Oko

1. Droga światła w oku

źrenica

soczewka

rogówka

siatkówka

receptory wzrokowe

1. Przesyłanie informacji nerwowej

Pręciki i czopki

komórki horyzontalne

komórki dwubiegunowe

komórki amakrynowe

komórki zwojowe

1. Plamka ślepa – punkt wyjścia włókien nerwowych oraz naczyń krwionośnych, pozbawiony receptorów (czopków i pręcików)

2. Plamka żółta – fragment siatkówki charakteryzujący się największą możliwością rozróżniania szczegółów, położony w centrum siatkówki

3. Dołek środkowy – środkowa część plamki żółtej wyspecjalizowana w ostrym i szczegółowym widzeniu, zawiera:

• gęsto upakowane receptory

• małą liczbę naczyń krwionośnych i komórek zwojowych

• każdy receptor z dołka środkowego łączy się z pojedynczą komórką dwubiegunową, która łączy się z komórką zwojową, która łączy się z mózgiem

(receptor komórka dwubiegunowa komórka zwojowa mózg)

1. Karłowate komórki zwojowe – komórki zwojowe znajdujące się w dołku środkowym

2. Widzenie przez dołek środkowy – lepsza ostrość, szczegóły

3. Widzenie obwodowe – lepsza wrażliwość na słabe światło, lepsza identyfikacja kształtu, gdy występuje on samodzielnie

4. Receptory (pręciki i czopki)

1. Pręciki – najwięcej w obwodowej części siatkówki, reagują na słabe światło, nie są przydatne w świetle dziennym (silne światło je oślepia)

2. Czopki – najwięcej wewnątrz i wokół dołka środkowego, mniej aktywne w słabym świetle, lecz silniej reagują w świetle jasnym, mają kluczowe znaczenie dla widzenia barwnego, mają bardziej bezpośrednie połączenie z mózgiem niż pręciki

1. Teoria trichromatyczna Younga – Helmholtza - percepcja barw opiera się na ocenie względnej siły pobudzeń trzech typów czopków, z których każdy jest maksymalnie wrażliwy na inny zakres długości fal.

2. Trzy rodzaje czopków wg teorii Younga – Helmholtza:

• długofalowe (wrażliwe na fale długie) – czułe na barwę czerwoną lub żółtą

• średniofalowe – czułe na barwę zieloną, mniej na żółtą

• krótkofalowe – czułe na barwę niebieską

1. Teoria przeciwstawnych procesów (E. Heringa) – Widzenie barw opiera się na przeciwstawnych parach kolorów: czerwonego i zielonego, żółtego i niebieskiego oraz białego i czarnego. Mózg dysponuje mechanizmem, który tworzy wrażenie barwy wykorzystując dwa wymiary: pierwszy od czerwonego do zielonego, drugi od żółtego do niebieskiego.

2. Stałość barw – to zdolność do rozpoznawania koloru przedmiotu pomimo zmiany oświetlenia

3. Teoria Retinex (E. Land) – Kora mózgowa porównuje informacje z różnych części siatkówki, aby określić jasność i barwę w każdym obszarze widzenia.

4. Barwnik wzrokowy – substancja chemiczna, która pod wpływem padającego światła wydziela energię.

5. Pole widzenia – fragment otoczenia, który można zobaczyć za jednym razem.

6. Pole recepcyjne neuronu – część pola widzenia, na którą reaguje dany neuron

7. Hamowanie oboczne – to sposób, w jaki siatkówka wyostrza kontrasty w celu uwyraźnienia granic. Dzieje się to poprzez hamowanie aktywności sąsiednich komórek nerwowych.

receptor ^pobudzanie komórka dwubiegunowa

receptor ^pobudzanie komórka horyzontalna ^hamowanie komórki dwubiegunowe

(leżące po obu stronach pobudzonej komórki dwubiegunowej)

1. Neurony:

• drobnokomórkowe – mają niewielkie ciała komórkowe i małe pola recepcyjne, znajdują się wewnątrz lub w pobliżu dołka środkowego, wrażliwe na kolor, łączą się tylko z ciałem kolankowatym bocznym wzgórza

• wielkokomórkowe – mają duże ciała komórkowe i pola recepcyjne, są rozmieszczone równomiernie w całej siatkówce, nie są wrażliwe na kolor, silnie reagują na ruch i duże kształty, ignorują szczegóły, wysyłają aksony do ciała kolankowatego bocznego wzgórza oraz do innych obszarów wzrokowych wzgórza

• pyłkokomórkowe – niewielkie ciało komórkowe, występują w całej siatkówce, niektóre z nich są wrażliwe na kolor, tworzą połączenia z ciałem kolankowatym bocznym wzgórza, innymi częściami wzgórza oraz wzgórkami górnymi (śródmózgowie)

1. Drogi wzrokowe w korze mózgowej:

• drobnokomórkowa – system szczegółowej analizy kształtów

• wielkokomórkowa – ma odgałęzienia brzuszne, które są wrażliwe na ruch i grzbietowe, biorące udział w integracji wzroku z ruchem

• mieszana – wrażliwa na jasność i barwę oraz w pewnym stopniu na kształty

1. Komórki w pierwszorzędowej korze wzrokowej:

• komórki proste – pole recepcyjne komórki prostej charakteryzuje się sztywnym podziałem na część pobudzeniową i hamulcową, występują tylko w pierwszorzędowej korze wzrokowej

• komórki złożone – występują w pierwszorzędowej i drugorzędowej korze wzrokowej, mają pola recepcyjne, w których nie można wyróżnić stref pobudzeniowych i hamulcowych, reagują na bodziec świetlny określonej orientacji w dowolnym miejscu rozległego pola recepcyjnego, niezależnie od położenia bodźca

• komórki z hamulcowym brzegiem (hiperzłożone) – przypominają komórki złożone, ale mają silnie hamujący obszar na jednym z końców swojego pola recepcyjnego

1. Detektory cech – neurony, których reakcje oznaczają wystąpienie danej cechy.

2. Agnozja wzrokowa – niezdolność do rozpoznawania przedmiotów przy prawidłowym widzeniu.

3. Prozopagnozja – niezdolność rozpoznawania twarzy (może być spowodowana uszkodzeniem zakrętu wrzecionowatego).

4. Stereoskopowa percepcja głębi – zdolność do spostrzegania głębi na podstawie oceny różnic pomiędzy obrazami w obu oczach.

5. Ślepota na ruch – niemożność określenia czy widziane przedmioty się poruszają.

6. Ślepowidzenie (blindsight) – zdolność do lokalizacji bodźców wzrokowych w obrębie ślepej części pola widzenia.

7. Okres krytyczny – czas, w którym doświadczenie ma szczególnie silny i długotrwały wpływ na rozwój kory wzrokowej.

8. Amblyopia (leniwe oko) – schorzenie, które przejawia się tym, że dziecko nie używa jednego oka, czasem jedno oko „ucieka” w drugą stronę.

9. Niezgodność siatkówkowa – rozbieżność pomiędzy tym, co widzi lewe oko, a tym co widzi oko prawe.

10. Astygmatyzm – nieostre widzenie linii biegnących w jednym kierunku (pionowych, poziomych lub ukośnych). Spowodowany jest asymetrycznym kształtem gałki ocznej.