GŁÓWNE CELE ZABIEGÓW FIZYKALNYCH:

• Zwalczanie bólu

• Zwalczanie stanów zapalnych

• Zwiększenie odporności ogólnej i zapobieganie zakarzeniom

• Usprawnianie mechanizmów regulujących układ krążenia, oddychania, przemiany materii, termoregulacji i ukrwienia skóry

• Utrzymywanie wydolności ogólnej organizmu

• Normalizacja przebiegu wegetatywnych procesów życiowych

TERMOREGULACJA:

• Temp człowieka 36,6 do 37,5°C

• Temp komfortu cieplnego w powietrzu 21 do 22°C, dopuszczalna jest do 18°C

• W środowisku wodnym 32 do 34°C

Ośrodek termoregulacji położony jest w podzgórzu – ośrodek wegetatywny. Orientacyjnie wyróżnia się:

1. Ośrodek termoregulacji fizycznej/ ochładzania

Włącza się kiedy grozi przegrzanie.

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych

• Zwiększenie wydzielania potu

• Zahamowanie mechanizmów ogrzewających ciało

1. Ośrodek termoregulacji chemicznej/ ogrzewania

• Zwiększenie napięcia mięśniowego

• Zwężenie naczyń skóry

• Wzrost procesów spalania/ przemiany materii

HIPERTERMIA – przegrzanie organizmu. Do 40°C – zasłabnięcie. Do 43°C – śmierć kom nerwowych.

HIPOTERMIA – ochłodzenie organizmu. 30-34°C – może dojść do śmierci. 22°C – osoba uśpiona/osoba jest pod kontrolą.

CZYNNIKI MAJĄCE WPŁYW NA ODDAWANIE CIEPŁA OTOCZENIU:

1. Stosunek pow ciała do objętości

2. Istnienie warstwy powietrza między ciałem a odzieżą

3. Izolujący wpływ skóry i tk podskórnej

4. Stopień unaczynienia skóry

5. Wartość przewodnictwa cieplnego otoczenia

6. Warunki fizyczne do parowania wody zawartej w pocie

7. Ruch powietrza, który ułatwia ochłodzenie skóry

MIEJSCOWE OKŁADY CIEPŁE:

• Termofor

• Poduszka elektryczna

• Worki żelowe

• Gorący piasek

• Przegrzane parą ręczniki

• Okłady z chydrokeratorą

• Parafina

ODCZYN MIEJSCOWY NA DZIAŁANIE CIEPŁA:

• Podwyższenie temp ciała

• Rozszerzenie naczyń krwionośnych

• Zwiększenie przepływu krwi i limfy

• Zwiększenie dyfuzji przez ściany naczyń włosowatych

• Zwiększenie wymiany między krwią i tkankami subst biorących udział w procesie przemiany materii

• Zwiększenie dostawy tlenu i subst energetycznych z krwi do tkanek

• Usuwanie z tkanek odpadowych produktów przemiany materii

• Zmniejszenie lepkości płynu tkankowego

• Usuwanie z tkanek objętych procesem zapalnym jej wytworów (płynu wysiękowego)

• Uczynnienie mechanizmów obronnych organizmu

• Zmniejszenie bólu

• Rozluźnienie mięśni i zwiększenie rozciągliwości tkanki łącznej

NIE POWINNO STOSOWAĆ OKŁADÓW CIEPŁYCH:

• Żylaki w miejscu okładu

• Ubytki w skórze

• Tkanki w których występuje niebezpieczeństwo krwotoku

• Zmiany nowotworowe, gruźlicze

• Ostrożnie z tkankami z upośledzonym unerwieniem

WYGLĄD ODCZYNU PO ZAB CIEPŁYM MIEJSCOWYM:

• Równomiernie zaróżowiona i spocona skóra

• Nie może być intensywnego przekrwienia i bólu przy dotykaniu (stosowanie maści na oparzenia)

• Blada skóra to znaczy zaburzenia naczyń (obkurczenie naczyń krwionośnych)

ZAB CIEPLNE O DZIAŁANIU OGÓLNOUSTROJOWYM:

• Prawo Dastre –Morata – bodźce termiczne (ciepłe lub zimne) działając na duże pow skóry, powodując przeciwnie do naczyń skóry zachowanie się dużych naczyń krwionośnych kl piersiowej i jamy brzusznej. Naczynia nerek, śledziony i mózgu wykazują taki sam odczyn jak naczynia skóry

MECHANIZMY KTÓRYMI MOŻNA UZYSKAĆ EFEKT TERMOTERAPII:

1. Bierne kontrolowane podniesienie temp całego ciała lub jego części

2. Wywołanie reakcji miejscowych, oddalonych i uogólnionych w celu:

• Wpływania bezpośrednio i pośrednio na tkankowe procesy fizjologiczne i rehabilitacje w chorobach narządu ruchu i innych narządów

• Torowania mechanizmów przystosowawczych do zwiększenia zdolności kompensacji zakłóceń bilansu cieplnego i sprawności innych układów fizjologicznych, np. wysiłkowych i odporności na infekcje.

• Oddziaływanie na ośrodki i efektory emocji w sensie regulacji ich reakcji wspomagając leczenie zaburzeń nerwowych, psychosomatycznych i psychoz, a także jego placebo w chorobach przewlekłych.

ODCZYN OGÓLNY NA DZIAŁANIE CIEPLNE:

1. Uruchomienie mechanizmów termoregulacji

2. Zwiększenie wydzielania potu

3. Wpływ na gospodarkę mineralno wodną ustroju, może dojść do odwapnień w tkankach, zmniejszenia stężenia chlorku sodowego we krwi

4. Wzmożenie przemiany materii

5. Przyspieszenie akcji serca o 20 uderzeń na min

6. Zawartość tlenu we krwi tętniczej maleje a w żylnej wzrasta

7. Oddech ulega niewielkiemu przyspieszeniu

8. Czynność wydzielnicza nerek maleje

9. Następuje spadek ciśnienia krwi

10. Zmniejsza się napięcie mięśni

PRZECIWWSKAZANIA DO OGÓLNYCH ZAB CIEPLNYCH:

• Ostre i przewlekłe choroby zakaźne

• Gorączka

• Skłonność do krwawienia

• Gruźlica

• Choroba nowotworowa

• Choroby nerek i wątroby

• Niedokrwistość

• Ciąża

• Nadczynność tarczycy

• Niedomoga kory nadnerczy

• Niektóre choroby skóry

• Padaczka

• Stany psychotyczne

• Nadciśnienie, zawał serca, choroba wieńcowa, uogólniona miażdżyca, zakrzepowe zapalenie żył

• Jaskra

• Alkoholizm

• Narkomania

KRIOTERAPIA – LECZENIE ZIMNEM

Dochodzi do:

• Pobudzenia receptorów zimna

• Zmniejszenia aktywności receptorów ciepła

• Miejscowe zwężanie naczyń krwionośnych

• Zmian naczynioruchowych

• Zmiany czasu reakcji nerwów aż do blokady aktywności ruchowej

• Zmniejszenia miejscowej przemiany materii

ZIMNO DZIAŁA W 2 FAZACH:

1. Powoduje zwężenie naczyń w skórze i tk podskórnej - Reakcja obronna, chroniąca organizm przed utratą ciepła. Mimo tej reakcji następuje pewne oziębienie tkanek. Zmniejsza się ilość przepływającej krwi przez ochłodzone tkanki, następuje gorsze zaopatrzenie ich w tlen i produkty odżywcze, to daje zmniejszenie procesów przemiany materii.

2. Naczynia ulegają rozszerzeniu, następuje przekrwienie takanek, sprzyja to szybszemu gojeniu się urazów, zapaleń i działaniu przeciwobrzękowym zależy od poprawy przepływy chłonki.

Krótkotrwałe działanie zimna – temp schłodzonego powietrza: -160°C lub więcej, czas max 3 min.

Długotrwałe działanie zimna – miejscowe okłady 0 - 6°C

MECHANIZMY OBRONNE:

1. „Fale Lewisa” – okresowe rozszerzanie i zwężanie naczyń krwionośnych w czasie działania zimna. Po oziębieniu skóry do temp zamrażania wody po pewnym czas i skurcz naczyń ustępuje i ulegają one rozszerzeniu, przepływająca krew ogrzewa tkanki do temp 8°C i wówczas następuje ponowny skurcz naczyń.

2. Reakcje naczynioruchowe – skurcz naczyń skóry i tk podskórnej, przemieszcza się krew do głębiej położonych tj kończyn, zwiększając przepływ krwi przez duże tętnice i żyły. Reakcje naczynioruchowe są słabe w skórze głowy z zab cieplnych i zimnych. Zwężenie naczyń powoduje zwiększenie oporu naczyniowego w obwodzie, powoduje to podwyższenie ciśnienia skurczowego krwi, obciąża pracę serca.

3. „drżenie z zimna” – mimowolne drobne skurcze mięśni i źródło energii cieplnej

4. Zmniejszenie wydzielania potu

ODCZYN NA DZIAŁANIE KRIOSAUNY:

• Ochłodzenie skóry

• Wzmożenie napięcia

• Skurcz naczyń włosowatych

• Zwiększona pobudliwość nerwów obwodowych, czuciowych i ruchowych.

• Wzrost ciśnienia tętniczego

• Przeciwzapalne, przeciwbólowo, przeciwobrzękowo

• Czynność serca zwolniona

• Oddech zwolniony i pogłębiony

• Wzmożona czynność nerek

• Wzmożona przemiana materii

ODCZYN NA MIEJSCOWE DZIAŁANIE ZMIMNA:

• Przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwobrzękowe

• Ochłodzenie skóry

• Napięcie mięśni przy długotrwałym działaniu obniża, a przy krótkotrwałym podwyższa

WYGLĄD SKÓRY PO ZAB:

Różowa/ równomiernie rozszerzone naczynia krwionośne

PRZECIWWSKAZANIA:

• Zaawansowane angiopatie i neuropatie cukrzycowe

• Miażdżyca naczyń upośledzająca krążenie, zwłaszcza w obrębie kkd.

• Ropno-zgorzelinowe zmiany skóry

• Gorączka

• Niewydolność krążenia

• Niewydolność oddechowa i nerkowa

• Znaczna niedokrwistość i wyniszczenie

• Nietolerancja zimna

• Niedoczynność tarczycy

• Zaawansowana choroba wieńcowa

• Nadciśnienie tętnicze

• Zespół ciasnoty przedziałów powięziowych

• Odmrożenia

• Zespół Raymuda, zespół Sudecka.