Proces narodzin, techniki porodu, poporodowa adaptacja noworodka.
Proces Narodzin
Poród – punkt kulminacyjny ciąży, skurcze macicy, urodzenie dziecka i wydalenie łożyska.
Sygnały rozpoczynającego się porodu:
Hormon prostaglandyna stymuluje mięśnie macicy do skurczów, które narastają stopniowo, a później są coraz intensywniejsze i regularniejsze.
Różowa wydzielina z pochwy określana jako „pokrwawianie” czy „plamienie”.
Niektóre kobiety doświadczają nagłego przypływu energii (powszechnie nazywane „wylęganiem się”).
Ból krzyża i inne dolegliwości.
Zjawisko odczuwania zmniejszenia się obciążenia
Zjawisko występujące przed nadejściem porodu. Polega na tym, że płód zaczyna przemieszczać się do miednicy, co przyczynia się do powstawania ruchów macicy ku dołowi. Ułatwia to kobiecie oddychanie, ponieważ płód nie naciska już na przeponę. Kobieta może odczuwać potrzebę częstszego oddawania moczu, gdyż obniżenie się położenia płodu powoduje zwiększenie ciśnienia na pęcherz. Wiele kobiet skarży się również na bóle nóg w związku z uciskiem na nerw kulszowy.
Pozorna akcja porodowa
Kobiety często doświadczają pozornej akcji porodowej lub skurczów przepowiadających przed nadejściem właściwego porodu. Nieregularne i bolesne skurcze w brzuchu i okolicy pachwin, ale nie powodujące zmian w szyjce macicy, które są objawem właściwego porodu.
Etapy akcji porodowej
Akcja porodowa dzieli się na trzy fazy. Czas trwanie porodu przeciętnie przy pierwszym porodzie wynosi ok 14 godzin. Zawiera się w tym 12,5 godziny pierwszej fazy, godzina i 20 minut fazy drugiej, i 10 minut fazy trzeciej. Kolejne porody są o ok 6 godzin krótsze niż poprzednie. Trwają one średnio 7,5 godziny w pierwszej fazie, 0,5 godziny w drugiej, a 10 minut przypada na ostatnią fazę.
Pierwsza faza
Skurcze macicy – 10 do 15 minut
Bolesności w krzyżu promieniuja na okolice brzucha
Odejście wód płodowych, aczkolwiek może to mieć miejsce nawet kilka dni przed rozpoczęciem porodu
W szczytowym momencie skurcze pojawiają się co 2-3 minuty, a w końcu co ok 45-60 sekund.
Skurcze macicy powodują rozwarcie i skrócenie szyjki. Skrócenie jest to zmniejszenie się długości i grubości szyjki macicy (zmienia się z grubej i długiej w strukturę cienką jak papier). Rozwarcie to poszerzenie się szyjki do takich rozmiarów, że płód z powodzeniem może się przez nią przecisnąć. W pierwszej fazie szyjka ma ok jednak w trakcie jej trwania osiąga rozwarcie do . Po porodzie, w ciągu tygodnia szyjka się kurczy i wraca do normalnych rozmiarów.
Druga faza
Skurcze zaczynają być dłuższe i częstsze.
Płód wędruje ku dołowi, ku sromowi, gdzie już niedługo ukaże się główka dziecka. Srom rozciąga się, by osiągnąć obwód odpowiadający głowie dziecka (która zazwyczaj jest najszersza). Kiedy na zewnątrz pojawia się ciemię dziecka, to znak, że maluch jest już gotowy do wydostania się.
Podczas wydostawania dziecka krocze kobiety napina się. Poród trwa tak długo, gdyż służy to zapobiegnięciu rozdarcia krocza podczas mocniejszego napięcia pochwy.
Aby uchronić zwieracz i odbytnicę przed pęknięciem przeprowadza się zabieg nacięcia krocza (episiotomię). Jest to najczęściej podejmowany sposób przeprowadzania porodu.
Niekiedy w trakcie porodu niezbędne jest użycie kleszczy, położniczego instrumentu służącego do pomocy przy porodzie. Używane są do delikatnego wyciągania lub obracania dziecka.
Druga faza (II)
Poród kleszczowy stosuje się gdy matka pomimo odpowiedniego rozwarcia macicy nie jest w stanie samodzielnie urodzić dziecka (czyli np. gdy choruje na serce i parcie może być dla niej niebezpieczne). Lekarz może też zdecydować o porodzie kleszczowym w sytuacji gdy poród się przedłuża i matka nie ma już siły. Również warunki zagrożenia płodu powodują konieczność użycia kleszczy. Są to m.in. sytuacje, gdy u dziecka stwierdzi się zbyt wolne i nieregularne bicie serca, co oznacza zagrożenie płodu.
Użycie kleszczy niekiedy bywa niebezpieczne dla płodu z powodu uszkodzenia, zasinienia lub opuchnięcia bocznych części twarzy lub ciemienia, lub też do czasowego paraliży twarzy.
Pępowina jest wystarczająco długa (od 38 do ), co pozwala na swobodne poruszanie się dziecka w trakcie porodu. Czasami jednak może zapętlić się wokół szyi , ramienia lub innej części ciała. Gdy znajdzie się w nietypowym położeniu, może zmniejszyć dopływ tlenu do płodu. Wtedy to należy podjąć próbę usunięcia zaciśnienia lub w ostateczności przeprowadzić cesarskie cięcie.
Druga faza (III)
Większość dzieci przychodzi na świat w położeniu główkowym. Poród jest ułatwiony przez zmiany pozycji dziecka, również ruchy obrotowe, służące dostosowaniu się do nieregularnego kształtu kanału rodnego.
Po wysunięciu się główki i ramion dziecka, reszta ciała wydostaje się szybko ze względu na mniejsze wymiary.
Po urodzeniu się dziecka pępowina nadal jest połączona z łożyskiem, jednak przepływ krwi w pępowinie szybko się zmniejsza. Sznur pępowina zaciska się i ucina około 1-2,5cm ponad skórą brzuszka, zacisk zdejmuje się ok 24 godziny po jego zaschnięciu. Pozostała część odpada zwykle w ciągu kilku dni.
Zdarza się, że dziecko nie rodzi się w pozycji główkowej. Ok 5% dzieci ma ułożenie pośladkowe, czyli podczas porodu pierwsze pojawiają się dolne partie ciała dziecka. W porodzie nóżkowym jedna lub obie stopy bądź kolana leżą wzdłuż pośladków. Przodowanie kolankowe występuje wtedy, gdy nogi są zgięte i kolana rodzą się pierwsze. Takie porody trwają dłużej i pojawia się ryzyko uszkodzenia główki dziecka.
Trzecia faza
Jest to ostatnia faza porodu, polegająca na wydaleniu łożyska. W chwili gdy dziecko jest już na świecie, macica zaczyna się kurczyć i odprężać, a łożysko odkleja się i przesuwa ku dołowi macicy. Wydalenie łożyska kończy poród. Jeśli łożysko nie jest wydalane przez jakiś czas, położnik pociąga za sznur pępowinowy, lecz taki zabieg można wykonać tylko gdy macica jest mocna i nie ma krwotoku.
Techniki porodu
Duży procent matek decyduje się na poród tradycyjny w szpitalu, jednak coraz więcej matek korzysta z alternatywnych metod porodu i połogu, ponieważ nie życzą sobie stosowania znieczulenia w trakcie zabiegu oraz innych zabiegów medycznych na matce i dziecku. Badacze sprzeciwiają się niedocenianiu roli ojca przy narodzinach dziecka.
Techniki porodu:
Metoda Lamaza
Metoda Leboyera
Poród w domu
Metoda Lamaza
Nazwana od francuskiego położnika Fernanda Lamaza
Jeden z najpopularniejszych alternatywnych podejść.
W metodzie tej nie stosuje się znieczulenia, lecz zachęca się oboje rodziców do aktywnego udziału w narodzinach dziecka.
Pary oczekujące potomka uczą się specjalnego rodzaju oddychania i relaksacji, gdyż lęk przed porodem opóźnia proces porodowy i zwiększa ból.
Zwolennicy tej metody twierdzą, że gdy kobieta wie czego może się spodziewać i nauczy się jak się relaksować, dyskomfort odczuwany podczas porodu będzie dużo mniejszy.
Metoda Laboyera
Opracowana przez francuskiego położnika Frederika Leboyera i opisana w jego książce „Narodziny bez przemocy” (1975)
Kładzie nacisk na znaczenie delikatnego porodu i zminimalizowanie urazu dla noworodka.
Dziecko rodzi się w delikatnie oświetlonym, względnie cichym pokoju. Bezpośrednio po porodzie dziecko kładzie się na brzuchu matki, która delikatnie je masuje, co uspokaja dziecko i ułatwia nawiązanie więzi między matką a dzieckiem. Noworodek następnie jest kojony przez ciepłą kąpiel, a dopiero po tych działaniach noworodek poddany jest opiece lekarskiej.
Leboyer twierdzi, że w ten sposób ułatwia dziecku adaptację do nowego środowiska i skutki rozstania się z łonem matki.
Nie jest to popularna metoda. Krytykowana jest m in. za to, że niebezpieczne dla dziecka jest odkładanie badań lekarskich, oraz za to, że warunki oświetleniowe nie sprzyjają wykrywaniu sygnałów życia po urodzeniu. Nie przynosi ona również żadnych korzyści w życiu dziecka.
Poporodowa adaptacja noworodka
Noworodek to fachowa nazwa nadana nowo narodzonemu dziecku.
Gdy rodzina cieszy się przyjściem na świat nowego członka, obsługa medyczna dba o utrzymanie go przy życiu. Wykonuje się pomiary aby stwierdzić czy dziecko oddycha już w chwili przyjścia na świat. Aby ułatwić dziecku oddychanie z nosa i ust usuwa się śluz i płyny. Po zakończonej akcji porodowej noworodek trzymany jest głową w dół, aby zapobiec przedostaniu się śluzu i płynu owodniowego do dróg oddechowych. Stosuje się to szczególnie gdy noworodek ma większą niż przeciętna ilość płynu w drogach oddechowych.
Płacz nie zawsze pojawia się w chwili narodzin. Często dziecko płacze bądź ziewa dopiero po usunięciu śluzu i płynów z dróg oddechowych. Aby wzbudzić płacz dziecka delikatnie klepie się je po pleckach. Tradycyjne klepnięcie w pośladki jest działaniem zbędnym, niekiedy nawet niebezpiecznym.
Testy i pomiary profilaktyczne
Około minuty po urodzeniu i powtórnie w 5 minut później dokonuje się oceny noworodka na podstawie pewnych oznak, które pozwalają oszacować oznaki życia.
Następnie bierze się odcisk stopy noworodka i odcisk palca matki. Jest to wymagane przez prawo, gdyż służy identyfikacji w razie pomyłki w szpitalach.
Ciężar ciała zapisuje się (zależnie od kraju) w funtach i uncjach, a w Polsce w gramach, długość ciała (od czubka głowy do stóp), obwód głowy noworodka w najszerszym miejscu i obwód klatki piersiowej. Mierzy się również temperaturę ciała noworodka.
Skala APGAR
Jest relatywnie szybką, prostą i bezpieczną procedurą pozwalającą ocenić ogólną kondycję noworodka.
Oparta jest na pięciu oznakach życia: czynności serca, oddechu, napięciach mięśni, odruchach i zabarwieniu skóry. Dziecko uzyskuje 0, 1 lub 2 punkty za każdy sygnał zgodny ze stopniem „obecności życia”. Po podliczeniu noworodek szybko otrzymuje wynik skali APGAR.
Skala APGAR mierzona jest w 1, 3, 5 i 10 minucie życia dziecka.