Temat: Uzasadnij, że słusznie zalicza się Księgę Hioba do tekstów, które niosą mądrość życiową.

Biblia ma wartość życiową - dla każdego stanowić może skarbnicę wzorców postaci, fabuł, anegdot oraz niezliczonych symboli i alegorii. Również wartość moralna i filozoficzna Pisma Świętego jest nie do przecenienia w swej przydatności i ponadczasowości.

W czasach biblijnych jak i dzisiaj zdarza się, że ludzi spotykają niczym niezawinione nieszczęścia. Taki krzywdzony osobnik rzadko potrafi przejść nad cierpieniem do porządku dziennego, częściej zaczyna zadawać pytania, także kierując je w stronę Boga. Tak, jak dla naszych przodków, dla nas również wartościową może być odpowiedź na pytanie o sens cierpienia. W Starym Testamencie szczególną wartość dla współczesnego człowieka mają tak zwane księgi mądrościowe, w tym Księga Hioba.

Księga Hioba została napisana w V w. p.n.e. Składa się z części pisanych prozą, oraz z poematu. Wstęp i zakończenie odbiegają formą literacką od poematu z którym pozostają tylko w luźnym związku. Dyskusje Hioba z przyjaciółmi swoją formą przypominają przemowy sądowe. W poemacie można znaleźć fragmenty lub całe partie zaczerpnięte z lamentacji indywidualnych, których klasyczny przykład znajdujemy w Psalmach. Specjalną cechą tej księgi jest charakter uniwersalny przy podkreślaniu praw jednostki. Głównym rysem Boga jest Jego opieka i miłość do stworzeń. Plany Boże pozostaną na zawsze pewną niewiadomą.

Imię Hiob (hebr. Ijjob) znaczy „doświadczany, prześladowany”. Wiadomo, że mieszkał w ziemi Us, czyli na terenach Arabii. Miał szczęśliwą rodzinę - siedmiu synów i trzy córki. Modlił się o rodzinę i dokonywał jej oczyszczania, aby nie popełniała żadnych nieprawości. Hiob był człowiekiem bogatym, szczęśliwym, głęboko wierzącym i szeroko szanowanym. Ci, którzy znali go byli pewni, że jest on najgłębiej wierzącym człowiekiem na świecie. Ponadto wspomina się, że był bogobojny, sprawiedliwy. Takie ograniczenie informacji o bohaterze jest typowe dla całej Biblii, ale ma też na celu uogólnienie, zuniwersalizowanie opowiadanej historii. Szatan miał jednak wątpliwości, co do przyczyn wiary Hioba. Sadził, że to właśnie doczesne szczęście skłoniło człowieka do wiary, a gdyby nie otrzymał on powodzenia w życiu, nie odczuwałby wdzięczności wobec Boga. Stwórca oburzył się na taki pogląd i postanowił udowodnić Szatanowi błąd. W tym właśnie celu poddał wiarę Hioba ciężkiej próbie - sprowadził na niego i jego otoczenie liczne nieszczęścia. Pozbawił Hioba majątku i dobrobytu, następnie spowodował śmierć dziesiątki jego dzieci by wreszcie samego Hioba - teraz samotnego żebraka - dotknąć trądem - okrutną chorobą powszechnie uważana wówczas za karę spotykającą grzeszników. Od nieszczęśnika odwrócili się dawni przyjaciele, którzy uznali, że taki "dopust boży" nie może spotykać Hioba bez powodu. Elifaz aby udowodnić swoje tezy Hiobowi w trzech mowach odwołuje się, kolejno, do swoich obserwacji, objawień sennych, a także do autorytetu starszych. Formułuje on sąd, że nieszczęścia są konsekwencją grzechów. Przedstawia także fatalistyczną koncepcję życia. Wynika z niej, że człowiek jest istotą skazaną na cierpienie. W jego wypowiedziach Bóg jawi się jako ktoś, kto karci, ale też przebacza temu, który potrafi przyznać się do winy, do czego zachęca umęczonego Hioba. Kiedy jednak ten nie zgadza się z przyjacielem, Elifaz zarzuca mu pychę oraz nadmiar słów, które mają ukryć winę. W trzeciej mowie wymienia rzekome grzechy Hioba: nieprawość wobec bliźnich, ograbianie ich, nieudzielanie pomocy – brak miłości. Bildad również powołuje się na doświadczenie starszych. Jego poglądy także niosą myśl o karze za grzech i potrzebie nawrócenia. Szczególną uwagę zwraca na ograniczoność całego dzieła Bożego. Kreśli też obraz grzesznika, który nie może uciec przed sprawiedliwością i czeka go straszna śmierć. Kolejny natomiast - Sofar – opiera się na własnych poglądach. Chce koniecznie pokazać Hiobowie, że się myli. W swej drugiej mowie próbuje go nawet straszyć, pokazuje mu Boga – wojownika, który zsyła na grzesznika nieszczęścia. Ostatni Elihu nie jest zadowolony z odpowiedzi poprzedników, dlatego przygotowuje replikę. Powołuje się na objawienie, które pozwala mu mówić niejako w imieniu Boga. Nie zgadza się z wizją Boga – wroga. Uważa jednak, że cierpienie ma na celu nawrócenie człowieka. Podkreśla Bożą sprawiedliwość, która nie może mieć względu na osoby. Bezstronny władca jednak opiekuje się światem.

Podsumowując: jego dawni przyjaciele sądzili, że jego sytuacja jest raczej karą za jakieś dawne acz straszliwe przewinienia w stosunku do Boga. Sam Hiob jednak nie stracił szczerej wiary i pomimo spotykających go na każdym kroku tragedii nie przestał bezgranicznie ufać Bogu. Przyjmował z pokorą kolejne ciosy ze strony losu i nie stracił wiary. Sam nie potrafił przyjąć do wiadomości, że tak okrutne cierpienia i tyle zła spotkało go bez powodu. Nie potrafił przypomnieć sobie, za jaki grzech może spotykać go kara, lecz nigdy nie zbluźnił przeciw bożej sprawiedliwości. Gdy nadeszła chwila, w której niewiele dzieliło go już od śmierci, cieszył się na bliskie spotkanie ze Stwórcą, który w swej łaskawości być może odkryje przed grzesznym jego zapomniane przewinienia. W tym momencie Bóg przemówił do Hioba i przedstawił mu swoja wolę. Zwrócił Hiobowi zdrowie i siłę, oddał, a wręcz pomnożył, majątek i obdarzył raz jeszcze dziesiątką dzieci. Hiob dożył swych dni w szczęściu jeszcze większym niż to, które kiedyś utracił a Szatan musiał przyznać się do pomyłki. Dzięki historii Hioba czytelnik mógł się dowiedzieć, że złemu losowi nie wolno się poddawać a szczera wiara zawsze w końcu zostanie wynagrodzona. Z drugiej strony zostawał ostrzeżony, ze nawet najszczęśliwszy człowiek może doznać niewyobrażalnych nieszczęść i w takiej sytuacji nie wolno mu zapomnieć o Bogu.

Człowiek z czystym sumieniem, w przeciwieństwie do grzesznika – choć nie unika cierpienia, to osiąga w cierpieniu spokój, może pokładać ufność w Bogu, sobie natomiast nie ma nic do zarzucenia. Cierpienie jest doświadczeniem egzystencjalnym, dotyka każdego człowieka, jest próbą wiary. Każdy człowiek cierpiący zastanawia się dlaczego właśnie jego spotkały te cierpienia, w obliczu bólu przeżywa zwątpienia i rozterki. Z doświadczeniem cierpienia człowiek musi się zmierzyć samotnie, nikt nie jest mu w stanie pomóc. Cierpienia nie da się pojąć ani wytłumaczyć. Można je przyjąć albo się buntować przeciwko niemu. Człowiek powinien ufać Bogu. Doświadczenie cierpienia jest próbą wiary , wzmacnia ją gdy człowiek zniesie cierpienie godnie. Godne znoszenie cierpienia jest miarą prawdziwego człowieczeństwa. Ufność i wiara w Boga oraz podporządkowanie jego wyrokom jest wynagradzane.

Księga Hioba jest jedną z siedmiu określanych jako mądrościowe. Przedstawia losy człowieka ciężko doświadczanego przez boga, który jednak mimo zwątpień, pretensji i rozterek pozostaje wierny swojemu Stwórcy. Dydaktyczne wartości tego fragmentu Biblii są niezaprzeczalne. Już na wstępie zostaje zarysowana sylwetka Hioba jako właściciela wielkiego majątku, a zarazem człowieka prawego, posiadającego szczęśliwą rodzinę. Bogactwa i osobista pomyślność nie przesłoniły Hiobowi wartości najważniejszej, jaką był dla niego Bóg.

Księga Hioba podejmuje rozważania o cierpieniu nie zawinionym. Pokazuje fałsz uproszczonej interpretacji wszelkich nieszczęść, prowadzącej do wniosku, że są one formą kary za grzechy. Przedstawia wzór osobowy, przykład godny naśladowania.

Uniwersalizm Księgi Hioba wynika stąd, że podejmuje ona zagadnienia bliskie człowiekowi w każdej epoce historycznej. Przykład Hioba uczy, jak można godnie i z ufnością w mądrość Bożych planów przyjmować przykre doświadczenia życiowe. Ponadczasową wymowę tego fragmentu Biblii wzmacnia jego poetycki, pobudzający refleksje charakter.

Większość z nauk, które można wyczytać z Biblii należy do ponadczasowych, nie były one w końcu kierowane jedynie do Żydów w czasach Chrystusa, ale i do przyszłych pokoleń. Biblia jest dla chrześcijan podręcznikiem zasad poprawnego życia na ziemi, dla artystów niewyczerpalnym źródłem natchnienia a dla wszystkich innych - skarbnicą mądrości. W końcu boskie wymagania są wysokie, ale korzyści warte wysiłku. Biblia może być uważana za podstawę idealnego systemu moralnego i etycznego. Dzięki temu zresztą uznana została za ponadczasową nie tylko w kręgu religii chrześcijańskiej.