PODSTAWY PRODUKCJI ROŚLIN OGRODNICZYCH

Wykład 1

1. Co to jest warzywo?

Roślina zielna, której części służą człowiekowi jako pokarm i mogą być spożywane w postaci naturalnej, bez technologicznego przetworzenia.

1. Wartość odżywcza i biologiczna warzyw

2400kcal = 1kg chleba= 8 kg kapusty = 20 kg ogórka

Wysoki stosunek zawartości substancji biologicznie czynnych do wartości energetycznych.

Dzienne potrzeby karotenu = 45gr marchwi

Dzienne potrzeby białka = 3 kg marchwi

Mała zawartość węglowodanów, białka, tłuszczów a duża wody (do 98%)

1. Związki pozytywne działające na zdrowie człowieka

BETA KAROTEN – 1/3 z warzyw

WITAMINA C – 1/3 z warzyw i ziemniaków

BŁONNIK – ¼ - 1/3 z warzyw

SOLE MINERALNE – Ca, Fe, Mg, K

WITAMINA B – 7-12% z warzyw

WITAMINA E

SUBSTANCJE AROMATYCZNE

1. Warzywa najbardziej zasobne w

1. Beta karoten

Marchew, liście pietruszki, jarmuż, koper, szpinak, papryka, dynia

1. W witaminę C

Liście pietruszki, koper, papryka, chrzan, jarmuż, brukselka, brokuł

1. Substancje szkodliwe w warzywach

Naturalne

-azotany, azotyny 70% z warzyw

-kwas szczawiowy

-alkaloidy

-toksyczne proteiny w motylkowatych

Obce

-metale ciężkie 30-40% z warzyw

-pozostałości środków ochrony roślin

-skażenia mikrobiologiczne

-mikotoksyny- produkowane przez grzyby występujące na roślinach uprawnych

1. Najwięksi producenci warzyw na świecie

Chiny, Indie, USA, Turcja, Rosja, Egipt, Iran, Włochy

1. Najwięcej w Polsce uprawia się

Kapusta

Cebula

Marchew

Pod osłonami:

Pomidor

ogórek

Wykład 2

PRZYRODNICZE PODSTAWY UPRAWY WARZYW

1. Czynniki klimatyczne

-światło

-temperatura

-opady

-skład powietrza

-mikroklimat

Okres wegetacji od 1 kwietnia do 31 października

1. Gleba

-skład gleby

-klasyfikacja

-właściwości

-przydatność gleby do uprawy warzyw

1. Uprawa roli

*Cel

Stworzenie optymalnych warunków do wzrostu roślin

-nadanie i utrzymanie struktury gruzełkowej

-poprawa właściwości wodnych, powietrznych i cieplnych

-mieszanie z glebą resztek pożniwnych, nawozów i herbicydów

-zwalczanie chwastów, chorób i szkodników

-stworzenie odpowiednich warunków do siewu i sadzenia roślin

1. Uprawa podstawowa:

-orka  zabieg uprawowy odwracający wykonywany pługami lemieszowymi lub talerzowymi, mający na celu odwrócenie i pokruszenie uprawianej warstwy roli.

1. Nawożenie organicznie

*poprawienie właściwości fizycznych i biologicznych gleb

-struktura

-pojemność wodna i sorpcyjna gleby

-aktywność mikrobiologiczna

*dostarczanie składników pokarmowych w tym mikroelementów

1. Nawozy organiczne

Obornik

Gnojownica

Słoma

Komposty – w tym pieczarkowy

Torf

Kora

Węgiel brunatny

Osady kanalizacyjne

Nawozy zielone

1. Rośliny uprawiane na nawozy zielone

-jare : gorczyca, facelia, łubin, mieszanki

-ozime : żyto, wyka

Terminy uprawy

-przedplonowo – wiosna, przed siewem(sadzeniem) roślin uprawianych jako plon główny

-poplonowo – lato i jesień, po zbiorze plonu głównego

-międzyplonowo – siew jesienią po zbiorze plonu głównego, przyoranie wiosną

1. Wapniowanie

-potrzeby (regulacja odczynu)

-rodzaje nawozów(węglanowa, tlenkowe)

-dawka (powyżej 1 ton/1 ha)

-termin (jesienią)

-sposób zastosowania

1. Wrażliwe na świeże wapnowanie

Fasola, ogórek, seler, groch, marchew

Niewrażliwe na świeże wapnowanie

Kapusty głowiaste, kapusta pekińska

Wykład 3

1. Uprawa podstawowa

-zabiegi zastępujące i/lub uzupełniające orkę

(brona, gruber, głębosz, glebogryzarka, szpadel mechaniczny, brona aktywna, wał Kampela)

1. Doprawianie gleby

-zabiegi spulchniające i wyrównujące powierzchnię roli

*włókowanie

*kultywatorowanie

*bronowanie

*wałowanie

1. Nawożenie mineralne

-potrzeby pokarmowe

-potrzeby nawozowe

-zasobność gleby

-dawki

-termin stosowania

-sposób zastosowania

1. Zmianowanie – następstwo roślin po sobie w ciągu kilku lat na tym samym polu(w czasie)

Płodozmian – zmianowanie obejmujące wszystkie pola w gospodarstwie ( w czasie i w przestrzeni)

Zmianowanie i płodozmian dotyczy tylko pól na których co roku wykonywana jest orka. Rośliny wieloletnie uprawia się poza zmianowaniem.

1. Czynniki płodozmianowe

-występowanie chorób i szkodników

*prowadzi do tzw. zmęczenia gleby

Kiła kapuściana – przerwa w uprawie kapustnych i innych krzyżowych na tym samym polu minimum 3-4 lat

Zaraza ziemniaka – przerwa w uprawie pomidora i ziemniaka 3-4 lat

Nicienie –przerwa w uprawie cebuli 3-4 lat

Biała zgnilizna, głownia cebuli, mączniak rzekomy

-wykorzystanie obornika

I rok o oborniku – kapustne szczególnie kalafior, ogórek i seler

II rok po oborniku – cebulowe i korzeniowe, pomidor

III rok po oborniku – strączkowe

W I roku po oborniku nie można uprawiać marchwi (poły śnica marchwianka, rozwidlanie korzeni) i buraka ćwikłowego (białe pierścienie, gorsze wybarwienie)

1. Metody uprawy warzyw

1.Rzędowo

Pasowo-rzędowo

Na redlinach

Na podwyższonych zagonach

Na wałach

Gniazdowo

2. – siewu nasion wprost na miejsce stałe

-z rozsady

-z sadzenie części wegetatywnych

1. Warzywa uprawiane z siewu nasion wprost na miejsce stałe

-marchew, pietruszka, burak, groch, szpinak, rzodkiewka

Najczęściej uprawiana z siewu nasion:

Cebula, fasola, ogórek

Wykład 4

1. Rozsada – młoda roślina uzyskana z nasion, przeznaczona do dalszej uprawy na innym miejscu

Warzywa uprawiane z rozsady:

Wyłącznie w ten sposób:

-kapustne na wczesny zbiór, seler, szparag

Najczęściej w ten sposób:

-kapustne, por, pomidor, sałata

1. Cel rozsady:

-przyspieszenie plonowania

-wyrównanie plonu

-gdy zbyt długi okres wegetacji a nie można wcześniej wysiewać wprost do gruntu

1. Czas produkcji

Od około 3 tygodni do 1 roku, najczęściej 4-6 tygodni, zależnie od gatunku, pory roku i wielkości rozsady

1. Miejsce produkcji rozsady

-szklarnia(mnożarka)

-inspekt

-tunel foliowy

-rozsadnik

-łączenie np. siew w szklarni, dalsza produkcja w tunelu foliowym

1. Podłoża

-na bazie torfu wysokiego

*gotowe substraty torfowe

*substraty torfowe własnej produkcji

-inne:

*torf niski + kora sosnowa

*ziemie ogrodnicze

1. Pojemniki

-tace wielokomórkowe

-kostki torfowe

-doniczki ziemne

-skrzynki

-inne

1. Pielęgnacja rozsady

-światło + temp

-wilgotność podłoża i powietrza

-dokarmianie

-ochrona przed chorobami i szkodnikami

-hartowanie

1. Sadzenie rozsady

-sadzarka karuzelową

-na płask, na redlinach, w otworach, w bruzdach

-sadzarki talerzowe

1. Warzywa uprawiane z sadzenia części wegetatywnych

-ziemniaki, cebula, truskawki, chrzan, rabarbar, czasami pomidor