzyło administrowanie lub zarządzanie tymi środkami ( bez znaczenia jest publiczny lub prywatny status instytucji i jej charakter prawny=> banki, fundacje). Kryterium przesądzającym jest uzależnienie instytucji zarządzającej środkami od władzy państwowej, ograniczającym autonomię decyzyjną.

2. SELEKTYWNY CHARAKTER POMOCY PAŃSTWA; oznacza sprzyjanie niektórym tylko przedsiębiorcom lub gałęziom produkcji i naruszenie równowagi między beneficjentami pomocy ich konkurentami na rynku . Selektywność pozwala odróżnić pomoc państwa od innych środków interwencji, które zasadniczo nie są niezgodne ze wspólnym rynkiem (mają zasięg ogólny, obejmują wszystkie podmioty gospodarcze np. prawo podatkowe określające stawki podatkowe). Co więcej selektywność oznacza nie tylko przyznanie korzyści niektórym przedsiębiorcom ( lub przedsiębiorcom pewnego sektora gospodarki lub regionu) ale tez dyskryminację innych przedsiębiorców.

Zasadniczo udzielanie pomocy przez państwo jest zakazane, art. 87 nie formułuje jednak tego wprost, a poprzez określenie przesłanek zakazanej pomocy państwa, która oprócz wskazanych powyżej ( pozwalających na zdefiniowanie czym pomoc państwa jest) obejmuje dwie kolejne określające pomoc państwa za niezgodną ze wspólnym rynkiem;

1. ZAKŁÓCENIE KONKURENCJI LUB JEGO GROŹBA; skutkiem pomocy państwa jest wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa na rynku lub utrudnienie dostępu do danego rynku innym przedsiębiorstwom, co powinno być udowodnione przez KE.

2. NARUSZENIE WYMIANY HANDLOWEJ czyli wpływ na handel między państwami członkowskimi który mierzony jest utrudnieniem czy też ułatwieniem importu bądź eksportu produktów i usług. Podlega ocenie z punktu widzenia zastosowanego środka pomocy i intensywności jego stosowania. Gdy pomoc wzmacnia pozycję przedsiębiorcy w porównaniu z jego konkurentami na rynku wspólnotowym to handel jest automatycznie naruszony ( szczególnie w sektorach gdzie panuje duża konkurencja). Przesłanki naruszenia konkurencji i naruszenia wymiany handlowej są ze sobą w nierozerwalny sposób związane.

POMOC PAŃSTWA WYŁĄCZONA SPOD ZAKAZU;

1.Art. 87 ust. 2 TWE zawiera przesłanki obligatoryjnego uznania pomocy za zgodną ze wspólnym rynkiem;

1. Pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom ( bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktu)

2. mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi

3. Pomoc przyznawana niektórym regionom RFN dotkniętych podziałem Niemiec

2.Art. 87 ust. 3 TWE zawiera przesłanki fakultatywne uznania pomocy za zgodną , czyli dopuszczone na mocy decyzji KE;

1. Pomoc na wspieranie rozwoju gospodarczego regionów biednych i dotkniętych bezrobociem

2. Pomoc na wspieranie projektów będących przedmiotem wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym problemom gospodarczym państwa członkowskiego

3. Pomoc na ułatwienie rozwoju niektórych działań lub regionów gospodarczych o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej

4. Pomoc na wspieranie kultury i dziedzictwa kulturowego o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji

5. Inne kategorie pomocy jakie Rada może określić decyzją na wniosek KE

3.Nie jest zakazaną również tzw. pomoc de minimis (pomoc bagatelna) czyli nie przekraczająca w ciągu trzech lat kwoty 100 tys. €

Kompetencję do podejmowania decyzji o dopuszczalności pomocy ma KE. Do zakończenia postępowania i wydania odpowiedniej decyzji państwo nie może wprowadzić w życie projektowanych środków pomocowych. Postępowanie to reguluje art. 88 TWE oraz rozporządzenie Rady. W celu implementacji prawa wspólnotowego wydana zastała ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (uppp), która ustanawia organem nadzorującym KE a organem odpowiedzialnym za stosowanie prawa wspólnotowego w tym zakresie jest Prezes UOKiK, który pośredniczy w kontaktach z KE i reprezentuje Polskę przed ETS.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH DOTYCZĄCYCH POMOCY PUBLICZNEJ

1. NOTYFIKACJA państwa członkowskie mają obowiązek zawiadamiania KE o wszelkich planach przyznania pomocy na rzecz przedsiębiorstw lub ich zmiany. Przez notyfikację rozumie się więc przekazanie projektu programu pomocowego, projektu pomocy indywidualnej lub projektu pomocy indywidualnej na restrukturyzację, wraz z informacjami niezbędnymi do oceny zgodności projektu pomocy ze wspólnym rynkiem.

1. Przygotowanie notyfikacji. Podstawowym etapem jest spełnienie wymogu uzyskania opinii Prezesa UOKiK oraz Ministra Rolnictwa w zakresie pomocy w rolnictwie i rybołówstwie. Prezes określa czy projekt w ogóle przewiduje udzielenie pomocy w rozumieniu prawa wspólnotowego, czy pomoc jest zgodna ze wspólnym rynkiem, że nie ma obowiązku notyfikacji oraz stwierdzenia obowiązku notyfikacji. Z wnioskiem może wystąpić; organ administracji publicznej, podmiot udzielający pomocy lub podmiot ubiegający się o pomoc ( dołączając projekt programu pomocowego oraz inne wymagane informacje-art.13uppp). Ponadto dokonanie notyfikacji programu pomocowego wymaga zgody Rady Ministrów wyrażonej w uchwale, którą następnie przekazuje Marszałkowi Sejmu.

2. Notyfikacja projektu pomocy komisji. Notyfikacji i uzupełnień projektu dokonuje Prezes UOKiK lub Minister Rolnictwa za pośrednictwem Stałego Przedstawiciela RP przy UE w Brukseli- niezwłocznie po podjęciu uchwały przez RM. Postępowanie obejmuje fazę badania wstępnego polegającej na dokonaniu oceny zgodności projektu z traktatem, oraz fazę formalnego dochodzenia, którego celem jest uzyskanie pełnej informacji o zgłoszonym projekcie przez wezwanie państwa członkowskiego i innych podmiotów do przedstawienia uwag w określonym terminie. W terminie 18 miesięcy od rozpoczęcia procedury KE wydaję jedną z 4 decyzji; środek będący przedmiotem zgłoszenia nie stanowi pomocy, stwierdzenie że pomoc jest zgodna ze lub decyzja stwierdzająca że pomoc jest niezgodna ze wspólnym rynkiem.

1. POSTĘPOWANIE PRZED KOMISJĄ; organem właściwym jest tu Prezes UOKiK lub Minister Rolnictwa, którym wnioskujące podmioty w wyznaczonym terminie przedstawiają informacje niezbędne do opracowania odpowiedzi na zapytania KE, wyjaśnień, uwag lub stanowisk. Odpowiedzi te są następnie konsultowane z podmiotami i przekazywane KE za pośrednictwem Stałego Przedstawiciela. Organy te zawiadamiają podmioty podjętym rodzaju decyzji przez KE. Notyfikacja może być wycofana przed podjęciem przez KE decyzji na n wniosek podmiotów przygotowujących projekt.

2. ZWROT POMOCY.

1. Pomoc przyznana bezprawnie. Komisja wszczyna i wydaje takie decyzje gdy przyznano pomoc nienotyfikowaną ( bez zgłoszenia do KE lub w okresie obowiązywania zakazu wykonawczego). Postępowanie wszczynane z urzędu ulu na podstawie skargi osoby trzeciej. Komisja wysłuchuje stanowiska w sprawie zainteresowanego państwa członkowskiego następnie wydaje odpowiedznią decyzję.

2. Pomoc wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem. Komisja wszczyna postępowanie którego przedmiotem może być naruszenie jednego z trzech rodzajów decyzji; stwierdzającej zgodność pomocy z wspólnym rynkiem, decyzji warunkowej, decyzji pozytywnej kończącej procedurę notyfikacji. Komisja może nakazać zawieszenie wszelkiej pomocy.

Beneficjent pomocy jest zobowiązany do zwrotu kwoty stanowiącej równowartość udzielonej pomocy, co do której KE wydała decyzję o obowiązku zwrotu, chyba ze w skutek odwołania decyzja zostanie wstrzymana. Do tego czasu beneficjentowi nie może zostać udzielona ani wypłacona żadna pomoc publiczna.

Kopię decyzji komisji o obowiązku zwrotu pomocy Prezes lub minister rolnictwa przesyłają właściwym podmiotom. Organom przysługują uprawnienia prokuratora w postępowaniu cywilnym, administracyjnym i przed sądami administracyjnymi.

1. POSTĘPOWANIE PRZED TRYBUNAŁĘM SPRAWIEDLIWOŚCI uprawnionym do reprezentowania RP w sprawach z zakresu pomocy publicznej toczących się przed ETS, których stroną jest RP jest Prezes UOKiK lub minister rolnictwa. Mogą oni w tym zakresie wnosić ( za zgodna Rady Ministrów lub organu jst) odwołania od decyzji KE, wnoszenia spraw z zakresu pomocy publicznej do ETS i uczestniczyć w postępowaniach w tym zakresie. Mogą również korzystać z zastępstwa prawnego, którego koszty pokrywane są z budżetu państwa lub jst.

2. MONITOROWANIE POMOCY PUBLICZNEJ obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji o udzielonej pomocy publicznej, w szczególności o jej rodzajach, formach i wielkości oraz przestrzeganie krajowego limitu pomocy de minimis. Organem monitorującym jest Prezes UOKiK lub minister rolnictwa, przekazują KE roczne sprawozdanie z pomocy publicznej. Podmioty udzielające pomocy są zobowiązane do przedstawienie organom informacji o nie udzieleniu pomocy w danym okresie sprawozdawczym a na żądanie w wskazanym zakresie i terminie informacji o udzielonej pomocy publicznej. Podobne obowiązki dotyczą beneficjentów pomocy.

3. KONTROLA U BENEFICJENTA POMOCY Komisja ma prawo do przeprowadzania kontroli u beneficjenta pomocy, więc Prezes lub minister są upoważnieni do przedstawienia KE uwag dotyczących kontroli i zastrzeżeń odnośnie wyboru biegłych. W toku kontroli mogą być obecne osoby upoważnione przez te organy. W przypadku odmowy beneficjenta wobec kontroli organy mogą skorzystać z pomocy funkcjonariuszy organów administracji rządowej lub Policji.

4. KARY PIENIĘŻNE mogą zostać nałożone za niewykonane lub nienależycie wykonane obowiązki orz utrudnienia w przeprowadzaniu kontroli, w wysokości do 10 tys. €. Karę uiszcza się w terminie 14 dni od dnia w którym decyzja stała się ostateczna. Środki te stanowią dochód budżetu państwa.

103..Regulacja sektorowa (w sektorze energetycznym, telekomunikacyjnym, pocztowym oraz transportu kolejowego).

Regulacja jest to szczególna metoda interwencji administracji publicznej w gospodarkę rynkową. Ta zawarta w aktach generalnych, a także indywidualnych aktach stosowania prawa regulacja, ogranicza wolność gospodarczą firm działających w sektorze użyteczności publicznej.

Podstawową przesłanką powstania tej funkcji była konieczność zapewnienia przez państwo skutecznego funkcjonowania tzw. sektorów infrastrukturalnych (sektorów sieciowych) świadczących usługi w ogólnym interesie gospodarczym, które przestały działać w warunkach publicznego monopolu usług użyteczności publicznej.

Świadczenie tego typu usług, z jednej strony powinno zostać poddane regułom konkurencji i dążeniu do osiągnięcia zysku, z drugiej zaś państwo poprzez swe uzupełniające zadania, dokonywane na rzecz dobra wspólnego, powinno zapewnić odpowiednią wydajność prowadzonej działalności, a także gwarantować świadczenie usług, przez podmioty poddane regulacji, na właściwym poziomie.

Pomimo zniesienia w tej sferze działalności prawnego monopolu państwa na świadczenie tego rodzaju usług, pozostał w tej sferze monopol naturalny. W dużej mierze wynika on ze struktury własnościowej sieci energetycznych, telekomunikacyjnych, wodociągowych i innych. Inni przedsiębiorcy, a także osoby fizyczne nieposiadające tego statusu, praktycznie przymuszone są do korzystania z tej infrastruktury.

Regulacja jest alternatywą dla zaspokajania usług użyteczności publicznej przez państwo. Wycofywanie się państwa z tego rodzaju działalności nie zwalnia go od pośredniej odpowiedzialności za dostarczanie podstawowych usług użyteczności publicznej. Ta sfera gospodarki, ze względu na swą wagę dla rozwoju gospodarki i funkcjonowania społeczeństwa pozostawać będzie zawsze w „szczególnym zainteresowaniu” państwa i stąd konieczność poddania jej nie tylko „szczególnej kontroli”.

Przedmiotem regulacji jest budowa, utrzymanie i eksploatacja sieci przesyłowych, która będąc w dużej mierze działalnością monopolistyczną, może stanowić zagrożenie dla efektywnego funkcjonowania gospodarki, a niekiedy, bezpieczeństwa energetycznego państwa. Państwo stosuje więc atrybuty władzy publicznej, by na tej drodze zapewnić dalszą konkurencyjną realizację usług użyteczności publicznej, stosując środki interwencyjne gwarantujące świadczenie usług na zasadach zapewniających ich powszechną dostępność.

Funkcja regulacyjna ma więc wiele wspólnego z funkcją reglamentacyjną. Przyświeca jej niemal identyczny cel, wykonywana będzie za pomocą niemal tych samych instrumentów prawnych, które podejmowane będą w dużej mierze przez te same organy administracji publicznej. Do tych instrumentów zaliczać będziemy klasyczne środki prawne reglamentacji działalności gospodarczej, takie jak koncesje, licencje i zezwolenia oraz całą gamę decyzji podejmowanych w ramach nadzoru regulacyjnego, podobnych do decyzji podejmowanych w ramach nadzoru policyjnego i reglamentacyjnego. Wymienić tu należy decyzje w przedmiocie zatwierdzenia taryf, cen, planów rozwoju, czy też dotyczących kar nakładanych przez organy regulacyjne, w przypadku nierealizowania obowiązków wynikających z decyzji tych organów.

Jedna i druga funkcja niewątpliwie w określonym stopniu nastawiona jest na zastąpienie (oczywiście w pewnym stopniu) słabo działającego, w określonych obszarach gospodarki mechanizmu rynku i konkurencji (przede wszystkim funkcja regulacyjna), a niekiedy także na korygowanie, nieprawidłowego z punktu widzenia interesu publicznego, działania tego mechanizmu (funkcja reglamentacyjna).