Proszę podać definicję uzależnienia
Utrata przez człowieka kontroli nad własnym zachowaniem i życiem wskutek powstawania fizjologicznego lub (i) psychologicznego przymusu;
Proszę podać definicję uzależnienie fizjologiczne
polega na rozwoju w organizmie adaptacji tj. biologicznych reakcji przystosowawczych wobec skutków działań danego środka. Pierwszoplanowe przy substancjach chemicznych, psychoaktywnych, toksycznych.
Proszę podać definicję uzależnienie psychologiczne (psychiczne)
wewnętrzna presja zażywania środka lub wykonywania czynności dla redukcji dyskomfortu lub poprawy samopoczucia;
Opiera się na mechanizmach utraty kontroli:
Utrata kontroli nad rozpoczynaniem czynności,
Brak kontroli nad ilością i czasem,
Utrata kontroli nad zahamowaniem i zakończeniem czynności.
Co to jest utrata kontroli
utrata do zdolności sterowania psychiką i zdrowiem. Jest związana z przymusem fizjologicznym i (lub) psychologicznym. Osoba posiada presję fizyczną, a organizm dopomina się obiektu uzależniowego, psychika człowieka również dopomina się o obiekt uzależniony
Wyjaśnij pojęcie tolerancja
biologiczne przystosowanie się organizmu do powtarzającego się przyjmowania określonej substancji. W wyniku tego przystosowania ta sama dawka substancji wywołuje coraz słabsze skutki. Przyjmujący substancję jest zmuszony do zwiększenia dawki w celu uzyskania zadowalającego go efektu;
Wyjaśnij pojęcie zespół abstynencji (zespół głodu, odstawienia)
zmiana czynności metabolicznych organizmu na skutek odstawienia lub zmniejszenia dawki przejawiająca się zaburzeniami somatycznymi i psychicznymi, które mogą osiągnąć nawet bardzo wysoki stopień nasilenia. Przy zmniejszeniu lub odstawieniu dawki pojawiają się zaburzenia:
Psychiczne – lęk, niepokój, gniew, rozdrażnienie, czasami urojenia, ataki padaczkowe;
Somatyczne – bóle i drżenie mięśni, bóle głowy, nudności, wymioty, duszności, kołatanie serca.
Proszę podać fazy zespołu abstynencji
zespół natychmiastowy: tworzy się zaraz po zaprzestaniu przyjmowania, trwa kilka dni (cierpienia psychiczne i fizyczne),
zespół przedłużony: po fazie natychmiastowej, trwa kilka miesięcy (od 4 do 10), jednostka dalej cierpi, odczuwa głód, ale ma słabsze objawy z ciała, w tym okresie wystarczy przyjęcie małej dawki i objawy abstynencyjne zanikną.
Proszę wyjaśnić pojęcie terapia i terapeuta
TERAPIA – leczenie bez środków farmakologicznych oraz ingerencji chirurgicznej, stosowana wobec osób które źle się czują pod względem fizycznym lub psychicznym. Skierowana jest na samopoczucie osoby. Pojęcie to przyjęło się na gruncie pedagogiki specjalnej, wyrosła z medycyny, gdzie ujmowana była jako działanie za pomocą środków farmakologicznych na przyczyny i objawy choroby w celu przywrócenia pacjentowi zdrowia, początkowo określana jako pedagogika lecznicza.
Jest oddziaływaniem na człowieka (w sferze fizycznej i psychicznej).
Jest procesem zaplanowanym, obejmującym różne płaszczyzny działania terapeuty ukierunkowanym na jednostki z różnorodnymi zaburzeniami. Może także dotyczyć osób dotkniętych patologią społeczną – działania reedukacyjne, kompensacyjne, korekcyjne, socjoterapeutyczne, psychoterapeutyczne.
TERAPEUTA (z fr. sługa pielęgnujących chorych) - osoba która specjalizuje się w określonym rodzaju terapii. Terapeuta stosując odpowiednie metody, testy oraz angażując pacjenta w rozwiązywanie określonych zadań i wykonywanie odpowiednich czynności wpływa na zmianę postępowania lub zmianę zachowania swojego pacjenta. Najczęściej terapeutami są psycholodzy, lekarze, fizjoterapeuci, pracownicy socjalni. Dość liczną grupę stanowią terapeuci zajęciowi, którzy poprzez organizację odpowiednich zajęć manualnych swoich podopiecznych wpływają na poprawę ich samopoczucia lub zachowania.
Proszę wymienić znane Ci rodzaje terapii uzależnień / współuzależnień
Terapia poznawcza,
terapie systemów rodzinnych,
terapia psychoanalityczna (S.Freud),
terapia szkoły Adlera,
psychoterapia skoncentrowana na osobie (Carl Rogers),
Terapia Gestalt (Fritz Perls i Laura Perls),
Terapia egzystencjalna,
Terapia rzeczywistością ( William Glasser),
Terapia behawioralna (Arnold Lazarus),
Terapia poznawczo – behawioralna (Albert ELlis)
Proszę wyjaśnić pojęcie psychoterapia
Psychoterapia (leczenie duszy) - to zbiór technik leczących lub pomagających leczyć rozmaite schorzenia i problemy natury psychologicznej. Wspólną cechą wszystkich tych technik jest kontakt międzyludzki, w odróżnieniu od leczenia czysto medycznego. Jest bezpośrednim dialogiem, stosowana w leczeniu zaburzeń psychicznych uwarunkowanych psychogennie takich jak: nerwice, psychozy, zaburzenia psychosomatyczne.
Wyjaśnij termin komunikowanie
Komunikowanie – wchodzenie we wzajemne interakcje, czyli oddziaływanie i interpretowanie dzięki uświadomionym regułom interpretacyjnym. Można ją postrzegać jako kombinację procesów emocjonalnych czyli przedstawiania siebie w odpowiednim świetle i procesów poznawczych polegających na rozpoznawaniu sensu.
Komunikacja werbalna i niewerbalna – podaj różnice
Komunikacja werbalna – komunikacja z użyciem języka naturalnego, mowa jest środkiem komunikacji, posługuje się kodem (językiem), który musi być znany obu osobom;
Komunikacja niewerbalna – zespół komunikatów niewerbalnych, nadawanych i odbieranych przez ludzi na wszystkich kanałach niewerbalnych naraz (gesty, mimika). Służy do: przenoszenia postaw, informowania o cechach, ułatwia komunikację, informuje o emocjach.
Funkcje komunikacji niewerbalnej (M. Argyle)
Komunikowanie postaw i emocji – wartość komunikacji niewerbalnej staje się wyraźnie wyższa od komunikowania werbalnego, jeśli między komunikatami pojawia się sprzeczność, prawdziwym odebrany zostaje komunikat niewerbalny;
Wspomaganie komunikacji językowej – komunikacja niewerbalna uzupełnia wypowiedzi słowne, gesty i mimika wspomagają znaczenie komunikatu językowego (nie zawsze są z nimi zgodne). Dostarczają wiedzę o tym czy jesteśmy słuchani, rozumiani, czy wzbudzamy zaufanie, czy zanudzamy lub czy wypowiedzi nasze wywołują sprzeciw;
Zastępowanie mowy – zwykle tam gdzie kontakt werbalny (słowny) jest utrudniony (np. hałas) lub niemożliwy (np. osoby niesłyszące).
Funkcje komunikowania się
Zaspokojenie potrzeb fizycznych – satysfakcjonująca komunikacja jest niezbędna dla zachowania zdrowia fizycznego, izolacja społeczna powoduje, że ludzie umierają przedwcześnie (2 – 3 razy częściej) niż osoby, które pozostają w kontaktach społecznych. Sytuacji takiej zapobiega np. przyjaźń, małżeństwo, związki towarzyskie itp.;
Zaspokojenie potrzeb społecznych – komunikacja wiąże społecznie z innymi ludźmi, zaspokaja potrzebę posiadania poczucia, że jesteśmy uczestnikiem relacji społecznych, mamy możliwość wywierania wpływu na innych, że zaspokajamy potrzebę opiekowania się nad kimś, jak również potrzebę bycia otaczanym opieką;
Zaspokojenie potrzeb ego – komunikowanie jest jedynym sposobem, aby dowiedzieć się kim jesteśmy, odpowiedź na to pytanie możliwa jest w konfrontacji z drugim człowiekiem;
Zaspokojenie potrzeb praktycznych – komunikacja pozwala przekazać i uzyskać informacje istotne dla sprawnego funkcjonowania.
Proszę podać krótką charakterystykę Testu Orientacji Życiowej LOT-R i wskazać cel jego stosowania ??
LOT-R zawiera 10 stwierdzeń; sześć z nich ma diagnostyczną wartość dla dyspozycyjnego optymizmu.
Pomiar dyspozycyjnego optymizmu. Ustalenie powiązań między dyspozycjami optymizmu. Przeznaczony do badania osób dorosłych, zarówno zdrowych jak i chorych.
Proszę wskazać poziomy komunikacji
Faktyczny – swobodna rozmowa na nieistotne tematy, wolne od emocji komunikowanie się, nie rozmawiamy o emocjach, wartościach, poglądach (gdy ludzie nie znają się zbyt dobrze, rozmowa na temat pogody, mody, sportu itp.);
Afektywny – ujawnia się tu bardzo osobiste cechy, wartości, poglądy, emocje. Zachodzi gdy rozmówcy chcą wyrazić swoje postawy, wartości, uczucia;
Instrumentalny – rozmówcy przekazują sobie informacje lub instrukcje, w sposób bezpośredni i wolny od emocji, powinien wywoływać pewne zachowanie u odbiorcy (np. klient mówi ekspediencte, że chce kupić chleb).
Proszę wymienić techniki aktywnego słuchania
Parafrazowanie
Odzwierciedlanie
Prowadzenie
Komunikaty bezpośrednie
Komunikaty pośrednie
Wyjaśnij na czym polega asertywność i co jest jej sednem
Asertywność oznacza stanowczość i bezpośredniość w kontaktach międzyludzkich.
Osoba asertywna nie poddaje się naciskowi otoczenia i jeżeli jest przekonana o słuszności swojego celu – realizuje go. Otwarcie wyraża swoje myśli, prawdziwe poglądy, niczego nie ukrywa i ma wewnętrzną odwagę do mówienia o sobie bez fałszu i zakłamań. Człowiek zachowujący się asertywnie ma świadomość prawa do bycia sobą. Duże znaczenie ma jednak fakt, że prawo do bycia sobą przyznajemy nie tylko własnej osobie, ale i innym.
Szacunek do siebie oraz do innych, to sedno asertywności.
Podaj w jaki sposób należy się asertywnie zachowywać
Przede wszystkim należy się wyrażać jasno i otwarcie. W sposób szczery, zgodny z prawdą, naszymi przekonaniami i uczuciami mówić NIE lub TAK. Starać się nie kłamać, każdy człowiek ma prawo być sobą i popełniać błędy. Gdy jesteśmy atakowani – brońmy się. Nie pozwalajmy na naruszanie godności osobistej i na to, by traktowano nas w sposób raniący. Pomocne mogą być zdania typu: „Nie chcę żebyś się zwracał do mnie w ten sposób”. Gdy się nie zawiniło, nie należy przepraszać. Także nie powinno się nadmiernie tłumaczyć i usprawiedliwiać. W momencie gdy chcemy być dobrze zrozumiani – wyjaśniajmy. Gdy czegoś nie rozumiemy – mamy prawo do zadania pytania. Realizujmy swoje cele. Ale jednocześnie nie napadajmy na innych i przyznajmy im te same prawa.
Podaj 3 prawa jakie człowiek asertywny szanuje u siebie i innych ludzi
Prawo do popełniania błędów i ponoszenia ich skutków.
Prawo do odnoszenia sukcesów.
Prawo do zmiany zdania.
Prawo do prywatności.
Zestaw cechy osobiste i zalety terapeuty
Skuteczny terapeuta ma tożsamość (wie kim jest, wie czego chce od życia i co jest ważne);
Szanuje i ceni to, kim jest (ofiaruje miłości pomoc, czerpiąc z poczucia swojej własnej wartości i siły);
Potrafi rozpoznać i zaakceptować własną siłę (w obecności innych czuje się całkowicie na miejscu i pozwala, aby inni czuli się przy nim dobrze);
Jest otwarty na zmiany (ma odwagę zostawić za sobą bezpieczeństwo tego, co znane, jeżeli nie jest zadowolony z tego co ma. Podejmuje decyzję na temat tego, jak chciałby się zmienić i jak będzie pracować w kierunku stania się osobą, którą chciałby być);
Dokonuje wyborów, które kształtują jego życie (jest świadomy decyzji z przeszłości, które podjął w swoim życiu, w życiu innych, nie jest ofiarą tych decyzji ponieważ w razie konieczności będzie skłonny je zrewidować);
Czuje się pełen życia, a jego wybory są zorientowane na życie (jest przekonany, że należy żyć pełnią życia, a nie wyłącznie egzystować);
Jest autentyczny, szczery i uczciwy (nie kryje się za maskami, nie buduje murów obronnych, nie jest sterylny);
Ma poczucie humoru (potrafi śmiać się z tego co było, patrzeć na wszystko z dystansem. Uśmiecha się zwłaszcza w obliczu własnych dziwactw i sprzeczności);
Popełnia błędy i potrafi się do nich przyznać (nie odrzuca lekko swoich błędów, jednak nie rozpamiętuje ich i nie pogrąża się w poczuciu nieszczęścia;
Żyje w czasie teraźniejszym (nie jest przykuty do przeszłości, nie jest zafiksowany na przyszłości, doświadcza tego co jest tu i teraz, jest w pełni obecny z ludźmi w teraźniejszości);
Docenia wpływ kręgów kulturowych (szanuje różnorodność wartości, które budują inne klultury. Jest wyczulony na niepowtarzalne różnice wynikające z klasy społecznej, rasy, płci);
Interesuje się szczerze dobrobytem innych (zwraca się w kierunku innych patrząc na nich z szacunkiem, troską, zaufaniem, prawdziwie ceni ludzi);
Jest głęboko zaangażowany w pracę i czerpie z niej wartości (potrafi przyjąć nagrodę, która wynika z pracy, jednak nie jest jej niewolnikiem);
Jest w stanie utrzymać zdrowe granice (nie nosi ze sobą problemów klienta, kiedy nie pracuje wypoczywa, potrafi mówić „nie”, co pozwala mu zachować równowagę życiową);
Wskaż umiejętności terapeutyczne
nawiązywania kontaktu
komunikowania
słuchania
ujawniania emocji
bycia tolerancyjnym
dawania poczucia bezpieczeństwa
niesienia pomocy w rozwiązywaniu konkretnych problemów
Omów zagrożenia w zawodzie terapeuty
nadmierna zależność od terapeuty, tzw. postawy przeciwprzeniesieniowe;
Przeciwprzeniesienie – proces dostrzegania samego siebie w swoim kliencie, proces zbytniego identyfikowania się z klientem lub spełnienie własnych potrzeb poprzez klilenta;
Reakcja przeniesienia – dominują przeżycia emocjonalne, są rzutowane na terapeutę, terapeuta może być postrzegany jako wybawca albo zagrożenie (przez klienta),
Przeciwprzeniesienie terapeuty – terapeuta przyjmuje rolę wszechmogącego, jest oburzony na sprawcę, otoczenie ofiary lub identyfikowanie się z prześladowcą.
Proszę wymienić znane uzależnienia
Uzależnienia od substancji, inaczej od środków psychoaktywnych (na pierwszym planie uzależnienie fizjologiczne)
uzależnienie od alkoholu (alkoholizm),
uzależnienie od narkotyków (narkomania),
uzależnienie od leków (lekomania),
uzależnienie od nikotyny (nikotynizm).
Uzależnienie od czynności (na pierwszym planie uzależnienie psychologiczne)
hazard
seksoholizm
pracoholizm
uzależnienie od Internetu,
zakupoholizm.
Można się też uzależnić od opalania na solarium, ćwiczeń na siłowni, kolczykowania, tatuowania, operacji plastycznych. Seksoholizm - część badaczy uważa, że jest uzależnienie od seksu i miłości - stanu zakochania
Wymień czynniki wpływające na powstawanie uzależnień i omów jedną grupę z nich
1. Czynniki społeczne:
2. Czynniki psychologiczne - ważna zmienna - siła ego, siła ja. Najważniejsze dwa elementy składające się na nią:
zdolność tolerowania frustracji (frustracja-niezaspokojenie potrzeb) - odraczanie gratyfikacji (nagrody), odraczanie zaspokojenia potrzeb;
zaburzenia osobowości - dlatego człowiek może się łatwiej uzależniać, tak się dzieje w przypadku osobowości narcystycznej (problemy z samooceną, łaknienie podziwu - redukcja dyskomfortu) i osobowości antyspołecznej (psychopatycznej- poprawa samopoczucia z uwagi na niski poziom lęku).
zaburzenia lękowe - pojawiają się wtedy dwie psychopatologie przy uzależnieniu; np. młodzież lękowo nastawiona bez patologii, gdy czuje się odludkiem, a jest poczęstowany alkoholem lepiej odnajduje się wśród rówieśników, bo substancje psychoaktywne obniżają lęk.
zaburzenia depresyjne - ktoś przeżywający smutek łatwiej się uzależnia, substancje w pierwszym etapie poprawiają nastrój.
3.Czynniki biologiczne
Proszę podać na przykładzie alkoholu fazy rozwoju uzależnień
Faza wstępna - ( kilka miesięcy do kilku lat) dotyczy to wszystkich ludzi, ale nie zawsze doprowadza to do uzależnienia) jest to okazjonalne i zabawowe eksperymentowanie z alkoholem
Faza zwiastunów – (ostrzegawcza, pół roku do 5 lat) częste picie, pojawia się zwiększona tolerancja, potajemne picie, poczucie winy, rozpoczyna się myślenie życzeniowe i zaprzeczanie, niechęć do rozmawiania o problemie z rodziną i bliskimi. Ważne jest zaprzeczanie i myślenie życzeniowe.- syndrom zaprzeczania - np. alkoholik mówi “ja nie mam problemu z alkoholem, nie jestem alkoholikiem”, myślenie życzeniowe - syndrom iluzji - to jest złudzenie kontroli
Faza krytyczna – (prawdziwe uzależnienie) silnie wzrasta głód alkoholu, nasila się zespół odstawienia, pojawia się utrata kontroli nad piciem, pojawiają się wyrzuty sumienia w związku z ilością wypitego alkoholu, agresja, nieudane próby zaprzestania picia, fazę tę kończy regularne picie poranne („klin”, „zaprawka)
Faza przewlekła - stabilizacja zachowań nałogowych. Pojawiają się „ciągi picia”, tolerancja na alkohol drastycznie się obniża. Utrwala się system iluzji i zaprzeczeń. Charakterystyczne - pojawia się lęk przed utratą sposobu uzyskiwania szczęścia i redukcji cierpienia. Pojawia się picie alkoholu niekonsumpcyjnego oraz z osobami z marginesu społecznego, pogorsza się gwałtownie stan zdrowia, faza ta może prowadzić do śmierci.
Współuzależnienie i cechy osób współuzależnionych
Współuzależnienie - występowanie
u partnerów, rodziców, ale też u dzieci podobnych cech świadczących o uzależnieniu od problemu alkoholowego bliskiej osoby. Bliscy cierpią z powodu licznych, krytycznych wydarzeń, ciągłego kontrolowania alkoholika, skoncentrowani są na tym problemie, trosce o innych, pomijają własne potrzeby, tłumią emocje.
Cechy osób współuzależnionych:
1. chęć kontrolowania osoby uzależnionej;
2. słabo określone granice “ja” i brak poczucia własnej tożsamości;
3. zaburzenia funkcjonowania osobowości przejawiające się w zaburzeniach regulacji emocji.
Podaj podobieństwa uzależnienia i współuzależnienia na przykładzie ko alkoholika
1.Koncentracja życia na piciu/ Koncentracja życia na piciu partnera,
2.Przymus picia (i ciała, i psychiki)/ Przymus powstrzymywania alkoholika od picia (presja psychologiczna),
3.Silne pragnienie kontrolowania picia/ Silne pragnienie kontrolowania zachowań alkoholika
4.Objawy abstynencyjne/ Lęki antycypacyjne w okresie, kiedy alkoholik nie pije
5.Ulga po powrocie do picia/ Zmniejszenie dysfunkcji emocjonalnych w okresie nawrotu
6. Poczucie niemożności rozstania się z alkoholem na zawsze/ Poczucie niemożności rozstania się z alkoholikiem na zawsze
7. System zaprzeczeń wobec picia/ System zaprzeczeń wobec niemożności wpływu na alkoholizm partnera - złudzenie kontroli.
Rozwiń skrót DDA i podaj role społeczne w rodzinach z chorobą alkoholową
1.Pełnomocnik - najczęściej rolę tą pełni partner życiowy alkoholika, który przejmuje obowiązki i odpowiedzialność za osobę uzależnioną.
2.Bohater - rola ta najczęściej przypisywana jest najstarszemu dziecku. Bohater bo to jest osoba, która ma przynosić uznanie rodzinie, gwarantować sukcesy.
3.Kozioł ofiarny - najczęściej ta rola przypadająca drugiemu dziecku. To jest dziecko, które skupia na sobie napięcia w rodzinie. Przez swoje negatywne czy złe zachowania rozładowuje napięcie w rodzinie.
4.Zapomniane dziecko - pojawia się wtedy, gdy w rodzinie jest więcej dzieci, a najważniejsze role zostały rozdane. Taka nazwa dlatego, bo to jest dziecko, które urodziło się, gdy problem w rodzinie był w fazie pełnego rozwoju.
5.Maskotka - w przypadku większej ilości dzieci, to jest też dziecko, które rozładowuje napicia w rodzinie przez żartowanie, błaznowanie, rozśmieszanie.
Kryteria diagnostyczne uzależnienia od alkoholu wg WHO
Silna potrzeba (głód) picia albo kompulsywne picie alkoholu
Trudności w kontrolowaniu zachowań związanych z piciem w sensie upośledzenia:
kontrolowania rozpoczęcia picia (np. powstrzymywania się od picia przed piciem);
długości trwania picia (np. ograniczania picia do jednego dnia);
ilości alkoholu (np. konieczność picia do dna butelki);
Stan abstynencyjny spowodowany przerwaniem picia lub zredukowania dawki alkoholu, przejawiający się:
charakterystycznym zespołem abstynencyjnym, albo
piciem alkoholu lub przyjmowaniem substancji o podobnym działaniu (np. benzodiazepiny, barbiturany, eter) z zamiarem złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych;
Występowanie tolerancji, polegającej na potrzebie spożycia większych dawek do wywołania efektu powodowanego poprzednio mniejszymi dawkami (są one nieraz tak duże, że mogłyby spowodować śmierć osoby nieuzależnionej)
Postępujące zaniedbywanie alternatywnych przyjemności lub zainteresowań z powodu picia, zwiększenie ilości czasu potrzebnego na zdobycie alkoholu lub powrócenie do normy po wypiciu
Picie alkoholu mimo wiedzy o jego szkodliwości np. o uszkodzeniu wątroby spowodowanych piciem, stanach depresyjnych po dłuższym piciu" (Habrat B. 1996)
Proszę wyjaśnić pojęcie uzależnienie od substancji psychoaktywnych i uzależnienie społeczne
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych (Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne)- występuje gdy stwierdzamy powtórzenia poprzednich przeżyć związanych z przyjęciem substancji lub z daną czynnością (zachowaniem).
Uzależnienie społeczne – zażywanie substancji psychoaktywnych pod wpływem panującej mody, pod naciskiem grupy ludzi podobnych do siebie, w kręgach młodzieży z tzw. subkultur.
Proszę podać znane Ci typy alkoholizmu
(wg E.M.Jellinek)
Alfa – psychologiczne uzależnienie od alkoholu, u osób, które nie radzą sobie ze stresem i innymi ciężkimi sytuacjami życiowymi, nie występuje utrata kontroli nad piciem. Ten typ może trwać przez dziesiątki lat;
Beta – brak fizycznych i psychologicznych objawów uzależnienia od alkoholu, problemy dotyczą somatycznych konsekwencji nadmiernego picia;
Gamma – występują psychiczne i fizyczne objawy uzależnienia łącznie z utratą kontroli nad piciem, objawami abstynencyjnymi i zmianą tolerancji na alkohol;
Delta – zdolność do kontrolowania ilości wypijanego alkoholu ze współwystępującą niemożnością powstrzymania się od picia (wzrastający poziom alkoholu we krwi, niemożność utrzymania abstynencji przez dłuższy czas);
Epsilon – okresowe występowanie „ciągów” alkoholowych i okresy abstynencji (okresowe picie znacznych ilości alkoholu).
Podaj fazy rozwoju uzależnienia od narkotyków i omów jedną z nich
1. Poznawanie stanu odurzenia – pierwsze kontakty ze środkiem uzależniającym (znane z otoczenia – rodzice, koledzy). Motywy zażywania psychologiczne i społeczne (ciekawość, chęć zaimponowania, namowa, chęć bycia dorosłym). Sam środek nie stanowi jeszcze przedmiotu pożądania ponieważ pierwsze kontakty z narkotykiem kojarzą się z nieprzyjemnymi reakcjami organizmu;
2. Stan odurzenia przyjemnością
3. Stan odurzenia celem
4. Stan odurzenia normą
Proszę podać czynniki i mechanizmy wpływające na proces uzależnienia ????
Czynniki:
Problemowe kontakty z samym sobą i z otoczeniem społecznym;
Wzory zachowań, postaw, umiejętności;
Właściwości organizmu i problemy zdrowotne;
Wpływ środowiska rodzinnego i społecznego.
Wg J. Meliburdy proces uzależnienia kształtowany jest przez 3 wzajemnie oddziałujące na siebie mechanizmy psychologiczne, które uniemożliwiają osobie uzależnionej spojrzenie w prawdzie źródło i są powodem błędnego koła.
Proszę wymienić psychologiczne mechanizmy obronne
System iluzji i zaprzeczeń (uniemożliwienie rozpoznania faktu własnego uzależnienia),
Najbardziej widoczne zaprzeczenia:
- proste zaprzeczanie,
- minimalizowanie,
- obwinianie,
- racjonalizowanie,
- intelektualizowanie,
- odwracanie uwagi,
- fantazjowanie,
- koloryzowanie wspomnień,
- marzenie planowane.
System nałogowego regulowania uczuć (wywołanie stanu emocjonalnego poprzez świadome znalezienie się w określonej sytuacji, w trakcie przeżywania uczuć: ból, rozpacz, wstyd lub szczęście, radość, spokój, a nie zdarzają się okoliczności je wywołujące),
Proszę omówić społeczne skutki uzależnienia
Autodestrukcyjne nastawienie (niskie poczucie własnej wartości, poniżanie siebie, myśli samobójcze, negatywne wizje siebie i swojego życia);
Nieprawidłowe relacje międzyludzkie (agresywność, izolacja, wycofanie, brak zaufania, postawy aspołeczne);
Rozpad systemu wartości ( zwątpienie, brak wiary w swój byt, brak pozytywnych wartości);
Braki w umiejętnościach interpersonalnych;
Braki w umiejętnościach zadaniowych;
Zaburzenie środowiska rodzinnego (zaniedbania, przemoc domowa);
Utrata związków osobistych i zawodowych;
Problemy bytowe, prawne i administracyjne;
Współuzależnienie osób bliskich (koalkoholizm)
Proszę określić wpływ alkoholu na organizm człowieka i podać aspekty alkoholizmu
Alkohol jako trucizna dla organizmu człowieka wywołuje wiele zaburzeń fizycznych i psychicznych, ale przede wszystkim powoduje silne uzależnienie – fizyczne, psychiczne, społeczne).
W zależności od intensywności picia i uzależnienia od alkoholu, w życiu człowieka można wyróżnić różne aspekty alkoholizmu:
pedagogiczne,
psychologiczne,
medyczne,
kliniczne,
kryminologiczne,
społeczne,
prawne.
Wskaż 4 funkcje alkoholu i wyjaśnij pojęcie alkoholizm
4 funkcje alkoholu (E. Roman):
Psychologiczne ( zmniejsza lęk, rozładowuje napięcie wewnętrzne, dodaje odwagi, wspomaga w odnoszeniu sukcesu);
Fizjologiczne (odżywcze, trawienne, przeciwbólowe, energetyczne);
Ekonomiczne (źródło dochodów państwa, sposób uzależnienia gospodarczego);
Społeczne (manipulowanie grupami społecznymi, narodami, instrument władzy, kształtowanie sytuacji grup społecznych)
Alkoholizm (E. M. Jellinek) – to wszelkie używanie napojów alkoholowych, które powodują szkody indywidualne, społeczne, lub jedne i drugie;
Wyjaśnij pojęcie alkoholik i podaj cechy jego uzależnienia
Alkoholik – osoba nadmiernie pijąca, u której zależność od alkoholu jest taka, że ma on wyraźne zaburzenia psychiczne, bądź objawy zakłócające jego zdrowie fizyczne i psychiczne, jego stosunki z innymi osobami, zachowania społeczne i ekonomiczne, bądź też wykazuje objawy zwiastujące zaburzenia tego rodzaju, stąd winien być poddany leczeniu.
Cechy alkoholika i uzależnienia:
Traci kontrolę nad tym ile, jak i kiedy pije,
Picie odbija się niekorzystnie na nim samym i jego środowisku,
Występuje przeciw społecznym normom, tradycjom i zwyczajom spożywania alkoholu,
Alkoholizm jest chorobą, a alkoholik jednostką chorą więc wymagającą leczenia i pomocy z zewnątrz;
Choroba alkoholowa polega na tym, że chory traci kontrolę nad przebiegiem swojej relacji z alkoholem.
Wskaż determinanty (przyczyny) alkoholizmu
Czynniki :
społeczno – kulturowe,
demograficzne,
indywidualne (psychiczne i fizjologiczne)
Badania wykazały, że dzieci alkoholików szybciej się uzależniają od alkoholu niż inni
Większość alkoholików przed chorobą wykazuje nieprawidłowe cechy osobowości warunkowane dziedzicznie, organicznie lub środowiskowo ( np. silni, doskonali, agresywni, nie przyjmujący krytyki, niesamodzielni, bezradni, z cechami nerwicowymi, dziwaczni z cechami paranoidalnymi lub depresyjnymi).
Podaj cechy osobowości alkoholika
Nadmierna zależność,
Niedojrzałość emocjonalna,
Niska odporność na frustracje, agresję,
Wysoki poziom lęku w kontaktach interpersonalnych,
Niska samoocena,
Poczucie wielkości (powodowane przez alkohol),
Poczucie izolacji,
Perfekcjonizm,
Ambiwalentny stosunek do autorytetów (negacja),
Poczucie winy,
Proszę wskazać skutki uzależnienia od alkoholu
Straty w społeczeństwie:
Socjalizacyjne – ograniczenie lub wyłączenie zdolności człowieka uzależnionego do prawidłowego funkcjonowania i pełnienia ról społecznych, dostarczanie negatywnych wzorców;
Obyczajowe – utrzymywanie się mitów i stereotypów dot. spożywania alkoholu, internalizacja oczekiwań o pozytywnym działaniu alkoholu;
Ekonomiczne – brak efektywności w pracy zawodowej, wydatki społeczne zw. z leczeniem, terapią, profilaktyką;
Powiązane z rodzajami patologii społecznej (bezrobocie, bezdomność, samobójstwa, przemoc, przestępczość, prostytucja)
Zaburzenia somatyczne i psychiczne (zagrożenie życia, zdrowia czy bezpieczeństwa osoby nadużywającej)
Skutki uzależnienia również ujmować można w aspekcie rodzinnym, psychologicznym i pedagogicznym – jako główną przyczynę kouzależnienia (współuzależnienie); Rozwód. Powrót do zdrowia całej rodziny
Proszę omówić profilaktykę i strategię zapobiegania alkoholizmowi
Profilaktyka to proces, który wspiera człowieka w prawidłowym rozwoju i zdrowym życiu.
Strategie - są uzależnione od poziomu ryzyka w jakim jest jednostka. Trzy grupy osób:
1. grupa niskiego ryzyka - osoba które nie podejmują zachowań ryzykownych;
2. grupa podwyższonego ryzyka - osoby które podjęły choćby już jedno zachowanie ryzykowne, lub u których obserwuje się liczne czynniki ryzyka "eksperymentatorzy„,
3. grupa wysokiego ryzyka – osoby, u których zachowania ryzykowne są głęboko utrwalone i które odczuwają poważne negatywne konsekwencje swoich zachowań ryzykownych.
Strategie zapobiegania alkoholizmowi: informacyjna, edukacyjna, interwencyjna, zmniejszania szkód (harm reduction), środowiskowe, szkolne, rówieśnicze, prewencyjne.
Proszę podać 3 stopnie profilaktyki
1. profilaktyka pierwszorzędowa - która jest adresowana do grup niskiego ryzyka, jej celem jest promocja zdrowia oraz zapobieganiu pojawieniu się zachowań problemowych. Przede wszystkim cechuje budowanie i rozwijanie umiejętności radzenia sobie z wymaganiami współczesnego życia
i dostarczanie rzetelnych informacji, które mają być dostosowane do specyfiki odbiorcy. Oświata zdrowotna i edukacja w kierunku trzeźwości i abstynencji;
2. profilaktyka drugorzędowa - adresowana do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji oraz umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych. Działalnością obejmuje osoby zagrożone niekontrolowanym piciem.
3. profilaktyka trzeciorzędowa - adresowana do grupy wysokiego ryzyka. Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu degradacji społecznej. Zajmuje się leczeniem osób uzależnionych i zapobieganiem powtórnemu sięganiu po alkohol.
Przykłady profilaktyki:
Do profilaktyki perwszorzędowej zaliczmy kampanie społeczne, uczenie dzieci przepisów drogowych, Do profilaktyki drugorzędowej zaliczamy kampanie kierowane do kobiet w ciąży, że nie powinny pić alkoholu, do dzieci z rodzin patologicznych aby nie piły alkoholu, do dzieci które mogą być molestowane,
Do profilaktyki trzeciorzędowej - bilbordy "zupa była zasłona" do kobiet, które były ofiarami przemocy, grupy AA, itp.
Omów leczenie kliniczne i odwykowe osoby uzależnionej od alkoholu
Leczenie kliniczne i odwykowe:
Może trwać do 2 lat,
Z reguły wzmacniane psychoterapią, terapią zajęciową, resocjalizacją,
Leczenie odwykowe krótkoterminowe (1 do 6 m-cy), lub długoterminowe (do 2 lat z obecną tendencją do skracania tego okresu),
W zakładach zamkniętych (detoksach)
Utrwalanie abstynencji odbywa się również w grupach: AA, Al-anon, Alateen DDA, innych grupach abstynenckich i trzeźwościowych
Etapy okresu leczenia:
Okres zaprzestania picia (pogłębianie motywacji do uwolnienia się od uzależnienia, przygotowanie się do leczenia odwykowego,
Usunięcie lub złagodzenie objawów nadużywania alkoholu, zatrucia i zespołu abstynencyjnego (zakład zamknięty),
Wyrównanie zaburzeń psychofizycznych spowodowanych nadużywaniem alkoholu (uwalnianie się od uzależnienia fizycznego, psychicznego i społecznego),
Utrzymanie osoby uzależnionej w abstynencji (leczenie farmakologiczne, psychoterapeutyczne, utrwalanie abstynencji),
Intensywna psychoterapia (resocjalizacja) – (adaptacja do życia w trzeźwości, długi pobyt we wspólnocie terapeutycznej, abstynencyjnej, resocjalizacyjnej)
Cel każdego programu terapeutycznego i etapy procesu terapeutycznego
Cel – utrzymywanie abstynencji, nauki życia w trzeźwości, usuwanie zaburzeń i rozwiązywania osobistych problemów uzależnionej osoby.
Etapy procesu terapeutycznego (wg J. Meliburda):
Etap rozpoczynania procesu zdrowienia (wstępny kontakt, rozpoznanie problemów życiowych, ich związku z piciem, wzbudzenie motywacji uzależnionej osoby do zmiany i podjęcia leczenia);
Etap koncentrujący się nad uznaniem własnego uzależnienia i powstrzymywaniem się od picia (zrozumienie uzależnienia, zasad terapii, rozpoznanie własnego uzależnienia, uznanie bezsilności własnej wobec alkoholu, utrzymanie wczesnej w abstynencji),
Etap pracy nad rozbrajaniem mechanizmów uzależnienia i zapobieganiem nawrotom (zmiana tożsamości alkoholowej, zamiana mechanizmu nałogowej regulacji emocji, zmiana mechanizmu iluzji i zaprzeczenia, rozwijanie umiejętności zapobiegania nawrotom, praca nad JA)
Etap pracy nad zmianą zachowań i sytuacji społecznej uzależnionego (wycofywanie się z sytuacji ryzyka, naprawianie szkód spowodowanych piciem, budowa środowiska osobistego, praca nad rozwijaniem umiejętności intra, interpersonalnych, zadaniowych),
Praca nad rozwiązaniem problemów osobistych (zmiana autodestukcyjnych zachowań, destrukcyjnych relacji z otoczeniem, pozytywna wizja własnej osoby).
Wymień najczęściej stosowane terapie osób uzależnionych od alkoholu
Terapia uzależnienia chemicznego wg modelu Minnesota,
Psychoterapia strategiczno – strukturalna uzależnień (również dla osób współuzależnionych),
Terapia krótkoterminowa poznawczo – behawioralna;
Terapia poznawcza uzależnień
Wyjaśnij pojęcie narkomania, narkoman
Narkomania (def. słownikowa) – wewnętrzny przymus używania określonych środków chemicznych w celu odurzenia się, mający cechy nałogu;
Narkoman (ka)- osoba przyjmująca środki odurzające w ilościach i z częstotliwością grożącą powstaniem zależności, choćby tylko psychicznej;
Wyjaśnij pojęcie narkotyk, środek zastępczy
narkotyk – każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działająca na ośrodkowy układ nerwowy, umieszczona w wykazie środków odurzających Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej;
środek zastępczy – substancja w każdym stanie fizycznym, stosowana zamiast lub w takich samych celach niemedycznych jak środki odurzające lub psychotropowe, umieszczona w wykazie trucizn lub środków szkodliwych, ustalonym przez MZiOS, powodują zmiany w OUN (zaburzenia mowy, słuchu, pamięci, koncentracji itp.)
Podaj podział narkotyków ze względu na znane Ci kryteria
1. pochodzenie:
Narkotyki naturalne
Narkotyki
2. rodzaj wprowadzania do organizmu:
Wprowadzane drogą iniekcji
Wprowadzanie doustnie
Wprowadzane metodą wziewną
Wprowadzane doodbytniczo
3. efektów farmakologicznych:
Działające depresyjnie na OUN (alkohol, opium i pochodne, barbiturany)
Działające stymulująco na OUN (amfetamina, kokaina);
właściwościach halucynogennych tzw. „psychodeliki” (małe psychodeliki – marihuana, gałka muszkatołowa, skórka banana, duże psychodeliki – meskalina, psylocybina, LSD-25, STP, DMT, oraz deliranty – kleje toksyczne, rozpuszczalniki lotne (zmywacz do paznokci, kleje plastyczne, domowe, gaz do zapalniczek itp.)
4.sposób działania na organizm, zachowanie jednostki:
Środki pobudzające OUN, głównie syntetyczne (np. amfetamina) – usuwa stan znużenia, depresji, lęku, senności, podnosi nastrój, pobudza energię;
Środki obniżające pobudliwość OUN (odurzające), znoszą uczucie lęku, zdenerwowania, niepewność, w odmienny sposób niż pobudzające (łagodzą napięcie nerwowe, mięśniowe, tłumią stresy psychiczne);
Środki halucynogenne (LSD, haszysz, marihuana), zakłócają świadomość i wywołują halucynacje.
Wymień najczęściej stosowane środki narkotyczne i omów jeden z nich
Leki nasenne i uspokajające
Środki wziewne
Amfetaminy
Amfetaminy halucynogenne
Kokaina
Marihuana
Haszysz – silny środek odurzający, który jest przetworem konopi indyjskich, działanie podobne do marihuany, ale silniejsze;
LSD – środek halucynogenny
PCP (fencyklidyna)
Opium (poczodne -morfina, kodeina, polska heroina – kompot - zanieczyszczona chemicznie, meperydyna, metadon
Sterydy – środki hormonalne, skutki uboczne: obrzęk twarzy i szyi, łydek, stóp, trądzik, wypadanie włosów, przyśpieszenie tętna, obniżenie popędu płciowego itp., po odstawieniu: apatia, depresja, zobojętnienie.
Wymień skutki zażywania narkotyków
Zagrożenie narkotykowe dla społeczeństwa
1. Rozszerzenie skali zjawiska:
Zwiększenie podaży, w tym powszechna, nielegalna,
Obniżenie wieku progu eksperymentów z narkotykami (w Polsce wg badań na początku XXI w. dzieci w wieku 10 – 12 lat);
Zwiększenie liczby osób eksperymentujących z narkotykami;
Wzrost liczby prób przemytu zorganizowanego i własnego;
Wzrost liczby przestępstw narkotykowych;
Narastająca społeczna tolerancja;
Utrwalanie się mitów i stereotypów na temat braku szkodliwości narkotyków;
Zażycie narkotyku jako sposób oderwania się od trudności;
2. Społeczne tendencje rozwojowe w narkomanii:
3. Społeczne trendy w narkomanii : weekendowa lub sytuacyjna, stymulatory odpoczynku, rozrywki, złagodzenie stresu, efektywność zawodowa, wzrost liczby gwałtów tzw. pigułka gwałtu.
Proszę wymienić znane Ci następstwa narkomanii
Następstwa narkomanii wg M. H. Severs (za A. Nowak, E. Wysocka
Zaburzenia psychiczne o różnym czasie trwania, prowadzące do zmian zachowania o groźnych następstwach dla jednostki lub społeczeństwa;
Zaburzenia czynności psychomotorycznych ( np. wypadki komunikacyjne);
Zanik norm etycznych i moralnych, przestępczość i rozpad życia rodzinnego;
Medyczne powikłania (choroby zakaźne, zakażenia, niedożywienie, choroby przewlekłe);
Straty ekonomiczne jednostki i społeczeństwa (utrata pracy, zwiększone wydatki na zażywany narkotyk, zmniejszenie produktywności).
Podaj modele wyjaśniające zjawisko narkomanii
Model medyczno – epidemiologiczny
Model psychologiczny
Model społeczny
Podaj czynniki, które wpływają na uzależnienie od narkotyków
Zmienne osobowościowe (typ psychiki)
Czynniki kulturowo – społeczne
Wymień typy motywacji narkomanów
Narkoman klasyczny: motyw chorobowy (zażywanie środków przeciwbólowych), motyw zawodowy (dostępność do środka dla niektórych profesji), artystyczny (inspiracje twórcza)
Narkoman lekowy: nałóg powstaje na skutek długiej kuracji lekami psychotropowymi
Lekoman: zaangażowanie w przyjmowaniu środka, który zapewnia komfort psychiczny;
Narkoman młodzieżowy: ciekawość, kryzys dotychczas uznawanych wartości, uzależnienie psychiczne i/lub fizyczne (silniejsze wrażenia, zapomnienie, ucieczka od rzeczywistości)
Podaj terapie, metody, formy, które można zastosować wobec osób uzależnionych od narkotyków
Psychoterapia strategiczno – strukturalna uzależnień (również dla osób współuzależnionych),
Terapia krótkoterminowa poznawczo – behawioralna;
Terapia poznawcza uzależnień
Socjoterapia
Grupy AA (dla osób uzależnionych od narkotyków)
Profilaktyka i terapia – co powinny kształtować u osoby uzależnionej
ukształtować system uczuć wyższych, zmianę orientacji i koncentracji z postawy przyjemnościowej na postawę powinnościową, dającą poczucie sensu życia bez konieczności zażywania pseudośrodków (narkotyków).
Wyjaśnij pojęcia palenie, uzależnienie od nikotyny ???
Palenie – czynność, podczas której różne substancje (najczęściej tytoń) są spalane, a dym, który wydziela się podczas tego procesu jest wdychany (inhalowany).
nie powoduje wprawdzie natychmiastowych i groźnych dla organizmu następstw, jest jednak przyczyną wielu poważnych chorób. Zdaniem niektórych, wypalenie jednego papierosa skraca życie o 5 minut.
zespół uzależnienia od nikotyny (tytoniu) to choroba, którą opisano w klasyfikacji ICD-10. Podobnie jak inne uzależnienia ma ona charakter przewlekły i nawracający. To oznacza, że raz wykształcona zależność od nikotyny związana jest ze zmianami w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego, czego efektem jest występowanie zespołu abstynencyjnego w sytuacji zaprzestania palenia i dużego ryzyka powrotu do palenia, nawet wiele lat po jego zaprzestaniu.
Proszę podać objawy zespołu abstynencyjnego u palacza (co najmniej 4) występujące w ciągu 24 godzin od odstawienia
głód nikotynowy (silną potrzebę sięgnięcia po papierosa),
rozdrażnienie,
irytację,
niepokój,
spadek koncentracji uwagi,
zmęczenie,
zaburzenia snu (zazwyczaj bezsenność),
zaburzenia apetytu (zwykle jego zwiększenie).
Proszę wymienić skutki palenia??????????????????????????????????????????
nowotwory (m.in. płuc, krwi, krtani, tchawicy, nerki, przełyku, trzustki, pęcherze moczowego, wątroby),
choroby zębów (m.in. zapalenie dziąseł, paradontoza, nieprzyjemny oddech, próchnica),
choroby układu oddechowego (astma, grypa, gruźlica),
choroby serca i naczyń krwionośnych (m.in. nadciśnienie, zaburzenia rytmu serca, choroba wieńcowa, miażdżyca naczyń obwodowych, tętniak aorty),
inne choroby (m.in. osteoporoza, cukrzyca, wrzody żołądka i dwunastnicy),
powikłania okresu dziecięcego (m.in. powolny wzrost, upośledzenie zdolności uczenia się, zespół nagłego zgonu noworodka);
powikłania podczas i po ciąży (m.in. poronienia, niepłodność, opóźnienie rozwoju płodu, przewlekłe niedotlenienie, powikłania porodowe, przedwczesny poród),
następstwa biernego palenia (m.in. u dorosłych: nowotwory złośliwe, choroby układu krążenia; u dzieci: obniżenie wydolności oddechowej, infekcje układu oddechowego).
Proszę wyjaśnić pojęcie politoksykomania
Jednoczesne nadużywanie i/lub uzależnienie od wielu substancji psychoaktywnych (na przykład alkoholu, narkotyków i leków).
Proszę wskazać jeden mit i fakt dotyczący alkoholu i alkoholików oraz jeden mit i fakt dotyczący narkotyków i narkomanów.
Narkotyki
Mit: Nieszkodliwy narkotyk to marihuana
Fakt: zazwyczaj to pierwszy narkotyk, jego długotrwałe przyjmowanie powoduje opóźnienie rozwoju niektórych struktur mózgowych, niższy wzrost, mniejsza waga (dot. osób, które zaczęły palić przed 17r. ż). Skutki zażywania: bóle głowy, bezsenność, utrata łaknienia, problemy żołądkowe, biegunki, spadek procesów pamięciowych, sprawności intelektualnej, psychomotorycznej, osłabienie odporności.
U kobiet: zaburzenia owulacji, zaburzenia płodności
U mężczyzn: impotencja, obniżenie ruchliwości i ilości plemników;
Alkohol
Mit: Alkohol jest lekarstwem na serce
Fakt: subiektywna poprawa samopoczucia po wypiciu np. lampki koniaku przez osobę chorą na serce wynika z uspokajającego i znieczulającego działania, a nie poprawy w ukrwieniu serca;