Polityka Społeczna w Polsce ĆWICZENIA
1. Scharakteryzuj filantropię w starożytności.
2. Działalność charytatywna w średniowieczu.
3. Jakie były początki regulacji prawnych pomocy społecznej w Polsce i w Europie.
4. Priorytety polityki społecznej w latach 1918-39.
5. Rozumienie welfare state
6. Podstawowe warunki przetrwania społeczeństwa.
7. Polska polityka społeczna - wyjaśnienia ekonomiczne.
8. Jakie cele ma polityka społeczna na gruncie ogólnej teorii welfare state (jaką postać mają te cele w zależności od tego czy polityka adresowana jest do jednostek lub do grup).
9. System prawny a rozwój służb społecznych po 1989r.
Scharakteryzuj filantropię w starożytności.
Filantropia w Starożytności była nierozerwalnie związana z życiem publicznym, była jego niezbędną integralną częścią. W społeczeństwie Rzymskim nie wystarczało być bogatym, czy pochodzić z dobrej rodziny, aby należeć do elity. Liczyły się zewnętrzne oznaki szlachectwa. Dlatego też filantropia ma znamiona instytucji społecznej. Wyróżniamy takie działania na rzecz obywateli:
Zjawisko klienteli, codzienno rano patron dawał klientom zasiłek pieniężny, za co klient odwdzięczał mu się poprzez towarzyszenie w orszakach, codzienne witanie patrycjusza, wspieranie go w wyborach.
Rozdawnictwo zboża- nie trzeba było być ubogim, wystarczyło obywatelstwo i osiadłość w Rzymie. Obywatele mogli co miesiąc kupować zboże taniej, a ubogim je rozdawano. Czasami dawano, wino, oliwki i sól.
Święto Saturnaliów- wtedy to organizowano igrzyska, zawieszano działalność sądów i wykonywanie wyroków, niewolnicy byli gośćmi swoich panów oraz zanikała nierówność. Podczas przedstawień rozrzucano ludziom podarki i pieniądze
Wprowadzono ograniczenia uczt i ich wystawność, aby nie marnotrawić pieniędzy kosztem współobywateli.
Głównym celem filantropi Rzymskiej było nie tylko udzielanie pomocy szerokim rzeszom ludności, ale także przeciwdziałanie pojawianiu się możliwych zaburzeń struktury społecznej.
2.Działalność charytatywna w średniowieczu.
Jedną z najważniejszych ról w średniowiecznej działalności charytatywnej odgrywał kościół. Wsparcia udzielały zakony, tworząc instytucje pomocowe, które obecnie są pierwowzorem przytułków, szpitali i sierocińców. Jako, że średniowiecze było czasem wynoszenia ubóstwa do rangi cnoty, jałmużna była uznawana za obowiązek, a osoby ubogie były traktowane z szacunkiem. Średniowieczne szpitale były przede wszystkim zakładami opiekuńczymi, zakładanymi na początku głównie w miastach. W średniowieczu już zaczęto dzielić ubogich na tych, którzy sami nie są sobie w stanie poradzić i wymagają wsparcia i na tych którzy są zdolni do pracy zatem wymagali innego rodzaju interwencji.
3. Jakie były początki regulacji prawnych pomocy społecznej w Polsce i w Europie.
W Polsce:
Wprowadzenie przepisów dotyczących opieki nad osobami upośledzonymi (statut wiśnicki), psychicznie chorymi ( status litewski), przeprowadzenie ewidencji osób żebrzących , organizowanie opieki dla biednych i chorych, tworzenie szpitali, hospicjów, domów dla podrzutków i sierot. Dobroczynność świecka stała się domeną bractw zakonnych.
W Europie (Anglia)
Ustanowiono prawo zabraniające żebractwa , nakładające obowiązek jałmużny o dobrowolnej wysokości. Wprowadzono ustawy Elżbietańskie- nałożono na całą społeczność obowiązkowy podatek na osoby biedne, klasyfikacja osób biednych. Powołano urzędnika do rozwiązywania problemów ubogich.
4. Priorytety polityki społecznej w latach 1918-39
Poszerzanie zakresu podmiotowego i przedmiotowego jej oddziaływania tzn. obejmowanie jej wpływami kolejnych grup ludności, a także rozbudowa arsenału wykorzystywanych środków ( prawo pracy, ubezpieczenia społeczne, walka z bezrobociem, ochrona zdrowia, zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych)
Wysunięcie na pierwszy plan kwestii ujednolicenia obowiązujących przepisów zarówno w obszarze pracy jak i opieki społecznej.
Dążenie do zastąpienia poszczególnych działów opieki społecznej , ubezpieczeniami społecznymi ( przymusowe ubezpieczenia) uznanymi za najdoskonalszą formę opieki
Ujednolicenie państwa w zakresie ustawodawstwa społecznego
Polityka społeczna powinna dążyć do podniesienia materialnej, moralnej i kulturowej stopy życia.
Głównym priorytetem było przeciwdziałanie bezrobociu.
5. Rozumienie Welfare state:
„ Państwo, w którym za opiekę nad społeczeństwem w takich sprawach jak opieka społeczna, zdrowie, edukacja, mieszkanie i warunki pracy jest odpowiedzialny rząd.” – Państwo opiekuńcze.
„Ingerencja państwa w życie gospodarcze w celu zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym takim jak bezrobocie, rozszerzenie systemu świadczeń i usług socjalnych przy demokracji jako systemie politycznym. Realizacja tych założeń ma umożliwić osiągnięcie powszechnego dobrobytu.”- Państwo Dobrobytu
6. Podstawowe warunki przetrwania społeczeństwa.
Przetrwanie Społeczeństwa zależy od czterech podstawowych warunków:
Ludność ( istotne jest więc Zdowie i prokreacja)
Specjalizacja i stratyfikacja, czyli wyodrębnione role i system ich przypisywania różnym ludziom , istotne rodzaje ról m.in. ekonomiczne, polityczne i związane z wychowaniem dzieci, stratyfikacja polega na różnicy prestiżu, władzy, zamożności i innych cenionych wartości w zależności od wykonywanej roli.
Solidarność, spójność, integracja społeczna – więzi utrzymuje społeczeństwo jako całość , których źródłem może być współzależność gospodarcza, ogólna zgoda co do podstawowych wartości i celów oraz sposobów ich osiągania( wspólna kultura).
Zapewnienie ciągłości kulturowej, co wymaga systemu komunikowania i socjalizacji ( m.in. uczenie dzieci języka i właściwego zachowania), jak i skuteczność środków kontroli zachowań dewiacyjnych.
7. Polska polityka społeczna - wyjaśnienia ekonomiczne
W Polsce do 1989r. znika główna przyczyna sprzeczności społecznych- prywatna własność środków produkcji, a z nią klasa kapitalistów. Przyjmowano, że konflikt klasowy w społeczeństwach komunistycznych został zastąpiony konfliktem między rządzącą partią i klasą robotniczą. Państwo miało podtrzymywać dominacje grupy rządzącej nad całą resztą społeczeństwa. Rozwój gospodarczy miał spowodować podniesienie poziomu życia, był również podstawą dla funkcjonowania państwa. System centralnie planowanej gospodarki okazał się słabszy od regulowanej gospodarki wolnorynkowej. Polska odziedziczyła trzy rodzaje polityki społecznej po państwach zaborczych. Uprzemysłowienie socjalistyczne spowodowało rozwój polskiej polityki społecznej. Sprzyjał również temu okres wysokiego wzrostu gospodarczego i niskiego bezrobocia.
Lata 1970 pierwsze reformy gospodarcze( Waszyngtoński Konsensus) uwolnienie cen i kursu walutowego, reprywatyzacja, otwarcie gospodarki na świat, dyscyplina budżetowa, niezależność banku centralnego , działania antyinflacyjne.
Po 1989r. skutkiem reform gospodarczych było szybko rosnące bezrobocie. Wprowadzono świadczenia pieniężne krótko i długoterminowe. Po okresie hojności w udzielaniu świadczeń zaczyna się ograniczanie dostępu do nich i zmniejszenie ich wysokości do 1997 gdy bezrobocie zmniejsza się. Ponowny wzrost bezrobocia można łączyć z wprowadzeniem świadczeń rodzinnych. Polityka społeczna w PRL jest decentralizowana ( większe znaczenie podmiotów prywatnych w świadczeniu usług społecznych).
8. Jakie cele ma polityka społeczna na gruncie ogólnej teorii welfare state (jaką postać mają te cele w zależności od tego czy polityka adresowana jest do jednostek lub do grup).
Według Spickera jest sześć celów polityki społecznej:
Zaspokajanie potrzeb ( jednostek- pomoc humanitarna, grup- rozwój gospodarczy, edukacja zawodowa)
Łagodzenie upośledzenia (jednostek-kompensacja/grup- równość, sprawiedliwość społeczna)
Rozwój potencjału ( jednostek – rozwój indywidualnych zdolności/ grup- solidarność, spójność i integracja społeczna)
Zmiana zachowań ( jednostek- nagrody, bodźce, resocjalizacja/ grup- kontrola społeczna)
Podtrzymanie sytuacji materialnej ( jednostek- ubezpieczenia społeczne/ grup- reprodukcja ludności i kultury)
Wytwarzanie upośledzenia ( jednostek- karanie/ grup- podziały społeczne)
9. System prawny a rozwój służb społecznych po 1989r.
W 1990r. została uchwalona ustawa o pomocy społecznej. Rozstrzygała ona kwestie dotyczące organizacji i funkcjonowania pomocy społecznej. Wyznaczała jej cele, określała kwalifikacje i zadania pracowników socjalnych. Zdefiniowano w niej po raz pierwszy pojęcie pracy socjalnej. Ogromną rolę w tworzeniu nowych struktur odegrał ówczesny minister pracy i polityki socjalnej- Jacek Kuroń. Był jednym z twórców tego systemu, poza tym przyczynił się do modelowania pozytywnego wizerunku pracowników socjalnych . Na podstawie ustawy powołano wojewódzkie zespoły pomocy społecznej. Do ich zadań należało m.in. organizowanie kształcenia i doskonalenia zawodowego kadr pomocy społecznej.
1991 r. gruda reforma administracyjna i utworzenie samorządów powiatowych. Na szczeblu powiatu powstały PCPR, na szczeblu województwa ROPS ( Regionalne ośrodki polityki społecznej). Powołanie PCPR nie przyczyniło się do usprawnienia działalności OPS-ów .
Ustawa z 2004 o pomocy społecznej zastąpiła ustawę z 1990 r. Była ściśle związana z ustawą o zatrudnieniu socjalnym i ustawą o rencie socjalnej, oraz przygotowanym projektem ustawy o świadczeniach rodzinnych.