Ramy czasowe- początek epoki to koniec I wojny rok 1918 a koniec to początek II wojny 1939 r. Sytuacja polityczna w kraju: naród odzyskuje niepodległość. Dzieli się na dwie fazy: 1-faza jansa pierwsze 10 lat, dominuje nastrój radości i entuzjazmu z powodu odzyskania niepodległości, Polacy wierzą że wszystko im się uda i że odbudują silne państwo. 2- faza ciemna po wybuchu wojny polsko ruskiej, charakteryzuje się pogłębiającym kryzysem ekonomiczno- gospodarczym, falą strajków w Polsce, rosnącym niezadowoleniem Polaków którzy zaczynają się orientować że stworzenie mocnego państwa nie będzie łatwe.
Skamander- to nazwa rzeki opływającej Troję która opisywał w Eposie Homer jest to grupa poetycka założona w 1918r. postaci: J. Tuwim, A. Słomiński, J. Iwaszewicz. Cechy: grupa skupiona wokół czasopisma Skamander, brak programu, grupa indywidualności. Tematyka: życie codzienne, proste uczucia zwykły człowiek, jeżyk potoczny kolokwialny wulgarny za swego mistrza uważali Leopolda Staffa. Twórczość: cechy powieść M. Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej; skrót poetycki, autoironia, wykorzystanie wieloznaczności słów, gry językowe, tematyka miłosna.
Awangarda- przedstawiciele: Tadeusz Peiper, Julian Przyboś. Program: 3xM (miasto, masa, maszyna) brak metafizyki i odwołania się do natchnienia. Tematyka: technika, nowoczesność, cywilizacja. Język: odnowienie, zerwanie z opisowością, nowy typ metafory pojęciowej technika skrótów.
Katastrofizm- hiperbolizacja stylu i obrazowania, subiektywizacja wypowiedzi, określenia kontrastowe i dynamiczne.
Środowisko szkole- profesor z Józia czyni z niego na siłę niewinnego, nadmiernie zdziecinniałego 30 letniego chłopca. Został on zupełnie upupiony ale nie tylko jemu dzieje się krzywda, Profesor Pimko wmawia uczniom, że są niewinni, przejawy ich buntu traktuje jako grzeczne, dziecięce zabawy, Szkoła nie rozwija młodzieży, a krępuje ją, Sami uczniowie dzielą się na dwa obozy. Żadne jednak z ugrupowań nie ma swego światopoglądu, Pozostali buntują się przeciw narzuconej im roli,
Słownik Gąbrowicza- *gęba- to spojrzenie innych ludzi które przylega do jednostki i staje się drugą naturą *pupa- to dzieciństwo, niedojrzałość, zwłaszcza psychiczna, przejawiająca się w zachowaniu bohaterów. *upupienie- proces ten odbywa się u młodych ludzi czyli wepchnięcia lub popadnięcia w niedojrzałość, infantylizacja. Upupienie jest integralnym elementem narzucenia formy *zielony- niedojrzały, niedorosły, zdziecinniały. *łydka- symbolizacja, erotyzm, tężyznę fizyczną o wyraźnym podtekście seksualnym.
Szklane domy- w opisie rzeczywistości jaką zastaje Cezary po przyjeździe do Polski znajduje brud i nędzę polskiej prowincji. Bylejakość i nijakość szarego miasteczka polsko-żydowskiego. Jedyną ozdobą takiego świata jest słońce. Scena jest na swój sposób symboliczna przedstawia brutalne zderzenie marzeń i wyobrażeń młodego Cezarego z rzeczywistością. Marzenia jego ojca okazały się utopią . Baryka konfrontuje się z Polską realną w której tak wiele jest do zrobienia
Poglądy Szymona Gajowca- program: reformy należy wprowadzać stopniowo, rozsądnie biorąc pod uwagę wszystkie za i przeciw. Ideą nadrzędną jest buntowanie silnego państwa poprzez reformę armii, policji, rolnictwa, pieniądza. Patrioci ideowi marian Bohusz, Stanisław Krzemiński, Edward Abramowski. Wartości: służba ojczyźnie, patriotyzm szacunek dla ludzi także odmiennych przekonań, umiarkowanie pragmatyzm
Poglądy Antoniego Lulka- program: obalenie pozyskiwanego programu na drodze rewolucji „odwaga Lenina” zburzyć stare i zacząć nowe nieznane ale z pewnością lepsze. Stworzenie ponadpaństwowej organizacji robotniczej. Wartości: nienawiść do państwa polskiego, radość z jego porażek i cierpienie z powodu sukcesów, wartość najwyższa to solidarność, ze światowym, proletariatem i ustrój bolszewickiej Rosji.
Poglądy Jadwigi na rewolucję (Jadwiga Barka podczas rewolucji straciła wszystko, jedzenie było drogie panował głód, chaos, zburzono elementy życia społecznego, rewolucja zabrała jej syna, uczucia, bezpieczeństwo, dom i pieniądze. Zmuszona była do podstępów i nielegalnego handlu. Walczyła o swoje i syna życie, Jadwiga potępiała rewolucję
poglądy Cezarego (był młodym człowiekiem który bardzo często zmieniał swoje poglądy. Cezary nie był posłusznym dzieckiem a wpływ na niego miał tylko ojciec, jego życie zmieniło się całkowicie kiedy wybuchła I wojna a jego ojciec został powołany do wojska. Cezar opowiadał się za rewolucjonistami ponieważ uważał że rewolucja pomoże im w dojściu do lepszego życia. Po pewnym czasie zaczął zmieniać swoje zdanie głównym tego powodem było aresztowanie jego matki i skierowanie jej do ciężkich robót. Po wojnie kiedy pracował przy zakopywaniu zwłok doszło do niego że rewolucja prowadzi tylko do śmierci niewinnych ludzi
Jadwiga Baryka- spokojna, uległa mężowi, wierna, patriotka, tęskni za rodzinnymi stronami początkowo zupełnie zależna od męża ale w okresie późniejszym okazuje niezwykłą siłę woli i samozaparcie.
Seweryn Baryka- uparty, niezłomny goniący za dobrobytem i wygodą, dumny Se swojego przodka Kaliksta i w głębi duszy odczuwający tęsknotę za Polską
Cezary Barka- początkowo rozpieszczony przez ojca choć utrzymany w posłuszeństwie, prawie całkiem zrusyfikowany, zwolennik idei rewolucji robotniczo chłopskiej patriota mający trudności z wyborem właściwej drogi
Szymon Gajowiec- w młodości ubogi urzędnik w Siedlcach, zakochany w Jadwidze, uczciwy i szlachetny w późniejszym czasie wysoki urzędnik ministerialny w Warszawie.
Hipolit Wielosławski- młody dziedzic Nawłoci student uniwersytetu w Warszawie, energiczny, pełen fantazji, przyjaciel Cezarego
Ksiądz Anastazy- Przyrodni brat Hipolita, wesoły, korpulentny
Karolina Szarłatowiczówna- cioteczna siostra Hipolita, młoda dziewczyna przed rewolucją dziedziczka majątku na Ukrainie po śmierci rodziców znalazła schronienie w dworku Wilosławskich gdzie pomagała w prowadzeniu domu, wesoła i pracowita
Laura Kościenicka- młoda wdowa, dziedziczka Leńca, piękna energiczna, pełna życia.
Władysław Barwicki- młody, silny i zdrowy mężczyzna, egoista, właściciel Suchołustek, przemysłowiec handlowiec człowiek sprytny narzeczony Laury
Wanda Okrzyńska- szczupła 16 latka córka urzędnika bankowego a siostrzenica żony zarządcy majątku w Nawłoci Turzyckiego, utalentowana muzycznie
Antoni Lulek- anemiczny, chorobliwy, student wydziału prawa w warszawie, przeciwnik ruchów narodowowyzwoleńczych
Tytuł powieści „Granica”- *granica społeczno- ekonomiczna: podział ludzi wg przynależności do różnych warstw społecznych: zubożałego ziemiaństwa (Ziembiewiczowie, Zenon) Dorze sytuowane mieszczaństwo (Kolichowska, Elżbieta) arystokracja ziemiańska (Tczewscy) biedota wiejska (Justyna z matką) nędzarze miasta (Gołąbska, mieszkańcy suteren) *granica moralna: po przekroczeniu której doprowadza się do nieszczęścia drugiego człowieka, przekroczył ją Zenon zaczynając romans z Justyną, co jest powodem krzywdy dwóch osób. *granica psychiczna: przekroczenie powoduje że człowiek przestaje być sobą artykuły czy też romansując z Justyną ponosząc surowe konsekwencje, usunięcie ciąż jest powodem popadnięcia przez Justynę w obłęd. *granica psychologiczna: kres ludzkich możliwości odkrywania tajemnic własnej osobowości, psychiki. *granica filozoficzna: pytanie o możliwość ostatecznej prawdy, człowiek wg Nałkowskiej ma ograniczone możliwości poznania świata, często błędnie ocenia rzeczywistość i samego siebie.
Zenon Ziembiewicz- nie jest źle wychowany, ambitny, rozsądny, inteligentny i pracowity. Ma wspaniałe ideały. Chce nie tylko uczyć się, ale również działać dla dobra całego społeczeństwa, chce walczyć o postęp zacofanego świata. Gdy nie znajduje środków na dokończenie nauki w Paryżu u rodziców, przyjmuje ofertę pracy od redaktora pisma "Niwa" - Czechlińskiego. Trudno postawić jednoznaczną odpowiedź. Charakterystyka bohatera jako postaci negatywnej bądź pozytywnej byłaby bardzo dużym uproszczeniem. Zalety: Zenon Ziembiewicz jest nieźle wychowany, ambitny, rozsądny, inteligentny i pracowity. Ma wspaniałe ideały. Chce nie tylko uczyć się, ale również działać dla dobra całego społeczeństwa, chce walczyć o postęp zacofanego świata. Wady: skłonność do romansów
Matki- matka Zenona. Wesoła, pogodna, bardzo kochała swego męża i wybaczała mu niewierność i zdrady. Zajmowała się całym gospodarstwem. Po śmierci męża nigdy źle o nim nie mówiła. Z życzliwością traktowała Elżbietę. Po urodzeniu wnuka zamieszkała z synem i synową. Cieszyła się szczęściem Ziembiewiczów. Umiała pogodzić się ze swą starością.
matka Cezarego , żona Seweryna . Urodziła się w zamożnym domu w Polsce , jej pierwszą miłością był Szymon Gajowiec( pochodził z chłopskiej rodziny , przed I wojną był w Siedlcach , kochał się w przyszłej żonie Seweryna Baryki . Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został bardzo wysokim urzędnikiem w Ministerstwie Skarbu) , drobny urzędnik o chłopskim rodowodzie , co uniemożliwiało ślub . Wydana za Barykę , od chwili wyjazdu do Rosji stale tęskniła za rodzinnymi Siedlcami . Bardzo kochała jedynego syna , rozpieszczała go strasznie , była dobra , łagodna , ale i bezradna wobec dorastającego chłopaka , ulegała mu , pozwalała sobą kierować . Nawet wtedy , gdy syn doniósł na nią do rewolucyjnych władz , nie odwróciła się od niego , nie zachwiała się jej bezkrytyczna miłość do jedynego syna . Równocześnie robiła wszystko , by zapewnić Cezaremu przeżycie w ogarniętym rewolucją Baku .