NAUKA O POLITYCE 30.11.2009r
Wykład VIII

GRUPY INTERESU, NACISKU
Grupy nacisku – stoją za kulisami, ich nie widać, esencja polityki.
Grupy interesu – mniej znaczące grupy społeczne, które muszą istnieć. Istnieją niezależnie od tego kto rządzi w danym kraju

Andrew Heywood – w Stanach zjednoczonych różnica między grupami nacisku a interesu nie istnieje. Po prostu mamy do czynienia z pojęciami jednoznacznymi

W wielkiej Brytanii nie każda grupa interesu jest grupą nacisku. Grupy nacisku są tylko częścią grupy interesu. Grupa interesu zawiera w sobie grupę nacisku, jest pojęciem szerszym.

Jeżeli pojawia się interes to pojawia się też nacisk.

Na kontynentach europejskich grupy nacisku istniały, ale nie zawsze.

Istnieją ludzie o podobnych interesach, ale oni nic nie robią, by je zrealizować.

To rozróżnienie grup nacisku i interesu ma charakter kontekstualny.

Elementarna definicja:
Interes – świadome dążenie do realizacji określonego celu. Może być
*jednostkowy - jest uświadomiony
*społeczny(zbiorowy) – dążenie podmiotów do osiągnięcia wszystkiego tego co jest korzystne i za takie jest uważane w kontekście oczekiwanej dynamiki zmiany społecznej. Może być całkowicie nieracjonalny. Szczególnym rodzajem interesu społecznego jest interes polityczny
~Interes polityczny - świadome pragnienie skierowanie polityki publicznej jako całości albo poszczególnych decyzji dotyczących rozdziału określonych zasobów w konkretnym kierunku postrzeganym jako pożądany(taki który pozwala na realizację naszych zbiorowych celów). Są różnorodne i często sprzeczne ze sobą.
Rynek polityczny – scena na której przejawiają się różnorodne, konfrontujące się ze sobą interesy polityczne. Mogą mieć charakter sprzeczny, rozbieżny, mogą ze sobą współgrać, konkurować, ale tak czy inaczej one się przejawiają.
Ośrodki polityczne - stają wobec jednolitego rynku politycznego. Jest jednopłaszczyznowy ale zawarty w pewne prawa. Nie doprowadzają do ostrego starcia na tynku politycznym.

Przejawiają się poprzez grupy interesów.

Definicja Andrew Heywooda dotycząca grupy interesu
Grupa interesu - zorganizowane stowarzyszenie, którego celem jest wpływanie na treść polityki względem działania rządu

Grupa interesu - przejawia odrębność interesu, chociaż nie jest grupą nacisku

Grupa nacisku – oddziałowują na ośrodek decyzyjny, po to by uzyskać podobne na siebie osiągnięcia. wywiera wpływ. Jest jednocześnie grupą wpływu

Grupa interesu – gromadzi ludzi o takich samych lub podobnych interesach społecznych ze względu na ich położenie

KLASYFIKACJA GRUPY INTERESU
Almond i Powell są twórcami podstawowej klasyfikacji grup interesu. Ze względu na charakter grupy, stosowane przez nie taktyki i możliwości działania wyróżnili oni 4 rodzaje podstawowych grup interesu
1. Grupy anomiczne – nie posiadają formalnej organizacji, są zdolne do działań żywiołowych, spontanicznych, które mają zazwyczaj burzliwy charakter ale też bardzo szybko się kończą, gdy następuje rozluźnienie emocjonalne. Grupą anomiczną nie są działania terrorystyczne. Grupy anomiczne to te, gdzie następuje niezaspokojenie potrzeb, ich deprywacja.
2. Grupy komunalne – takie, które istnieją dzięki wspólnemu kryterium niezależnego od woli uczestników, czyli ze względu na fakt urodzenia. W społeczeństwach komunalnych przynależność do grup komunalnych była obligatoryjna. Występują najczęściej w społeczeństwach tradycyjnych, ale występują też w społeczeństwach nowoczesnych na peryferiach, często mają charakter nowych grup społecznych, gdy pojawiają się nowe dyscypliny społeczne.
3. Stowarzyszenia – podstawowa forma grup interesów w społeczeństwach nowoczesnych, pozwala na funkcjonalne strukturalizowanie społeczeństwa. Reprezentują ludzi według ich statusu społeczno-zawodowego(coś co wynika z przynależności do danego rodzaju zawodów). Jest wiele rodzajów stowarzyszeń. Grupują ludzi ze względu na ich chęć stowarzyszania się. Tu nie mamy do czynienia przynależności obowiązkową
4. Grupy instytucjonalne – takie, które używają zasobów danej instytucji dla realizacji swoich własnych grupowych celów. One same z siebie takich zasobów nie posiadają, ale mogą używać zasobów instytucjonalnych. Do grup instytucjonalnych należą np. grupy wojskowych, policjantów, urzędników - wszelkie grupy ludzi funkcjonujących w ramach instytucji. W każdej większej instytucji mamy do czynienia z grupami instytucjonalnymi. Każda instytucja składa się z 4 podstawowych elementów:
*z zasobów
*z personelu
*z celów założonych
*z celów realizowanych

W Polsce stowarzyszenia są podstawowym rodzajem grupy interesu. Podział stowarzyszeń
*promocyjne grupy – reprezentują interesy nieekonomiczne. Walczą o interesy wszystkich. Np. do nich należą zwolennicy i przeciwnicy kary śmierci, Ci którzy walczą z zabijaniem nienarodzonych i Ci którzy uważają, że kobiety mają prawo do usunięcia ciąży. Specyficzną grupą promocyjną jest grupa NIMBY
N ot
I n
M y
B ack
Y ard – nie na moich plecach
NIMBA to grupa promocyjna o charakterze negatywnym
*sekcjonalne grupy interesu – promują interesy swoich własnych członków. Zajmują się ochroną interesów swoich własnych członków. Są traktowane jako prywatne grupy interesu.

Grupy interesu
*wewnętrzne – funkcjonują w ramach procesu decyzyjnego np. przygotowują scenariusze decyzji. Chcą i uczestniczą w procesie decyzyjnym
*zewnętrzne – nie uczestniczą w procesie decyzyjnym. Nie mają wpływu na proces decyzyjny o charakterze stałym, chwilowym, na zasadzie impulsu, mogą wysyłać bodźce, ale do stałego działania one nie są w stanie się podnieść
~najczęściej mają charakter marginalny, są zbyt mało liczne, są zbyt mało znaczące, nie wpływają na stabilność systemu
~wyalienowane – programowo odrzucają możliwość realizowania swoich interesów w ramach systemu politycznego. Nie widzą możliwości swoich interesów. Są dysfunkcjonalne. Są odmienne od całego systemu w ramach, którego istnieją

ZASOBY GRUP INTERESU
Każda grupa interesu by móc działać musi mieć jakieś zasoby.
Podstawowym zasobem grup interesu są:
*dojścia do ośrodków decyzyjnych
*zasoby finansowe i organizacyjne – muszą być, musi być siatka organizacyjna po to by móc działać
*fachowe, profesjonalne przygotowanie
*poparcie opinii publicznej dla promowanych celów przez daną grupę interesu lub w ogóle dla danej grupy interesu
Do tego trzeba dołożyć umiejętności charakterystyczne dla lobbysty – tak potrafi wpłynąć na decydenta, żeby on zrozumiał, że konieczne jest dokonanie tej sprawy. Lobbyści – ludzie, którzy są mało znani zazwyczaj opinii publicznej. Załatwiają sprawy, ale w sposób taki by nikt tego nie widział. Proces lobbowania jest jawny, mamy do czynienia z wyraźnym ścieraniem się na rynku politycznych rozmaitych lobbies. Dyskusja musi przybierać charakter merytoryczny – polegający na pokazywaniu znaczenia danego interesu.

Relacje pomiędzy grupami interesu a ośrodkami decyzyjnymi. 4 podstawowe typy między grupami interesu a ośrodkami decyzyjnymi
1. Oddziaływania formalnie uprawomocnione – takie, w których grupy interesu są wewnętrzne w ramach danego systemu decyzyjnego, są wmontowane.
*korporatywizm – traktowanie gospodarki jako korporacje. Trójstronne porozumienie między związkami zawodowymi, pracodawcami a decydentami
*neokoroporatywizm – ma szerszy charakter. Oprócz związkowców i fabrykantów i przedsiębiorców należą też stowarzyszenia rolników, usług rzemiosła i handlu, wolnych zawodów. Obejmuje szersze struktury społeczno zawodowe niż korporatywizm
*^ Obligatoryjne konsultacje – obowiązek konsultowania przygotowywanych decyzji z zainteresowanymi grupami. Mogą polegać na proszeniu zainteresowanych grup interesu o zgodę albo wyłącznie proszenie o opinię. Jeśli musi wyrażać zgodę to te decyzje są faktycznie przygotowywane albo zatwierdzane przez grupy interesu, a jeśli prosi się o opinię to decydent podejmuje decyzję czy wdrażamy tą ustawę, regulację prawną w życie pomimo ewentualnego oporu zainteresowanych grup interesu
*^ Implementacja – wdrożenie w życie. Zainteresowanym grupom interesu powierza się realizację danego interesu.
2. Klientelizm – działania między klientem a patronem. Patron sprawuje opiekę nad klientem. Dają poparcie polityczne w zamian za realizację interesów przed decydentów.
3. Relacje parantelistyczne – parantela to relacja typu rodzinnego. Opiekujemy się sobą, załatwiamy swoje interesy w ramach relacji typu rodzinnego. Im bliższe więzi parantelistyczne tym lepiej to funkcjonuje.
4. Oddziaływania nieprawomocne – nie są akceptowane przez ośrodki decyzyjne. Mają charakter zmienny, jednorazowego impulsu. Zwykle kończą się rozmaitymi retorsjami – pewnego rodzaju nieprzyjemności, konsekwencje, przykrości. Najczęściej jest tak, że następuje redystrybucja. Kiedy oddziaływania nieprawomocne okazują się sukcesem to ta grupa interesu przestaje być marginalna.