1. limfa – skład i rola.

CHŁONKA (LIMFA) jest to płyn o lekko żółtawej barwie. Składa się z części płynnej zwanej osoczem chłonki oraz z limfocytów (2 – 20 tys./mm³). Osocze limfy posiada skład chemiczny i biologiczne podobny do składu osocza krwi. Nie ma w limfie krwinek czerwonych i płytek krwi.

2. rola układu chłonnego.

Układ chłonny jest odpowiedzialny za odprowadzanie płynów ustrojowych z przestrzeni międzykomórkowych przez węzły chłonne i drogą naczyń chłonnych do układu żylnego. Druga funkcja to produkcja limfocytów i ciał odpornościowych, transport tłuszczów z jelita cienkiego do chłonki i do krwi.

3. elementy składowe układu oddechowego.

Układ oddechowy służy do pobierania tlenu z powietrza i wydalania dwutlenku węgla z organizmu oraz utrzymuje prawidłowy poziom odczynowości krwi (pH=7,4 dla krwi).

Budowa:
a) górne drogi oddechowe (nos, jama nosowa i gardłowa)
b) dole drogi oddechowe (krtań, tchawica, oskrzela)
c) narząd oddechowy, czyli płuca.

4. budowa i rola grasicy.

GRASICA leży w śródpiersiu przednim za mostkiem. Zbudowana jest z dwóch płatów, posiada warstwę korową i rdzeniową. Waga: u dzieci 10-18g, u młodzieży 25 – 30g, u dorosłych zanika i przekształca się w tzw. grasicze ciało tłuszczowe. Produkuje limfocyty i ciała odpornościowe. Ma wpływ na procesy wzrastania rozwijającego się organizmu.

5. budowa i rola śledziony.

ŚLEDZIONA jest narządem limfatycznym o barwie ciemno czerwonej, miękkim. Waży ok. 150g, wymiary 4x7x12cm. Wymiary i masa są zmienne i zależą od stanu i czynności organizmu. Leży w podżebrzu lewym, schowana jest pod łukiem żebrowym między 9 a 11 żebrem. Przylega do przepony, żołądka, lewej nerki, okrężnicy i ogona trzustki. Otoczona jest torebką łączno – tkankową. W budowie wewnętrznej posiada dwie struktury: miazga biała (zawiera limfocyty) i miazga czerwona (zawiera dodatkową krew).
Czynność śledziony:
a) magazynowanie krwi
b) wytwarzanie limfocytów
c) niszczenie płytek krwi
d) rozpad starych erytrocytów
e) produkcja przeciwciał
!!! f) synteza i magazynowanie ósmego czynnika krzepnięcia krwi (jego brak wywołuje hemofilię).

6. budowa i rola węzłów chłonnych.

WĘZŁY CHŁONNE są to twory w kształcie ziarenka fasoli o średnicy 2 – 30mm. Jest ich 360 – 1200. Produkują limfocyty oraz przeciwciała. W budowie wewnętrznej posiadają warstwę korową, rdzeniową, naczynia doprowadzające i odprowadzające. Są zlokalizowane w skupiskach (największe w dole pachowym i okolicy pachwinowej, na szyi w trójkącie szyjnym i podżuchwowym, w dole podkolanowym, w okolicy karku). W więzadłach zostają zatrzymywane i niszczone drobnoustroje płynące z prądem chłonki.

7. migdałki – rodzaje i funkcje.

MIGDAŁKI są to skupiska tkanki limfatycznej w gardle. Jest ich kilka:
a) 2 migdałki podniebienne znajdują się w zagłębieniu pomiędzy łukami podniebiennymi
b) 1 migdałek gardłowy tzw. trzeci migdał umiejscowiony w noso – gardle, jego przerost upośledza słuch i zatyka nozdrza tylne i zmusza do oddychania przez usta.
c) 1 migdałek językowy w okolicy korzenia języka
d) 2 migdałki trąbkowe w sąsiedztwie ujścia trąbki słuchowej Eustachiusza.
Migdałki te tworzą w gardle tzw. pierścień chłonny gardła Waldeyera i pełni rolę ochronną przed drobnoustrojami.

8. ogólny podział i budowa węzłów chłonnych.

WĘZŁY CHŁONNE są to twory w kształcie ziarenka fasoli o średnicy 2 – 30mm. Jest ich 360 – 1200. Produkują limfocyty oraz przeciwciała. W budowie wewnętrznej posiadają warstwę korową, rdzeniową, naczynia doprowadzające i odprowadzające. Są zlokalizowane w skupiskach (największe w dole pachowym i okolicy pachwinowej, na szyi w trójkącie szyjnym i podżuchwowym, w dole podkolanowym, w okolicy karku). W więzadłach zostają zatrzymywane i niszczone drobnoustroje płynące z prądem chłonki.

GŁÓWNE NACZYNIA CHŁONNE
a) przewód piersiowy: jest głównym naczyniem chłonnym ustroju. Zbiera chłonkę z górnej, lewej połowy ciała oraz z całej części dolnej. Zaczyna się od zbiornika mleczu (tutaj są doprowadzane tłuszcze!!!) na poziomie L₂, biegnie ku górze wzdłuż aorty, przechodzi do klatki piersiowej przez przeponę i na wysokości Th₄ i Th₅ uchodzi do lewego kąta żylnego, czyli miejsca połączenia żyły podobojczykowej lewej z żyłą szyjną wewnętrzną lewą. b) przewód chłonny prawy: jest krótki, ma 1,5cm długości i uchodzi on do prawego kąta żylnego.

9. główne naczynia limfatyczne – położenie i funkcje.

NACZYNIA LIMFATYCZNE zaczynają się w przestrzeni międzykomórkowej cienkimi naczyniami włosowatymi, które przechodzą w większe naczynia i ostatecznie łączą się w dwa główne naczynia chłonne (przewód piersiowy i przewód limfatyczny prawy), z których chłonka jest przekazywana do krwi żył ramienno – głowowych.
Układ chłonny w przeciwieństwie do krwionośnego jest układem otwartym tzn. drobne naczynia chłonne otwierają się bezpośrednio do przestrzeni międzykomórkowej.
Naczynia chłonne mają budowę podobną do żył, posiadają gęsto rozmieszczone zastawki.

10. budowa i rola górnych dróg oddechowych.

NOS ma kształt trójściennej piramidy. Posiada nasadę nosa, grzbiet nosa, skrzydła nosa które mogą się częściowo zwierać i rozwierać. „Rusztowanie nosa”: kości nosowe, chrząstka przegrody nosa, chrząstki boczne, chrząstki skrzydłowe. A ogólnie to z podstawy nosa i nozdrzy przednich. Nos pokryty jest skórą, w której znajdują się liczne gruczoły łojowe (zapobiegają utracie ciepła i wody). Nos może mieć kształt: prosty – grecki, wypukły – rzymski, haczykowaty – semicki.

JAMA NOSOWA podzielona jest na dwie połowy. Przegroda nosa ustawiona w płaszczyźnie strzałkowej, która zbudowana jest kości (lemiesz, blaszka pionowa kości sitowej), chrząstki (chrząstka przegrody nosa) oraz skóry (część błoniasta).
Od tyłu jama nosowa łączy się z gardłem przez nozdrza tylne, natomiast nozdrza przednie otwierają część zwaną przedsionkiem nosa.
Jama nosowa łączy się z wypełnionymi powietrzem zatokami (mają wpływ na barwę głosu) przynosowymi.
Przewód nosowy dolny łączy się z oczodołem przez przewód nosowo – łzowy przez który ciecz łzowa odpływa z worka łzowego do jamy nosowej.
Jama nosowa jest wysłana błoną śluzową pokrytą nabłonkiem wielowarstwowym migawkowym, a przedsionek nosa skórą z krótkimi, grubymi włosami. Błona śluzowa jest silnie unaczyniona i zawiera liczne komórki wydzielające śluz. Podział czynnościowy jamy nosowej:
a) okolica węchowa: górna część jamy nosowej, tu znajduje się narząd węchu
b) okolica oddechowa: obejmuje dolną część jamy nosowej, przez nią przechodzi powietrze do dalszych odcinków dróg oddechowych, tu powietrze wdychane jest oczyszczane z kurzu, ogrzane i nasycone parą wodną. JAMA GARDŁOWA jest wspólnym odcinkiem układu pokarmowego i oddechowego.

11. budowa i rola dolnych dróg oddechowych.

KRTAŃ ma kształt trójściennej piramidy szerszej u góry a węższej u dołu. Jest zawieszona za pomocą więzadeł i mięśni kości gnykowej, leży na wysokości C₄ i C₅.
Od dołu krtań łączy się z tchawicą, do jej powierzchni bocznych przylega tarczyca i częściowo mięśnie szyi, a tylna powierzchnia krtani sąsiaduje z gardłem.
Budowa:
a) 9 chrząstek (1 tarczowa, 1 pierścieniowata, 1 nagłośniowa, 2 nalewkowate, 2 różkowate, 2 klinowate)
b) więzadła krtani łączące krtań z otoczeniem (3) i więzadła właściwe krtani
c) mięśnie krtani: mięśnie łączące krtań z otoczeniem i mięśnie właściwe krtani, które wpływają na ruchy poszczególnych chrząstek zmieniając ich wzajemne położenie oraz rozszerzają lub zwężają szparę głośni

Jama krtani, czyli część wewnętrzna jest wysłana błoną śluzową, a pokryta nabłonkiem wielowarstwowym migawkowym, natomiast fałdy nosowe nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Dzieli się na trzy części:
a) przedsionek krtani,
b) głośnia (najwęższa część krtani) tu znajdują się fałdy głosowe i tu powstaje głos
-> powietrze przechodząc przez zwężoną głośnię wprawia w drgania fałdy nosowe
-> wysokość głosu zależy od napięcia fałdów nosowych i od wielkości krtani (mała –
wysoki głos, duża - niski)
-> barwa głosu zależy od budowy i funkcji przestrzeni rezonansowych
c) jama podgłośniowa.

Rola krtani: a) narząd głosu
b) stanowi część dolnych dróg oddechowych
c) chroni drogi oddechowe przed aspiracją (przedostaniem sie) pokarmu do nich z gardła.

TCHAWICA leży na wysokości C₆ – Th₅, ma kształt sprężystej spłaszczonej od tyłu rurki, ma długość 10 – 15cm, a szerokość 13 – 22mm.
Od góry łączy się z krtanią, a w dolnym odcinku dzieli się na dwa oskrzela główne: prawe i lewe. Spłaszczona powierzchnia tylna tchawicy przylega do przełyku. W części szyjnej jest otoczona przez gruczoł tarczowy i jest dostępna w badaniu dotykiem w części szyjnej. „Rusztowanie tchawicy” stanowią chrząstki tchawicze w liczbie 15 – 20 w kształcie podkowy połączone więzadłami obrączkowymi. Tylna część tchawicy przylegająca do przełyku nie zawiera chrząstek i nosi nazwę ściany błoniastej (ułatwia przesuwanie się kęsów pokarmu przez przełyk).

OSKRZELA tchawica dzieli się na dwa główne oskrzela:
a) prawe, które jest grusze i krótsze, ma długość 3-5cm, leży bardziej pionowo jakby w przedłużeniu tchawicy
b) lewe, które jest cieńsze i dłuższe, ma długość 5-8cm, biegnie bardziej poziomo.
Oskrzela zbudowane są z chrząstek, więzadeł i tk. mięśniowej gładkiej.

Dalej oskrzela główne dzielą się na oskrzela płatowe.
Oskrzele główne prawe dzieli się na 3 oskrzela płatowe: górne, środkowe i dolne.
Oskrzele główne lewe na 2 płaty: górne i dolne.

Dalej oskrzela płatowe dzielą się na segmentowe (9 lewych i 10 prawych).

Dalej oskrzela segmentowe dzielą się na oskrzela zrazikowe, a te na oskrzeliki końcowe, a te na oddechowe zakończone pęcherzykami płucnymi.

12. budowa, położenie i funkcje płuc.

Płuca leżą w klatce piersiowej, są właściwym narządem oddechowym gdzie dochodzi do wymiany gazów między krwią a powietrzem. Mają kształt stożków obciętych z jednej strony. Posiadają szczyt i podstawę.
Na każdym płucu są trzy powierzchnie: przeponowa, żebrowa i przyśrodkowa.

Płuca dzielą się na płaty:
a) lewe płuco na 2 płaty: górne i dolne
b) prawe na 3 płaty: górne, środkowe i dolne.
Płaty dzielą się na segmenty:
a) płuco lewe na 9 segmentów
b) prawe na 10 segmentów.
Segment - jednostka autonomiczna, ma własne oskrzela i naczynia.

Płuca zajmują 2/3 jamy klatki piersiowej, 1/3 serce i inne narządy śródpiersia: grasica, duże naczynia krwionośne.
Szczyt płuca wystaje powyżej pierwszego żebra i obojczyka.

BUDOWA PŁUC jest zrazikowa -> jest to oskrzelko końcowe + grono składające się z oskrzelka oddechowego i pęcherzyków płucnych. Pęcherzyki płucna mają cienką ścianę zbudowaną z jednej warstwy komórek, są otoczone gęsta siecią naczyń włosowatych, przez ścianki pęcherzyków odbywa się wymiana gazów tlenu i dw. węgla między krwią a powietrzem pęcherzykowym.

Płuca są unaczynione przez tętnice płucne, które należą do krążenia małego oraz gałęzie oskrzelowe, które zaopatrują oskrzela i należą do krążenia dużego.
Płuca unerwione są przez układ autonomiczny: przy i współczulny.

13. oddychanie zewnętrzne(płucne).

W czasie wdechu następuje powiększenie trzech wymiarów klatki piersiowej: pionowego, strzałkowego i poprzecznego:
1. wzrost wymiaru pionowego – górno dolnego – warunkuje to skurcz przepony, która obniża się w stronę jamy brzusznej, podczas spokojnego oddychania zakres ruchów przepony wynosi 1,5cm, a przy głębokim 8-10cm.
!!!Skurcz przepony warunkuje wprowadzenie 75% objętości wdychanego powietrza, a
za pozostałe 25% odpowiedzialne są ruchy żeber.
2. wzrost wymiary strzałkowego – przednio tylnego – warunkuje ten ruch 6 górnych żeber i mostka, jest to typ oddychania piersiowego inaczej górno – żebrowego i przeważa u kobiet.
3. wzrost wymiaru poprzecznego – poszerzenie się klatki piersiowej – dzięki unoszeniu się łuków żebrowych, czyli 8-10 żebra dzięki mięśniom międzyżebrowym, jest to typ oddychania dolno żebrowego i przeważa u mężczyzn.

Główne mięśnie oddechowe to przepona oraz mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne i wewnętrzne. W stanach zwiększonego zapotrzebowania na tlen włączają się mięśnie oddechowe pomocnicze: mięśnie zębate, piersiowy większy i mniejszy. mięśnie pochyłe szyi, mięsień mostkowo - obojczykowo – sutkowy.

FIZJOLOGIA ODDYCHANIA
Podstawą oddychania jest dyfuzja gazów, gdzie cząsteczki powietrza przechodzą z miejsc o wysokim stężeniu do miejsc o niższym. Gazy dyfundują na odległość 1mm.

Oddychanie składa się z czterech następujących po sobie procesów:
1. wentylacja płucna, czyli przechodzenie gazów przez drogi oddechowe do pęcherzyków płucnych i z powrotem
2. dyfuzja zewnętrzna polegająca na wymianie gazów między powietrzem pęcherzykowym, a krwią, inaczej oddychanie płucne
3. transport gazów przez krew
4. dyfuzja wewnętrzna, czyli wymiana gazów między krwią a tkankami, inaczej oddychanie tkankowe.
Istotą procesu oddychania jest wyzwolenie energii zgromadzonej w organizmie do czego niezbędny jest tlen atmosferyczny.

14. oddychanie wewnętrzne (tkankowe).

W czasie którego cząsteczki tlenu przenikają do wnętrza komórki i wchodzą w różne reakcje chemiczne zwane dyfuzją wewnętrzna. W naczyniach włosowatych tkankowych tlen odłącza się od hemoglobiny i przechodzi przez ściany naczyń włosowatych do płynu tkankowego a następnie do komórek. W naczyniach włosowatychO₂ – 95mmHg W płynie międzykomórkowym – 40mmHg Wewnątrz komórki – 35mmHg

W stanie spoczynku największe zapotrzebowanie na tlen wykazuje mięsień sercowy, kora mózgowa, wątroba i warstwa korowa nerek. W czasie wysiłku- mięśnie szkieletowe. Regulacja oddychania – jest podwójna, nerwowa i chemiczna. Nerwowa – opiera się na funkcjonowaniu ośrodka oddychania w rdzeniu przedłużonym i on składa się z ośrodka wdechu i wydechu. Dla niego informacje przesyłane są za pośrednictwem dziesiątego nerwu czaszkowego ( błędnego) który unerwia mięśniówkę oskrzeli i ścianę pęcherzyków płucnych. Chemiczna – polega na funkcjonowaniu chemoreceptorów nerwowych znajdujących się w tętnicach szyjnych oraz w łuku aorty ( początkowy jej odcinek) które czuwają nad składem krwi, głównie nad zawartością tlenu i CO₂ oraz nad PH krwi. Informacje do ośrodka oddechowego docierają nie tylko z chemoreceptorów ale też bezpośrednio z krwi przepływającej przez ośrodek.

15. budowa i rola opłucnej.

Płuca na zewnątrz otoczone są opłucną -> jest to błona surowicza składająca się z:
a) opłucnej płucnej (błona pokrywająca płuca)
b) opłucnej ściennej (błona pokrywająca wewnętrzną powierzchnie klatki piersiowej)
c) jamy opłucnowej (jest to przestrzeń zawarta między opłucną płucną i ścienną).
Opłucna wypełniona jest niewielką ilością płynu surowiczego, który zmniejsza tarcie w czasie ruchów oddechowych płuc. W niej panuje ciśnienie ujemne tzn. niższe niż atmosferyczne.

16. rola układu oddechowego.

Układ oddechowy służy do pobierania tlenu z powietrza i wydalania dwutlenku węgla z organizmu oraz utrzymuje prawidłowy poziom odczynowości krwi (pH=7,4 dla krwi).

17. elementy składowe układu oddechowego.

Nos, jama nosowa, jama gardłowa, krtań, tchawica, oskrzela, płuca

18. regulacja oddychania.

Ilość oddechów: 16x na minutę.
Sprawność wentylacji płucnej zależy od:
- stanu zdrowotnego płuc i braku stanów zapalnych,
- wielkości płuc,
- składu powietrza (78% azot, 21% tlen, 0.4% CO₂ i inne gazy),
- sprawy układ krążenia (krwioobieg mały),
- drożność dróg oddechowych.
Istnieją różne porcje powietrza wdychanego i wydychanego, m. in. ważna jest pojemność.

19.elementy składowe układu pokarmowego.

Jama ustna, Jama gardłowa, Przełyk, Żołądek, Jelito cienkie – składające się z 3 odcinków – dwunastnica, jelito czcze i jelito kręte, Jelito grube – składające się z: a) kątnica = wyrostek robaczkowy, b) okrężnica ( wstępująca, poprzeczna i zstępująca , esowata ( esica) , c) odbytnica + odbyt + gruczoły trawienne , 3 pary ślinianek, wątroba i trzustka

20. rola układu pokarmowego.

Dostarczanie organizmowi materiału do budowy i odnowy własnych tkanek oraz substancji energetycznych służących do podtrzymywania wszelkich procesów życiowych.

21. budowa i funkcje jamy ustnej.

Zawiera następujące elementy składowe : podniebienie twarde i miękkie plus języczek podniebienny, policzki.

Dolna część jamy ustnej to przepona jamy ustnej utworzona przez 2 mięśnie Żuchowo gnykowe, 2 łuki zębowe górny i dolny, na których są osadzone zęby, wargi które ograniczają szparę ustną ( miesień okrężny ust) , przedsionek jamy ustnej ( miedzy wargami a zębami) , jama ustna właściwa , zęby ( budowa zęba – korona, szyjka, korzeń) . Rodzaje zębów w połowie łuku: 2 sieczne, 1 kieł, 2 żeby przedtrzonowe i 3 trzonowe, język – wał mięśniowy, pokryty swoistą błoną śluzową, położony na dnie jamy ustnej, posiada trzon, grzbiet, koniec języka, nasadę i bruzdę pośrodkową. Błona śluzowa grzbietu języka jest szorstka i ma wygląd aksamitu gdyż zawiera liczne brodawki językowe: nitkowate, grzybowate, okolone i liściaste. Pełni rolę narządu smaku, ułatwia mieszanie pokarmu ze śliną i formowaniu kęsów, a także bierze udział w połykaniu pokarmu .

- gruczoły ślinowe ( ślinianki) są ich trzy rodzaje i jest to narząd parzysty , ich przewody wyprowadzające uchodzą do jamy ustnej:

a) ślinianka przyuszna – jest największa 20-30 gr.

b) ślinianki podżuchwowe 10-15 gr.

c)ślinianki podjęzykowa 3-5 gr.

Główną ich funkcją jest produkcja śliny.

22. budowa i czynność żołądka.

To workowate rozszerzenie przewodu pokarmowego . Stanowi zbiornik pokarmu, trawi pokarm oraz go wyjaławia.

Położenie: leży ukośnie w nadbrzuszu prawym i podżebrzu lewym .

Budowa: posiada ścianę przednia i tylna, krzywiznę większą i mniejszą, trzon , dni , wpust oraz odźwiernik. Ściana żołądka zbudowana jest od zewnątrz z błony surowiczej, z błony mięśniowej która 3 warstwy i z błony śluzowej która jest bardzo silnie pofałdowana. Błona śluzowa zawiera dwa rodzaje gruczołów.

a)Gruczoły żołądkowe właściwe które znajdują się w dnie i na trzonie, produkują pepsynogen i kwas solny.

b)Gruczoły odźwiernikowe – są w okolicy odźwiernika – produkują śluz, który chroni błonę śluzową przed strawieniem przez enzymy oraz zmniejsza tarcie przy przechodzeniu pokarmu.

Żołądek produkuje sok żołądkowy.

SOK ŻOŁĄDKOWY:

Produkcja na dobę 2-3 litry, PH – 0,8-1,5 bardzo kwaśny

Skład:

- pepsynogen – trawi białko

- Kwas solny – rozpoczyna trawienie białek , wyjaławia pokarm

- śluz żołądkowy – pełni funkcję ochronną

- lipaza żołądkowa- trawi lekkie zemulgowane tłuszcze

- u noworodków podpuszczka trawi kazeinę – białko mleka

- czynnik wewnętrzny – niezbędny do wchłaniania witaminy B12.

B12 działa krwiotwórczo. W żołądku zachodzi głównie trawienie białka.

23. budowa i rola jelita cienkiego.

Ma długość 4-5 metrów. Średnicę 25-45 mm, rozpoczyna się od odźwiernika żołądka kończy ujściem do jelita grubego w prawym dole biodrowym.

FUNKCJA: tu dokańcza się proces trawienia węglowodanów, białek i tłuszczów, oraz następuje ich wchłanianie do krwioobiegu przez kosmki jelitowe. Blona śluzowa jest bardzo dobrze unaczyniona, pofałdowana i wyposazona w kosmki jelitowe o długości od 0,5 do 1,5 mm. Jest ich kilka milionów. Te kosmki zawierają w swoim wnętrzu naczynie krwionośne i limfatyczne, białka i węglowodany wchłaniane są do krwionośnego a tłuszcze do limfatycznego.

W jelicie cienkim jest produkowany SOK JELITOWY przez gruczoły jelitowe w błonie śluzowej w ilości od 3 do 6 litrów na dobę. Ma odczyn zasadowy, zawiera enzymy które dokańczają trawienie białek do aminokwasów.

Białka aminokwasów

Węglowodany glukozy

Tłuszcze glicerol kwasy tłuszczowe

Składniki pokarmowe są transportowane z jelit żyłą wrotną do watroby gdzie ulegają kolejnym przemianom.

24. budowa i czynność jelita grubego.

Ma długość 130-150 cm, szerokość 75mm. Rozpoczyna się w prawym dole biodrowym.

ROLA: tu następuje resorpcja zwrotna wody, formowanie mas kałowych, wchłanianie elektrolitów, witamin i aminokwasów oraz stałe namnażanie się drobnoustrojów.

25. topografia i rola wątroby.

Wątroba jest największym gruczołem organizmu. Waży ok. 1,5 kg. Jest bardzo dobrze ukrwiona ale też krucha i łatwo ulega uszkodzeniom.

Położenie: Leży w prawym podżebrzu

Budowa: Posiada dwa płaty, prawy i lewy. Kilka więzadeł oraz wrota wątroby gdzie przechodzą przewody żółciowe, żyła wrotna i tętnica wątrobowa. Wątroba posiada budowę zrazikową, Zrazik to duża liczba komórek wątrobowych ułożonych w beleczki plus naczynia włosowate i tworzące się kanaliki żółciowe.

FUNKCJE:

Wytwarza żółć, Magazynuje glikogen, tłuszcze, białka i witaminy, Bierze udział w niszczeniu erytrocytów, Pełni rolę odtruwającą, Wytwarza białka osocza tj. fibrynogen i protrombinę ( krzepnięcie krwi ) , Jest centralnym narządem przemiany węglowodanów, białek i tłuszczów, Reguluje gospodarkę żelaza i miedzi, Wytwarza heparynę ( zapobiega powstawaniu zakrzepów w naczyniach)

26. topografia i rola trzustki.

Jest gruczołem o budowie zrazikowej, o barwie szaro różowej , waży 70-90 gr. , długość 15-20 cm, szerokość 2,5-5,5 cm, grubość 2cm. Leży poprzecznie za żołądkiem na tylnej ścianie jamy brzusznej na wysokości L1 i L2. Posiada głowę , trzon i ogon, przewód trzustkowy, czasem przewód dodatkowy.

BUDOWA MIKROSKOPOWA

Budowa Zrazikowa

Pęcherzyki trzustkowe Przewodzik trzustkowy Komórki wyspy Langerhansa

( α – produkują glukagon

Β – insulinę

Produkują sok trzustkowy naczynia krwionośne Hormony

GLUKAGON - podnosi poziom glukozy we krwi

INSULINA – obniża poziom glukozy we krwi

Norma wynosi 80-120 mg/100ml

50 mg - hipoglikemia ( utrata przytomności, drgawki a nawet śmierć)

120mg hiperglikemia

Insulina obniża stężenie glukozy we krwi, bo sprzyja wytwarzaniu kwasów tłuszczowych z glukozy

- przyczynia się do utleniania glukozy w tkankach i narządach

- wzmaga syntezę glikogenu w wątrobie i mięśniach

- zmniejsza wytwarzanie glikogenu z aminokwasów

Glikogen – zmagazynowana glukoza.

1.Hormony przedniego płata przysadki mózgowej nadnercza i tarczycy podnoszą stężenie glukozy we krwi.

2.SOK TRZUSTKOWY – trzustka produkuje sok trzustkowy, jest to wodo jasny płyn, bezbarwny, ma odczyn zasadowy i produkcja dobowa wynosi 1200 ml. Skład : woda i elektrolity

3.Enzymy TRYPSYNA I EREPSYNA – które rozkładają cząsteczki białka na aminokwasy/

4.AMYLAZA TRZUSTKOWA ( DIASTAZA) rozkłada wielocukry do maltozy. LIPAZA TRZUSTKOWA ( STEAPSYNA) rozkłada tłuszcze na glicerol i kwasy tłuszczowe.

Wydzielanie soku odbywa się od 3-5 minut po spożyciu pokarmu i trwa od 6-14 godzin.

27. procesy chemiczne trawienia pokarmu.

Chemicznym : na bazie których odbywa się przekształcanie dużych cząstek złożonych w związki proste w kolejnych odcinkach przewodu pokarmowego działają soki trawienne zawierające enzymy:

W jamie ustnej działa Ślina – enzym AMYLAZA ŚLINOWA .

W gardle i przełyku – nie ma soków ( transport tylko).

W żołądku sok żołądkowy.

Tu treść pokarmowa w postaci płynnej przechodzi do dwunastnicy. Do dwunastnicy spływa żółć z wątroby która emulguje tłuszcze i sok trzustkowy TRYPSYNA, EREZYNA I AMYLAZA ORAZ LIPAZA – enzymy w soku trzustkowym spływające do dwunastnicy są „ nieczynne”, żółć je uaktywnia. Pokarm przechodzi z dwunastnicy do jelita czczego – a nim i w jelicie krętym produkowany jest sok jelitowy i jego enzymy dokańczają trawienie składników pokarmowych ( białek, węglowodanów i tłuszczów. Następnie są one wchłaniane do krwioobiegu. W jelicie grubym gromadzą się niestrawione elementy pokarmowe i w postaci mas kałowych są wydalane. W jamie ustnej wchłaniane są takie substancje jak nikotyna i kokaina ( złe) oraz nitrogliceryna( lek dla chorych na serce rozszerzający naczynia wieńcowe serca) oraz niektóre hormony. Kontrole nad ilością spożywanych pokarmów pełni ośrodek pokarmowy w podwzgórzu ośrodka głodu który wyzwala mechanizm poszukiwania pokarmu i ośrodek sytości który hamuje łaknienie. W żołądku wchłaniane są tylko niektóre substancje tj. alkohol i cyjanek lub strychnina ( trucizny) .

28. procesy mechaniczne trawienia pokarmu.

Mechanicznym : żucie, odgryzanie, miażdżenie, mieszanie, połykanie i przesuwanie pokarmu dzięki ruchom robaczkowym , perystaltycznym przełyku , żołądka i jelit.

29. metabolizm.

Metabolizm organizmu człowieka to zespół reakcji biochemicznych odbywających się w żywym organizmie ludzkim, w wyniku których uzyskiwana jest energia umożliwiająca utrzymanie życia i wykonywanie pracy. Organizm człowieka spalając wszystkie składniki pokarmowe czyli całkowita przemiana materii – dzieli się na 2 części.

Podstawową potrzebną ponadpodstawową

do utrzymania życia Ona jest potrzebna do wykonywania pracy

30. podstawowa przemiana materii.

Osoba dorosła , 70kg potrzebuje 1700 kcal do utrzymania życia + 500 kcal na pracę całkowicie 2200 kcal.

Zalecenie dzienne na normy na energię:

Dzieci 1-3 lat – 1300 kcal

10-12 lat – chłopcy 2600 kcal

dziewczynki 2300 kcal

Kobiety 21-59 lat praca lekka 2100 mężczyźni 2400

ciężka 2900 mężczyźni 3500

bardzo ciężka 4000

Kobiety ciężarne II połowa ciąży 2800. Karmiące – 3400. W starszym wieku spada zapotrzebowanie 2000-2100 kcal.

31. Czynniki wpływające na przemianę materii:

- rodzaj spożywanego posiłku czyli tzw. swoiste dynamiczne działanie pokarmów – białka wymagają większego zużycia energii do ich przyswojenia niż węglowodany i tłuszcze.

- praca fizyczna, umysłowa , stany emocjonalne, niska i wysoka temperatura, wzrost poziomu niektórych hormonów we krwi zwłaszcza hormonów tarczycy i rdzenia nadnerczy.

Procesy przemiany materii składające się z przeciwstawnych reakcji tj. anabolizm i katabolizm.

Anabolizm – synteza –asymilacja

Katabolizm – rozpad – dysymilacja.

Anabolizm to suma procesów w wyniku których komórki pobierają z krwi substancje pokarmowe i tworzą z nich część własnej protoplazmy.

Katabolizm to proces rozpadu substancji wchodzących w skład protoplazmy.

Komfort cieplny dla człowieka lekko ubranego to 25-26⁰ C przy wilgotności względnej 50%.

32. bilans wodny w organizmie człowieka.

DOBOWY BILANS WODY

DOWÓZ	ML	STRATY	ML
Pokarm stały i półpłynny	1200	skóra	350
Woda powstała w procesie przemiany	300	Płuca z powietrzem wydychanym	500
Płyn: woda, mleko, kawa , herbata	1000	Mocz kał	1500 150
RAZEM	2500		2500

Minimalne zapotrzebowanie na wodę wynosi od 21 do 43 ml na kg masy ciała. Wchłanianie wody odbywa się w jelicie cienkim, grubym, to woda przekazywana jest do wątroby do krążenia wielkiego, z krwi do płynów tkankowych. Przemiana wody pozostaje w ścisłym związku z przemianą białek, węglowodanów, tłuszczu i soli mineralnych. Sole sodowe zatrzymują wodę w organizmie sole potasowe i wapniowe sprzyjają wydalaniu wody.

33. rodzaje i rola składników pokarmowych

Rola układu trawiennego - Dostarczanie organizmowi materiału do budowy i odnowy własnych tkanek oraz substancji energetycznych służących do podtrzymywania wszelkich procesów życiowych.

Rodzaje składników pokarmowych – funkcje

Białka – budulcowa z 1 grama białka 4,1 kcal

Węglowodany - materiał energetyczny z 1 gr. węglowodanów 4,1 kcal

Tłuszcze – materiał energetyczny, zapasowy, ochronny i budulcowy z 1 gr. tł 9,3 kcal

Sole mineralne dzielimy na :

Makroelementy – ich dzienne zapotrzebowanie przekracza 100 mg, wapń, magnez, potas i sód

Mikroelementy – to te które potrzebują niewiele jod, selen, chrom, mangan , kobalt

FUNKCJE: budulcowa i regulująca

Witaminy – regulują różne procesy życiowe, dzielimy je na II grupy

- rozpuszczalne w tłuszczach ADEK

- nierozpuszczalne w wodzie B1, B2, B6, B12, C, kwas foliowy, PP, K – przeciwkrwotocznie, E – młodości

Woda – budulcowa stanowi 60% składu organizmu. Regulująca ( procesy chemiczne – jest miejscem reakcji chemicznych)

34. budowa układu moczowego

Układ moczowy składa się z:

2 nerek, 2 moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej

35. czynność nerek

Jest podwójna

a. zewnątrz wydzielnicza- to tworzenie moczu z którym usuwane są metabolity oraz nadmiar płynów i elektrolitów.

b. wewnątrzwydzielnicza – czyli wydzielanie do krwi związków biologicznie czynnych (hormonów)

1.RENINA – która jest produkowana w aparacie przykłębuszkowym nerek w czasie niedokrwienia nerek lub obniżenia zawartości tlenu w nerkach. Renina uaktywnia angiotensynę, która podnosi ciśnienie tętnicze krwi.

2. ERYTROPOETYNA (EPO)- jest stale wydzielana w kłębuszkach nerkowych, pobudza produkcję krwinek czerwonych w szpiku kostnym ( erytropoeza). Jej wydzielanie wzrasta podczas niedokrwienia nerek lub obniżenia zawartości tlenu.

Regulacja przemiany wapniowo-fosforowej w organizmie poprzez metabolizm nerkowy Wit. D.

36. proces tworzenia moczu

Biorą tu udział wszystkie odcinki nefronu oraz kanaliki nerkowe zbiorcze.

a. filtracja kłębkowa- część osocza krwi przepływającej przez naczynia włosowate kłębuszków nerkowych ulega przefiltrowaniu tworząc tzw. Mocz pierwotny w ilości 120-150l/dobę. Następuje to pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego panującego w naczyniach włosowatych kłębkowych 60-70mmHg. To ciśnienie jest zależne od ogólnego ciśnienia tętniczego.

b. resorpcja kanalikowa- odbywa się w kanalikach nerkowych I i II rzędu. Tu następuje wchłanianie zwrotne glukozy, aminokwasów, wody 99%, elektrolitów.

c. sekrecja kanalikowa- czyli wydzielanie przez komórki nabłonka do światła kanalików szeregu związków tj. hormony steroidowe, przyjmowane liki i inne związki.

37. budowa i topografia nerek

Budowa nerki - Waży 150-200g, ma długość 11cm, szerokość 5cm i grubość 3cm. Ma kształt fasoli, posiada biegun górny i dolny, brzeg boczny wypukły, brzeg przyśrodkowy wklęsły oraz powierzchnię przednią i tylną.

Położenie - Nerki leżą na tylnej ścianie jamy brzusznej po obu stronach kręgosłupa na wysokości kręgu T_h11 –L₂. Otoczone są torebką tłuszczową połączoną tkanką łączną luźną z tylną ścianą jamy brzusznej.

Budowa makroskopowa nerki:

1.Występuje warstwa zewnętrzna korowa.

2. Warstwa wewnętrzna rdzeniowa, która układa się w trójkątne pola zwane piramidami nerkowymi pomiędzy, które wchodzi kora nerki tworząc tzw. Słupy nerkowe.

3. wnęka nerkowa – tu wchodzą naczynia nerkowe i moczowód

4. Miedniczka nerkowa, która do wewnątrz tworzy 2-3 kielichy nerkowe większe i 10 kielichów mniejszych, które obejmują zaokrąglone końce piramid nerkowych tworzących brodawki nerkowe. Miedniczka nerkowa na zewnątrz przechodzi w moczowody.

Budowa mikroskopowa nerki - Jednostką strukturalną i czynnościową nerki jest nefron.

38. skład moczu W skład moczu wchodzi:

• 96% wody

• 2,5% azotowych produktów przemiany materii (głównie mocznik)

• 1,5% soli mineralnych

• minimalne ilości innych substancji, np. barwników żółciowych (nadają moczowi kolor, zapach i smak).

39. regulacja czynności zewnątrzwydzielniczej nerek

1.Hormon ANTYDIURETYCZNY, który jest produkowany w przysadce mózgowej, on zatrzymuje wodę w kanalikach nerkowych, wydziela zagęszczony mocz i reguluje bilans wodny, czyli wzmaga lub hamuje diurezę.

2. Mineralokortykoidy, a zwłaszcza ALDOSTERON, który jest wytwarzany w nadnerczach.

-zwiększają wchłanianie sodu i wody, natomiast zwiększają wydzielanie potasu i wodoru. ( regulują gospodarkę wodno-elektrolitową).

3. Parathormon- produkowany jest w gruczołach przytarczycznych, który zwiększa wydzielanie fosforanów z moczem.

40. mechanizm oddawania moczu

Mocz wypełnia pęcherz z szybkością ok. 60ml/h, gdy jest 150-200ml pojawia się potrzeba oddania moczu. Oddawanie moczu jest odruchem sterowanym z rdzenia kręgowego. Rozciąganie ścian pęcherza pobudza neurony przywspółczulne unerwiające mięsień pęcherza, który wypiera mocz i jednocześnie następuje rozkurcz mięśnia zwieracza pęcherza.

41. znaczenie hormonów dla organizmu człowieka

Gruczoły dokrewne – narządy, które nie mają przewodów wyprowadzających i oddają swą wydzielinę bezpośrednio do krwi, limfy, płynu rdzeniowo – mózgowego lub płynu międzykomórkowego, są badzo dobrze unaczynione, ponieważ naczynia pełnią rolę przewodów wyprowadzających .

Funkcje hormonów

- umożliwiają i zapewniają prawidłowy rozwój człowieka fizyczny i umysłowy

- regulują i koordynują czynności różnych narządów, przyczyniając się do utrzymania równowagi wewnętrznej organizmu czyli homeostazy

Podział hormonów

1. ze względu na mechanizm działania

- hormony w których szybkość wydzielania i stężenia we krwi, podlegają znacznym wahaniom w zależności od potrzeb np. adrenalina

- hormony których stężenie we krwi jest stałe np. hormon tarczycy

2. ze względu na budowę chemiczną

- pochodne aminokwasów np. insulina

- steroidowe pochodne cholesterolu

3. podział czynnościowy

- hormony efektorowe – działają bezpośrednio na narząd docelowy, produkowane we wszystkich gruczołach oprócz przysadki mózgowej

- hormony tropowe – ich zadaniem jest regulacja wytwarzania i wydzielania hormonów efektorowych , są produkowane w przysadce mózgowej

- hormony uwalniające – wydzielane w podwzgórzu, które regulują syntezę i wydzielanie hormonów tropowych przysadki mózgowej.

42. rola szyszynki

Produkuje melatoninę – reguluje rytm snu i czuwania człowieka, Niedobór – brak snu, hamuje przedwczesne dojrzewanie płciowe.

43. hormony przedniego płata przysadki mózgowej

- somatotropina ( STH) – hormon wzrostu wszystkich tkanek, które mają możność wzrastania, u małych dzieci nadmiar to mikrosomie, u dorosłych akromegalia.

- adrenokortykotropina ( ACTH) – pobudza wydzielanie hormonów kory nadnerczy

- tyreotropowy (TSH) – wydziela hormony tarczycy, jego nadmiar to nadczynność, a Niedobór niedoczynność.

- folikulostymulina (FSH) – pobudza dojrzewanie pęcherzyków Graffa

- luteinizujący – powoduje owulację u kobiet i tworzenie się ciałka żółtego w jajnikach a u mężczyzn wpływa na proces SPERMATOGENEZY

- luteotropowy (LTH) – wpływa na produkcję mleka w połogu, odpowiada za utrzymanie ciałka żółtego i wytwarzanie przez niego estrogenu i progesteronu.

44. hormony tylniego płata przysadki mózgowej

- antydiuretyczny (ADH) – reguluje gospodarkę wodną ustroju, wpływa na resorpcję zwrotną wody w kanalikach nerkowych, jego brak powoduje chorobę moczówkę prostą.

- oxytocyna – powoduje zapłodnienie komórki jajowej, powoduje skurcze szyjki macicy oraz ułatwia wpływ pokarmów z gruczołów piersiowych podczas laktacji.

45. topografia i rola tarczycy

Leży w przedniej okolicy szyi, przed tchawicą i krtanią, waży od 30 -60 gr., ma dwa płaty , część środkową i węzinę.

Produkuje kalcytoninę - która obniża stężenie wapnia w osoczu, a wzmaga jego odkładanie w kościach

Tyroksyna (T4) i trójodotyronina (T3) – wpływają na przemianę materii, zwiększają syntezę białka a rozpad węglowodanów i tłuszczów, zwiększają aktywność fizyczną i umysłową, wpływają na ciśnienie krwi, pracę serca.

46. gruczoły przytarczyczne – rola i funkcje

W liczbie dwóch par, leżą na tylnej powierzchni tarczycy, mają owalny kształt o długości od 6-8 mm. Produkują parathormon – reguluje gospodarkę wapniowo – fosforanową ustroju.

47. topografia i czynność nadnerczy

Leżą w okolicy górnych biegunów nerek, ma wysokość od 4-6 cm, szerokość 3-6 cm. Posiadają w budowie wewnętrznej, część korową i rdzeniową.

1.część korowa – mineralokotykosterioidy - regulują gospodarkę wodno – elektrolitową glikokortykosteroidy – działają przeciwzapalnie, przeciwalergicznie, przeciwwysiękowo, regulują przemianę węglowodanową i wpływają na odporność organizmu hormony płciowe – męskie – androgeny, żeńskie – estrogeny, estradol.

2.część rdzenna – adrenalina, noradrenalina – mają wpływ na część wspołczólną układu automicznego, przyspieszają pracę serca, zwężają światło naczyń krwionośnych, podnoszą ciśnienie krwi.

48. trzustka jako gruczoł wydzielania wewnętrznego

GLUKAGON - podnosi poziom glukozy we krwi

INSULINA – obniża poziom glukozy we krwi

Norma wynosi 80-120 mg/100ml

50 mg - hipoglikemia ( utrata przytomności, drgawki a nawet śmierć)

120mg hiperglikemia

Insulina obniża stężenie glukozy we krwi, bo sprzyja wytwarzaniu kwasów tłuszczowych z glukozy

- przyczynia się do utleniania glukozy w tkankach i narządach

- wzmaga syntezę glikogenu w wątrobie i mięśniach

- zmniejsza wytwarzanie glikogenu z aminokwasów

Glikogen – zmagazynowana glukoza.

Hormony przedniego płata przysadki mózgowej nadnercza i tarczycy podnoszą stężenie glukozy we krwi.

SOK TRZUSTKOWY – trzustka produkuje sok trzustkowy, jest to wodo jasny płyn, bezbarwny, ma odczyn zasadowy i produkcja dobowa wynosi 1200 ml. Skład : woda i elektrolity

Enzymy TRYPSYNA I EREPSYNA – które rozkładają cząsteczki białka na aminokwasy/

AMYLAZA TRZUSTKOWA ( DIASTAZA) rozkłada wielocukry do maltozy. LIPAZA TRZUSTKOWA ( STEAPSYNA) rozkłada tłuszcze na glicerol i kwasy tłuszczowe.

49. żeńskie hormony płciowe

Produkowane są w jajnikach.

Estrogeny – wpływają na wzrost i rozwój narządu rodnego i gruczołów piersiowych, stymulują cykliczne zmiany w narządach rozrodczych. Odpowiadają za: - zwiększone wydzielanie śluzu szyjki macicy, zwiększone wydzielanie błony śluzowej macicy, decydują o występowaniu owłosienia łonowego żeńskiego, odpowiadają za kobiecą sylwetkę, warunkują kobiece cechy psychiczne i emocjonalne.

Progesteron – reguluje procesy implantacji zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, ma decydujący wpływ na utrzymanie ciąży, przeciwdziała skurczom macicy), reguluje temperaturę ciała zwiększając ją w drugim okresie cyklu tuż po owulacji.

Androgeny – wpływają na procesy przygotowujące dojrzały pęcherzyk Graffa do pęknięcia.

50. męskie hormony płciowe

Produkowane przez jądra.

Androgeny np.. Testosteron – u mężczyzn produkowany przez jądra i korę nadnerczy a u kobiet przez korę nadnerczy.

Produkcja testosteronu rozpoczyna się w 10-12 roku życia i do 40 roku życia utrzymuje się na stałym poziomie. Potem produkcja spada. U chłopca powoduje rozwój zewnętrznych narządów płciowych. Powoduje pojawienie się owłosienia łonowego, zarostu na twarzy i skórze. Wpływa na powiększenie się krtani, zgrubienie strun głosowych, skóra ulega zgrubieniu, silnie wpływa na przemianę białkową. Proces produkcji SPERMATOGENEZY.

57. budowa narządów płciowych żeńskich

Narządy wewnętrzne

2 jajowody, 2 jajniki, macica, pochwa

Narządy wewnętrzne

Wzgórek łonowy, wargi sromowe większe, wargi sromowe mniejsze, przedsionek pochwy, błona dziewicza, ujście pochwy, łechtaczka, wędzidełko łechtaczki, napletek łechtaczki, gruczoły przedsionkowe większe, gruczoły bartollina, gruczoły przedsionkowe mniejsze, gruczoły przycewkowe, ujście zewnętrzne cewki moczowej, opuszki przedsionka, spoidło przednie warg sromowych, spoidło tylnie warg sromowych, wędzidełko warg sromowych.

58. czynność narządów płciowych żeńskich

Pełni funkcję rozrodczą i hormonalną. Produkuje komórki jajowe, rozwój wewnątrzmaciczny płodu

59. budowa narządów płciowych męskich

Narządy zewnętrzne

Prącie , moszna

Narządy wewnętrzne

Jądra, najądrza, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, przewody wtryskowe, gruczoł krokowy, gruczoły opuszkowo – cewkowej

60. czynność narządów płciowych męskich.

Produkcja plemników w procesie spermatogenezy, produkcja androgenów

61. cykl płciowy żeński

Pierwszy dzień miesiączki jest pierwszym dniem nowego cyklu.

Faza dojrzewania pęcherzyków - W ciągu następnych dni następuje odnowa nabłonka macicy powodowana przez hormony żeńskie zwane estrogenami, których poziom w tej fazie cyklu stopniowo wzrasta. Estrogeny powodują też rozwieranie się ujścia szyjki macicy oraz produkcję śluzu, który przy wysokim poziomie tych hormonów staje się przejrzysty i ciągliwy. Ta część cyklu nazywa się fazą dojrzewania pęcherzyków, gdyż w tym czasie, również pod wpływem estrogenów, w jajniku następuje wzrost i dojrzewanie tzw. pęcherzyka Graafa, czyli pęcherzyka wypełnionego płynem i zawierającego jedną komórkę jajową. W jajniku jest wiele tzw. pęcherzyków pierwotnych i w każdym cyklu tylko jeden z nich dojrzewa. Długość trwania fazy dojrzewania jest różna w poszczególnych cyklach u jednej kobiety, a różnice jej długości u różnych kobiet są jeszcze większe. W drugiej fazie cyklu działa progesteron – zagnieżdżenia się jajeczka. 6-7 dnia jajeczko się zagnieżdża.

Owulacja – proces wydostania się dojrzałej komórki jajowej z pęcherzyka Graffa w jajniku.

Po owulacji komórka jajowa przemieszcza się wewnątrz jajowodu w kierunku macicy i jest w tym czasie gotowa do zapłodnienia. Żyje ona najwyżej 12 lub 24 godzin i obumiera, jeśli nie doszło do zapłodnienia. W tym przypadku po kilkunastu dniach czynność ciałka żółtego zanika, poziom hormonów spada i zaczyna się miesiączka, a więc nowy cykl.

Przebieg ciąży

Ciąża – okres rozwoju płodu w łonie matki(macicy) od zapłodnienia do porodu. Trwa 9 miesięcy (280 dni, 40 tygodni)

Do zapłodnienia może dojść w czasie pierwszej doby po owulacji i jeśli tak się stało, to po kilkudniowej wędrówce przez jajowód dziecko zagnieżdża się w śluzówce macicy. Do zagnieżdżenia się oraz prawidłowego rozwoju małego zarodka konieczne jest, aby śluzówka macicy) była odpowiednio rozwinięta, a więc niezbędny jest progesteron. Aby nie doszło do spadku poziomu tego hormonu i skutkiem tego złuszczenia się śluzówki macicy (czyli miesiączki), dziecko wysyła sygnał - hormon gonadotropinę kosmówkową (HCG) w moczu, który powoduje dalszy rozwój ciałka żółtego i produkcję przez nie progesteronu. Ciałko żółte rozrasta się, tworząc tzw. ciałko żółte ciążowe. Poziom progesteronu podwyższa się i temperatura również nieco się podnosi.

64. definicja i okresy porodu

Poród jest procesem, który prowadzi do wydalenia na zewnątrz dziecka wraz z łożyskiem i błonami płodowymi. Symptomy zbliżającego się porodu, to: obniżenie dna macicy, częste skurcze macicy, odejście krwistego czopu śluzowego, dojrzewanie szyjki macicy Okres pierwszy
Nazywany jest okresem rozwierania i w przypadku pierwszej ciąży może trwać od 8 do 12 godzin. W trakcie tego okresu występują regularne skurcze, które stają się coraz dłuższe, silniejsze i częstsze. Z każdym skurczem macica matki napina się i rozluźnia, pomagając szyjka macicy rozwierać się oraz wypchnąć dziecko kanałem rodnym.
Okres drugi Rozpoczyna się w chwili pełnego rozwarcia szyjki i kończy się urodzeniem noworodka. Nierzadko jednak zdarza się, że drugi okres trwa do2 godzin, szczególnie u pierwiastek. Ten okres charakteryzuje się silnym parciem rodzącej.
Okres trzeci
Zwany jest okresem łożyskowym, ponieważ właśnie teraz przez pochwę wydalane jest łożysko oraz błony płodowe. Zjawisko te następuje w 5 do 15 minut po urodzeniu się dziecka. Trzeci okres porodu obejmuje odklejenie się i wydalanie łożyska.

65. proces laktacji

Piersi przygotowują się do laktacji w czasie ciąży, poprzez działanie kilku hormonów matczynych i łożyskowych. W czasie ciąży gruczoł sutkowy produkuje siarę, która jest dostępna od narodzin dziecka aż do pojawienia się pokarmu 2-3 dni po porodzie. Wyrzucenie łożyska w czasie porodu, skutkujące zmniejszeniem poziomu progesteronu , powoduje podniesienie się prolaktyny, hormonu odpowiedzialnego za syntezę mleka.

66. zalety karmienia naturalnego.

Korzyści dla dziecka – rzadziej są infekcje, rzadziej choruje, tauryna – aminokwas w mleku matki, im więcej dziecko ssie, tym więcej matka wytwarza,

Korzyści dla matki – tanie i wygodne, zapobiega krwotokom poporodowym, inwolucja macicy, opóźnia miesiączkowanie, utrata kilogramów, zmniejsza ryzyko raka piersi, zmniejsza ryzyko raka jajnika, antykoncepcja.

Przeciwwskazania – narkomania, choroby psychiczne, HIV, WZW