Trudności z zajściem w ciążę

Statystycznie, co druga para w Polsce potrzebuje przynajmniej sześciu miesięcy, by doszło do ciąży. Nawet u młodego, zdrowego małżeństwa szansa na poczęcie w płodne dni jest zaledwie 25-procentowa. Tylko niektórym udaje się od razu, inni - muszą czekać 7, 8, 9 miesięcy, czasem dłużej.

O niepłodności, wymagającej gruntownych badań i zastosowania odpowiedniej terapii mówimy wtedy gdy kobieta nie zachodzi w ciążę po 2 latach nie wystrzegania się ciąży i regularnego współżycia.

Mimo że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO ) uznała niepłodność za chorobę społeczną, leczy się ją współcześnie z dużym powodzeniem. Nie należy jej mylić z bezpłodnością, która jest nieodwracalna. Niepłodność nie jest wyrokiem i nie odbiera szansy na dziecko. Najnowsze metody diagnostyczne i terapeutyczne , stosowane dziś w szpitalach i prywatnych klinikach, sprawiają, że u 80-procent niepłodnych par leczenie kończy się upragnioną ciążą. U połowy spośród nich nieprawidłowości stwierdza się u kobiety, u połowy - u mężczyzny. Jest bardzo ważne, aby do lekarza zgłosili się oboje i obydwoje w takiej sytuacji zostali przebadani oraz poddani ewentualnemu leczeniu jednoczasowo.

Wady anatomiczne narządu rodnego

Najczęściej występującą wadą anatomiczną, powodującą niepłodność jest przegroda macicy, która pojawia się w okresie kształtowania tego narządu i w naturalny sposób powinna zaniknąć jeszcze w okresie płodowym. Jeśli jednak tak się nie stanie, ta niepotrzebna błona deformuje macicę, uniemożliwiając albo zapłodnienie albo prawidłowe zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej w jamie macicy. Wielokrotnie zdarza się wtedy, że jeśli kobieta zachodzi w ciążę, to nie może jej donosić. Roni płód po 2, 3 lub 4 tygodniach od momentu zapłodnienia.

Inne często występujące wady to:

* macica jednorożna

* niewykształcony jeden lub oba jajowody

* podwójna szyjka macicy

* podwójna pochwa

* wady w budowie jajników

Wymienione wady anatomiczne są wynikiem zaburzeń występujących w okresie życia płodowego i mogą prowadzić do sytuacji opisanych w przypadku przegrody macicy.

Diagnostyka

Mimo że większość wrodzonych wad budowy narządów rodnych może wychwycić ginekolog podczas standardowego badania w gabinecie i badania USG, wiele kobiet dowiaduje się o nich dopiero gdy próbuje dociec, dlaczego nie może zajść w ciążę.

Leczenie

Usuwanie przegrody macicy jest dziś znacznie prostsze, niż przed laty, kiedy to była konieczna interwencja chirurgiczna i operacja brzuszna. Dziś zastępuje się ją znacznie mniej inwazyjną metodą histeroskopową. Zabieg przeprowadzany jest wewnątrz macicy, dzięki mikrourządzeniom, które wprowadza się do dróg rodnych przez pochwę. Powodzenie metody jest 99-procentowe.

Problemy hormonalne

Zaburzenia wydzielania hormonów stwierdza się aż u 40-procent niepłodnych kobiet. Tylko u niektórych z nich występują typowe tego objawy jak :

* nieregularne, skąpe lub bardzo obfite i długie miesiączki

* całkowity okresowy brak miesiączek

* krwawienia międzymiesiączkowe

* nadmierne owłosienie ciała

* otyłość typu męskiego

Pozostałe kobiety nawet nie przypuszczają, że nie mogą zajść w ciążę z powodu zahamowania owulacji lub nieprawidłowego dojrzewania komórki jajowej, bo organizm w żaden sposób im tego nie sygnalizuje. Najczęstsze problemy to niedobór żeńskich hormonów płciowych - estrogenu i progesteronu - produkowanych przez jajniki, zaburzenia ich proporcji albo nadmierne wydzielanie męskiego hormonu płciowego testosteronu. Prawidłową regulacją wydzielania hormonów steruje podwzgórze i przysadka mózgowa, dlatego częstym powodem trudności z zajściem w ciążę są zaburzenia pracy tych części mózgu kobiety.

Diagnostyka

Konieczny jest dokładny wywiad przeprowadzony przez lekarza ginekologa oraz badanie poziomu hormonów płciowych i przysadkowych, a następnie konsultacja u endokrynologa i ewentualne leczenie.

Leczenie

Jeśli niepłodność kobiety wynika z niedoboru hormonów płciowych, lekarz ginekolog lub endokrynolog proponuje leczenie hormonalne, wyrównujące odpowiednio ich poziomy przez okres kilku miesięcy. Trzeba także zadbać o pełnowartościową dietę, bogatą w warzywa m.in. rośliny strączkowe i kiełki oraz unikać nadmiernego wysiłku fizycznego. W przypadku gdy przyczyną niepłodności jest nadmiar u kobiety męskiego hormonu - testosteronu, leczenie hormonalne, np. preparatami Diane 35 lub Androcur trwa zazwyczaj od 12 do 15 miesięcy.

Jeżeli w efekcie zaburzeń wydzielania hormonów mamy do czynienia z zespołem tzw. pęcherzykowatego zwyrodnienia jajników, konieczne jest również leczenie operacyjne , co w 50 proc. przypadków przywraca jajnikom zdolność produkcji komórek jajowych. Zabieg taki, można wykonać oszczędzającą metodą laparoskopową ( bez wykonywania klasycznego przecięcia jamy brzusznej ), użycie której pozwala na powrót do zdrowia w czasie 2 -3 dni.

Niedrożność jajowodów

Tę przyczynę rozpoznaje się u 25 proc. niepłodnych kobiet. Przeszły one najczęściej jedną lub kilka infekcji (stanów zapalnych) dróg rodnych takich, jak np. zapalenie przydatków. Stany zapalne prowadzą często do zgrubień ścian jajowodów , które w warunkach prawidłowych są elastycznymi rurkami, a w konsekwencji do powstania w nich zrostów, zamykających ich światło i odcinających plemnikom drogę do komórki jajowej która tą właśnie drogą w warunkach prawidłowych " wędruje" z jajnika do macicy na " spotkanie z plemnikiem ".

Diagnostyka

Najpopularniejsza metoda wykrywania niedrożności jajowodów to tzw.histerosalpingografia. Do jamy macicy wprowadza się pod ciśnieniem kontrast, doskonale widoczny na wykonywanym póżniej zdjęciu rentgenowskim. Jeśli droga wyznaczona przez kontrast urywa się w jajowodzie, nieznaczne podwyższenie ciśnienia pod jakim podawany jest kontrast, używany podczas badania, może powodować iż niewielki zrost w jajowodzie "rozkleja" się, dlatego histerosalpingografia bywa czasem także metodą terapeutyczną.

Leczenie

Jedną z metod terapeutycznych jest zabieg mikrochirurgiczny i tzw. plastyka jajowodów. Za pomocą mikroskopijnych narzędzi lekarze precyzyjnie przycinają zrosty i modelują zniekształcony jajowód tak, by odzyskał swój pierwotny kształt.

Zabiegi takie wykonuje się tylko w niektórych klinikach Akademii Medycznych w Polsce m.in. w Poznaniu, Białymstoku, Szczecinie i Gdańsku. Operacja nie jest jedynym wyjściem. Już ponad 40 procent ginekologów proponuje swoim pacjentkom z niedrożnymi jajowodami zapłodnienie pozaustrojowe in vitro. Jest ono wskazane szczególnie w przypadku kobiet po 35 roku życia. Jeżeli pacjentka decyduje się na taką próbę zajścia w ciążę, początkowo otrzymuje leki hormonalne, które mają spowodować aby jajnik pobudzony hormonalnie uwolnił jednocześnie nawet kilka dojrzałych komórek jajowych. Zostają one pobrane przy użyciu techniki którą można obrazowo opisać jako nakłucie jamy brzusznej i "zassanie" do specjalnie przygotowanego płynu. Następnie, poza organizmem kobiety zostają one zapłodnione poprzez "wstrzyknięcie" plemnika do ich wnętrza. Tak zapłodnione komórki zaczynają się dzielić i w ten sposób tworzą pierwsze stadium rozwoju - zarodek Kilka dni później przenosi się jeden, dwa lub trzy zarodki do macicy, gdzie po ich zagnieżdżeniu w śluzówce macicy dochodzi do dalszego rozwoju ciąży.

Zapłodnienie pozaustrojowe przeprowadzane są w Klinikach Akademii Medycznych w Białymstoku, Poznaniu, Bydgoszczy, Łodzi, Katowicach i we Wrocławiu oraz w prywatnej klinice "Novum" w Warszawie.

Koszt takiej próby zapłodnienia i dalszego rozwoju ciąży aż do zakończenia jej porodem, należy szacować na poziomie od 6 tys. zł. do 10 tys. zł.

Niepłodność immunologiczna

Przeszkodą w zajściu w ciążę bywa również system immunologiczny (odpornościowy ). Zdarza się, że układ odpornościowy kobiety rozpoznaje męskie nasienie jako obce białko i wysyła w jego kierunku przeciwciała. "Atakują" one plemniki w szyjce macicy i skutecznie je niszczą. Czasem również męski układ odpornościowy niszczy własne plemniki wyprodukowane przez własny organizm.

Diagnostyka

U kobiety: pobranie i analiza śluzu szyjki macicy. U mężczyzny: seria superspecjalistycznych badań pod kierunkiem androloga.

Leczenie

Jeśli przeciwciała przeciwko plemnikom produkuje kobieta, stosuje się metodą inseminacji, czyli unasiennienia. Za pomocą specjalnych narzędzi plemniki partnera wprowadza się bezpośrednio do jamy macicy, co pozwala ominąć miejsce ataku przeciwciał - pochwę i szyjkę macicy.

Męską niepłodność immunologiczną leczy się indywidualnie sporządzanymi preparatami, hamującymi produkcję konkretnych przeciwciał w organizmie.

Czas terapii - przynajmniej 3 lata.

Niewłaściwa budowa lub niedobór plemników

W jednym mililitrze spermy, wg badań z lat 70, znajdowało się przeciętnie 40-60 mln. Taką właśnie taką liczbę plemników uważa się za normę pozwalającą na zapłodnienie kobiety. Do zapłodnienia dochodzi tylko przy pomocy j e d n e g o plemnika, reszta tej "wielomilionowej armii" ginie w drogach rodnych kobiety. Jeżeli liczba plemników jest mniejsza - spada procent szansy na zapłodnienie. Jeżeli osiąga ona poziom poniżej 20 mln., szanse takie są bliskie 0 !

Z analiz przeprowadzonych w 1998 roku wynika, że liczba ta zmalała o 20 mln.! Stres, zła dieta i niedobór aktywności fizycznej, picie alkoholu i palenie papierosów sukcesywnie pogarszają jakość nasienia współczesnych mężczyzn.

Przyczyną trudności z zapłodnieniem komórki jajowej, mogą być również wady w ich budowie. Poważną przeszkodą bywa też zbyt mała ich ruchliwość.

Diagnostyka

Spermogram ( mikroskopowe badanie nasienia ) - skierowanie wydaje androlog lub urolog.

Koszt - 30-50 zł.

Leczenie

Stymulacja wytwarzania nasienia za pomocą lekarstw jest najczęściej stosowaną w tym przypadku metodą terapeutyczną. Coraz więcej par decyduje się również na zapłodnienie pozaustrojowe "isci". Jeden zdrowy plemnik pobierany jest z nasienia mężczyzny dzięki biopsji jądra. Łączony jest następnie z komórką jajową, pobraną od potencjalnej matki. Po trzech dniach od zapłodnienia zarodek umieszczany jest w jamie macicy, gdzie po zagnieżdżeniu dochodzi do rozwoju ciąży.

Zapłodnienia "isci" wykonują kliniki Akademii Medycznych w Warszawie i Białymstoku.

Przyczyny psychologiczne

Złe samopoczucie, nadmierny stres i napięcia są przyczyną niepłodności u prawie 30- procent starających się o dziecko par. Zła kondycja psychiczna może powodować przejściową niepłodność zarówno u kobiety, jak i u mężczyzny.

Leczenie

Powodem dużego stresu paradoksalnie, bywa często samo ponawianie bezskutecznych prób zajścia w ciążę. U wielu par decyzja o "zawieszeniu broni" czy o adopcji w paradoksalny sposób skutkuje natychmiastową ciążę. Lekarstwem bywa nauka radzenia sobie ze stresem. "Cudownymi wrotami" do rodzicielstwa bywają techniki relaksacyjne, joga, gimnastyka tai-ci, codzienny jogging, psychoterapia krótkoterminowa albo miesięczne urlop we dwoje.