Uwaga, nakurwiam!

100. Przedstaw koncepcje integracji europejskiej i podaj przykłady ich zastosowania w pragmatyce europejskiej.

Samo pojęcie integracji oznacza proces tworzenia całości z części lub włączania pewnych elementów w całość. Wyróżnia się integracje gospodarczą, polityczną, społeczną etc, jednak ujęcie, które nas interesuje to integracja europejska - jest formą integracji międzynarodowej, regionalnej, procesem zachodzącym na płaszczyźnie gospodarczej i politycznej. Szerzej o samym pojęciu, czynnikach wpływających oraz tym kto, skąd i dlaczego zawarte jest w temacie 101.

W procesach integracyjnych zachodzących w Europie wyszczególniono szereg koncepcji różniących się zakresem, w jakim dane podmioty miały się jednoczyć. Sporne okazały się kwestie przekazywania uprawnień, zakres integracji, forma władzy oraz kształt docelowego tworu jaki miał powstać.
Należały do nich przede wszystkim:

a) federalizm – zakładał koncentrację władzy na płaszczyźnie ponadpaństwowej. Miał prowadzić ostatecznie do powstania federalnego państwa związkowego, co oznaczało oddanie części suwerenności na rzecz wspólnoty ponadnarodowej, utworzenie dwóch izb parlamentu, rządu, prezydenta oraz konstytucji. W skład rządu europejskiego, mającego szerokie uprawnienia wchodziliby funkcjonariusze międzynarodowi. Rząd ten podlegałby kontroli innego organu o charakterze parlamentarnym. Członkowie parlamentu europejskiego, wyłonionego na drodze powszechnych i bezpośrednich wyborów, mieliby zachować niezależność od swoich krajowych przedstawicielstw i reprezentować interesy europejskie. Zwolennikami tej koncepcji byli Winston Churchill, Paul-Henri Spaak, Konrad Adenauer oraz Walter Hallstein.

Przykłady zastosowania koncepcji federacyjnej:
1. – wizja Winstona Churchilla o powstaniu Stanów Zjednoczonych Europy. Wskrzeszona została w 1999r. przez Vaclava Havela na forum francuskiego senatu. Zaproponowano opracowanie ustawy zasadniczej UE oraz modyfikacja Parlamentu Europejskiego na system dwuizbowy.

2. wizja Jaquesa Delorsa – zakładała utworzenie federacji sześciu państw założycielskich, których funkcjonowanie oparte byłoby na specjalnych uregulowaniach (tak zwany traktat w traktacie). Oznaczałaby federację państw narodowych ze wzmocnioną rolą ponadpaństwowych instytucji – głównie Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. (tutaj niektórzy jego koncepcje przypisują do konfederacji, była rozszerzana o tzw kręgi koncentryczne, czyli ściślejsze integrowanie się państw w różnych kręgach, w pierwszym EFTA + Szwajcaria, Norwegia, Lichtenstein, Islandia, w drugim nowopowstałe państwa Europy Środkowo-Wschodniej, w trzecim państwa OBWE, a potem zacieśni one kręgi miały integrować się ze sobą)

b) konfederalizm – czyli tak zwana koncepcja Europy Ojczyzn. Zakładała przede wszystkim utworzenie konfederacji państw europejskich na zasadzie poszanowania ich odrębności i suwerenności. Zakładała współpracę rządów państw na zasadzie jednomyślności. W myśl tej koncepcji współpraca byłaby realizowana na forum międzynarodowych konferencji. Państwa miały zachować zasadnicze kompetencja oraz wyposażyć wspólne organy w wyraźnie określone kompetencje, delegować część uprawnień na poziom ponadnarodowy a część pozostawić na poziomie narodowym. W przypadku konfliktów, konferencja pełniłaby rolę trybunału arbitrażowego (rozjemczego) Istotny wpływ na rozwój tej koncepji m tej koncepcji miał prezydent Francji Charles de Gaulle.

Przykłady zastosowania koncepcji konfederacyjnej:
1. Leo Tindemans (były premier Belgii) - Koncepcja „Europy dwóch lub różnych prędkości” 1975 – każde z państw powinno móc zdecydować, czy chce się integrować wolniej czy szybciej. Aby ją zastosować wg Traktatu z Maastrich musiało się zebrać 8 państw, w traktacie z Lizbony liczba ta zwiększa się do 9.

2. Ralf Dahrendorf – niemiecki socjolog i historyk – Europa a la carte 1979 – państwa miały wybrać dziedzinę, w której chcą się integrować szybciej. Koncepcja popierana przez Margaret Thatcher.

c) funkcjonalizm – utworzona przez Davida Mitrany’ego. Przeciwstawia ona zatem pragmatyzm ideologii, głosi prymat gospodarki nad polityką. Jego zdaniem, potrzeby międzynarodowej współpracy gospodarczej wywierają presję na zacieśnianie współpracy między narodami, zaś integracja w jednej dziedzinie powoduje samoczynną jej rozciąganie się na inne dziedziny (spill over). Rozwiązania ponadnarodowe winny być konsekwencją integracji, a nie jej impulsem. W skrócie działania integracyjne powinny obejmować struktury i mechanizmy gospodarcze, a za ich pomocą dążyć do praktycznego rozwiązywania problemów.

Przykłady zastosowania koncepcji funkcjonalistycznej:
Tutaj głównie mamy powstawanie organizacji międzynarodowych które wywodzą się lub zakładają współpracę gospodarczą. Przykładowo:
1. 1947 – unia celna pomiędzy Belgią, Holandią i Luksemburgiem
2. Marzec 1948 – Traktat Brukselski – Benelux Francja, Wielka Brytania, Włochy
3. Relizacja Planu Marshalla w kwietniu 1948 roku.
4. Powstanie EWWiS – 1951, EWG i Euratomu w 1958

I teraz zagwostka. W zależności od tego kto będzie sprawdzał egzamin mamy do wyboru, albo pozostawić powyższe trzy i uznać za wystarczające (jako klasyczne koncepcje integracji), albo pobawić się jeszcze z powstałymi później (pomijam już tutaj przykłady):

d) Neofunkcjonalistyczna - Jej podstawy sformułował pod koniec lat 50 XX w. Ernst B Haas, rozwinął ją Leon Lindberg według tej koncepcji uczestnicy procesu integracji najpierw podejmują decyzje o charakterze ekonomiczno-społecznym, a następnie rozszerzają ją o sferę polityczną. Jej twórcy dużą wagę przywiązywali do mechanizmu współpracy regionalnej. Twierdzili, że integracja ekonomiczna i polityczna są ze sobą powiązane na zasadzie efektu rozprzestrzeniania się, integracja jest wynikiem działania sił politycznych, które poprzez współpracę dążą do rozwiązywania sporów – dochodzą do porozumienia i powierzają swoje kompetencje wspólnym organizacjom wyposażonym w ponadnarodowe uprawnienia. Podstawowa różnica między funkcjonalizmem a neofunkcjonalizmem dotyczy poglądu na rozprzestrzenianie się idei integracyjnych, funkcjonaliści uważają, iż jest to proces automatyczny, natomiast neofunckjonaliści twierdzą, iż automatyzm ten jest ograniczony i wymaga decyzji politycznych.

e) Komunikacyjna - sformułowaną na początku lat sześćdziesiątych XX wieku przez K. Deutscha. Zgodnie z nią integracja oznacza pewną wspólnotę państw o wysokim poziomie współpracy międzynarodowej na szczeblu rządowym (dyplomatycznym), gospodarczej, społecznej i kulturalnej. Głównym jej celem ma być suwerenność państw i bezpieczeństwo integrujących się, utrzymanie pokoju, między innymi poprzez pokojowe rozwiązywanie sporów. Integracja winna rozwijać się na szczeble międzyrządowym, społecznym i jednostkowym.

Szybka powtórka:

Federalizm:

- federalne państwo ponadnarodowe

- oddanie suwerenności na poziom ponadnarodowy

- dwie izby parlamentu, rząd, prezydent, konstytucja

- Stany Zjednoczone Europy (Churchill, Havel)

- kręgi koncentryczne (Delors)

Konfederalizm:

- państwa zachowują suwerenność i odrębność

- przekazują tylko część na poziom ponadnarodowy

- współpraca rządów

- Europa dwóch prędkośći (Tindemans)

- Europa a la carte (Dahrendorf)

Funkcjonalizm:

- spill over!

- pragmatyzm

-integracja polityczna przez gospodarczą, prymat gospodarczej

- tworzenie się organizacji gospodarczych prowadzących do unii politycznych