Kurs obsługi programu PASW Statistics
Kreator wykresów
Autor: dr Agnieszka Goroncy, dr Joanna Karłowska-Pik
Dostęp do kreatora wykresów uzyskujemy wybierając Wykresy -> Kreator wykresów...
Pojawia się wówczas okno z ostrzeżeniem, że należy najpierw zadbać o wprowadzenie etykiet kategorii oraz sprawdzić, czy poziom zmiennych został dobrze wybrany. Można wybrać Definiuj własności zmiennych... i tam sprawdzić ustawienia. Program ma możliwość zasugerowania poziomu zmiennych, ale nie może to zastąpić własnej oceny użytkownika.
Ćwiczenie 1. Wczytaj dane z pliku respondenci.sav. Wybierz z menu Wykresy -> Kreator wykresów..., a następnie Definiuj własności zmmiennych. Zeskanuj wszystkie zmienne, sprawdź jaki jest sugerowany przez program poziom pomiaru. Czy zgadzasz się z tymi sugestiami? Zwróć uwagę, czy każda zmienna ma zdefiniowane wszystkie kategorie i zadeklarowane braki danych.
Wykres w kreatorze można stworzyć na dwa sposoby:
korzystając z Galerii, w której zdefiniowane zostały najczęściej używane kategorie wykresów, tj.:
słupkowe: prosty, zgrupowany, zestawiony, prosty 3-W, zgrupowany 3-W, zestawiony 3-W, prosty wykres słupków błędu, zgrupowany wykres słupków błędu,
liniowe: prosty, wielokrotny (grupowany, wieloliniowy),
warstwowe: prosty, zestawiony,
kołowe / biegunowe: prosty,
rozrzutu / punktowe: prosty rozrzutu, zgrupowany rozrzutu, prosty rozrzutu 3-W, zgrupowany rozrzutu 3-W, podsumowujący wykres punktowy, prosty punktowy, macierzowy rozrzutu, wykres linii rzutowania,
histogram: prosty, zestawiony, wielokąt częstości (niedostępny z poziomu wykresów tradycyjnych), piramida populacyjna,
max-min: maks-min-zamknięcie, prosty wykres rozstępu, zgrupowany wykres rozstępu, liniowy wykres różnic,
skrzynkowe: prosty, zgrupowany, skrzynka podsumowująca obserwacje,
dwuosiowe: dwuosiowy Y z osią jakościową X, dwuosiowy Y z osią ilościową X (niedostępne z poziomu wykresów tradyzyjnych),
krok po kroku, z elementów podstawowych.
Tworzenie wykresu z wykorzystaniem galerii
Jest to najprostszy sposób na stworzenie własnego wykresu. Aby stworzyć wykres, korzystając z galerii wykresów, należy kliknąć na zakładkę Galeria, wybrać kategorię wykresu z listy, a następnie typ wykresu na podstawie dostępnych rysunków. Wybrany rysunek należy przeciągnąć myszką do obszaru roboczego, znajdującego się w prawym górnym rogu okna kreatora wykresów (lub dwukrotnie kliknąć myszką na wykres).
W obszarze roboczym pojawią się obszary upuszczania osi oraz (przy niektórych wykresach) obszar upuszczania grupowania / zestawiania. Jeżeli są one opisane niebieską czcionką, należy na nie przeciągnąć odpowiednie zmienne z listy Zmienne lub przypisać odpowiednie statystyki. Czcionka w kolorze czarnym w obszarze upuszczania oznacza, że zawiera on już zmienną lub statystykę (niektóre wykresy mają z góry przypisane statystyki w obszarze upuszczania osi). Aby usunąć zmienną z obszaru upuszczania, należy ją z powrotem przeciągnąć na listę Zmienne.
Aby zmienić właściwości któregokolwiek z elementów wykresu (osie, statystyki na osiach, legendę itp.), należy kliknąć przycisk Właściwości elementu. Okno właściwości elementu jest jedno dla wszystkich elementów wykresu, zaś modyfikacje na konkretnym elemencie przeprowadzamy, wybierając go z listy Edytuj właściwości. Po zmianie właściwości wybranych elementów należy je zachować, klikając przycisk Zastosuj.
Aby zmienić układ wykresu (np. transponować słupki z poziomych na pionowe), należy kliknąć zakładkę Podstawowe, a następnie przycisk Transponuj.
Jeżeli chcielibyśmy otrzymać wiele wykresów (tabelę wykresów - tzw. panel) w rozróżnieniu na wiele zmiennych jakościowych, np. wykształcenie, płeć, itp., należy dodać do wykresu więcej zmiennych. W tym celu klikamy zakładkę Grupy/ID punktów w oknie dialogowym kreatora wykresów, a następnie wybieramy odpowiednie opcje, np. zmienne panelu wierszowego lub kolumnowego. W obszarze roboczym pojawią się wówczas nowe obszary upuszczania, na które należy przeciągnąć zmienne jakościowe.
Po zakończeniu tworzenia wykresu należy kliknąć przycisk OK, który spowoduje wyświetlenie wykresu w oknie raportu. Uwaga: należy wypełnić wszystkie obszary upuszczania opisane niebieską czcionką, inaczej nie będzie możliwe wygenerowanie wykresu (nie uaktywni się przycisk OK).
Jeżeli utworzony przez nas wykres będzie często wykorzystywany, można go zapisać jako wykres użytkownika. Zapisane zostaną wówczas wszystkie ustawienia, które można zmieniać za pomocą Kreatora wykresów (statystyki, typ skali itp.), poza zmiennymi. W celu zapisania wykresu, należy kliknąć prawym przyciskiem myszki w dowolnym miejscu na obszarze roboczym kreatora wykresów i kliknąć Dodaj do ulubionych. Po wprowadzeniu nazwy wykresu należy kliknąć przycisk OK. Od tego momentu wykres użytkownika pojawi się w galerii na liście Ulubione. Aby usunąć wykres użytkownika z listy, należy kliknąć na niego prawym przyciskiem myszy i wybrać Usuń z ulubionych.
Ćwiczenie 2. Dla danych z pliku respondenci.sav wykonaj następujące wykresy:
prosty wykres punktowy, na którym pokażesz, w jaki sposób respondenci oceniają swój poziom zadowolenia z życia, kategorie na osi poziomej ustaw malejąco (czyli od osób najbardziej zadowolonych z życia do najmniej),
prosty wykres rozrzutu 3W, na którym zaprezentujesz wpływ wieku oraz liczby dzieci na poziom zadowolenia respondentów z życia,
histogram, a następnie wielokąt częstości dla liczby posiadanych dzieci.
Ćwiczenie 3. Na podstawie danych zawartych w pliku meteo.sav wykonaj wykres, który będzie prezentował sumę opadów (w postaci słupków) oraz średnią temperatur (w postaci wykresu liniowego) w kolejnych miesiącach.
Ćwiczenie 4. Otwórz plik GSS93 subset.sav. Wykonaj następujące wykresy:
zestawiony wykres słupkowy 3W, na którym zaprezentujesz stosunek respondentów do edukacji seksualnej w szkole podstawowej oraz kontroli urodzin dla nastolatków między 14 a 16 lat, z podziałem na płeć respondenta (w oknie właściwości elementu na osi Y zaznacz etykietę osi jako liczebność);
wykres kołowy, na którym zaprezentujesz identyfikację polityczną respondentów,
wielokąt częstości dla liczby godzin spędzanych przed telewizorem,
prosty wykres skrzynkowy, na którym przedstawisz rozkład wieku zawarcia pierwszego małżeństwa w zależności od znaku zodiaku respondentów.
Tworzenie wykresu z elementów podstawowych
Jest to metoda zalecana dla bardziej zaawansowanych użytkowników. Jako elementy podstawowe rozumiemy osie wykresu oraz inne elementy graficzne.
Klikamy na zakładkę Podstawowe. Zaczynamy od wyboru układu osi wykresu, gdzie mamy do wyboru 5 opcji: współrzędne jedno-, dwu- i trójwymiarowe, biegunowe i z dwiema osiami współrzędnych Y. W zależności od tego, jaki układ wybierzemy, uaktywnią się odpowiednie elementy graficzne, które możemy przeciągać do obszaru roboczego. Dalej postępujemy już tak, jak w przypadku tworzenia wykresu z galerii.
Ćwiczenie 5. Otwórz plik Employe data.sav. Korzystając z elementów podstawowych, wykonaj wykres porównujący medianę wartości bieżącego oraz medianę wartości początkowego wynagrodzenia dla poszczególnych grup pracowniczych. (Uwaga: wykonujemy wykres z dwoma osiami Y, np. liniowy, domyslnie prgram zawsze zakłada średnią, zmiany na medianę dokonuje się w oknie Właściwości elementu , wybierając w polu Edytuj właściwości odpowiedni element).