1.DEFINICJA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO.
Termin audyt wywodzi się z języka łacińskiego, gdzie audire oznacza: słyszec, słuchac, przesłuchiwac, badac. W Większości słowników języka angielskiego i francuskiego słowo audytor występuje w znaczeniu słuchac, ewentualnie rewident ksiąg.
Według „Collins Concise English Dictionary „ audyt to m.in. weryfikacja ksiąg rachunkowych.
I zmiana definicji audytu wewnętrznego
1 stycznia 2006 roku weszła w życie ustawa z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych. Audytem wewnętrznym uznano działania obejmujące:
*Niezależne badanie systemów zarządzania i kontroli w jednostce, w tym procedur kontroli finansowej, w wyniku którego kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę adekwatności, efektywności i skuteczności tych systemów
*Czynności doradcze, w tym składanie wniosków, mające na celu usprawnienie jednostki
II zmiana definicji audytu wewnętrznego
1 stycznia 2010 roku weszła w życie ustawa z dnia 27 sierpnia 2002 roku o finansach publicznych
*Audyt wewnętrzny został scharakteryzowany jako działalnośc niezależna i obiektywna, której celem jest wspieranie ministra kierującego działem lub kierownika jednostki w realizacji celów i zdań przez systematyczną ocenę kontroli zarządczej oraz czynności doradcze
*Ocena ta dotyczy w szczególności adekwatności, skuteczności i efektywności kontroli zarządczej w dziale administracji rządowej lub jednostce
Niezależnośc to brak okoliczności, które zagrażają bezstronnemu wykonywaniu obowiązków przez audyt wewnętrzny. W celu osiągnięcia poziomu niezależności niezbędnego do skutecznego wykonywania obowiązków audytu wewnętrznego, zarządzający audytem wewnętrznym ma bezpośredni i nieograniczony dostęp do kierownictwa wyższego szczebla i rady.
Obiektywizm bezstronna postawa intelektualna, pozwalająca audytorom wewnętrznym na przeprowadzenie zdań z wiarą w efekty ich pracy oraz unikaniem jakichkolwiek ustępstw co do jakości. Obiektywizm wymaga, by audytorzy wewnętrzni nie podporządkowali swoich osądów w sprawach audytu opiniom innych osób.
Adekwatności kontroli zarządczej - zgodnośc z zasadami określonymi w obowiązujących aktach prawnych oraz instrukcjach i regulaminach, dokładnośc odpowiadającą złożonym celom kontroli zarządczej.
Skuteczność kontroli zarządczej – postępowanie kończące się wydaniem zaleceń bądź wniosków pokontrolnych. Kontrola zarządcza musi zabezpieczyć jednostkę przed wystąpieniem lub skutkami określonego ryzyka.
Efektywnośc kontroli zarządczej – powinna powodować osiąganie przez jednostkę założonych celów oraz ograniczać ryzyko w pożądanym stopniu przy wykorzystaniu najmniejszych możliwych nakładów.
Audyt obejmuje w zasadzie badanie trzech obszarów:
*Zgodność prowadzonej działalności z przepisami prawa i procedurami wewnętrznymi
*Efektywność i gospodarności podejmowanych działan w zakresie systemów zarządzania kontroli zarządczej
*Wiarygodność sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu
2.KTO MOŻE BYĆ AUDYTOREM WEWNĘTRZNYM
Audytor wewnętrzny prowadzi:
*Audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce
*Usługodawca niezatrudniony w jednostce, zwany dalej „usługodawcą”
Audytorem wewnętrznym może być osoba, która :
*Ma obywatelstwo polskie państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub innego państwa, którego obywatelom, na podstawie umów międzynarodowych lub przepisów prawa wspólnotowego, przysługuje prawo podjęcia zatrudnienia na terytorium RP
*Ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych
*Nie była karana za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe
*Posiada wyższe wykształcenie
*Posiada jeden z certyfikatów: CIA, CGAP,CISA, ACCA, CFE, CCSA, CFSA, CFA
LUB zamiast certyfikatu –
*Złożyła w latach 2003-2005m z wynikiem pozytywnym egzamin na audytora wewnętrznego przez Komisję Egzaminacyjną powołana przez Ministra Finansów, ;ub
*Posiada uprawnienia biegłego rewidenta,lub
*Posiada dwuletnia praktykę w zakresie audytu wewnętrznego i legitymuje się dyplomem ukończenia studiów podyplomowych w zakresie audytu wewnętrznego, wydanym przez jednostkę organizacyjną, która w dniu wydania dyplomu była uprawniona, zgodnie odrębnymi ustawami, do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych lub prawnych
3.KTO WYDAJE CERTYFIKATY
Polski oddział The ISTITUTE of INTERNAL Auditors (z siedzibą główna w Warszawie)
6. ZAKRES AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
ZAKRES
Podmiotowy Obejmuje jednostki ( II grupy ) wymienione w ustawie o finansach publicznych. Przedmiotowy Obiekty audytu wyodrębnione w trakcie analizy ryzyka na poziomie zadania audytowego.
W celu określenia potrzeb audytu w badanej jednostce audytor musi zidentyfikować obszary audytu.
Obszar audytu – obszar działania jednostki, dla którego audytor wyodrębnił obszary ryzyka.
Obszar ryzyka – procesy, zjawiska i działania, których nieprawidłowy przebieg może zagrażać osiągnięciu przez jednostkę zamierzonych celów.
Zadania audytowe – elementy podlegające bezpośrednio badaniu, wyodrębnione w ramach obszarów ryzyka.
Obiekt audytu – szczegółowe części, wyodrębnione w ramach zadania audytowego.
4.REGULACJE PRAWNE*Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z póz.zm.).
*Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 1 lutego 2010r. w sprawie przeprowadzenia i dokumentowania audytu wewnętrznego (Dz. U. nr 21, poz. 108)
*Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2009 roku w sprawie standardów audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych (Dz. Urz. MF Nr 5, poz.23)
5. RODZAJE AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Finansowy
Dotyczy oceny sprawozdań finansowych zgodnie z standardami rewizji finansowej. Ma on zastosowanie m.in. przy:
*Badaniu dowodów księgowych
*Sprawdzaniu zapisów w księgach rachunkowych
*Analizie i ocenie sprawozdań finansowych
*Badaniu płynności finansowej
*Ocenie sposobu finansowania działalności
Działalności
Systemów
Polega na monitorowaniu funkcjonujących w jednostce systemów. Ma on zastosowanie przy:
*Ocenie systemów zaopatrzenia, produkcji i zbytu
*Ocenie zarządzaniami należnościami i zobowiązaniami
*Ocenie systemu gromadzenia i wydatkowania środków
Zgodności
To analiza oceniająca i sprawdzająca, czy działania prowadzone przez jednostkę odpowiadaja ustalonym procedurom, wytycznym i aktom prawnym. Ma zastosowanie przy:
*Ocenie zgodności zawieranych umów z przepisami prawa
*Ocenie przestrzegania przepisów regulujących działalność jednostki
*Ocenie przestrzegania zasad rachunkowości
*Analizie przestrzegania terminów sprawozdawczych
*Icenie jakości produktów z wymogami krajowymi i międzynarodowymi
Operacyjny
Opiniuje obszary badania Pd względem ich zgodności z celami organizacji. Ma zastosowanie przy ocenie:
*Funkcjonowania jednostek organizacyjnych firmy
*Technologii i produktów
*Kontraktów z otoczeniem zewnętrznym
*Procesów rozwoju kadr i kultury organizacyjnej
*Bezpieczeństwa systemów informatycznych
8.RYZYKO Ryzyko jest związane z wydarzeniem lub działaniem, które wpłynie na zdolność organizacji do realizacji celów jej działalności. Może mieć charakter negatywnego zagrożenia lub też pozytywnej możliwości.
Ryzyko – prawdopodobieństwo wystąpienia dowolnego zdarzenia, działania lub braku działania, którego skutkiem może być szkoda w majątku, bądź wizerunku danej jednostki, albo które przeszkodzi w osiągnięciu wyznaczonych celów i zadań.
Ryzyko = prawdopodobieństwo zdarzenia X koszt wynikający z tego zdarzenia ( strata )
*Ryzyko jest częścią naszego życia, napotykamy je codziennie w życiu prywatnym i zawodowym.
*Organizacje napotykają ryzyko, które może im uniemożliwić realizację celów. Ryzyko takie należy zidentyfikować i odpowiednio nim zarządzać.
Przykłady ryzyka napotykanego przez organizacje:
1.Organizacja nie może świadczyć usług na odpowiednim poziomie, ze względu na brak dostępnych i wykwalifikowanych pracowników,
2.Dostawca ma wpływ na wynik decyzji podjętej w związku z zamówieniem publicznym wręczając łapówki lub zastraszając pracowników uczestniczących w procedurze przetargowej.
Podział ryzyka ze względu na :
a)Czynniki kształtujące
*Ryzyko zewnętrzne :polityczne, społeczne, prawne, stopy procentowej, walutowe, płynności
*Ryzyko wewnętrzne: zarządzania, zasobów ludzkich
b)powtarzalność: ryzyko systematyczne, ryzyko specyficzne
c)skutek: ryzyko czyste, ryzyko spekulacyjne
d)horyzont czasowy: ryzyko strategiczne, ryzyko operacyjne
e)zmieniające się otoczenie: ryzyko statyczne, ryzyko dynamiczne
f)mierzalność skutków: ryzyko finansowe, ryzyko pozafinansowe
Analiza obszarów ryzyka
Audytor powinien również uwzględnić ryzyko związane z badaniem i wydaniem błędnej opinii przez niego wskutek niewykrycia nieprawidłowości. Jest to ryzyko audytu wewnętrznego jako procesu kontroli. Ryzyko to obejmuje:
ryzyko nieodłączne ( wrodzone )
ryzyko kontroli wewnętrznej
ryzyko przeoczenia ( detekcji )
Ryzyko nieodłączne – to ryzyko wystąpienie nieprawidłowości lub zafałszowań przy założeniu , że system kontroli wewnętrznej nie funkcjonuje. Na poziom tego ryzyka wpływa charakter kontrolowanej działalności, rotacje i kwalifikacje pracowników, presja czasu oraz słaba kontrola przeprowadzonych operacji.
Ryzyko kontroli wewnętrznej - to ryzyko, że istotna nieprawidłowość nie zostanie wykryta lub, że wewnętrzna kontrola jednostki nie zapobiegnie temu we właściwym momencie. Ryzyko kontroli może wynikać , między innymi, z niedoskonałych procedur kontroli lub z nienależytego nadzoru nad kontrolą.
Ryzyko przeoczenia – występuje w przypadku, gdy istnieje ryzyko, że nieprawidłowości, które nie zostały skorygowane przez kontrolę wewnętrzną , nie zostaną wykryte również przez audytora wewnętrznego podczas wykonywania czynności audytowych.
Zależność między wymienionymi ryzykami:
Ra = Rn X Rk X Rd
Ra – ryzyko audytu
Rn – ryzyko nieodłączne
Rk – ryzyko kontroli
Rd – ryzyko przeoczenia ( detekcji )
9.METODY ANALIZY RYZYKA
Metody szacunkowe – polegają na subiektywnym przypisaniu ryzyka dla poszczególnych obszarów i zadań. Przykładem metody szacunkowej jest metoda delficka ( grupy eksperckiej).
a)Utworzenie grupy ekspertów
b)Przypisanie punktów zadaniom przez każdego członka grupy
c)Sumowanie punktów dla poszczególnych zadań
d)Hierarchizacja zadań audytowych
e)Ustalenie wyników w procentach
f)Wytypowanie zadań do audytu
Metody matematyczne – przeprowadzane z wykorzystaniem reguł matematycznych, najczęściej z zastosowaniem arkuszy kalkulacyjnych.
Metoda mieszana - w metodzie tej audytor ustala hierarchię obszarów procesu audytu na podstawie wartości ryzyk ważonych wyliczonych dla poszczególnych obszarów ryzyka.
7.ETAPY AUDYTU WEWNĘTRZENEGO
Organizacja prac audytorskich
Obowiązkiem audytora wewnętrznego zgodnie z obowiązującymi aktami prawnymi jest rzetelne, obiektywne i niezależne:
1.Ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania jednostki,
2.Określenie oraz analiza przyczyn i skutków uchybień,
3.Przedstawienie zaleceń w sprawie usunięcia uchybień lub wprowadzenie usprawnień.
Przebieg czynności audytowych:
Analiza obszarów ryzyka
Wyodrębnienie zadań audytowych
Plan audytu
Narada otwierająca
Realizacja zadań audytowych
Narada zamykająca
Sprawozdanie audytora
Czynności sprawdzające
10.PLAN AUDYTU WEWNĘTRZEGO
Plan audytu zawiera w szczególności:
1.Wyniki przeprowadzonej analizy ryzyka,
2.Wyniki przeprowadzonej analizy zasobów osobowych,
3.Listę obszarów ryzyka, w których zostaną przeprowadzone zadania zapewniające,
4.Informację na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację poszczególnych zadań zapewniających,
5.Informację na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności doradczych,
6.Informację na temat czasu planowanego w osobodniach na realizację czynności sprawdzających,
7.Informację na temat cyklu audytu.
Plan audytu jest roczny. Przeprowadza się go strategicznie
11. PROGRAM ZADANIA AUDYTOWEGO- Jest szczegółowym planem pracy, która powinna być wykonana podczas realizacji zadania audytowego.
Elementy programu zadania audytowego:
- temat zadania audytowego
- numer zadania audytowego
- łączna liczba przyznanych dni
- planowany termin rozpoczęcia audytu
- planowany termin sporządzenia projektu sprawozdania z przeprowadzenia audytu
- planowany termin ogłoszenia ostatecznego sprawozdania z przeprowadzenia audytu
- podpis kierownika KAW
- cel zadania audytowego
- metodyka audytu
- analiza ryzyka i kontroli wewnętrznej
- planowany czas trwania zadania audytowego
- nazwiska audytorów wykonujących audyt
- koordynator zadania audytowego
- uwagi
12. NARADA OTWIERAJĄCA
Podczas narady audytor przedstawia cel, tematykę i założenia organizacyjne.
Ustalane są następujące kwestie:
-terminów i czasu trwania poszczególnych prac audytorskich
-wyznaczenie granic audytowanego systemu oraz jego powiązań z innymi systemami
-kontroli zapewniających , wymaganych przez kierownictwo i klienta, aby uzyskać pewność, że audytowany system pracuje prawidłowo
-czasowego i podmiotowego zakresu audytu
-metodyki audytu
-składu zespołów prowadzących audyt
-zasad dostępu do dokumentów oraz do danych zawartych w systemach informatycznych
-wizytowanych pracowników oraz miejsc audytu
*Kierownik komórki, w której jest przeprowadzany audyt wewnętrzny przedstawia informacje dotyczące jej funkcjonowania oraz uzgadnia z audytorem wewnętrznym sposoby unikania zakłóceń w pracy w trakcie przeprowadzania zadania.
*Z przeprowadzanej narady otwierającej sporządzany jest protokół, który zawiera informacje o celu, przebiegu i wyniku narady.
*Po zakończeniu narady otwierającej i rozdzieleniu zadań pomiędzy audytorów, koordynator audytu jest zobowiązany do sporządzenia programu zadania audytowego, który jest swego rodzaju planem działania w audycie, wyznaczającym poszczególne etapy prac dla audytorów.
13. TECHNIKI PRZEPROWADZANIA AUDYTU
Przeprowadzając dane zadanie audytowe, audytor wewnętrzny ma możliwość wyboru określonej techniki badania audytowego.
Technika audytu- ogół sposobów, metod i narzędzi stosowanych przez audytora wewnętrznego na każdym etapie procesu audytowego.
*Wybierając określoną technikę, audytor powinien kierować się zasadą, że zastosowane sposoby, metody i narzędzia muszą służyć skutecznemu przeprowadzeniu audytu i realizacji zadania audytowego.
*Wybierając określoną technikę audytor powinien kierować się także:
-celem audytu wewnętrznego;
- charakterystycznymi cechami podmiotu, który jest audytowany;
- obszarem audytu i specyfiką zadania audytowego;
- stopniem ryzyka zarówno zewnętrznego związanego z obszarem audytu, jak i wewnętrznego prowadzonego badania;
- poziomem swojej wiedzy o poziomie audytu;
- umiejętnościami i predyspozycjami posiadanymi w zakresie stosowania określonych technik.
Techniki badania audytowego:
1.Zapoznanie się z dokumentami.
2.Uzyskanie wyjaśnień i informacji od pracowników jednostki.
3.Obserwacja wykonywania zadań przez pracowników jednostki.
4.Oględziny.
5.Rekonstrukcja zdarzeń lub obliczeń.
6.Sprawdzanie informacji przez porównanie z informacjami z innych źródeł.
7.Porównanie określonych zbiorów danych.
8.Graficzna analiza procesów.
9.Rozpoznawcze badanie próbek.
10.Stosowanie testów.\
Stosowane techniki na etapie wstępnym audytu:
a)zapoznanie się z dokumentacją: - normatywną, - przedmiotową
b) uzyskiwanie wyjaśnień i informacji od pracowników
c) obserwacja i oględziny: testowanie- działanie (eksperyment)
d) testy przeglądowe- umożliwiają wykrycie niezgodności z informacjami zgromadzonymi w wyniku innych badań. Pozwalają audytorowi zorientować się, czy dobrze rozumie działalność czy zagadnienia będące przedmiotem audytu.
e) zdefiniowanie badanej próby i metody jej wyboru: - badanie całej populacji , - próbkowanie
14. PRÓBKOWANIE STTYSTYCZNE I NIESTATYSTYCZNE
Metody statystyczne:
a)dobór losowy prosty
- każdy element danej zbiorowości ma szansę trafienia do próby; wszystkie elementy powinny mieć przynajmniej jedną wspólną cechę oraz jedną cechę różniąca się;
- należy sporządzić listę elementów z nadanymi numerami; wykorzystuje się tablice liczb losowych lub program Excel.
b) dobór losowy z interwałem
- wyznaczenie rozmiarów próby;
- wyznaczenie interwału, ustalenie co który element zbiorowości będzie badany od punktu startowego z danego interwału.
- losowy wybór punktu startowego zawartego w ramach pierwszego interwału;
- wytypowanie elementów wchodzących w skład próby przez dodanie do punktu startowego wielkości interwału, a następnie przez dodawanie kolejnych jego wielokrotności aż do końca badanej zbiorowości.
c) stratyfikacja
– stosowana w przypadku, gdy zbiorowość audytowana cechuje się dużym zróżnicowaniem elementów;
- technika polega na podziale zbiorowości na kilka warstw; losowanie odbywa się odrębnie dla każdego podzbioru.
d) dobór blokowy
- zbiorowość dzielona na grupy zwane blokami,
- do wyboru bloków często wykorzystywany jest przedział czasowy.
Metody niestatystyczne:
a)dobór celowy- metoda obarczona subiektywizmem, dobór próby wynika z doświadczenia i wiedzy audytora, wybiera on do próby elementy obarczone największym poziomem ryzyka, audytor często kieruje się przy wyborze otrzymanymi informacjami o pewnych nieprawidłowościach (skargi, doniesienia, publikacje prasowe). Metoda stosowana w sytuacji kiedy audytor nie zamierza uogólniać wyników na całą zbiorowość.
b)dobór przypadkowy- wybór elementów jest całkowicie przypadkowy, audytor losuje elementy zbiorowości w liczbie odpowiadającej złożonym rozmiarom próby.
15. DOKUMENTACJA AUDYTU
Cechy jakościowe: istotność, rzetelność, kompletność, adekwatność i użyteczność
1. Rodzaje dokumentów według etapów audytu
Faza wstępna
1) planowanie audytu
a) plan audytu
b) macierz ryzyka
c) zawiadomienie o rozpoczęciu audytu
2) wstępne zapoznanie z jednostką
a) program zadania audytowego
b) protokół ze spotkania wstępnego
c) kwestionariusz samooceny
d) diagramy
e) plan kontroli
f) kwestionariusz kontroli wewnętrznej
2. Rodzaje dokumentów według etapów audytu
Faza właściwa
1) Realizacja czynności audytowych
a) diagramy
b) kwestionariusz kontroli wewnętrznej
c) ścieżka audytu
d) lista kontrolna
Faza końcowa
1) Sporządzenie raportu z audytu
a) lista kontrolna
b) raport wstępny
c) raport końcowy
d) potwierdzenie wykonania rekomendacji
Dokumenty robocze w audycie wewnętrznym
- zawiadomienie o rozpoczęciu audytu
- program audytu
- protokół ze spotkania wstępnego
- kwestionariusz kontroli wewnętrznej
- lista kontrolna
- kwestionariusz samooceny
- plan kontroli
- ścieżka audytu
- diagram
Prowadzona w formie pisemnej dokumentacja audytu wewnętrznego powinna być gromadzona w odpowiednich kartotekach, które mogą mieć charakter następujących zbiorów:
a) stałych- zawierają informacje o obszarach, które mogą być przedmiotem zadań audytowych. Są one wielokrotnie wykorzystywane na potrzeby różnych zadań audytowych
Akta stałe zawierają w szczególności:
- plany audytu,- sprawozdanie z wykonania planu audytu, - zakres realizacji planu audytu, - wykaz zadań audytowych
- informacje mogące mieć wpływ na przeprowadzenie audytu wewnętrznego, w tym dokumentację z przeprowadzonej analizy ryzyka lub analizy zasobów osobowych
b) bieżących- obejmują dokumenty związane z przebiegiem i wynikami poszczególnych zadań audytowych. Są gromadzone oddzielnie dla każdego zadania audytowego
Akta bieżące zwierają w szczególności:
- imienne upoważnienie do przeprowadzania audytu wewnętrznego
- program zadania zapewniającego oraz dokumenty związane z jego przygotowaniem
- dokumenty sporządzone oraz dokumenty otrzymane przez audytora wewnętrznego w trakcie przeprowadzania zadania zapewniającego, w tym oświadczenia dotyczące przedmiotu zadania zapewniającego złożone przez pracowników komórki audytowanej
- sprawozdanie z przeprowadzonego audytu
- dokumentację dotyczącą przeprowadzonych czynności sprawdzających
16. SPRAWOZDANIE Z AUDYTU A SPRAWOZDANIE WYKONANIA ROCZNEGO PLANU AUDYTU
W zależności od momentu sporządzania z zdania audytowego można wyróżnić następujące jego rodzaje:
1) sprawozdanie przejściowe
2) sprawozdanie wstępne
3) sprawozdanie końcowe
Celem sprawozdania (raportu) jest:
a) poinformowanie o zbadanym obszarze, czyli odpowiedź na pytanie: jak jest?
b) wykazanie przyczyn istniejącego stanu: dlaczego?
c) zaproponowanie sposobu osiągnięcia pożądanego stanu: co należy poprawić?
W zależności od potrzeb raporty mogą być tworzone w różnej postaci:
a) raport wstępny- tworzony po zakończeniu testów kontrolnych, a przed naradą zamykającą. Przekazywany do jednostki w celu zapoznania kierownictwa z jego treścią
b) raport ustny- stosowany w sytuacji zagrożeń, które wymagają natychmiastowej reakcji. Raport ten powinien być ujęty w raporcie końcowym
c) raport fragmentaryczny- raport zawierający wybrane zagadnienia. Jest stosowany np. w audycie bezpieczeństwa systemów informatycznych
d) raport końcowy- raport kompleksowy zawierający opinie audytora dotyczące systemu kontroli oraz stopnia realizacji celów audytowanej jednostki
Do podstawowych cech wszystkich sprawozdań z zakresu audytu należy zaliczyć:
1) dokładność- która wyraża się w uprawdopodobnieniu sprawozdania faktami; jest niezmiernie ważna dla wiarygodności komórki audytu wewnętrznego i każdego audytora, aby zachować najwyższy poziom rzeczowej, bezstronnej, i obiektywnej sprawozdawczości
2) jasność- czyli zrozumiałość dla odbiorców informacji, ponieważ sprawozdanie nie powinno wymagać interpretowania danych w nim zawartych ani ustnych wyjaśnień
3) kwantyfikację- a zatem należy dążyć, aby wszystkie uwagi były wyrażone ilościowo, co pozwala na ustalenie uwagi i skutków oddziaływania wskazanych punktów
4) zwięzłość- aby sprawozdanie dotyczyło wyłącznie przedmiotu audytu
5) zasadność- która oznacza, że biorąc pod uwagę wrażliwość klientów audytu, należy położyć nacisk na warunki poprawy, a nie krytykę osób lub zdarzeń w przeszłości
6) terminowość- czyli złożenie ich na czas po zakończeniu danego zadania
18. KOMÓRKA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Jeżeli organizacja dysponuje odpowiednimi środkami finansowymi może być zatrudniona większa liczna osób do przeprowadzania audytu , na której czele stoi kierownik.
Wykonywanie w pełni profesjonalnie płac audytorskich przez audytora wewnętrznego wymaga zapewnienia mu niezależności.
Niezależność audytora- to brak okoliczności, które zagrażają bezstronnemu wykonywaniu obowiązków przez audyt wewnętrzny
Zarządzanie zagrożeniami obiektywizmu musi odbywać się na trzech poziomach:
a) indywidualnego audytora i realizowanego zadania
b) funkcjonalnym
c) organizacyjnym
Zachowanie należności audytora na poziomie indywidualnym wymaga zapewnienia swobody jego działania w zakresie:
- planowania pracy KAW
- przeprowadzania audytu
- składania sprawozdań
Na poziomie funkcjonalnym należność może być naruszona w razie:
- wystąpienia konfliktu interesów
- ograniczenia zakresu badania audytora przez osoby trzecie
- ograniczenia dostępu audytora do informacji i do pracowników jednostki
- ograniczenia audytora w dostępie do sprzętu oraz do możliwości korzystania z usług osób wykwalifikowanych i rzeczoznawców
Poziom organizacyjny wiąże się z takim umiejscowieniem audytu wewnętrznego w strukturze organizacyjnej, które pozwoli audytorowi wypełniać nałożone na niego zadania.
Komórka audytu wewnętrznego podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjną odrębność wykonywania przez audytora zadań określonych w ustawie.
19. KARTA AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Funkcjonowanie KAW powinno być zgodne z:
- przepisami prawa dotyczącymi audytu wewnętrznego
- standardami audytu wewnętrznego
- wewnętrznymi, zaprojektowanymi w danej jednostce procedurami służącymi do kontroli efektywności i skuteczności prowadzonych przez audytorów działań
Karta audytu- zbiór wewnętrznych przepisów dotyczących szczegółowych zasad funkcjonowania audytu w jednostce. Może mieć formę statutu, regulaminu, karty bądź instrukcji audytu
Dokument określa:
- ogólne cele i zasady audytu wewnętrznego
- prawa i obowiązki audytora wewnętrznego, ze szczególnym uwzględnieniem jego nienależności
- zakres audytu wewnętrznego
- zasady sprawozdawczości
- sposób koordynacji działalności KAW
- relacje z instytucjami kontrolującymi
Karta musi określać powiązania między działalnością audytu wewnętrznego a innymi jednostkami w organizacji oraz jednostkami spoza organizacji.
Karta musi:
- cel- ustalać pozycję audytu wewnętrznego w organizacji
-uprawnienia- upoważniać do dostępu do akt, personelu i obiektów fizycznych w zakresie wykonywanym do wykonania zadania audytowego
- odpowiedzialność- określać zakres działania audytu wewnętrznego
Karta audytu wewnętrznego powinna zostać sporządzona w formie pisemnej ponieważ:
- stanowi formalny zakres informacji
- ułatwia dokonywanie okresowej oceny adekwatności celów, uprawnień i zakresu odpowiedzialności audytu wewnętrznego
- ma zasadnicze znaczenie dla zarządzania funkcją audytu w ramach organizacji
- stwarza kierownictwu i radzie podstawę do dokonania oceny działań audytu
- w przypadku powstania kwestii spornych, karta stanowi również formalną pisemną umowę z kierownictwem i radą co do kontroli i zakresu odpowiedzialności działania audytu wewnętrznego w ramach organizacji
20. OTOCZENIE AUDYTU WEWNĘTRZNEGO
Zewnętrzne (krajowe) otoczenie audytu wewnętrznego:
- Najwyższa Izba Kontroli
- Regionalne Izby Obrachunkowe
- Kontrola skarbowa
- Komórki kontroli resortowej
Zewnętrzne (unijne) otoczenie audytu wewnętrznego:
- Europejski Trybunał Obrachunkowy
- Komisja Europejska
Wzajemna współpraca z instytucjami zewnętrznymi powinna polegać na współdziałaniu dla:
- objęcia przez audytorów badaniem maksymalnego zakresu zagadnień
- wzajemnej wymiany informacji
- unikania powielania działań i kosztów składających się na rutynowe etapy pracy
Audytor współpracując z otoczeniem wewnętrznym (kierownictwem jednostki):
- wspiera kierownictwo w realizacji celów jednostki
- ocenia system kontroli wewnętrznej, kontroli zarządczej i ryzyko związane z funkcjonowaniem jednostki, a w konsekwencji przedstawia kierownikowi rekomendacje wynikające z dokonanych ustaleń
Audytor współpracując z otoczeniem wewnętrznym (kontrolą wewnętrzną):
- ma pełniejszy nadzór nad audytowaną jednostką
- ma możliwość pełnej wymiany informacji i doświadczeń, co pozytywnie wpływa na pracę obu komórek
Audytor współpracując z otoczeniem wewnętrznym (pracownikami jednostki):
- kształtuje środowisko audytu
- ma możliwość odstąpienie od powołania rzeczoznawcy podczas realizacji zadania audytowego, dzięki dobrej współpracy z fachowcami ----> pozytywny wpływ na koszty realizacji zdania
21. STANDARDY IIA
Najbardziej znanymi są Międzynarodowe Standardy Praktyki Zawodowej Audytu Wewnętrznego opracowane przez IIA.
Celem standardów jest:
*Określenie podstawowych zasad właściwej praktyki audytu
* Określających Wyznaczenie ramowych zasad wykonywania i upowszechniania szerokiego zakresu audytu
*Stworzenie podstaw oceny działalności audytu w.
*Przyczynianie się do usprawnienia procedur działalności operacyjnej
Standardy są obowiązkowymi zasadami składającymi się
-ze stwierdzeń określających podstawowe wymogi wobec praktyki zawodowej audytu w. i oceny skuteczności działań
-z interpretacji
Standardy według IIA atrybutów działania wdrożenia
1.Standardy atrybutów-określają cechy organizacji i osób świadczących usługi audytu. Odpowiada na pytanie kto wykonuje audyt
2.Standardy działania- opisują charakter działań oraz określają kryteria jakościowe służące do ich oceny. Odpowiadają na pytanie co i jak ma być weryfikowane.
3.Standardy wdrożenia-są rozwinięciem (1), opisują wymagania dotyczące działań zapewniających i doradczych
Usługi zapewniające- obejmują obiektywną ocenę dowodów przez audytora w celu dostarczenia niezależnych opinii lub innego zagadnienia.
Usługi doradcze- z uwagi na swój charakter są zwykle wykonywane na konkretne zapotrzebowanie zleceniodawcy. Charakter i zakres zadania doradczego są przedmiotem umowy ze zleceniodawcą.
22. AUDYT WEWNĘTRZNY RÓŻNI SIĘ OD KONTROLI WEWNĘTRZNEJ NAS. ELEMENTAMI:
Metodami działania
Zakresem należności
Pełnionymi zasadami
Usytuowaniem organizacyjnym
Formą działania
Stosowanymi kryteriami oceny
Efektem prac.
23. KONTROLA ZARZĄDCZA I JEJ STANDARDY
Kontrola zarządcza- stanowi ogół działań podejmowanych dla realizacji celów i zadań w sposób zgodny z prawem, efektywny, oszczędny i terminowy.
Cele kontroli: zapewnienie:
*zgodności działalności z przepisami prawa oraz procedurami wewnętrznymi *skuteczności i efektywności działania *wiarygodności sprawozdań *ochrony zasobów *przestrzegania i promowania zasad etycznego postępowania *efektywności i skuteczności przepływu informacji *zarządzania ryzykiem
Zapewnienie funkcjonowania adekwatnej, skutecznej, i efektywnej kontroli należy do obowiązków: ministra, wójta, burmistrza, prezydenta, kierownika jednostki
Standardy kontroli zarządczej dla sektora finansów publicznych określają podstawowe wymagania odnoszące się do kontroli zarządczej w sektorze finansów. Celem standardów jest promowania wdrażania w sektorze finansów publicznych spójnego i jednolitego modelu kontroli zarządczej zgodnego z międzynarodowymi standardami...
5 grup standardów:-środowisko wewnętrzne,-cele i zarządzanie ryzykiem, -mechanizmy kontroli, -informacji i komunikacja
-monitorowanie i ocena
24.AUDYT FINANSOWY
- jest przeprowadzany zgodnie z ogólnymi zasadami przeprowadzania audytu w. z uwzględnieniem specyficznych cech sprawozdawczości finansowej i budżetowej oraz ksiąg rachunkowych, stanowiących podstawę ich sporządzania.
Zasady rachunkowości to m.in. :zasada: -kontynuacji działania, memoriału, ostrożności, współmierności, ciągłości, niekompensowanie, periodyzacji, stałości
Do procedur i testów zalicza się m.in.: przegląd istotnych umów, uzgodnienie kwot do dokumentów źródłowych, potwierdzenie sald środków pieniężnych i pożyczek z banków, obserwacja inwentaryzacji zapasów, kontakt z pracownikami jednostki, rozmowy z pracownikami.
Cel audytu finansowego dostarczenie kierownikowi jednostki obiektywnej i niezależnej oceny wiarygodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonanego budżetu.
Zakresem audytu w. należy objąć
-przyjęte przez jednostkę zasady rachunkowości
-dowody księgowe
-dokumentację inwentaryzacyjną
-sprawozdawczość finansową
25. AUDYT SYSTEMU KADR I WYNAGRODZENIA
Akty normatywne w zakresie kadr i wynagrodzeń
-Ponadzakładowe i zakładowe układy zbiorowe
-Regulamin pracy
-Regulamin wynagrodzenia: (składniki obligatoryjne, składniki fakultatywne, inne świadczenia, załączniki)
Audyt rekrutacji: Wewnętrzna, Zewnętrzna: *Wstępne rozpoznanie, *Analiza ofert: Przyjętych, Odrzuconych, Analiza zawartej umowy
Akta osobowe i ich audyt – pracodawca ma obowiązek prowadzenia dokumentacji związanej ze stosunkiem pracy:
Część A- dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie
Część B- dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy i jej przebiegu
Część C- dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia
Audyt akt osobowych może być prowadzony pod kątem:
a)Ich kompletności
b)Poprawności ewidencjonowania dokumentów
c)Poprawności przygotowania dokumentów
d)Poprawności naliczania świadczeń finansowych i innych świadczeń należnych pracownikowi
Sposób prowadzenia akt i dostęp do akt osób nieuprawnionych.