wprowadzenie do kultury arabskiej

ABRAHAM (IBRAHIM) HAGAR

IZAAK ISMAIL (IZMAEL) [od niego zaczęła się linia arabska]

POTOMKOWIE

NABATYJCZYCY

ARABOWIE

Historia osadnictwa arabskiego przed islamem

III. Arabia Południowa tzw. Felix – Szczęśliwa – początkowo centrum cywilizacji arabskiej; kwitł handel, gdyż były to państwa (Jemen, Oman, część Arabii Saudyjskiej) położone na szlaku prowadzącym do Indii.

Królestwo Saby było jednym z największych królestw przedmuzułmańskich. W wieku IV p.n.e. zostało podbite przez arabski lud Himjarytów.

I. Syria, Mezopotamia: Palmyra, Petra – stolica królestwa Nabatyjczyków – dzisiejsza Jordania

II. Arabia Centralna tzw. Deserta - Pustynna (Arabia Saudyjska, w tym Mekka i Medyna)

Kultura plemienna arabska – brak dominacji państwa.

IRD – kodeks zasad plemiennych; zasady godności, honoru, zachowania prestiżu plemienia; kultura zemsty plemiennej; sytuacja kobiet była podmiotowa, polepszyła się wraz z wprowadzeniem islamu…

Już od początków II tysiąclecia p.n.e. Arabowie tworzyli rozwinięte cywilizacje na względnie bogatym w wodę południowym wschodzie Półwyspu Arabskiego (np. Irem, Saba). Nie ma jednak ciągłości kulturowej między nimi a współczesnymi Arabami, gdyż państwa te upadły pod koniec I tysiąclecia p.n.e. ze względu na zmianę szlaków handlowych z Rzymu do Indii. Także północne obszary, częściowo pod wpływem rozwiniętych kultur Mezopotamii, wytworzyły handlowe państwa (Nabatejczycy, Petra, Gassanidzi). Obszary pustynne zamieszkiwane były natomiast przez pasterskie ludy beduińskie, żyjące bez organizacji państwowej w stanie określanym później jako dżahilijja (okres niewiedzy, ciemności). Struktura społeczna tych ludów opierała się o więzi rodowe (asabijja). Rody prowadziły ze sobą ciągłe wojny. Religią Arabów w tym okresie był politeizm, w którym obok najwyższego boga Allaha czczono ciała niebieskie.

Arabowie, jak wszystkie ludy Bliskiego Wschodu, są kulturą patriarchalną. Gościnność i odwaga są w tej kulturze dwiema największymi zaletami człowieka.

Już w czasach przed islamem Arabowie chętnie tworzyli literaturę, choć ze względu na małe upowszechnienie pisma była to głównie twórczość ustna. Plemiona arabskie rozwinęły skomplikowaną, sformalizowaną poezję, w której z reguły opisywano trzy tematy: pustynię, kobietę i wielbłąda.

HASAB-WA-NASAB – dla araba to poczucie przynależności historycznej i genealogicznej; hasab:rodzaj dumy i godności wynikającej z historii; nasab: rodzaj związku z przodkami.

  1. Imię własne ISM np. Muhammad, Walid, Halim, Chalid

np. Aisza, Fatima, Marjam, Muna, Zajnab (np. od córek proroków)

  1. Bycie rodzicem KUNJA np. Abu (ojciec, kogo:) Ahmad

np. Umm (matka, kogo:) Chalid

  1. Pochodzenie od ojca/matki NASAB np. Ibn/Bin (syn, kogo:) Muhmmad

np. Bint (córka, kogo:) Ahmad

  1. Cecha wyglądu/charakteru LAQAB np. Dżamil/Dżamila (piękny/piękna)

  2. Pochodzenie geograficzne NISBA np. Misri/Misrijja (Egipcjanin/Egipcjanka)

Np.: (1)Marjam (2)Umm Walid (3)Bint Ahmad (3)Ibn Muhammad (4)al-Dżamila (5)al-Misrijja

Był członkiem plemienia Kurajszytów z rodu Haszymidów (ród Banu Haszim) zamieszkującego i handlującego w Mekce. Miał trudne dzieciństwo. Urodził się jako pogrobowiec – natomiast matka zmarła, gdy miał 6 lat. Wychowanie przejęli wtedy członkowie plemienia, lecz tym, który go chronił był stryj Abu Talib – zamożny kupiec.

Z czasem, gdy dorastał, zaczął pełnić funkcję pomocnika karawan. Został zauważony i zatrudniony przez Chadidżę, zamożną kobietę, która handlowała na szlaku między Mekką i Syrią. Po jakimś czasie, już jako wdowa, ale wciąż zamożna kobieta, zaproponowała o 15 lat młodszemu Muhammadowi ślub. Wieku dorosłego dożyła jedynie ich córka – Fatima.

Rokrocznie Muhammad udawał się do pobliskiej jaskini Al-Hira, gdzie przez miesiąc oddawał się rozmyślaniom. W 610, w miesiącu zwanym ramadan (9. miesiącu księżycowego kalendarza) około 27 dnia, Muhammad ujrzał we śnie Dżibrila (archanioła Gabriela), który przekazał mu kilka wersów i kazał je recytować (stały się później początkiem 96. sury Koranu). Muhammad zrozumiał, że Dżibril jest posłannikiem Boga i stopniowo, w miarę kolejnych objawień, zaczynał też rozumieć, że jemu samemu przypadła rola proroka i pierwszego misjonarza nowej monoteistycznej wiary, islamu.

Pierwsze objawienia miały miejsce w jaskini, ale kolejne zdarzały się już w miejscach publicznych i trwały nieustannie aż do śmierci Muhammada w 632 roku. Na ich podstawie - przekazywanych ustnie, potem spisywanych - powstała święta księga islamu, Koran, który uważany jest za cud, gdyż jego twórcą jest Allah.

Chadidża podtrzymywała duchowo Muhammada w jego prorokowaniu, stała się też pierwszą wyznawczynią nowego objawienia. Kolejnymi wyznawcami byli inni bliscy Muhammada oraz przypadkowi ludzie. Stopniowo wiara rozprzestrzeniała się poza ten krąg.

Już bardzo wczesny islam głosił równość ludzi wobec Boga - ideę chętnie podchwytywaną przez biedotę. Część wczesnych objawień jest jawnie wymierzona w stronę bogatych (w domyśle: kupców kurajszyckich), a groźbę ma stanowić gniew Boga w dniu Sądu Ostatecznego. Dogmat o jedyności Boga stanowił zaś podstawę do stworzenia wspólnoty (po arabsku umma), która obejmowałaby wszystkich wiernych, nazywanych odtąd muzułmanami (arab. muslim, poddający się woli boga).

Pojawieniem się i rozwojem nowej wiary zaniepokojona była arystokracja Mekki, z jednej strony z powodu jawnych ataków Muhammada, a z drugiej w obawie przed upadkiem kultów politeistycznych, który spowodowałby utratę znaczenia religijnego i ekonomicznego Mekki będącej dużym centrum pielgrzymkowym. Z tych powodów arystokraci z Mekki zaczęli prześladować wyznawców nowej religii.

W tym czasie Muhammad stracił oparcie w bliskich – umarła Chadidża oraz stryj Abu Talib; prorok poczuł się zmuszony do podjęcia walki.

Rozpoczął rozmowy z mieszkańcami Jasribu, miasta leżącego na północ od Mekki, nazwanego później Medyną. Medyńczycy okazali się przychylniejsi islamowi od mieszkańców Mekki, gdyż znajdowali się już wśród nich wyznawcy innej monoteistycznej wiary - Żydzi. Muhammad stał się arbitrem między skłóconymi plemionami Jasribu.

W 622 zakończono rozmowy, nastąpiła stopniowa, ale kończąca się w tym samym roku, emigracja muzułmanów z Mekki do Jasribu. Ten ważny dla wyznawców islamu moment nazywany jest hidżrą (wywędrowaniem), a sam Jasrib zaczął być od tego momentu nazywany Medyną (arab. Madinat an-Nabi), czyli miastem Proroka (według potocznej etymologii).

Muhammad organizując w Medynie gminę wyznaniową reformował także i całe miasto. Wtedy powstała tzw. Konstytucja medyneńska, regulująca prawa wszystkich grup mieszkających w Medynie, w szczególności zapewniająca im respektowanie tradycyjnych praw zwyczajowych. Jednak obok poszanowania tradycji pojawił się też zapis, że w przypadku przewlekłych sporów ostatecznymi "rozjemcami" powinni być Bóg i jego prorok.

Przypuszcza się, że Muhammad zabiegał o status proroka także wśród Żydów i chrześcijan, a sobie wyznaczał rolę odnowiciela istniejących monoteizmów. Zabiegi te zakończyły się jednak fiaskiem. Muhammad, pragnąc by Mekka była najważniejszym miastem nowej religii, a także prawdopodobnie z chęci zemsty za upokorzenia, które spotkały go ze strony ziomków - Kurajszytów, rozpoczął walkę z Mekką.

Jest to okres, gdy nieustannie rósł autorytet religijny i społeczny Muhammada, który wykazuje się zręcznością negocjacyjną, a treść jego objawień zaczęła mieć charakter coraz bardziej praktyczny i dotyczy zasad życia społecznego, prawa karnego, a także obowiązków plemion podbitych. W tym okresie należy też szukać podwalin pierwszego państwa muzułmańskiego.

W 628 obie strony zmęczone walką zawarły pokój. W 632 Muhammad ostatecznie opanował Mekkę zacierając ślady politeistycznych wierzeń, potem odbył triumfalną pielgrzymkę, która okazała się jego ostatnią i nazywana jest z tej racji pielgrzymką pożegnalną (hadżdż al-wada) - trzy miesiące później Muhammad zmarł.

Prorok nie pozostawił testamentu - w szczególności nie określił swojego następcy, który przewodziłby wspólnocie, którą stworzył. Pierwszym następcą Muhammada (kalifem) został teść Muhammada, Abu Bakr, ojciec jego ukochanej żony Aiszy (po śmierci Chadidży Muhammad żenił się jeszcze wielokrotnie). Z wyborem tym zgadzała się niemal cała wspólnota.

KORAN

Są one ułożone w przybliżeniu według długości (od najdłuższej do najkrótszej), a więc nie w porządku chronologicznym (wyjątek stanowi sura otwierająca – Al-Fatihah). Wszystkie sury rozpoczynają się formułą bismalli (bi-ismi Allahi ar-Rahmani ar-Rahim – w imię Boga (Allaha) miłosiernego, litościwego).

Mniejszości chrześcijańskie w świecie islamskim

Chrześcijanie i Żydzi to ludzie księgi: ahl al – kitãb; popełnili błędy w interpretacji Biblii i Tory, tylko Koran został odczytany prawidłowo.

W czasach tworzenia państwa muzułmańskiego islam wytworzył własny model tolerancji wobec Żydów i Chrześcijan – innowiercy mogli pozostać przy swojej wierze, jeśli płacili podatek zwany ğizya (mocno zawyżony) i tzw. haracz.

Paradoksalnie chrześcijanie odegrali rolę jako ludzie wzmacniający język arabski. To właśnie literacki język arabski jest czynnikiem wspólnej tożsamości Muzułmanów, Żydów i Chrześcijan.

Wiek XIX – sekularyzacja; arabski modernizm – Brutus al-Bustãni.

Miejsca, gdzie żyją wspólnie duże skupiska Muzułmanów i Chrześcijan:

- Kair – Koptowie – wyodrębnili się z katolickich kościołów wschodnich – używali języka arabskiego, choć nie pochodzą od Arabów – są potomkami rdzennych mieszkańców Egiptu, zamieszkujących ten kraj jeszcze przed muzułmańskim podbojem. Od czasów pojawienia się w niepodległym Egipcie fundamentalistów muzułmańskich Koptowie podlegają prześladowaniom. Koptów w Egipcie można rozpoznać po tym że mają tatuaż w kształcie krzyża umieszczony na ręce.

- Liban – Maronici – jeden z kościołów wschodnich wyodrębnił się wskutek przyjęcia herezji monoteletyzmu, powstały w VII wieku na terenach obecnego Libanu i Syrii. Stanowiska państwowe i rządowe obsadzane są według klucza wyznaniowego: prezydent - chrześcijanin maronita, premier - muzułmanin sunnita, przewodniczący parlamentu - muzułmanin szyita, równy podział tek ministerialnych, wyższych stanowisk w administracji państwowej oraz miejsc w parlamencie między przedstawicieli ludności muzułmańskiej i chrześcijańskiej.

Święto Ofiar (arab. Id al-Adha, tur. Kurban Bajram) – najważniejsze święto muzułmańskie, trwa cztery dni i jest związane z pielgrzymką do Mekki. Święto Ofiar upamiętnia ofiarę Abrahama i jego posłuszeństwo wobec Boga. Abraham (Ibrahim) według islamu miał złożyć w ofierze Bogu swego syna Izmaela, Bóg jednak, widząc oddanie Abrahama, pozwolił mu złożyć w ofierze barana zamiast dziecka. Na pamiątkę czynu Abrahama każdy ojciec rodziny składa w ofierze barana, wielbłąda lub krowę. Zwierzę musi być zabite rytualnie, następnie dzieli się mięso tak, by 1/3 oddać potrzebującym, 1/3 krewnym, a pozostałą 1/3 spożywa się na wspólnej uczcie. Tego dnia wspólnie odwiedza się meczet, recytuje Koran i rozdziela prezenty. W czasie Święta Ofiar wielu muzułmanów składa też datki pieniężne przeznaczone na pomoc biednym i fundacje charytatywne.

Kurban Bajram przypada na dziesiąty dzień dwunastego miesiąca kalendarza muzułmańskiego, opartego na fazach księżyca. Ponieważ rok w takim kalendarzu jest krótszy od tradycyjnego o jedenaście dni, data uroczystości ulega stałym przesunięciom.

PIĘĆ FILARÓW ISLAMU

Muzułmanin ma pięć obowiązków, zwanych pięcioma filarami islamu (Arkan ad-din, Arkan-al-Islam). Są one traktowane bardzo poważnie przez wyznawców głównego nurtu tej religii (sunnitów, szyitów i charydżytów), natomiast wiele ugrupowań religijnych pochodzenia szyickiego (np. alewici czy alawici) uważają je tylko za zalecenia, symbole i niekoniecznie się do nich stosują.

Pierwszy filar – szahada – włącza formalnie do wspólnoty. Często wymagana jest jednak obecnie obecność imama (choć przyjęcie islamu jest wyłącznie sprawą między wiernym a Bogiem), jednak jeśli to nie jest możliwe (np. na łożu śmierci) – nie ma takiego obowiązku. Na niektórych stronach internetowych proponuje się przyjęcie islamu przez internet poprzez przeczytanie szahady i kliknięcie potwierdzenia. Olbrzymia większość autorytetów religijnych nie zgadza się jednak z tym podejściem. Ponadto islam (według większości teologów) przyjmuje każdy przed narodzeniem – dopiero po nim ludzie się od niego odwracają – szahada jest więc formalnym potwierdzeniem wiary dla muzułmanina i powrotem na łono islamu dla konwertyty.

Pozostałe cztery filary powinny być wypełniane przez każdego muzułmanina i są formą okazywania wiary. Tylko osoby, które przyjęły islam tuż przed śmiercią, nie muszą ich wypełnić. Czasem jako nieoficjalny, szósty filar podaje się dżihad. Z tą interpretacją nie zgadza się większość teologów – szczególnie jeśli chodzi o „mały dżihad” – wojnę z niewiernymi (ponadto znaczna część z nich twierdzi, że nie ma żadnych podstaw do niego po okresie podbojów islamskich w VII wieku. Co do „dużego dżihadu” – walki z własnymi słabościami – nie jest on filarem wiary, ale głównie na jego podstawie Bóg będzie sądził muzułmanów w dniu Sądu Ostatecznego.

Filary islamu (arkan):

  1. Wyznanie wiary (szahada) – Nie ma bóstwa oprócz Boga jedynego, a Mahomet jest Jego prorokiem. Dla szyitów często również: Ali jest przyjacielem Boga (co część sunnitów uważa za bałwochwalstwo). Pojawiają się też tłumaczenia, gdzie słowo "bóstwo" zastąpione jest przez słowo "Bóg", a "Boga jedynego" zastąpione jest słowem "Allaha". Są to błędne tłumaczenia szahady. Słowa Allah (oznaczające Boga w religii monoteistycznej) używają też chrześcijanie mówiący językiem arabskim.

  2. Modlitwa (salat) – odprawiana pięć razy dziennie z twarzą zwróconą w stronę Mekki.

  3. Jałmużna (zakat) – określoną część swych dochodów muzułmanin ma obowiązek oddawać biednym.

  4. Post (saum) – w ciągu dziewiątego miesiąca roku muzułmańskiego (ramadanu), muzułmanie muszą powstrzymywać się od jedzenia i picia od wschodu do zachodu słońca.

  5. Pielgrzymka do Mekki (hadżdż) – muzułmanin musi ją odbyć przynajmniej raz w życiu, jeśli pozwala mu na to sytuacja materialna.

Szahada (arab. šahāda) to muzułmańskie wyznanie wiary, będące jednym z pięciu obowiązków każdego muzułmanina: "Nie ma bóstwa ponad Boga Jedynego, a Mahomet jest jego prorokiem". Trzykrotne jego publiczne wypowiedzenie (czyli danie "świadectwa" wiary) decyduje o przyjęciu islamu przez daną osobę. Przed przyjęciem islamu należy dokonać rytualnej kąpieli (ghusl). Słowa wyznania wiary znajdują się w każdej modlitwie muzułmańskiej i stanowią podstawowy dogmat wiary.

Warunki wyznania wiary

Salat – odmawia się ją pięciokrotnie w ciągu doby, tj. przed wschodem słońca (Fadżr), w południe (Dhuhr), po południu (Asr), po zachodzie słońca (Maghrib) i w pierwszej połowie nocy (Isha'a). Celem salat jest uzyskanie błogosławieństwa Allaha (sawab).

Muzułmanie podczas modlitwy – odmawiający salat powinien być w stanie rytualnej czystości (uzyskuje się ją przez obmycie wodą – wudu, a gdy jej nie ma, to piaskiem). Rozkłada on specjalny dywanik (sadżdżada; nie jest obowiązkowy), zwraca się w kierunku Mekki i wykonuje określoną liczbę pokłonów, gestów i recytacji wersetów (ajatów) Koranu (przede wszystkim pierwszej sury Al-Fatiha). Największe znaczenie mają modlitwy piątkowe – odmawiane wspólnie w meczecie, którym często towarzyszy kazanie (chutba). Salat na całym świecie odbywa się tylko w języku arabskim.

Zakat to prawo wspólnoty muzułmańskiej do nadwyżki indywidualnego majątku wyznawcy islamu. W państwach muzułmańskich jest to obowiązkowy podatek. Często oblicza się ją według rocznego współczynnika 2,5% całości posiadanego majątku, a środki są zwykle rozprowadzane wśród ubogich. Zakat to minimalna oczekiwana kwota – wielu muzułmanów ofiarowuje znaczne większe sumy na cele charytatywne.

Saum – w czasie miesiąca ramadan (dziewiątego wg kalendarza muzułmańskiego) od brzasku do zachodu słońca obowiązuje ścisły post – to znaczy nie wolno ani jeść, ani pić, kłamać, a także palić tytoniu i odbywać stosunków seksualnych. Po zachodzie słońca post nie obowiązuje.

Pielgrzymki w islamie – pielgrzymowanie do miejsc związanych z życiem Mahometa czy innych ważnych postaci islamu jest istotnym elementem religii muzułmańskiej. Można wyróżnić 3 rodzaje pielgrzymek w islamie:

  1. hadżdż (hadż) – pielgrzymka do Mekki, tzw. większa lub pełna. Jej odbycie jest obowiązkiem każdego wyznawcy, chyba że z powodów finansowych bądź zdrowotnych wyprawa taka jest niemożliwa. Hadżdż ma charakter zbiorowy i odbywa się tylko w czasie miesiąca pielgrzymki zu al-hidżdża. Pielgrzymi, zbliżając się do świętego terytorium Mekki, wchodzą w stan uświęcenia i przywdziewają białą szatę. Pielgrzymka rozpoczyna się 8. dnia wspomnianego miesiąca kazaniem w meczecie. Przez kolejne 3 dni wyznawcy wędrują po okolicy docierając do różnych symbolicznych miejsc, m.in. doliny Mina, góry Arafat, wzgórza Al-Muzdalifa. W tym czasie sprawują wiele modlitw i obrzędów, np. kamienowanie szatana. Przez kolejne trzy dni pielgrzymi odpoczywają. Hadżdż gromadzi corocznie kilka milionów wyznawców islamu, których nazywa się wówczas hadżi (pielgrzym).

  2. umra – również pielgrzymka do Mekki, ale nazywana mniejszą. Ma charakter indywidualny, a jej czas nie jest określony. Najważniejszym jej elementem jest siedem rytualnych okrążeń Kaaby i ucałowanie hadżaru – Czarnego Kamienia. Umra często łączona jest z hadżdżem.

  3. ziara – pielgrzymka do grobów świętych islamu, a zwłaszcza do grobu Mahometa w Medynie.

Dżihad (ğihād – zmaganie, walka) – w kulturze islamu pojęcie pierwotnie oznaczające dokładanie starań i podejmowanie trudów w celu wzmocnienia wiary i islamu. W tradycji europejskiej termin ten często, choć nie do końca precyzyjnie, tłumaczy się jako „święta wojna”. W Koranie i muzułmańskiej tradycji dżihad oznacza wszelkie starania podejmowane w imię szerzenia i umacniania islamu: zarówno poprzez walkę zbrojną, nawracanie niewiernych, pokojowe propagowanie islamu, jak i wewnętrzne zmagania wyznawcy.

Dżihad a kital

Termin dżihad często jest zawężany do walki zbrojnej kital. W rzeczywistości kital, w tym walka zbrojna przeciwko „niewiernym” oraz heretykom i hipokrytom jest jednym z kilku rodzajów dżihadu. Zbrojny dżihad może mieć charakter zarówno obronny (dżihad al-daf’) jak i ofensywny (dżihad talab), kiedy to muzułmanie są stroną atakującą. Zgodnie z tradycją udział w dżihadzie jest jednym z najbardziej chwalebnych uczynków, jakich może dokonać muzułmanin a wierny, który zginie w jego trakcie jest uważany za męczennika i udaje się po śmierci do krainy szczęśliwości zwanej dżannah.

Do zbrojnego dżihadu może wezwać (a nie „ogłosić” go) przywódca społeczności muzułmańskiej (według niektórych interpretacji tylko kalif). Dżihad prowadzony jest wysiłkiem całej wspólnoty, nie jest to bowiem obowiązek indywidualny, lecz zbiorowy, a biorą w nim udział tylko ci, którzy są w stanie to uczynić i w sposób dla nich właściwy.

Koncepcja dżihadu nie była skodyfikowana za czasów proroka Mahometa, lecz formowała się później, stąd różne jej interpretacje. Tylko jeden odłam islamu, charydżyzm (o małym zasięgu), wysuwał koncepcję dżihadu jako bezwzględnej walki zbrojnej przeciwko innowiercom, obowiązującej każdego muzułmanina, traktowanej nawet jako szósty filar wiary.

Nie ulega jednak wątpliwości że w czasach Mahometa i bezpośrednio po jego śmierci rozumiano dżihad przede wszystkim jako walkę zbrojną i to właśnie prowadząc wojnę Mahomet zjednoczył Arabów wokół siebie, a po jego śmierci zaatakowali oni Cesarstwo Bizantyńskie i Persję, w ciągu nieco ponad stu lat podbijając całą Afrykę Północną, Półwysep Iberyjski, Bliski Wschód i znaczną część Azji Środkowej.

PRAWO ISLAMSKIE

Wg muzułmańskiego światopoglądu świat jest przepełniony sacrum rytualnie czystym – haram (tabu, zakazane dla obcych) i sacrum rytualnie nieczystym – halal (dopuszczane przez prawo muzułmańskie)

Prawo islamskie, zwane Szariat (arab. Šari’a), oparte jest na Koranie, Sunnie i hadisach; poza nimi znaczenie mają też idżma (wykładnia przyjęta przez społeczność muzułmańską) i kijas (wnioskowanie analogiczne). Szariat rządzi (przynajmniej teoretycznie) wszystkimi dziedzinami życia muzułmanów. Praktyczną wykładnią prawa zajmują się sędziowie mufti. Oprócz powyższych do szariatu zaliczyć należy akady – prawo zwyczajowe, które sprawia, że szariat u różnych narodów jest nieco inny i tak na przykład w Afganistanie za cudzołóstwo karze się tylko kobietę, a u Arabów oboje cudzołożników.

SZARIAT – dosł.: droga prowadząca do wodopoju; to prawo kierujące życiem wyznawców sunnickiej jak i szyickiej odmiany islamu. Islam nie uznaje rozdziału życia świeckiego i religijnego i dlatego reguluje zarówno zwyczaje religijne, organizację władzy religijnej jak i codzienne życie muzułmanina.

Szariat opiera się na założeniu, że prawo musi dostarczać wszystkiego, co potrzebne dla duchowego i fizycznego rozwoju jednostki. Wszystkie uczynki muzułmanina są podzielone na pięć kategorii:

  1. Fard – konieczne: obowiązki takie jak modlitwa 5 x dziennie,

  2. Mandub-sunna – obowiązki zalecane,

  3. Mubah – uczynki moralnie obojętne, ale dozwolone,

  4. Makruh – obowiązki naganne, ale nie karane,

  5. Haram – obowiązki/rzeczy bezwzględnie zakazane.

Podstawą określenia czynów koniecznych jest pięć filarów islamu.

Hudud – kary przewidywane przez Koran i sunnę:

  1. Szirk – politeizm, apostazja (odejście od islamu); kara: kara śmierci.

  2. Zina - cudzołóstwo/wszetecznictwo przedmałżeńskie i pozamałżeńskie oraz stosunki homoseksualne; kara: ukamienowania/biczowania.

  3. Sariqa – kradzież; kara: obcięcie prawej dłoni złodziejowi, a renegatowi – jeszcze lewej stopy.

Morderstwo – nie jest ścigane z urzędu (tu: prawo islamskie nie czuje się zobligowane); natomiast zajmuje się tym prawo karne (jeśli dany kraj nie jest zbyt teokratyczny).

Ideał równości islamskiej nie realizuje się w rzeczywistości – często rdzenni mieszkańcy np. Arabii Saudyjeskiej mają wyższy statut prawny lub zupełną nietykalność.

Są cztery źródła prawa w islamie: Koran, Sunna, narzędzia prawne: kijas oraz idżma. Żadna z decyzji wydanych na podstawie kijasu lub idżmy oczywiście nie może być sprzeczna z Koranem lub Sunną.

Kijas – w przypadkach, w których ani Koran, ani sunna nie wystarczały do rozstrzygnięcia wątpliwości, zaczęto stosować kijas – wnioskowanie przez analogię; źródłem analogii były przypadki wymienione w Koranie lub sunnie. W ten sposób np. powstał zakaz używania narkotyków, przez analogię do zakazu picia wina.

Idżma to jednomyślne postanowienie. Gdy pojawia się jakaś wątpliwość natury prawnej, zbiera się grupa muzułmańskich prawników lub nawet cała umma, każdy z radzących sądzi problem wedle swojej woli, aż do momentu uzyskania jednomyślności. Decyzja jest następnie rozpowszechniana wśród wiernych. Uznanie takiego postanowienia opiera się na przekonaniu, że decyzja tak podjęta nie może być niezgodna z wolą Boga (jeśli ogół wiernych może jednomyślnie postępować, to nie może to nie podobać się Bogu). Zasada idżmy znajduje oparcie w hadisie: Mój naród nigdy nie zgodzi się na odstępstwo.

SUNNA – zakres obowiązków zaczerpnięty z czynów i praktyk Mahometa. Sunna jest zbiorem opowieści na temat czynów i wypowiedzi proroka Mahometa, stanowiąca muzułmańską tradycję religijną. Sunna przekazywana jest w hadisach (przekazach) przez przyjaciół, towarzyszy Proroka i świadków jego życia. Sunna jest także źródłem wiary i podstawą prawa muzułmańskiego. Sunna ustanawia prawa w najróżniejszych dziedzinach, od społecznej po polityczną i organizacyjną na płaszczyźnie bardziej „świeckiej” oraz w dziedzinie teologicznej i rytualnej . Na przykład to właśnie sunna określa sposoby, czas i formuły modlitwy kanonicznej, fundamentalnego obrzędu islamu. Głównym sędzią muzułmańskim jest Quadi.

HADIS (arab. al-hadith) – opowieść przytaczająca wypowiedź proroka Mahometa, jego czyn lub milczącą aprobatę. Każdy hadis składa się z tekstu (matn) i łańcucha przekazicieli (isnad). Hadisy tworzą sunnę.

Początkowo były one przekazywane ustnie poprzez łańcuch przekazicieli. Według tradycyjnego poglądu uczonych muzułmańskich przyczyniło się to do powstania wielu fałszywych hadisów, które miały wspierać interesy poszczególnych grup i w ok. 200 lat po śmierci proroka było ich już około 200 tys. Uczeni arabscy przystąpili więc do wnikliwego badania tych przekazów, sprawdzając łańcuch przekazicieli każdego hadisu. Na podstawie owych badań stworzyli zbiory hadisów uznawanych za autentyczne. Największym autorytetem wśród sunnitów otaczane są zbiory o tytule "Sahih" autorstwa Al-Buchariego (zawiera 1762 hadisy) i Muslima.

Treść hadisów dotyczy:

  1. Sfery dogmatów islamu:

  1. Jedynobóstwo – mocny monoteizm

  2. Wiara w proroków (od Adama do Muhammada)

  3. Wiara w anioły i demony – dżinny

  4. Wiara w sąd ostateczny i zmartwychwstanie (podejście podobne do predestynacji kalwinistycznej)

  1. Sfery zasad i obowiązków muzułmanina (filary wiary).

  2. Sfery społeczeństwa muzułmańskiego.

  3. Sfery obyczajów (np. zasad spożywania posiłku, doboru odpowiedniego ubrania, profilaktyki zdrowotnej).

  4. Sfery ludzkich charakterów (dystans do tego świata, ale nie negatywny).

SZKOŁY PRAWNE ISLAMU SUNNICKIEGO

Szkoła hanaficka – jest najbardziej wpływową szkołą prawną. Jest najbardziej tolerancyjna, także wobec innych religii, cechuje ją racjonalizm w stosowaniu prawa. Opiera się przede wszystkim na Koranie, w niewielkim stopniu na sunnie; idżma jest uznawana tylko gdy pochodzi od godnych zaufania uczonych; uznaje prawa podbitych; korzysta z zasady istihsanu1.

Szkoła hanbalicka – najbardziej rygorystyczna; charakteryzuje się dużą surowością kar. Źródłem prawa jest przede wszystkim Koran oraz tylko te fragmenty sunny, które Koran objaśniają. Kijas i idżma zostały odrzucone przez twórcę szkoły, który starał się przywrócić pierwotną czystość religii i prawa. Szkoła hanbalicka obowiązuje współcześnie w Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

SZARIAT DZIŚ

Większość krajów Bliskiego Wschodu oraz północnej Afryki utrzymuje podwójny system sądownictwa: świecki oraz religijny. Sądy religijne zajmują się wyłącznie sprawami małżeństw oraz dziedziczenia. W Arabii Saudyjskiej oraz Iranie sądy religijne sprawują absolutną władzę nad wszystkimi dziedzinami życia. Szariat jest używany również w Sudanie, Libii, przez pewien czas był stosowany w Afganistanie. W północnych stanach Nigerii wprowadzono ostatnio sądy szariatu. W pewnym wąskim zakresie jest stosowany również wobec muzułmanów w Indiach.

KIERUNKI RELIGIJNE

Kalifowie sprawiedliwi – określenie dotyczące czterech pierwszych kalifów, panujących w latach 632 - 661:

  1. Abu Bakr

  2. Umar

  3. Usman

  4. Ali

Jest ono właściwie nieprzetłumaczalne na język polski, i ma wyrażać ich szczególną bogobojność, oddanie sprawie islamu oraz fakt, że byli obierani przez społeczność muzułmańską. Nie znaczy to jednak, że postacie tych kalifów nie są przedmiotem kontrowersji wśród muzułmanów. Abu Bakr i Umar zostali uznani przez sunnitów za władców idealnych, jednak większość szyitów podchodzi do nich z rezerwą, ponieważ uważa że objęli oni kalifat od początku należny Alemu z racji jego pokrewieństwa z Prorokiem.

SZYIZM

Szyizm (stronnictwo Alego) – obok sunnizmu i charydżyzmu stanowi jeden z trzech głównych nurtów współczesnego islamu, drugi po sunnizmie co do liczby wyznawców.

Arystokratyczna dynastia Umajjadów z Mekki na początku była przeciwko nowej religii, jaką był islam, lecz widząc w tym pewne korzyści, postanowiła przejąć władzę w imperium islamskim.

Szyici nie uznają trzech pierwszych kalifów. Rozdział od sunnitów dokonał się w wyniku sporu o władzę po śmierci kalifa Alego. Szyici nie uznali nowego kalifa. Prawowitymi następcami Mahometa dla szyitów są jedynie potomkowie Alego i córki proroka, Fatimy. Szyici w większości dogmatów wiary jak i praktyk religijnych nie różnią się od sunnitów, jednak (z wyjątkiem zajdytów) uważają że pełni objawienia można dostąpić jedynie za pośrednictwem imama z rodu Alidów, który na końcu świata objawi się jako mahdi (mesjasz, zbawiciel. Większość szyitów uważa Mahdiego za inną osobę - która ma przyjść na Ziemię tuż przed Sądem Ostatecznym, by zbawić/uratować ludzkość przed Szatanem. Dla szyitów jest to bardzo ważna postać łączona czasem z osobą ostatniego ukrytego imama, który ma poprzedzać Mahdiego, bądź być nim.).

Pierwotnie szyizm był wyznawany głównie przez muzułmanów pochodzenia arabskiego, ale za panowania dynastii Safawidów (1501-1773) doszło do nieomal całkowitej szyizacji Iranu. W 1979 roku upadł reżim w Iranie, do władzy doszła opozycja szyitów. W chwili obecnej wpływy szyizmu utrzymują się głównie na terytorium dawnej Persji (90-96%), Azerbejdżanu (75-85%), w Iraku (56-61%) i Libanie (ok. 30%).

Gałęzie szyizmu:

imamici – największa grupa, uznająca pierwszych 12 imamów

  1. Ali ibn Abi Talib

  2. Hasan ibn Ali (zm. ok. 669)

  3. Husajn ibn Ali

  4. Ali ibn Husajn (zm. 713)

  5. Muhammad al-Bakir (zm. ok. 733)

  6. Jafar as-Sadik

  7. Musa al-Kazim (745 - 799)

  8. Ali ar-Rida (zm. 818)

  9. Muhammad at-Taki (zm.835)

  10. Ali an-Naki (zm. 868)

  11. Al-Hasan al-Askari (zm. 837)

  12. Muhammad al-Mahdi (zgodnie z wiarą imamitów miał zniknąć w niewyjaśnionych okolicznościach w Samarze i powróci aby zbawić ludzi jako Mahdi)

ISMAILICI - Isma’ilizm – ośmioimmamowcy – ugrupowanie religijne i polityczne w islamie szyickim. Jego początki sięgają VIII wieku; wyodrębnił się podczas konfliktów o władzę po śmierci szóstego imama – Jafara as-Sadika. Jafar as-Sadik na następcę wyznaczył własnego syna, Isma’ila, który jednak zmarł jeszcze za życia ojca. Większość szyitów wobec tego uznała za kolejnego imama drugiego syna Jafara as-Sadika - Musę. Za Isma’ilem opowiedziały się dwie odrębne grupy isma’ilickie. Pierwsza uważała, że Ismai’il odziedziczył funkcję imama, więcej nawet – nie umarł wcale i jest mahdim. Grupa ta nie przetrwała zbyt długo. Drugie ugrupowanie opowiedziało się za synem Isma’ila – Muhammadem ibn Isma’ilem. Niegdyś ugrupowanie liczne i bardzo wpływowe. Obecnie jest ich ok. 20-22 mln., głównie w Indiach, Tadżykistanie i USA.

ZAJDYCI – pięcioimmamowcy – najmniejsza i najbardziej zbliżona do sunnizmu grupa szyitów. Powstali w VIII wieku jako zwolennicy imamatu Zajda ibn Alego ibn Husajna, brata Muhammada al Bakira – uznawanego za imama przez imamitów i ismailitów. Prawo do imamatu miał uzyskać poprzez wywołanie rewolty przeciw kalifom. Uznają pierwszych 4 imamów (wliczając Alego), którzy jednak nie są postaciami nadprzyrodzonymi, a głównie przywódcami i zarządcami. Jako jedyni szyici tolerowali częściowo władzę pierwszych kalifów. Uznają, że imamat nie musi przechodzić z ojca na syna, a warunkiem wystarczającym jest pochodzenie od Alego. Nie uznają imamickiej koncepcji ukrytego imama, dzieląc poglądy z ismailitami poprzez wiarę w żyjących imamów. Zajdyci jako jedyni szyici stworzyli koncepcję wakatu na pozycji imama- imamowie mogą zanikać i powracać. Takie dwie przerwy między imamatami miały miejsce w latach 928 – 964 i od 1962; obecnie zajdyci oczekują trzeciego imamatu. Wierzą również, że imamem może być w tym samym czasie więcej niż jedna osoba. Występowanie głównie: Arabia Saudyjska, Jemen, mała siła przebicia.

Imam – w szyizmie święty i przewodnik ummy będący potomkiem Alego i Fatimy. Według większości szyitów (oprócz zajdytów) uważany jest za nieomylnego i posiadającego nadprzyrodzone zdolności. Ostatnim imamem będzie mahdi. Na szczycie hierarchii duchownych-imamów stoją ajatollahowie (dosł. Znak boga), którzy mogą wydawać werdykty religijne zwane Fatwa.

W tradycji sunnickiej, słowem imam jest określana osoba, która przewodniczy rytualnej modlitwie muzułmańskiej, czyli salatowi. W ogólności może to być osoba świecka, bądź przełożony meczetu.

U szyitów związki małżeńskie z członkami własnego klanu są wskazane (np. kuzynostwo pierwszego stopnia: córka Muhammada, Fatima, wyszła za mąż za Alego, syna wujka proroka, czyli jego kuzyna).

SUFIZM

Sufizm (arab. taṣawwuf) – zbiorcze określenia dla różnorakich nurtów mistycznych w islamie. Pochodzi ono od słowa suf (wełna), co jednak nie jest w żaden sposób potwierdzone, bowiem czerpiąc wzór z chrześcijańskich mnichów sufi ubierali się we włosiennice. Sami Arabowie zwali sufich fakirami (faqīr), co znaczy biedak, albo derwiszami (darwīš), co pochodzi od perskich słów dar (drzwi) i oznacza nędzarza (żebraka) stukającego do drzwi.

Jest on próbą osiągnięcia jedności z boskim Absolutem. W najpowszechniejszej formie polega na regularnych modlitwach, recytacji formuł religijnych i boskich imion, grupowych śpiewach, studiowaniu świętych pism islamu, a przede wszystkim na wyparciu się własnego ego. To ciągłe poszukiwanie drogi. Poszczególne szkoły sufickie – Tariq – podążają różnymi drogami, Sufizm może być zarówno teologiczny jak i filozoficzny.

Lecz osiągnięcie tego celu nie jest przeznaczone wszystkim. Wiedza wewnętrzna dotyczy podróży duchowej (przez sfery), dostępną jedynie mistykom-imamom-> świętym, będącym pośrednikiem z bogiem. Celem mistyka jest osiągnięcie kolejnych stacji mistycznych-> kolejnych stopni wtajemniczenia (np. arab. salik to mistyk o drugim stopniu wtajemniczenia). Natomiast wiedza zewnętrzna jest dostępna dla wszystkich.

Jednymi z najznaczniejszych sufi (mistycy) byli:

  1. Rabia Al-Basri (kobieta) – zapowiadała panteistyczne rozumowanie; niechętna ortodoksji.

  2. Al-Halladż – (858-922) został ukrzyżowany za herezję: „ja jestem Prawdą” (miał na myśli jedność istnienia z Panem).

  3. Suhrawardi – pod wpływem neoplatonizmu i gnostycyzmu odszedł od islamu (tego głównego pionu), za co otrzymał karę śmierci.

  4. Al-Ghazali – (1058-1111) pogodził sufizm z islamem ortodoksyjnym; sufizm nie jest już herezją.

  5. Ibn ʾArabi – najwybitniejszy teolog arabski (1165-1241), pochodzący z Andaluzji (Murcja, Hiszpania)– ruch tłumaczeniowy kultury europejskiej na kulturę arabską i vice versa.

Uzryjska miłość – termin opisujący miłość opartą na głębokim, czystym uczuciu, cierpieniu i tęsknocie; powstała w okresie przedmuzułmańskim, nazwa pochodzi od plemienia Uzri. W literaturze arabskiej funkcjonuje jako symbol miłości platonicznej, trudnej do spełnienia, która często kończy się samobójstwem kochanka, kiedy nie może zostać spełniona.

Motyw podróży nocnej w Księga o Podróży Nocnej do Najbardziej Szlachetnego Miejsca (na gm@ilu fragment)

Księga o podróży prowadzi nas przez kolejne objawienia/drogi poznania (arab. mir’adż), których doznaje mistyk, szukając mądrości, szlachetności i prawdy. Mistyczno-filozoficzna podróż Ibn ‘Arabiego w zaświaty nawiązuje do legendy o nocnej wędrówce (arab. isra) Proroka Muhammada z Medyny do Jerozolimy.

STEREOTYPY

Theo van Gogh (1957-2004) – kontrowersyjny reżyser holenderski, publicysta i aktor, znany z krytyki świata islamskiego. Razem z Ayaan Hirsi Ali nakręcił film "Submission" (Podporządkowanie), w którym przedstawił praktykę przymusowego obrzezania kobiet w społeczeństwach islamskich oraz prześladowania ich w inny sposób. Przedstawia w nim historię trzech kobiet, z których jedna jest skazana na chłostę za romans, kolejna maltretowana jest przez męża poślubionego z woli rodziny a trzecia ma być ukarana za urodzenie nieślubnego dziecka, którego ojcem jest jej krewny – gwałcący ją brat ojca. Po ukazaniu się filmu zarówno van Gogh, jak i Ayaan Hirsi Ali, spotkali się z groźbami śmierci, prawdopodobnie ze strony fundamentalistów muzułmańskich. Van Gogh został zamordowany w 2004 r. w Amsterdamie. Zabójca przybił nożem do torsu ofiary 5-stronicowy list, grożący zachodnim rządom, Żydom oraz Ayaan Hirsi Ali.

Ayaan Hirsi Ali, właściwe Ayaan Hirsi Magan (ur. 13 listopada 1969 w Mogadiszu) – Somalijka i naturalizowana Holenderka od 30 stycznia 2003 r. do 16 maja 2006 r. członkini izby niższej parlamentu holenderskiego, Tweede Kamer z ramienia Partii Ludowej na rzecz Wolności i Demokracji (VVD). Feministka i antyislamska publicystka. Jest przeciwniczką wyrzezania, w dzieciństwie okaleczona w ten sposób. Ayaan zajęła się badaniami nad efektami integracji dzieci i wnuków emigrantów w holenderskim społeczeństwie. Analizując kolejne aspekty życia społecznego doszła do ciekawych wniosków - największa liczba bezrobotnych, korzystających z zasiłków, przestępców w Holandii to muzułmanie. Ich słabą integrację Ayaan powiązała z dofinansowaniem przez rząd szkół wyznaniowych(koranicznych).

Oriana Fallaci (ur. 29 czerwca 1929[1] we Florencji, zm. 15 września 2006 również we Florencji) – włoska dziennikarka i pisarka, autorka szeroko rozpowszechnionych wywiadów, jedna z najbardziej znanych dziennikarek XX wieku. W ostatnich latach życia zainteresowanie jej osobą ponownie wzrosło za sprawą przedstawianej przez nią radykalnej krytyki islamu, przede wszystkim współczesnego. Po zamachach na Światowe Centrum Handlu 11 września 2001 podjęła kwestię stosunków między Zachodem a światem muzułmańskim, wyrażając opinie o zagrożeniach, jakie według niej niesie ze sobą islam, który uznawała za religię z natury swej wyjątkowo agresywną, niebezpieczną i reakcyjną. Odrzucała tezy o istnieniu umiarkowanego islamu, uznając dialog Zachodu ze społecznościami muzułmańskimi za niemożliwy. Występowała przeciw środowiskom imigranckim w Europie, uznając je za nieasymilowalne.

Geert Wilders (ur. 6 września 1963) w Venlo – holenderski polityk prawicowy. Członek Tweede Kamer (holenderskiej Izby Reprezentantów) od 1998, najpierw z ramienia liberalnej Partii Ludowej na rzecz Wolności i Demokracji (VVD) a od 2006 roku z Partii Wolności (PVV), którą sam założył i której jest przywódcą. W 2008 opublikował film Fitna krytykujący ideologię islamu.

Tariq Said Ramadan (ur. 26 sierpnia 1962 w Genewie) - muzułmański teolog, filozof i pisarz polityczny. Wnuk Hassana al-Banny, twórcy Bractwa Muzułmańskiego. Jest propagatorem idei Euroislamu, wykładał m.in. Na Uniwersytecie Oksfordzkim i Uniwersytecie we Fryburgu.

MUZYKA ARABSKA

Klasyczna muzyka arabska nie jest związana z konkretną grupą etniczną, ale jest wspólna wielu narodom wyznającym islam, mówiącym po arabsku czy mieszkającym w krajach arabskich.

Periodyzacja:

Muzyka arabska jest ściśle związana z poezją arabską, którą datuje się już na okres preislamski, gdy poeci arabscy z tego okresu (tzw. poeci dżahilijji) recytowali silnie zrytmizowane i utrzymane w określonej tonacji utwory. Śpiew był domeną kobiet obdarzonych pięknym głosem (np. Al-Chansa), które prawdopodobnie potrafiły grać na instrumentach (lutnia, bębny, rebab) oraz wykonywały pieśni zachowując poetyckie metrum. Muzyka odgrywała też ważną rolę przy odprawianiu egzorcyzmów i obrzędów magicznych.

Między VIII a XIII wiekiem nastąpił największy rozwój muzyki, a rozległe terytorium Imperium pozwoliło na włączenie tradycji muzycznych Syrii, Egiptu, Mezopotamii, Bizancjum i Persji, które są wciąż obecne we współczesnej muzyce arabskiej. Wówczas pojawiła i utrwaliła się tradycja śpiewania, rytmicznej recytacji, poezji oraz nowe techniki intonacji i instrumenty. Wtedy też narodził się zwyczaj mecenatu nad poetami oraz muzykami i śpiewakami. Zaczęli pojawiać się też muzycy, którzy jednocześnie byli uczonymi (wcześniej muzykę wykonywali głównie niewolnicy tzw. quynat i niewolnice).

Wkład Hiszpanii Maurów w rozwój muzyki arabskiej był znaczący i dalekosiężny. Andaluzja, Sewilla, Grenada i Kordowa, nowe warunki życia były inspirujące dla arabskich artystów. Jednym z najbardziej znanych muzyków tego okresu był Abu al-Hasan Ali ibn Nafi’. W okresie rozkwitu, kultura arabska wzbogaciła się o wiele elementów greckich – czerpie z filozofii pitagorejskiej i neoplatońskiej: piękno sprowadza się do liczb.

Istotny wpływ w rozwoju muzyki arabskiej miały kontakty z Bliskim Wschodem i okres islamski na Płw. Iberyjskim (713-1492), który wpłynął także na rozwój średniowiecznej muzyki europejskiej. Ważny wpływ miała muzyka arabska na rozwój twórczości trubadurów, ponieważ to w Hiszpanii Maurów rozwinęła się także literacko-muzyczna forma, której tematem była miłość i która składała się ze strof i refrenów, co kontrastowało z klasyczną arabską formą kasydy, w której następowały kolejno wiersze lub dwuwiersze stosujące jedno metrum. Płw. Iberyjski stał się wtedy także centrum wyrobu instrumentów, które rozprzestrzeniły się we Francji, wywierając znaczny wpływ na twórczość trubadurów. Inspiracją dla średniowiecznych pieśniarzy był też wytworzony w Persji gatunek ghazal, czyli pieśni miłosnej, który przeniknął do muzyki arabskiej, a następnie przez Hiszpanię rozprzestrzenił się na Francję.

Do wielu języków z tradycji arabskiej także zaadaptowano nazwy instrumentów, w tym: lutnia (od: al-‘ud), gitara (kitara), rabab, anafil (rodzaj trąbki, od: an-nafir), tamburyn, tambur (instrument szarpany, rodzaj lutni z długą szyjką)

Muzyka arabska pełni ważną rolę społeczno-wychowawczą przy obrzędach religijnych, a także oddziałuje na człowieka fizjologicznie (taniec i muzyka zbliża derwisza do Allaha). Stałą cechą muzyki arabskiej jest brak wielogłosowości (obecne są jedynie ozdobniki, np. współbrzmienie), co jednak równoważy bogactwo barw oraz maniery wykonawcze. Różne barwy głosu śpiewacy uzyskują np. przez uciskanie policzków, krtani czy wsuwanie pod język twardych przedmiotów, co daje efekty nosowości lub łkania. Klasyczna muzyka arabska jest też znana z wirtuozerii śpiewaków, którzy długim śpiewem są w stanie wprowadzać słuchaczy w stany ekstatyczne (np. dzięki powtarzaniu śpiewanych fraz). Dla muzyki arabskiej charakterystyczna jest również dominacja muzyki wokalnej, a utwory wykonywane są najczęściej przez małe zespoły. Ponadto typowy jest brak zróżnicowania dynamicznego oraz zasada makamu, w oparciu o którą formowane są cykle muzyczne. Duży nacisk położony jest na melodię i rytm. (znane śpiewaczki: Nouhad Wadi Haddad -> Fairuz, Umm Kulthum)

Muzyka w świetle religii muzułmańskiej

Według pewnych źródeł, Mahomet uznał słuchanie muzyki za grzech (Koran [31:6]). Jednak niektórzy teolodzy podkreślają jednak, iż słowa "śpiew" ani "muzyka" nie pojawiają się w Koranie, co oznacza że Allah nie przywiązuje do nich wagi i nie uważa ich za zło.

FUNDAMENTALIZM

  1. Fundamentalizm.

  2. Modernizacja - „westernizacja”.

  1. Istihsan (arab. استحسان) – zasada w prawie muzułmańskim polegająca na tym, że przy wyroku sędziowie kierują się dobrem pojedynczego muzułmanina, podkreślając w ten sposób jego wolność. Zasadą tą kierują się zwolennicy szkoły hanafickiej. W opozycji do zasady istihsan stoi istislah, zgodnie z którą wyroki należy wydawać z korzyścią dla wspólnoty a nie jednostki. Zasada ta przestrzegana jest przez przedstawicieli szkoły malikickiej.↩


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Obys trzech mezow miala K.Tachtsis, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
rebetika, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Ćwiczenia 2 - wprowadzenie do kultury, STUDIA, Socjologia
Bajki, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
hist i lit, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
tematy literackie chronologicznie, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
P. PREVELAKIS - Kronika pewnego miasta, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Wprowadzenie do kultury popularnej, Uniwerek, Teoria kultury
Tematy historyczne chronologicznie, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
I Wojna Źwiatowa, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Slonce smierci P. Prevelakis, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
oprac zagadnienia, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Pekniecie A.Samarakis, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Strinati - Wprowadzenie do kultury popularnej - roz. I, Socjologia
Poławiacze gąbek. Antologia greckich opowiadań morskich. Wybór – Nikos Chadzinikolau, wprowadzenie d
Gminna pieśń Greków, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
Obys trzech mezow miala K.Tachtsis, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej
rebetika, wprowadzenie do kultury Grecji nowożytnej

więcej podobnych podstron