Wykład 20.02.2013r

Cele zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich

Infrastruktura komunalna i regionalna

Odnowa wsi

LEADER

Programy urządzeniowo-leśne

Scalenie i wymiana gruntów zintegrowany rozwój obszarów wiejskich

Rolnictwo, leśnictwo struktury agrarne

Ekologia, ochrona przyrody, gospodarka wodna

Wypoczynek i turystyka

Funkcje zintegrowanego rozwoju obszarów wiejskich

Zabezpiecza przyszłościowo rozwój struktury lokalnych

Rozwala na rozwój infrastruktury i turystyki na obszarach wiejskich

Służy ochronie przyrody, ekologii i krajobrazu

Umożliwia prawidłowy rozwój gospodarki wodnej zintegrowany rozwój obszarów

Zapewnia prawidłową gospodarkę gruntami i ich zarządzaniem wiejskich nie służy już tylko

Zapewnia rozwój rolnictwa i leśnictwa poprawie warunków pracy i

Zapewnia rozwój gospodarki/przemysłu i miejsc pracy życia w rolnictwie

Umożliwia rozwój i odnowę wsi

Efekty przestrzenno – krajobrazowe:

- przekształcenie granic zewnętrznych wsi objętych wspólnym postępowaniem scaleniowym

- korekta granic istniejących terenów budowlanych

- poprawa przestrzennego układu dróg wewnętrznych transportu rolnego

- wyznaczenie terenów przewidzianych do zalesienia i zadrzewienia, a także pod trwałe użytki zielone

- zmniejszenie ilości działek i zwiększenie ich średniej wielkości

- poprawa kształtu i usytuowania działek

- wpasowania projektu w istniejące granice naturalne

- granice rowów melioracyjnych oraz rzeźbę terenu

Wykład 27.02.2013

Gospodarcze:

- zwiększenie stopnia wykorzystania gruntów uprawianych na obszarze scalenia

- zmniejszenie odległości między działkami rolnymi pojedynczego gospodarstwa oraz odległości między działkami rolnymi a działką siedliskową

- wzrost możliwości zastosowania nowoczesnej agrotechniki w tym szczególnie mechanizacji upraw i zbiorów

- wzrost możliwości stosowania racjonalnego zmianowania

- zwiększenie średniej wydajności z ha gruntów scalonych zmniejszenie zapotrzebowania na siłę roboczą

- możliwość intensyfikacji produkcji rolnej i rozwoju produkcji zwierzęcej

Efekty socjalne:

- zwiększenie wolnego czasu rolników gospodarujących na gruntach scalonych

Celem scalenia gruntów jest tworzenie korzystniejszych warunków gospodarowania w rolnictwie i leśnictwie poprzez poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych, lasów i gruntów leśnych, racjonalne ukształtowanie rozłogów gruntów dostosowanie granic nieruchomości do systemu urządzeń melioracji wodnych, dróg oraz rzeźby terenu.

Scalenie gruntów – zabieg przekształcający na określonym obszarze układ powierzchniowy gruntów:
- rozdrobnionych,
- nadmiernie wydłużonych,
- rozmieszczonych w szachownicy (rozproszone),

w możliwie duże, regularnie ukształtowane działki, odpowiadające wymaganiom ich racjonalnego rolniczego użytkowania.

Następuje przy tym równocześnie:

- zniesienie enklaw i pół enklaw,
- wyprostowanie granic,
- wydzielenie terenów pod zabudowę,
- zaprojektowanie funkcjonalnego układu komunikacyjnego, prawidłowe ukształtowanie rozłogów gruntów z jednoczesnym (w miarę możliwości) powiększeniem obszaru gospodarstw.

Definicja rozłogu gruntów według ustawy – rozumie się przez to rozmieszczenie gruntów gospodarstwa rolnego w stosunku do gruntów zabudowanych

Rozłóg gruntów - zajmowana przez grunty przestrzeń wraz z elementami, których rozmieszczenie oddziałuje na przebiegające na tej przestrzeni procesami produkcyjnymi.

W ujęciu tradycyjnym rozłóg charakteryzują dwie podstawowe cechy:

1. Zwartość obszaru – mierzona średnią odległością wszystkich punktów terytorium gospodarstwa do jego środka ciężkości, a w rozważaniach teoretycznych od centrum zabudowy.

2. Rozwój granic rozłogu – stosunek długości granic zewnętrznych do długości obwodów figury o tej samej powierzchni przyjętej za wzorzec (najczęściej jest to kwadrat)

Podstawy prawne przeprowadzania postępowania scaleniowego i wymiennego:
- ust. z dn. 26 marca 1982 r. o scaleniu i wymianie gruntów,
- Instrukcja Nr 1 MR,GŻ scaleniu gruntów z 26 marca 1933r.
do szacunku gruntów:
- ust. z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
- ust. z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami
w sprawach regulowanych:
- kodeks postępowania administracyjnego.

Scaleniem obejmuje się grunty położone w jednej lub kilku wsiach bądź w ich częściach:
grunty te tworzą obszar scalenia.

Scaleniu nie podlegają grunty:
1) na których znajdują się zakłady górnicze i przemysłowe oraz prowadzona jest eksploatacja kopalin,
2) na których znajdują się zabytki historyczne, architektoniczne oraz rezerwaty przyrody,
3) użytkowane na cele gospodarki rybackiej,
4) przeznaczone na cele specjalne.

Wykład 06.03.2013

Postępowanie scaleniowe lub wymienne przeprowadza starosta jako zadanie z zakresu administracji rządowej finansowane ze środków budżetu państwa.

W przypadku prowadzenia scalenia gruntów w związku z budowa autostrady koszty wykonania scalenia i wymiany gruntów oraz poscaleniowego zagospodarowania gruntu pokrywa Generalna Dyrekcja Dróg i Autostrad.

W finansowanie prac scaleniowych oraz zagospodarowania poscaleniowego mogą być wyłączone:
1) publiczne środki wspólnotowe w rozumieniu ust. z dnia 20 IV 2004 r. o narodowym planie rozwoju kraju.
2) inne środki publiczne na zasadach określonych w ust. z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju i ust. z 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów Europejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju obszarów wiejskich.

W finansowanie zagospodarowania poscaleniowego mogą byś włączone:
1) środki państwowych funduszy celowych,
2) środki budżetów jednostek samorządu terytorialnego
jeżeli jest to zgodne odpowiednio z ich regulaminami bądź właściwością.

W pokrywaniu kosztów przeprowadzenia postępowania scalenia lub wymiany oraz zagospodarowania poscaleniowego mogą uczestniczyć właściciele gruntów objętych postępowaniem na zasadach ustalonych przez starostę w projekcie.

Postępowanie scaleniowe może być wszczęte na wniosek:
- większości właścicieli gospodarstw rolnych położonych na projektowanym obszarze scalenia
- lub na wniosek właścicieli gruntów których łączny obszar przekracza połowę powierzchni obszaru scalenia.

Odmowa wszczęcia postępowania scaleniowego na drodze decyzji starosty.

Prace scaleniowo – wymienne koordynuje i wykonuje samorząd województwa.

Postępowanie scaleniowe może być wszczęte z urzędy po uprzednim uzyskaniu opinii rady sołeckiej a także działających na terenie danej wsi społeczno zawodowych organizacji rolników jeżeli:
1) grunty zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, których powierzchnia przekracza 10% projektowanego obszaru scalenia i nie mogą być racjonalnie zagospodarowane bez scalenia.

2) ukształtowanie rozłogów gruntów na projektowanym obszarze scalenia w skutek . działalności przemysłowej, przebieg istniejących lub budowanych dróg publicznych, kolei, rurociągów naziemnych oraz zbiorników wodnych lub urządzeń melioracji wodnej zostało lub zostanie znacznie pogorszone.
3) o scalenie wystąpi z wnioskiem osoba, której grunty wymagają poprawienia rozłogu, a jednocześnie scalenie to nie pogorszy warunków gospodarowania innym uczestnikom postępowania.

Jeżeli do racjonalnego ukształtowania gruntów wchodzą w skład gospodarstwa rolne zachodzi potrzeba zmiany ich położenia w drodze wzajemnej wymiany, wymiana taka może być wykonana na zgodny wniosek właścicieli tych gruntów, a w przypadku gruntów zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa - za zgodą Agencji. Wymianą mogą być objęte również grunty z zabudowaniami.

Wyminą mogą być objęte grunty położone na terenie jednej lub kilku gmin.

W przypadku wymiany gruntów z zabudowaniami wartości budynków określa się według wyceny dokonanej przez rzeczoznawcę majątkowego na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami chyba że strony uzgodnią inne zasady rozliczeń.

Jeżeli postępowaniem scaleniowym lub wymiennym mają być objęte grunty położone na terenie dwóch lub więcej gmin, największa liczba uczestników postępowania a w razie równej ich liczby – starosta, na którego terenie działania znajduje się największy obszar gruntów objętych scaleniem lub wymianą.

Wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego następuje w drodze postępowania starosty.

Postanowienie o wszczęcie postępowania scaleniowego lub wymiennego w szczególności powinno zawierać:
1) określenie granic i powierzchni obszaru scalenia lub wymiany gruntów,
2) wykaz uczestników scalenia lub wymiany gruntów,
3) przewidywany termin zakończenia prac scaleniowych lub wymiennych.

Postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego odczytuje się na zebraniu uczestników scalenia zwoływane przez starostę, a ponadto wywiesza się je na okres 14 dni w lokalach urzędów gminy, na których terenie są położone grunty objęte scaleniem, oraz na tablicach ogłoszeń we wsiach, których grunty tworzą obszar scalenia.

Wykład 13.03.2013

Z chwilą upływu terminu, postanowienie o wszczęciu postępowania scaleniowego uważa się za doręczone wszystkim uczestnikom scalenia.

Na postanowienie o wszczęciu postępowania przysługuje zażalenie.

Postanowienie o wszczęciu postępowania wymiennego doręcza się uczestnikom na piśmie.

Uczestnicy scalenia lub wymiany otrzymają grunty o równej wartości szacunkowej w zamian za dotychczas posiadane, za równą wartość szacunkową uważa się równowartość o różnicy nieprzekraczającej 3%.

W przypadku gdy ze względów technicznych nie jest możliwe wydzielenie gruntów o równowartości szacunkowej, stosuje się dopłaty pieniężne. Dopłaty te przysługują jeżeli różnice wartości szacunkowej przekraczają 3%.

Na wniosek uczestnika scalenia lub wymiany dopłaty stosuje się odpowiednio w razie wydzielenia gruntów o innej wartości szacunkowej. Wysokość dopłaty ustala się według cen przyjętych przy szacowaniu gruntów objętych scaleniem lub wymianą.

Dopłaty uczestnikom scalenia są wypłacane ze środków powiatu jednorazowo w terminie 2 miesięcy po zakończeniu scalenia. Uczestnik scalenia zobowiązany do dopłaty uiszcza ja w terminie 2 miesięcy po zakończeniu scalenia, na rachunek powiatu.

Dopłaty miedzy uczestnikami wymiany są regulowane bezpośrednio miedzy nimi.

Na wniosek uczestników postępowania scaleniowego gruntów ZWRSO objęte postępowaniem mogą za zgodą Agencji zostać w całości lub w części rozdysponowane za dopłaty na rzecz uczestników postępowania.

Do należności Agencji z tytułu dopłat stosuje się przepisy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa dotyczące sprzedaży nieruchomości rolnych.

Jeżeli liczba uczestników scalenia przekracza 10 osób, postępowanie scaleniowe prowadzi się z udziałem rady uczestników scalenia w składzie 3-12 osób, jako społecznego organu doradczego, wybieranego i odwoływanego przez uczestników scalenia z każdej wsi objętej scaleniem.

Rada uczestników scalenia jest wybierana na zebraniu uczestników scalenia, zwoływanym przez starostę. W przypadku niedokonania wyboru rady uczestników scalenia w terminie określonym prze starostę, funkcję tej rady sprawuje powołany postanowieniem tego organu zespół w skład którego wchodzi:
- rada sołecka oraz,
- przedstawiciel Agencji będącej uczestnikiem scalenia oraz,
- przedstawiciel społeczno – zawodowych organizacji rolników
- w przypadku gdy postępowaniem scaleniowym objęto grunty więcej niż jednej wsi, w skład zespołu wchodzą sołtysi tych wsi, przedstawiciele rad sołeckich po jednym z każdej wsi, przedstawiciel Agencji będącej uczestnikiem scalenia oraz przedstawiciel
społeczno – zawodowych organizacji rolników.

Grunty objęte scaleniem szacuje oraz opracowuje projekt scalenia upoważniony przez starostę geodeta –projektant scalenia przy udziale powołanej przez ten organ komisji pełniącej funkcje doradcze.

W skład komisji wchodzą:
1) wszyscy uczestnicy scalenia, a jeśli liczba uczestników jest większa niż 10 osób – rada uczestników scalenia,
2) przedstawiciel społeczno –zawodowych organizacji rolników,
3) przedstawiciel Agencji będącej uczestnikiem scalenia,
4) przedstawiciel starosty, na którego terenie działania są położone grunty objęte scaleniem,
5) przedstawiciel izby rolniczej na której terenie działania są położone grunty objęte scaleniem

Komisja wybiera przewodniczącego spośród swoich członków. Starosta, na wniosek komisji, może powołać do jej składu rzeczoznawców.

Grunty objęte wymianą szacują wszyscy uczestnicy wymiany wg zasad, chyba że określają inne zasady szacowania, natomiast projekt wymiany opracowuje upoważniony przez starostę geodeta, przy udziale wszystkich uczestników wymiany.

Wykład 20.03.2013

Szacunek gruntów
Uczestnicy scalenia w drodze uchwały określają zasady szacunku gruntów.

Jeżeli jednak starosta w drodze postępowania uzna że szacunek ten byłby sprzeczny ze słusznym interesem uczestnika lub w razie nieokreślenia zasad szacunku przez uczestników scalenia, szacunek gruntów dokonuje się na podstawie cen obowiązujących przy sprzedaży państwowych nieruchomości rolnych, z uwzględnieniem położenia gruntów na obszarze scalenia, oraz przydatności rolniczej i funkcji terenu wynikającej z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Wartość szacunkowa: lasów, sadów, ogródków, chmielników i innych upraw specjalnych stanowi wartość szacunkową gruntów oraz wartość drzewostanów, drzew, krzewów, a także, innych części składowych gruntów, ustalona przez rzeczoznawcę majątkowego na zasadach określonych w przepisach o gospodarce nieruchomościami.

Jeżeli scalenie zostały objęte grunty leśne o takiej samej wartości z drzewostanami o jednakowych elementach szacunkowych, można zaniechać szacowania drzewostanów.

Wyniki oszacowania gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych ogłasza się na zebraniu uczestników scalenia zwołane przez starostę, a następnie udostępnia się je do publicznego wglądu na okres 7 dnia we wsiach objętych scaleniem.

Na zebraniu oraz w okresie wyłożenia wyników oszacowania gruntów do publicznego wglądu, uczestnicy scalenia mogą wnosić zastrzeżenia do dokonanego szacunku. Zastrzeżenia do szacunku gruntów bada komisja, która z wynikami swoich ustaleń zapoznaje uczestników scalenia na zebraniu zwołanym przez starostę.

W razie utrzymania się zastrzeżeń do szacunku gruntów, uczestnicy scalenia mogą na tym zebraniu powołać dodatkowy zespół, składający się z osób niezainteresowanych, który przedstawi swoja opinię.

Zgoda na dokonany szacunek gruntów, lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych uczestnicy wyrażają w formie uchwały.

Uchwały są podejmowane na zebraniu zwołanym przez starostę. Zebraniu przewodniczy przedstawiciel tego organu.

Uchwały zapadają większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej połowy liczby uczestników scalenia.

W razie nie podjęcia uchwały na zebraniu zwołanym w pierwszym terminie, za ważną uważa się uchwałę podjętą większością trzech czwartych głosów uczestników scalenia obecnych na zebraniu zwołanym w drugim terminie.

Każdemu uczestnikowi postępowania scaleniowego przysługuje jeden głos.

W razie niepodjęcia uchwały, starosta, po rozpatrzeniu zgłoszonych zastrzeżeń, zasięgnięciu opinii rzeczoznawców oraz wprowadzeniu ewentualnych zmian, akceptuje szacunek gruntów, lasów, oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych w drodze postanowienia.

Na postanowienie służy zażalenie.

Dowodem jednomyślnego oszacowania gruntów przez uczestników wymiany lub ich zgoda na dokonany przez rzeczoznawców szacunek lasów oraz sadów, ogrodów, chmielników i innych upraw specjalnych są ich pisemne oświadczenia.

W razie barku zgody wszystkich uczestników wymiany na dokonany szacunek, postępowanie wymienne ulega umorzeniu.

W zamian za objęte scaleniem lub wymiana lasy i grunty leśne oraz sady, ogrody, chmielniki i inne uprawy specjalne wydziela się użytki możliwie tego samego rodzaju i tej samej jakości. Jeżeli nie jest możliwe, wydziela się inne użytki i stosuje dopłaty pieniężne, odpowiadające różnicy wartości drzewostanów, drzew i krzewów a także innych części składowych gruntów.

Za zgoda uczestnika scalenia lub wymiany można wydzielić inne użytki odpowiadające wartości dopłaty.

Przy zachowaniu wartości gruntów z przed scalenia bez zgody uczestnika scalenia, różnica powierzchni wydzielonych mu gruntów w stosunku do powierzchni gruntów objętych scaleniem nie może przekraczać:
1) 20% powierzchni gruntów objętych scaleniem,
2) 10% dotychczas posiadanych gruntów o szczególnie wysokiej przydatności rolniczej lub gruntów przeznaczonych w miejscowym planie na cele nierolnicze.

Wykład 27.03.2013

Z chwilą wszczęcia postępowania scaleniowego lub wymiennego, obejmującego lasy i grunty leśne, wstrzymuje się wydanie zezwoleń na wyrąb drzew do czasu zakończenia postępowania, a niezrealizowane zezwolenia tracą moc. Nie dotyczy to cięć sanitarnych.

Na wniosek rolniczej spółdzielni produkcyjnej zgłaszany na podstawie uchwały walnego zgromadzenia członków, wydziela się grunty stanowiące wkład członków spółdzielni jako jedna nieruchomość, z określeniem wielkości udziału w niej każdego z uczestników.
Udział ten ustala się według szacunku porównawczego gruntów poddanych scaleniu.

Na wniosek członka rolniczej spółki produkcyjnej który z niej występuje po zakończeniu postępowania scaleniowego, wydziela się grunty odpowiadające jego udziałowi w nieruchomości, przy zachowaniu zwartości kompleksu gruntów współdzielących. Wydzielenie gruntów następuje na podstawie decyzji starosty.

Grunty niezbędne na cele miejscowej użyteczności publicznej pod ulice i drogi publiczne oraz pod wykonywane i utrzymywane na koszt Skarbu Państwa albo przewidziane do takiego wykonania i utrzymania urządzenia melioracji wodnych można za zgodą Agencji wydzielić z gruntów zasobu własności Rolnej Skarbu Państwa uwzględniając uzasadnione interesy osób korzystających z tych gruntów.

Jeżeli na terenie objętym scaleniem niema gruntów zasobu własności Rolnej Skarbu Państwa grunty na cele miejscowości użyteczności publicznej oraz pod ulice i drogi wydzielane są z gruntów uczestników scalenia, a każdemu z nich zmniejsza się przysługujący mu obszar gruntów o część której wartość szacunkowa odpowiada stosunkowi wartości szacunkowej gruntów przeznaczonych na wymienione cele do wartości wszystkich scalonych gruntów.

Grunty wydzielone na cele miejscowej użyteczności publicznej oraz pod ulice i drogi przechodzą na własność gminy.

Jeżeli objęte scaleniem lub wymiana grunty zmeliorowane poddano ponownej klasyfikacji gleboznawczej przed dokonaniem szacunku i jeśli przypadły one w wyniku scalenia lub wymiany innemu uczestnikowi opłata melioracyjna z tych gruntów obciąża w całości dotychczas zobowiązanego.

Jeżeli grunty zmeliorowane nie zostały poddane ponownej klasyfikacji przed dokonaniem szacunku i przypadły w wyniku scalenia lub wymiany innemu uczestnikowi jest on zobowiązany do spłaty bieżących rat z tytułu opłaty melioracyjnej.

Zaległe raty z tytułu opłaty melioracyjnych za okres do dnia objęcia w posiadanie prze innego uczestnika obciążają dotychczas zobowiązanego.

Raty wpłacane przedterminowo przez dotychczas zobowiązanego przypadające za okres od dnia objęcia w posiadanie gruntów przez innego uczestnika podlegają zaliczeniu na inne należności Skarbu Państwa przypadające do dotychczas zobowiązanego i objęte zobowiązaniem pieniężnym a w razie….

Jeżeli służebności gruntowe obciążają grunty objęte scaleniem lub wymianą utraciły dla nieruchomości władającej wszelkie znaczenie, znosi się je bez odszkodowania.

Stan własności oraz posiadane grunty, powierzchnię użytków i klas gruntów określa się według obecnych ewidencji gruntów.

Jeżeli służebności gruntowe obciążają grunty objęte scaleniem lub wymianą utraciły dla nieruchomości władającej wszelkie znaczenie, znosi się je bez odszkodowania.

Stan własności oraz posiadane grunty, powierzchnię użytków i klas gruntów określa się według obecnych ewidencji gruntów.

KSIĘGI WIECZYSTE

Sąd właściwy do prowadzenia ksiąg wieczystych ba wniosek starosty uczyni w księdze wieczystej wzmiankę o wszczęciu postępowania scaleniowego lub wymiennego a jeżeli nieruchomość nie ma urządzonej KW wniosek składa się do istniejącego zbioru dokumentów.

Wzmianka w KW lub złożenie wniosku do zbioru dokumentów ma ten skutek że wszystkie późniejsze zmiany stanu własności, jak i obciążeń pozostają bez wpływu na przebieg postępowania scaleniowego lub wymiennego. Chyba że dokonane zostały za zgoda starosty.

Projekt scalenia lub wymiany gruntów powinien uwzględnić ustalenia MPZP.

Przy sporządzaniu projektu scalenia grunt biorą udział, z głosem doradczym, członkowie RUS.

Projekt scalenia lub wymiany wyznacza się na gruncie i okazuje uczestnikom scalenia lub wymiany.

Projekt scalenia lub wymiany gruntu określa proponowane granice wydzielonych gruntów oraz następujące zasady obejmowania tych gruntów w posiadanie:
1) Plan upraw jednorocznych zbiera dotychczasowy właściciel gruntów
2) Plany upraw wieloletnich zbiera dotychczasowy właściciel gruntów w okresie do dnia 1 IX następnego roku po zakończeniu scalenia z tym że do tych czasowy właściciel gruntów powinien na ten okres zezwolić uczestnikowi scalenia, któremu przypadły te grunty na korzystanie z odpowiedniego obszaru swoich gruntów lub dokonać rozliczeń z tego tytułu w inny sposób.

Dotychczasowy właściciel gruntów zobowiązanych do czasu rozbiórki lub przeniesienia zabudowań powinien zezwolić uczestnikowi scalenia któremu przypadły te grunty na korzystanie z odpowiedniego obszaru swoich gruntów lub dokonać rozliczeń z tego tytułu w inny sposób.

Sposób rozliczeń za pozostałe części składowe gruntu które przypadły innym uczestnikom scalenia może być ustalony na zgodny wniosek zainteresowanych.

Uczestnicy scalenia w terminie 14 dni od dnia okazania projektu scalenia gruntów mogą zgłosić na piśmie staroście zastrzeżenia do tego projektu.

Zastrzeżenia do projektu scalenia gruntów rozpatruje starosta po zastygnięciu opinii komisji.

Opiniowanie zastrzeżeń do projektu scalenia gruntów przez komisję odbywa się w obecności zainteresowanych uczestników scalenia oraz przynajmniej połowy liczby członków komisji.

O terminie i miejscu posiedzenia komisji oraz dokonania oględzin powiadamia się uczestnika scalenia na piśmie lub w inny sposób przyjęty w danej miejscowości, co najmniej na 3 dni przed wyznaczonym terminem.

Wykład 03.04.2013

Decyzję o zatwierdzaniu projektu scalenia gruntów podaje się do wiadomości przez jej odczytanie na zebraniu uczestników scalenia, a ponadto przez jej wywieszenie na okres 14 dni w lokalach urzędów gminy, na których terenie są położone scalane grunty, oraz na tablicy ogłoszeń we wsiach wchodzących w obszar scalenia.

Nieobecność zainteresowanych uczestników scalenia na posiedzeniu komisji lib przy dokonywaniu przez nią oględzin…….

Projekt scalenia gruntów może być zatwierdzony jeżeli po jego okazaniu, większość uczestników scalenia nie zgłosiła do niego zastrzeżeń.

Projekt wymiany gruntów może być zatwierdzony jeżeli po jego okazaniu wszyscy uczestnicy wymiany przyjęli go bez zastrzeżeń.

Projekt scalenia lub wymiany gruntów zatwierdza w drodze decyzji starosta.

Decyzja o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów poza wymogami określonymi w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego powinna określać:

1. Obszar scalenia lub wymiany gruntów

2. Terminy i zasady objęcia w posiadanie gruntów wydzielonych w wyniku scalenia lub wymiany oraz sposoby rozliczeń

3. Przebieg granic nieruchomości w wypadkach, o których mowa w ustawie – prawo geodezyjne i kartograficznego

Decyzję o zatwierdzaniu projektu scalenia gruntów podaje się do wiadomości przez jej odczytanie na zebraniu uczestników scalenia, a ponadto przez jej wywieszenie na okres 14 dni w lokalach urzędów gminy, na których terenie są położone scalane grunty, oraz na tablicy ogłoszeń we wsiach wchodzących w obszar scalenia.

Z chwila upływu terminu, decyzję o zatwierdzeniu projektu scalenia gruntów uważa się za doręczoną wszystkim uczestnikom scalenia.

Decyzje o zatwierdzeniu projektu wymiany gruntów doręcza się uczestnikom wymiany na piśmie.

Decyzja o zatwierdzeniu projektu scalenia lub wymiany gruntów stanowi tytuł do ujawnienia nowego stanu prawnego w księgach wieczystych i postawę do wprowadzenia uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych im gruntów.

Decyzja ta nie narusza praw osób trzecich do gruntów wydzielonych w zamian za grunty posiadane przed scaleniem lub wymianą.

Obciążenia wpisane do ksiąg wieczystych przenosi się z gruntów poddanych scaleniu lub wymianie na grunty wydzielone w wyniku scalenia lub podziału.

Wprowadzenie uczestników scalenia w posiadanie wydzielonych gruntów następuje ma zebraniu uczestników, zwołanym przez starostę.

Za datę objęcia w posiadanie przez uczestników scalenia nowo wydzielonych gruntów uważa się termin zebrania; termin ten jest skuteczny także w stosunku do uczestników scalenia niebiorących udziału w zebraniu.

O terminach zebrań uczestników scalenia, o wyłożeniu do publicznego wglądu wyników oszacowania gruntów, lasów, oraz sadów, chmielników i innych upraw specjalnych, o terminie okazania projektu scalenia gruntów starosta zawiadamia uczestników postępowania przez obwieszczenie lub w inny, zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania.

Wykład 10.04.2013

Projektowanie struktur terenowych:

• geodezyjne ujęcie stanu istniejącego:

  • inwentaryzacja struktury terenowej (w postaci map, rejestrów pomiarowych, różnych wykazów i zestawień danych)

  • techniczne przeprowadzenie klasyfikacji gruntów i jej geodezyjne ujęcie

  • zaprojektowanie nowej struktury terenowej i geodezyjne ujęcie na mapie

  • przeniesienie projektu nowej struktury w teren

• prace planistyczne – ocena istniejącej i zaprojektowanie nowej struktury.

Sztuka geodezyjna ma za zadanie znalezienie rozwiązania geometrycznego w celu przestrzennej realizacji koncepcji projektu w każdej sytuacji terenowej, a więc wybór najlepszego wariantu nieskończonej ilości możliwych rozwiązań, uwzględnienie przy tym wielu elementów, takich jak:

• parametry geometryczne działek rolnych (a także gospodarstwa)

• warunki glebowe

• rzeźba terenu

• stosunki wodne

• istniejąca sieć drogowa

• rodzaj zabudowy.

Sztuka planowania ma za zadanie znalezienie koncepcji, która umożliwi otrzymanie:

• najefektywniejszej produkcji z gleb (o określonym składzie mineralnym i biochemicznym, stosunkach wodnych, położeniu, ukształtowaniu terenu)

• najefektywniejszej produkcji w określonym klimacie

• najefektywniejszej produkcji przy określonym podziale na działki oraz zagospodarowaniu powierzchni

• wzięcie pod uwagę także potrzeb całej wsi i regionu, jak: zaopatrzenie w wodę, urządzenia przeciwpożarowe, place do magazynowania płodów rolnych, urządzenia sportowe i rekreacyjne, cmentarze i inne elementy użyteczności publicznej.

Z uwagi na znaczną powierzchnię obszarów wiejskich, zajmowaną przez użytki rolne, szczególnego znaczenia nabiera wartość rolnicza ziemi. Może ona być określana z punktu widzenia:

• przyrodniczeo (wartość przyrodnicza)

• ekonomicznego (wartość ekonomiczna)

• przyrodniczo‑ekonomicznego (wartość przyrodniczo‑ekonomiczna)

• ekonomiczno‑przestrzennego (wartość ekonomiczno‑przestrzenna).

Wartość przyrodnicza gleby:
jest funkcją naturalnych jej właściwości (wartość pierwotna) oraz
właściwości nabytych w skutek gospodarczej działalności człowieka(wartość nabyta).

Zależy ona od:
a) czynników względnie trwałych:
klimat i rzeźba terenu
b) do czynników, które można kształtować:
gleba i warunki wodne.

Urodzajność gleby jest pojęciem przyrodniczo- ekonomicznym i oznacza zdolność do planowania.
Zależy ona od: żyzności gleby, klimatu, właściwości roślin, działalności człowieka i jest podstawą produkcyjności gleby określonej wydajnością technologiczną (np. wydajność zboża z 1 ha).

W pracach urządzeniowo- rolnych szczególne znaczenie maja oceny w ujęciu kompleksowym, przeprowadzone z punktu widzenia:
przyrodniczo- ekonomicznego oraz
ekonomiczno- przestrzennego.

Ocena warunków przyrodniczych

Przy rozpatrywaniu warunków przyrodniczych obszarów wiejskich dal potrzeb rolnictwa, leśnictwa, budownictwa wiejskiego i rekreacji z reguły bierze się pod uwagę cztery podstawowe elementy środowiska:

- warunki glebowe

- warunki wodne

- rzeźbę terenu

- klimat

Wszystkie te elementy działają w sposób kompleksowy przy czym każdy z nich jest jednakowo ważny.

W pewnych obszarach…….

Klimat

Jeden z czynników określających warunki przyrodnicze – odgrywa ważną rolę wtedy, gdy rozpatrywany jest w skali większego obszaru (kilka stref klimatycznych)

Określany jest następującymi elementami:

- ilość i rozkład opadów

- temperatura

- Długość i intensywność nasłonecznienia

- okres wegetacji roślin

- grubość i okres zalegania pokrywy śnieżnej

- ruchy powietrza

Jest to więc zasadniczy element wpływający na fizyczne i chemiczne właściwości gleby, określający dobór roślin i wysokość plonów. Dla celów rekreacji i turystyki patrzymy na: Długość sezonu letniego i zimowego, temperaturę i opady, zaleganie pokrywy śnieżnej. Istotne są także obszary mikroklimatyczne o szczególnych właściwościach.

Rzeźba terenu

Rzeźba terenu czyli pionowe jego ukształtowanie jest jednym z ważniejszych czynników decydujących o przydatności przyrodniczych warunków do prowadzenia produkcji rolniczej.

Wpływ rzeźby terenu przejawia się w 3 aspektach:

- w istnieniu możliwości określonego sposobu wykorzystania ziemi

- w jakości wykorzystania ziemi

- w organizacji przestrzennych warunków gospodarowania

Duże zróżnicowanie wysokości położenia terenu powoduje, że określone tereny wcale nie mogą być wykorzystywane rolniczo bądź mogą, ale w ograniczony sposób (np. tylko jako użytki zielone).

Ocenę rzeźby terenu wykonujemy biorąc pod uwagę:

1. Przebieg linii szkieletowych powstałych na mapie warstwicowej z połączenia załamań sąsiednich warstwic

2. Wystawę terenu (ekspozycję) – jest to orientacja płaszczyzny pochylenia terenu względem stron świata; zez względu na zróżnicowanie intensywności i czasu naświetlania oraz nagrzewania ziemi promieniami słońca, odgrywa ważną rolę w organizacji przestrzeni rolniczej, przy szczegółowej lokalizacji budynków, przy wyborze terenu dla rekreacji i wypoczynku

3. Amplitudę rzeźby terenu – różnica pomiędzy podstawą a wierzchołkiem danej formy terenu

4. Intensywność urzeźbienia – wskazuje stopień pofałdowania terenu

5. Średnia wysokość terenu

6. Spadki terenu

Na podkładach mapowych rzeźba terenu najczęściej jest określana:

- liniami o stałym przewyższeniu nad przyjęty poziom odniesienia, zwanymi warstwicami

- rzędnymi charakterystycznych punktów ukształtowania pionowego (wierzchołki wzniesień, Dan dolin, wąwozów, itp.)

- położeniem szczegółów sytuacyjno-wysokościowych, takich jak: skarpy, nasypy, wykopy, osuwiska, hałdy, wysypiska oraz innych form terenu nie dających się przedstawić za pomocą warstwic.

Dobór skali mapy i cięcia warstwicowego dla podstawowych działań projektowych na obszarach wiejskich przedstawiono niżej cięcie warstwicowe

1. Organizacja gospodarstw wielkoobszarowych 1:10 000 1:5 000 5 m 2,5 m

2. Ochrona gleb przed erozją 10000 5000 2000 1000 2,5m 1,25m 1,0m

3. Scalenie i wymiana gruntów 5000 2000 3,5m 1,0m 0,5m

4. Projektowanie terenów budowlanych 2000 1000 1,0m 0,5m

5. Melioracje szczegółowe 500 1000 2000 0,5m 0,25m

6. Projektowanie sieci dróg 500 1000 2000 0,5m 0,25m

Linie szkieletowe

Powstają na mapie warstwicowej z połączenia wyraźnych punktów załamań sąsiednich warstwic, przy czym połączone punkty warstwic wypukłych tworzą linię grzbietową, a punkty warstwic wklęsłych – linię ściekową. Linie grzbietowe i ściekowe oznacza się na mapie odmiennie, np. linie grzbietowe – linią przerywaną, zaś ściekowe – linią falistą.

Linia grzbietowa łączy punkty o najwyższych lokalnych wzniesieniach ma następujące właściwości:

- jest linią wododziału, woda odpływa od niej na obie strony przy czym kierunek spływu jest prostopadły, gdy linia ta jest pozioma i zwrócona ukośnie, gdy grzbiet opada

- w miejscach zmiany jej kierunku zmienia się również wielkość nachylenia zbocza a więc i odstęp między warstwicami

- nachylenie mierzone po tej linii jest zawsze mniejsze od nachylenia płaszczyzn bocznych

- linia grzbietowa przecina warstwice pod kątem zbliżonym do prostego

Linia ściekowa jako linia łącząca punkty lokalne najniższe ma następujące właściwości:

- jest linią odpływu wód opadowych z terenu

- nachylenie jej zmienia się w miarę oddalania się od wierzchołka

- warstwice przecinając tę linię pod kątem prostym i są zwrócone wypukłością w górną stronę cieku

Przy przestrzennej organizacji gospodarstw rolnych wyodrębniane przedziały spadków wiążą się głównie z: dostosowaniem rozmieszczania i kształtu projektowanych pól do stopnia pochylenia terenu, co ma na celu zapobieganie lub zmniejszenie działania erozji wodnej gleby.

Stopnie trudności uprawy, w zależności od grupy mechanicznej w warstwie ornej:

1 – gleby bardzo łatwe

2 – gleby łatwe

3 – gleby średnio łatwe

4 – gleby średnio trudne

5 – gleby trudne

6 – gleby bardzo trudne

7 – gleby wyjątkowo trudne

Wpływ rzeźby terenu na rozwiązania projektowe:

• Na terenach o spadku do 3% przyjmuje się założenie, że teren jest płaski – co nie wpływa na zasady projektowania, występuje więc dowolność w orientacji kształtu pola względem kierunku spadku, zalecenia:

- wydłużenie granic w kierunku północ – południe uwzględnia się równomiernie oświetlenie rzędów roślin

- dla gleb o dobrej przepuszczalności wydłużenie pola powinno być w kierunku spad, aby zapobiec nadmiernemu uwilgotnieniu gleby i ułatwić spływ wód opadowych

- dla gleb słabo przepuszczalnych (o dużej zawartości części spławianych) taka orientacja pola jest wskazana przy nachyleniu do 0,5%;

• Na terenach o spadkach 3-8% - kierunek wydłużenia pola zależy od stopnia podatności gleby na erozję, powinien on być równoległy lub zbliżony do kierunku przebiegu warstwic (na gruntach ornych występuje erozja wodna).

• Spadek powyżej 25% proponuje się zmianę sposobu użytkowania – z gruntu ornego na pastwisko (z uwagi na silną erozję, duże straty energii) lub zalesić

• Przy spadku większym niż 35% teren powinien być użytkowany tylko jako użytek leśny

• W miarę wzrostu pofałdowania terenu powinna:

-maleć wielkość pól a rosnąć ich liczba

-zmniejszać się powierzchnia ogólna gospodarstwa

-maleć udział użytków rolnych w tym gruntów ornych poprzez ich transformację

-nastąpić opieranie granic zewnętrznych gospodarstw i granic działek o wyraźne, naturalne formy konfiguracji terenu

Budownictwo wiejskie

Wybór terenu pod tereny budowlane powinien polegać na: wskazaniu obszaru o spadkach zawierających się w granicach od 1% do 6% (w terenach górskich do 12%), przy czym dla terenów przeznaczonych pod ośrodki produkcyjne normy te są zmniejszone i wynoszą od 0.5% do 3% (w terenach górskich do 6%)

Ulice i drogi na terenach wiejskich

Tereny osiedli wiejskich przeznaczonych pod ulice osiedlowe i drogi gospodarcze mogą mieć maksymalny spadek 9% a pod ulice mieszkaniowe i ulice gospodarcze – 12%.

Natomiast dla dróg transportu rolnego maksymalne spadki podłużne w terenach nizinnych powinny wynosić 3% - dla dróg niezbędnej obsługi pól oraz 6% - dla dróg obsługi pomocniczej.

24.04.2013 r.

Urodzajność gleby jest pojęciem przyrodniczo‑ekonomicznym i oznacza zdolność do plonowania. Zależy ona od: żyzności gleby, klimatu, właściwości roślin, działalności człowieka i jest podstawą produkcyjności gleby określonej wydajnością technologiczną (np. wydajność zboża z 1 ha).

W procesach urządzeniowo‑rolnych szczególne znaczenie mają oceny w ujęciu kompleksowym, przeprowadzone z punktu widzenia przyrodniczo‑ekonomicznego oraz ekonomiczno‑przestrzennego.

Przy ocenie wartości przyrodniczo‑ekonomicznej użytków rolnych przyjmuje się najczęściej następujące kryteria:

• zdolność produkcyjna gleby (klasyfikacja gleboznawcza)

• przyrodniczo‑ekonomiczna przydatność gleby do uprawy określonych grup roślin (klasyfikacja glebowo‑rolnicza)

• przyrodniczo‑ekonomiczna przydatność gleby do uprawy określonych grup roślin z uwzględnieniem możliwości organizacji uprawy w gospodarstwach wielkotowarowych (klasyfikacja glebowo‑uprawowa).

O wartości ziemi rolniczej oprócz warunków przyrodniczych decydują również warunki przestrzennego jej usytuowania, które w różnym stopniu mogą utrudniać wykonywanie prac gospodarczych na obszarze użytków rolnych. Jako kryteria oceny ziemi rolniczej można zatem przyjąć:

• zwartość obszaru ziemi należącej do jednego gospodarstwa

• przestrzenne rozmieszczenie użytków gruntowych w gospodarstwie

• usytuowanie ośrodka gospodarczego względem pól uprawnych

• rozmiary, kształt i wielkość działek oraz pól uprawnych

• rozmieszczenie sieci dróg obsługi pól oraz inne.

Oceniając wartość ziemi dla celów pozarolniczych, należy mieć na uwadze przede wszystkim jej przydatność do określonego celu oraz względy ochrony ziemi rolniczej. Na cele pozarolnicze powinny być przejmowane przede wszystkim użytki bezprodukcyjne lub o niskiej przydatności rolniczej.

Gleba – ożywiony twór przyrody, który powstaje i rozwija się dzięki oddziaływaniu biosfery oraz innych czynników glebotwórczych na litosferę i charakteryzuje się zdolnością wytwarzania plonów.

Studia warunków glebowych – cechy brane pod uwagę: cechy morfologiczne gleby, właściwości fizyczne, chemiczne, biologiczne, nowo wykonane urządzenia melioracyjne, wystawa i fizjografia terenu, stan kultury gleby, kamienistość, położenie szczególnie w bezpośrednim sąsiedztwie lasu (w pasie szerokości 15 m od północnej strony lasu może obniżyć klasę gleby).

Obecnie problem oceny warunków glebowych nie jest bardzo skomplikowany z uwagi na bogaty dorobek gleboznawczy. Ujawnia się to w takich opracowaniach jak jednolita dla całego kraju klasyfikacja gleboznawcza, mapy odczynu i zasobności gleby itp. W pracach scaleniowych uwypuklenie tego elementu odbywa się poprzez wykonanie studium glebowego na podkładzie mapy glebowo‑rolniczej.

Treść mapy glebowo‑rolniczej – elementy o znaczeniu zasadniczym oraz elementy drugorzędne – sytuacyjne. Treść: kontury kompleksów rolniczej przydatności gleb; typy gleb; podtypy gleb; skład mechaniczny powierzchniowej warstwy gleb; znak głębokości zmiany składu mechanicznego; skład mechaniczny warstw głębszych; linia konturu glebowo‑rolniczego; numer konturu; powierzchnia konturu; klasy bonitacyjne (z mapy klasyfikacji gruntów); granice konturu klas bonitacyjnych; kontury gleb rolniczo nieprzydatnych, nadających się do zalesienia, z wykazaniem granic jednostek glebowych; kontury lasów, terenów zabudowanych (o zwartej zabudowie) oraz wodo zbiorów z zaznaczeniem wód‑nieużytków; drogi; kontury nieużytków rolnych; miejsca i numery odkrywek glebowych, jakie zostały zbadane i opisane; granice władania; granice obrębu.

Mapy glebowo‑rolnicze...

Kompleksy glebowo‑rolnicze stanowią typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej, z którymi są powiązane odpowiednie dobory roślin uprawnych. Kompleksy rolniczej przydatności gleb:

• pszenny bardzo dobry

• pszenny dobry

• pszenny wadliwy

• żytni bardzo dobry

• żytni dobry

• żytni słaby

• zbożowo‑pastewny mocny

• zbożowo‑pastewny słaby

• dobry śródgórski i podgórski

• zbożowo‑górski

• zbożowo‑pastewny górski

• owsiano‑pastewny górski

• gleby orne przeznaczone pod użytki zielone.

Klasyfikacja gleb oparta jest na zasadach przyrodniczych, a więc przy uwzględnieniu właściwości wynikających z cech fizyczno‑chemicznych i genetycznych gleby nie wystarczą one do określenia ich przydatności rolniczej.

Z ocenę przydatności gleb do produkcji rolniczej wiąże się pojęcie kompleksów glebowo‑uprawowych. Istotą problemu jest nie skład mechaniczny gleb czy inne cechy przyrodnicze, ale wzajemny stosunek między glebą i rośliną.

Kompleks glebowo‑uprawowy – grupa pól położonych w sąsiedztwie albo podobnych do siebie, na których, stosując podobną agrotechnikę, można uzyskiwać podobne plony tych samych roślin.

Zgodnie z tą zasadą oddzielnymi kompleksami będą:

• pola o zupełnie odmiennych glebach

• pola o podobnych glebach, ale odmiennych stosunkach wodnych

• pola, na których w zasadzie można siać te same rośliny, ale ze względu na zawodność plonów i potrzeby stosowania odmiennej agrotechniki trzeba rozdzielić je na różne kompleksy

• pola, które są oddalone od ośrodka i których nie można dostatecznie nawieźć obornikiem i pola położone blisko ośrodka gospodarczego (dobrze nawiezione), chociaż mają takie same gleby.

Kompleksy glebowo‑uprawowe opracowane przez IUNG:

• pszenno‑buraczany

• jęczmienno‑lucerniany

• żytnio‑ziemniaczany

• żytnio‑łubinowy.

Warunki wodne – podstawowym elementem oceny stosunków wodnych są jakość oraz poziom wody w glebie. Wzrost uwilgotnienia przedstawił IUNG w stosunku do kompleksów rolniczej przydatności gleb wg następującej zasady:

• kompleks 7 – gleby z reguły wybitnie suche

• kompleks 3, 5, 6 – gleby często silnie przesychające

• kompleks 4 – gleby o stosunkowo słabej tendencji do nadmiernego przesychania

• kompleks 1 – gleby o korzystnym układzie stosunkowo wilgotnościowych

• kompleks 2 – gleby o stosunkowo słabej tendencji do nadmiernego uwilgotnienia

• kompleks 8, 9 – gleby podlegające często nadmiernemu uwilgotnieniu.

Wykład 08.05.2013

Mapa hydrograficzna jest mapą tematyczną przedstawiającą w syntetycznym ujęciu warunki obiegu wody zestawione w powiązaniu ze środowiskiem geograficznym. Powstaje na podkładzie mapy topograficznej na którą nanoszone są wyniki kartowania terenowego zjawisk i obiektów wodnych, przepuszczalność gruntów oraz liczne informacje dotyczące gospodarowania zasobami wodnymi, oceny jakości wody, a także dane dotyczące monitoringu hydrosfery.

OCENA WARUNKÓW PRZESTRZENNO-ORGANIZACYJNYCH PROWADZENIA PRODUKCJI ROLNICZEJ

Przy ocenie użytków rolnych obok warunków przyrodniczych takich jak: wystawa, warunki fizjograficzne, warunki glebowe, klimat, opady; ważną rolę odgrywają warunki ekonomiczne i społeczne.

Warunki te dzielą się na

- antropogeniczne egzogenne (zewnętrzne)

- antropogeniczne endogenne (wewnętrzne)

Warunki zewnętrzne są wynikiem działalności ludności pozarolniczej oraz w pewnym sensie także ludności rolniczej, ale działającej jako całość – ogół.

Warunki te mogą być:

- względnie trwałe

- łatwo zmienne

Warunki względnie trwałe to:

- urbanizacja

- rozwój gospodarczy danego kraju i regionu

- stosunki demograficzne (ogólna gęstość zaludnienia; gęstość zaludnienia rolniczego; podział na ludność miejską i wiejską; struktura ludności wg płci; przyrost naturalny; migracje ludności; itd.)

- sieci komunikacyjne (gęstość linii kolejowych, dróg bitych, gęstość linii autobusowych i ich częstotliwość, stan dróg lokalnych)

- sieć handlowa (a w szczególności jej lokalizacja, poziom techniczny punktów skupu produktów rolniczych, punktów hurtowej i detalicznej sprzedaży środków produkcji rolnej i środków spożycia)

Warunki łatwo zmienne to:

- stosunki agrarne (zalicza się do nich m. in. udział poszczególnych układów społeczno-gospodarczych w rolnictwie, strukturę obszarową poszczególnych gospodarstw rolnych)

- system cen produktow rolnych i środków produkcji rolnej

- dostępność kredytów oraz wysokość och oprocentowania

- stopień obciążenia gospodarstw rolnych świadczeniami na rzecz państwa (podatek gruntowy, składki ubezpieczeniowe, emerytalne itp.)

- nasilenie inwestycji z budżetu państwa na rozwój rolnictwa

- ustawodawstwo rolne

- poziom i upowszechnianie oświaty rolniczej

- organizacja i upowszechnienie obsługi rolnictwa (ochrona roślin; obsługa weterynaryjna, budownictwa wiejskiego, mechanizacji, wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej)

WARUNKI WEWNĘTRZNE

Określają w szczególności warunki przestrzenno-organizacyjne prowadzenia produkcji rolniczej.

Ocena ich wiąże się głównie z porównaniem warunków istniejących w danym gospodarstwie z teoretycznym modelem urządzenia obszaru gospodarstwa rolniczego.

W praktyce model taki nie może być zrealizowany z uwagi na bardzo dużą liczbę ograniczników:

- zróżnicowanie użytków gruntowych

- urozmaicenie rzeźby terenu

- urozmaicenie warunków wodnych itp.

Podstawowe elementy przestrzenno-organizacyjne, które służą do oceny warunków wewnętrznych to:

- wielkość obszaru gospodarstwa

- struktura powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie i rozmieszczenie użytków gruntowych względem bazy budynkowej

- kształt rozłogu

- wielkość pól uprawnych

- kształt Pol uprawnych

- dogodność dojazdu do działek i dogodność dojazdu do pól uprawnych

Optymalna wielkość gospodarstwa uzasadniona jest od następujących czynników:

- zasobu siły roboczej w gospodarstwie

- kapitału będącego we władaniu gospodarującego

- stopnia wyposażenia w maszyny i urządzenia rolnicze

- struktury użytków rolnych i ich jakości

- zapotrzebowania na określone produkty rolne

- układu warunków terenowych

- kierunku produkcji i intensywności

Optymalnej wielkości nie można dokładnie określić, gdyż jest uzależniona także od:

- zmiennych uwarunkowań ekonomicznych i klimatu

Powierzchnia gospodarstwa rodzinnego – gospodarstwo rolne prowadzone przez rolnika indywidualnego, w którym łączna powierzchnia użytków rolnych nie jest większa niż 300ha (ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego z 11.04.03) Jest to więc maksymalna powierzchnia gospodarstwa, co do minimalnej – nazywamy ją powierzchnią parytetową – obszar umożliwia osiągnięcie przeciętnej rodzinie odpowiedniego dochodu w pełni zaabsorbuje jej zasoby pracy oraz ułatwi wprowadzenie nowoczesnych metod gospodarowania.

Zalecane optymalne wielkości gospodarstwa

- 7.74 – 13.90 powierzchnia na 1 jednostce siły roboczej w zależności od jakości gleb, odległości od pkt skupu, stopnia zmechanizowania pracy

Powierzchnia na 1 zatrudnionego dla gospodarstw specjalizujących się w uprawie

- 4.8 – 8,3 roślin zbożowych

- 3,4 – 4,3 roślin okopowych

Wykład 15.05.2013

23 ha – przy skali produkcji wyrażającej się średnim pogłowiem trzody chlewnej wynoszącym 245 sztuk zapewniała uzyskanie dochodu na poziomie parytetowym

,

.

Standardowa nadwyżka bezpośrednia (SGM)

Europejska Jednostka Wielkości (ESU)

Ich użycie umożliwia określenie:

- wielkości ekonomicznej i typu rolniczego gospodarstwa.

SGM jest nadwyżką średniej z 3 lat wartości produkcji określonej działalności rolniczej nad średnią z 3 lat wartością kosztów bezpośrednich, w przeciętnych dla danego regionu warunkach produkcji.

ESU stanowi równowartość 1200 Euro Standardowej Nadwyżki Bezpośredniej

Wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego

Określana jest sumą Standardowych Nadwyżek Bezpośrednich wszystkich działalności rolniczych występujących w gospodarstwie rolnym.

Wyrażana jest w ESU.

2. wielkość działki i pól uprawnych

Ze względu ekonomicznych teoretyczna wielkość pola powinna być wielokrotnością powierzchni, jaką można uprawiać w ciągu jednego dnia pracy lub jego połowy w przypadku przyjazdu na przerwę obiadową do siedliska. Od reguły tej można odstąpić, jeśli w bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się kilka Pol. Zasada ta odnosi się wówczas do sumarycznej och wielkości.

Górna granica wielkości pola powinna być kultywowana na podstawie zasobów sprzętu i siły roboczej w gospodarstwie, zakładając, że uprawa najintensywniejszej rośliny powinna być przeprowadzona w ciągu 2-3 dni.

Dolna granica wielkości pola można ustalić następująco: pole musi mieć przynajmniej taki obszar, na którym najwydajniejsza maszyna znajdzie pracę na jeden lub dnia roboczego.

Optymalna wielkość jest niemożliwa do ustalenia ze względu na:

- zmienność glebową

- stopień trudności uprawy gleby

- technologie uprawy poszczególnych roślin

- Wydajność pracy maszyn

- nachylenie terenu

- wielkość enklaw śródleśnych itp.

Minimalna i maksymalna wielkość powierzchni pola są zmienne w czasie i powinny teoretycznie zwiększać się wraz ze wzrostem wydajności pracy ludzi i maszyn w rolnictwie.

Hopfer stwierdza iż niekorzystną powierzchnią działki w gospodarstwach indywidualnych pólnocno – wschodniej Polski jest obszar mniejszy od 2 ah, a minimalny około 1 ha.

Woch stwierdza iż na powierzchni pola w gospodarstwach rodzinnych na obszarach Polski środkowej i środkowowschodniej powinna wynosić co najmniej 2 ha.

Przybyłowski zaproponował optymalną powierzchnie działek gruntowych mieszczącą się w granicach 4-6ha a minimalna 1ha.

W Szwajcarii za poprawną, najmniejszą powierzchnią działki przyjmuje się 2ha, natomiast optymalny obszar to około 5ha.

Stainhauser zaleca, aby w obecnych warunkach rolnictwa zachodnioeuropejskiego za minimalną wielkość powierzchni działki przyjąć 3ha, a wielkość optymalną w gospodarstwach hodowlanych 10ha.

Nie opłaca się jechać daleko (ponad 1 ha) do działki mniejszej niż 1ha.

Na obszarach o dużym natężeniu procesów erozyjnych a nadających się jeszcze do uprawy, proponują wąskie działki w układzie poprzeczno-stokowym, o szerokości nie przekraczającej 20-30m, tj. o powierzchni około 0,3-0,4 ha.

Na obszarach o mniejszym nachyleniu proponowana szerokość pola wynosić powinna 50-60 m, co odpowiada powierzchni 1-2ha.