• Rola społeczna pedagoga

• Pojęcie roli społecznej

Jest to kształtowanie rozwojowe ludzi przez ludzi. Rola społeczna jest określana mianem opieki, wychowania, kształcenia, a niekiedy łącznym mianem edukacji.

• Zadania realizowane w ramach roli społecznej pedagoga

1. funcje rzeczowe (pierwotne)

relacje wychowawca-wychowanek; opiekun-podopieczny; nauczjący-nauczany.

Obejmują takie czynności jak:

-opieka, ochrona, pielęgnacja

-wychowanie (w sensie szerokim jako formowanie umysłui charakteru)

-wychowanie(w sensie węzszym jako formowanie podstaw charakteru)

-kształcenie, nauczanie

-opieka społeczna i inne.

2. wtórne

majać charakter organizacyjno-sterujący, czyli dotyczą planowania, organizowanie i kontroli

min. -określanie celów, stymulowanie wysiłku, kontrola wyników i ich dkumentacja, współpraca z rodzicami podopiecznych

3. poznawczo-innowacyjne

-samokształcenie i doskonalenie zawodowe

-ucznenie się praktyki

-gromadzenie i upowszechnianie własnych doświadczeń

-prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej

• Działania pedagogiczne a wpływy uwarunkowane czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i aktywnością własną podmiotu

• Czynniki genetyczne – aktywność pedagoga może być odróżniona od wpływu czynników genetycznych oraz konstytucjonalnych jako sił determinujących fundamentalnie procesy życiowe i rozwojowe u ludzi

- wady w materiale genetycznym (upośledzenie pod wzgl. fiz., umysłowym)

- temperament

- zaburzenia budowy ciała

- inteligencja

• Czynniki środowiskowe

a) rodzinne

-wpływ rodzeństwa, rodziców, dziadków,

-dziedzictwo kulturowe, które przejmuje dzięki swoim rodzicom ( dobre lub złe)

b) wtórne

-interwencja zewnętrzna, kulturowa,

-uzupełnianie potencjału edukacyjnego

- wpływy bezpośrednie i pośrednie (media)

- pozycja i rola pedagoga w środowisku

• Aktywność własna podmiotu – to kim człowiek się stanie, zależy też w dużym stopniu od niego samego, każdy dla siebie jest pedagogiem.

-tryb życia

-poziom samowiedzy

-zdolnośc ucznia się

-gromadzenie dośwaidczeń

-ambicje jednostki

• Trudności roli zawodowej pedagoga

- kontakt z osobami niedojrzałymi, gdzie nieodpowiedzialność pada na pedagoga

- wynikają z oczekiwań społecznych, wewnętrznie sprzecznych

(Nauczyciel przed uczniem ma otworzyć morze możliwości, aby się rozwijał.

Nauczyciel ma selekcjonować – wydobyć osoby, które najlepiej pracują i się rozwijają, nie można oceniać wszystkich jednakowo.

Najlepsze szkoły to takie, które stosują największą selekcję.

Pedagog ma rozwijać, ale i selekcjonować i to są jego trudności.

Musi spełnić oczekiwania różnych osób-rodziców, dyrektorów)

- rola zawodowa pedagoga kłóci się z innymi zawodami

( w Polsce zawód pedagoga postrzegany jest jako misja, ideał pedagoga, który angażuje się całym sobą jest nim przez cały czas, nie jest wtedy w stanie wykonać pozostałe role społeczne np. matki, w rodzinie)

-ocena społeczna pracy pedagoga

-ciągłe doszkalanie w zawodzie

-trudości psychologiczne związane z pracą

• Pedagogika jako dyscyplina naukowa:

• Pojęcie nauki i dyscypliny naukowej

NAUKA –to dziedzina kultury zajmująca się wyjaśnianiem reguł rządzących światem, opierając się na metodzie naukowej. Tezy są popierane doświadczeniami, które prowadzą do ciągłego rozszerzania wiedzy naukowej na temat otaczającego nas świata.

Dyscypliny naukowe – mogę być samodzielne, ale mogą się również pokrywać

• Wiedza potoczna a wiedza naukowa, kryteria oceny wiedzy naukowej

wiedza- zbiór informacji o rzeczywistości oraz umiejętnośc wykorzystania tych informacji

wiedza naukowa - wiedza o mocnej zasadzie racjonalności : stopień przekonania z jakim głosimy jakieś twierdzenie powinno odpowiadać stopniowi jego uzasadnienia. Wiedza ta jest rezultatem zastosowania określonej metody naukowej i dąży do wyjaśnienia zjawisk. Ma ona charakter teoretyczny - bada rzeczy i prawa nimi rządzące

Różnice pomiędzy wiedzą potoczną a naukową:
Wiedza potoczna - posługuje się niezbyt dokładnymi i mało ostrymi pojęciami. Występuje wieloznaczność terminów, a wysuwane tezy i opinie nie są powiązanym układem i mogą opierać się jedynie na osobistym autorytecie. Wiedza o naukowych podstawach wzbogaca stereotypowe myślenie o rzeczywistości, posiada ściśle ustaloną formalną nomenklaturę. Twierdzenia muszą poddane zostać weryfikacji i łączyć się w jedną skorelowaną całość. Powinny posiadać logiczną strukturę i budować nową wiedzę. W nauce nie ma przyjętych a priori dogmatów, ponieważ teorie podlegają ciągłym zmianom i bywa, że ich miejsce zajmują nowe, wiarygodniejsze i bardziej aktualne.

• Definicja pedagogiki jako dyscypliny naukowej, przedmiot zainteresowań pedagogiki

Pedagogika jest dyscypliną naukową ponieważ posiada:

1. przedmiot badań (wychowanie) oraz podmiot badań (człowiek, wychowanek),

2. metody badań,

3. teorię, czyli dorobek.

Pedagogika jako dyscyplina naukowa

jest to wszechstronna nauka o wychowaniu, której istotę stanowi całożyciowy rozwój człowieka oraz wszelkie tak dodatnie jak i ujemne wpływy jednych ludzi na drugich oraz wpływy środowiska.

Przedmiotem badań pedagogiki jest: (wychowanie)

- praktyka edukacji

- działanie instytucji edukacyjnych

- stosunki międzyludzkie w nich panujące

- zmiany zachodzące w ludziach poddanych oddziaływaniom edukacyjnym

- rozpoznaje zjawiska edukacyjne, nazywa je, poddaje krytycznej analizie

- proces wychowania w różnych jego postaciach i formach. (Proces celowo organizowanego wychowania dotyczy przede wszystkim dzieci i młodzieży, stąd wychowanie ich jest głównym zadaniem pedagogiki. Celowo organizowane wychowanie obejmuje także niektóre grupy ludzi dorosłych, tj.

ANDRAGOGIKA – pedagogika ludzi dorosłych lub ich oświata

GERONTOLOGIA – pedagogika ludzi starszych

• Miejsce pedagogiki w systemie nauk

Pedagogika może być zaliczana zarówno do nauk empirycznych (opartych na powtarzalności zjawisk) jak i humanistycznych (opartych na niepowtarzalności zjawisk) Zaliczana jest do nauk realnych.

Pedagogika związania jest z takimi naukami jak:

- psychologia

- socjologia

-medycyna

- prawo

- ekonomia

- antropologia

- filozofia

• Etapy rozwoju pedagogiki

1)etap refleksji oparty na mądrości wychowania - polegał na przekładzie wiecznych idei boskich na treści życia człowieka

2)etap pedagogiki związany jest z myślą filozoficzna starożytnej Grecji oparta na przesądzeniach światopoglądowych w etapie tym odpowiednie idee filozoficzne kreowały mysl pedagogiczna a ta z kolei wyznaczała ramy dla treści życia człowieka . zgodna z tym założeniem uczen pais-chłopiec) był prowadzony ago-prowadze) od niewiedzy do wiedzy od natury do kultury od naśladownictwa do mistrzostwa 

3)etap pedagogiki inspirowanej myślą filozoficzna psychologiczna socjologiczna antropologiczna aksjologiczna ideologiczną itp etap ten jest związany z tzw nowożytnym okresem rozwoju pedagogiki. pedagogika tworząc własne ramy własnej refleksji naukowej podporządkowywała tu sobie określona myśl filozoficzna funkcjonującą w obrębie wymienionych nauk podstawowych . cecha charakterystyczna jest wydzielenie jej w obrębie specjalnej refleksji teoretycznie i praktycznie zorientowanej

4)etap pedagogiki "czystej" odwołującej sie do filozofii radykalnych przesądzeń jakie znajdujemy w fenomenologii hermeneutyce pofenomenologicznej samodzielnie poszukującej dróg własnego rozwoju. myśl pedagogiczna nie powstawała ad hoc lecz inspirowana była z ukrycia pewnymi ideami w obrębie współczesnych nauk

• 5)etap rozwoju pedagogiki w której inspirowana jest ona i jednocześnie sama inspiruje określone poszukiwania w obrębie nauk filozoficznych humanistycznych przyrodniczych i teologicznych

• 6 etap pedagogiki uniwersalistycznej- opartej na zasadzie ambiwalencji zrównoważonej następuje tu wstępne zakorzenienie sie realistycznie pojętej refleksji pedagogicznej opiera sie ona na koncepcji zrównoważonego ujęcia czterech podstawowych dynamizmów rozwojowych człowieka : biosu etosu agosu losu

• 7 etap pedagogiki transcendentalnej opartej na zasadzie asymetrii i usójnienia mysle pedagogiczna opiera sie tu na prawdzie która jest, która sie staje i prawdzie która ma być

• \8 etap pedagogiki transcendentalno-uniwersalistycznej opiera sie tu na zasadzie ambiwalencji zrównoważonej i zasadzie asymetrii uspójnienia oraz na prawach transcendencji i descendencji przyczynowej

• Pojęcia „pedagogika, pedagogia, meta pedagogika

Pedagogika – nauka, zespół nauk o wychowaniu, istocie, celach, której przedmiotem jest działalność wychowawcza. Bada pedagogię i samą siebie

Pedagogia ( czyli ład rzeczowy )

-praktyka edukacji ( sztuka)

-praktyka+fefleksja ( świadomośc)

-praktyka+fefleksja połaczone z systemem normatywnym i dyrektywnym ( co daje koncepcje wychowania)

WSZYTSKO RAZEM DAJE NAM ŁAD SYMBOLICZNY

dyscyplina  która zajmuje się zespołem metod i środków stosowanych w nauczaniu oraz wychowywaniu. Jest stosowana przez nauczycieli, pojęcie pedagogii odnosi się do praktycznej sztuki nauczania.

Metapedagogika - Badanie metody kształcenia i wychowania, bada samą siebie w sensie rozwoju, jak się zmienia i jak się uporządkować

• Podstawowe pojęcia pedagogiczne

• Rozwój pojęć pedagogicznych

System pojęć:

- w sensie ilościowym rozszerza się zakres pojęć, którymi posługują się badacze i teoretycy

- w sensie jakościowym rozwój dokonuje się poprzez udane próby precyzyjnego definiowania pojęć, tak aby stopniowo eliminować wieloznaczności poszczególnych definicji

• Pojęcia: edukacja, wychowanie, opieka, kształcenie, nauczanie-uczenie się, system oświatowo-wychowawczy

Edukacja – to ogół oddziaływań służących formowaniu się zdolności życiowych człowieka. Obejmuje wszytskoe praktykie edukacyjne

Wychowanie – całokształt oddziaływań społeczno-kulturalnych grup i jednostkowych, pośrednich i bezpośrednich, formalnych i nieformalnych, zamierzonych i niezamierzonych, powodujących względnie zmianę osobowości jednostki w kierunkach jej socjalizacji

wychowanie=socjalizacja

Wychowanie jest świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągnięcia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka

Kształcenie – to system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie się do zmieniania świata i ukształtowanie pewnej sfery osobowości

Kształcenie także wpływa na rozwój osobowości, ale w porównaniu z wychowaniem nie jest to jego zasadniczym celem

Uczenie się – jest procesem nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiadomości, umiejętności, nawyki, postawy) w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia) . Jest to aktywność pierwotna, która jest możliwa bez nauczania (od narodzin do starości)

Nauczanie – jest procesem kierowania uczeniem się uczniów toku planowanej pracy nauczyciela z uczniami, nie może istnieć nauczanie bez uczenia się

Opieka - zaspokojenie potrzeb podstawowych

System oświatowo-wychowawczy – rozumiany jako ogół odpowiednio powiązanych ze sobą placówek i instytucji kształcenia i wychowania

• Subdyscypliny pedagogiki i nauki, z którymi pedagogika współpracuje

• Kryterium celów działalności edukacyjnej

Celem edukacji będzie w tym zakresie :

a) Ukształtowanie umiejętności logicznego myślenia

- konkretne czynności nauczyciela i uczniów, uczniowie ćwiczą operacje logiczne

- dydaktyka – dydaktyki szczegółowe (przedmiotowe, jak metodyka nauczania języka polskiego, matematyki i

b)Kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji moralnych

- uczniowie mogą uczestniczyć w sytuacjach zawierających jakiś dylemat moralny

- poszukiwanie różnych jego rozwiązań i analizowanie ich efektów

- typowa działalność wychowawcza

- teoria wychowania (osiągnięcie celów wychowawczych służą procesy i czynności

wychowania oraz samowychowania)

• Kryterium metodologiczne

Ukierunkowanie metod pedagogiki naukowej na dwa obszary o zróżnicowanym stopniu ogólności:

1. Obszar analiz ogólnych odnoszących się do samej pedagogiki jako nauki

2. Obszar oddziaływań różnych srodowisk wychowawczych i socjalizacyjnych ( rodzina, szkoła )

• Kryterium rozwojowe

Odpowiadające różnym okresom i etapom życia człowieka

- pedagogika wieku przedszkolnego

- pedagogika wieku wczesnoszkolnego

- pedagogika dzieci i młodzieży

- pedagogika dorosłych (andragogika)

- pedagogika ludzi w wieku poprodukcyjnym (geragogika, gerontologia)

• Kryterium dewiacji i defektów rozwojowych człowieka

Pedagogika specjalna:

- oligofrenopedagogika (edukacja osób upośledzonych umysłowo)

- surdopedagogika ( edukacja osób głuchych i niedosłyszących)

- tyflopedagogika ( edukacja osób niewidomych i niedowidzących)

- pedagogika rewalidacyjna (edukacja osób chorych i niepełnosprawnych)

- pedagogika resocjalizacyjna (edukacja osób niedostosowanych społecznie)

• Kryterium instytucjonalne

Konkretna działalność praktyczna przebiegająca w instytucjach.

- pedagogika przedszkolna

- pedagogika szkolna

- pedagogika szkoły wyższej

Pedagodzy zajmują się badaniem organizacji szkolnictwa, monitorują wprowadzane tam innowacje, krytycznie analizują programy szkolne itd.

• Kryterium problemowe - Problematyka edukacyjna

• Kryterium dziedzin działalności ludzkiej

Rodzaje działalności człowieka

- pedagogika pracy socjalnej,

- opiekuńcza

- wychowawcza

- terapeutyczna

- pedagogika czasu wolnego itd.

• Wertykalny wymiar edukacji

• Pojęcie rozwoju

Rozwój – ciąg zmian dokonujących się w pewnym przedziale czasowym, zmiany te mają charakter jakościowy (dojrzewanie, integracja części ciała) i ilościowy (rozrost pewnych części ciała), utożsamiany najczęściej ze zmianami progresywnymi (pozytywnymi), ale występuje również z regresywnymi (negatywnymi)

• Typy procesów rozwojowych i obszary rozwoju człowieka

Typy rozwoju:

• Rozwój wzwyż – przekraczanie swoich możliwości

• Rozwój pojmowany jako utrzymywanie się na poziomie swoich górnych możliwości

• Rozwój w dół, który można pojmować jako proces wykolejenia (zmiany regresywne)

Obszary rozwoju:

• Psychiczny (rozwój umysłowy, emocjonalny, motywacyjny i społeczno moralny)

• Fizyczny (zmiany anatomiczne i funkcjonalne) dwie zasady:

• związana z rozwojem ludzkiego organizmu od głowy do miednicy (najpierw rozwija się głowa, potem szyja, następnie piersi itd.)

• związana z rozwojem od tzw. Osi ciała (części centralnych) do zewnątrz (części zew.)

(najpierw kształtuje się ramię, potem przedramię, następnie dłoń i palce)

• czynniki rozwoju człowieka, teorie jedno-, dwu- i wieloczynnikowe

CZYNNIKI ROZWOJU

- genetyczne

- środowiskowe

- los

- aktywność własna

TEORIE JEDNO, DWU I WIELOCZYNNIKOWE

• Jednoczynnikowe teorie rozwoju - na rozwój wpływa tylko jeden czynnik : genetyka lub środowisko

• Dwuczynnikowa teoria rozwoju – na rozwój wpływa genetyka i środowisko

• Wieloczynnikowa teoria rozwoju- na rozwój wpływa genetyka, środowisko, los i indywidualne, aktywność własna)