Zabiegi fizjoterapeutyczne

w wybranych jednostkach chorobowych

(Medycyna fizykalna i balneoterapia)

1. Onkologia

1.1. Rak sutka

1.1.1. Obrzęki limfatyczne (niewielkie, miękka konsystencja)

a. elewacja kg. (od 1 tyg. po zabiegu)

b. automasaż + ćw. kkg. (od 1 tyg. po zabiegu)

c. ćw. oddechowe torem brzusznym i piersiowym (od 1 tyg. po zabiegu)

d. hydroterapia (temp. chłodna, letnia)

- natrysk podwodny

- masaż perełkowy

- masaż wirowy

e. masaż wibracyjny

1.1.2. Obrzęki limfatyczne (średnio twarde)

a. drenaż limfatyczny (ręczny lub automatyczny) + bandażowanie

b. stała kompresja (rękawy uciskowe lub bandaże, codziennie)

c. unikanie przeciążeń i przegrzewania kg.

2. Choroby układu nerwowego (neurologia)

2.1. Porażenie spastyczne

2.1.1. Wzmożone napięcie mięśniowe

a. hydroterapia (temp. letnia, ciepła)

- masaż perełkowy

- kąpiel aromatyczna

- kąpiel elektryczno-wodna zstępująca

- masaż wirowy

- gimnastyka podwodna

b. magnetostymulacja

c. światłolecznictwo

- sollux z filtrem niebieskim

d. termoterapia

- ciepłe okłady

- krioterapia (w SM, MPD - indywidualnie)

e. wibracje (bardzo mała amplituda i duża częstotliwość drgań)

2.1.2. Przykurcze stawowe, mm. zginaczy

a. hydroterapia

- natrysk podwodny (mały strumień)

b. elektroterapia

- tonoliza (10-15 min, t_i=20 ms dla kkg., t_i=30 ms dla kkd.)

c. magnetostymulacja

d. światłolecznictwo

- sollux z filtrem niebieskim

e. termoterapia

- ciepłe okłady

- krioterapia (w SM, MPD - indywidualnie)

f. wibracje (bardzo mała amplituda i duża częstotliwość drgań)

2.1.3. Osłabienie mm. prostowników

a. hydroterapia

- natrysk podwodny (duży strumień)

b. elektroterapia

- tonoliza (10-15 min, t_i=20 ms dla kkg., t_i=30 ms dla kkd.)

c. światłolecznictwo

- sollux z filtrem czerwonym

2.1.4. Zaburzenia trofiki

a. hydroterapia

- kapiel solankowa

2.1.5. Dodatkowe uszkodzenia narządu ruchu (zwichnięcia, podwichnięcia)

a. magnetoterapia

2.1.4. Przeciwwskazania

a. zabiegi pobudzające

b. galwanizacja

2.2. Porażenie n. twarzowego (VII)

2.2.1. Opadający kącik ust, opadająca powieka, zapal. spojówki, trudności z mową, zaburzone czucie smaków

a. faza ostra

- łagodnie ciepłe okłady

b. faza podostra

- galwanizacja katodowa (elektroda czynna - maska Bergoniego, elektroda bierna na karku)

- jonoforeza z jodkiem potasu (KI)

- elektrostymulacja punktowa katodowa (punkty motoryczne twarzy)

- masaż + ćw. mm. mimicznych

- prądy diadynamiczne (DF + CP/LP)

- sollux z filtrem czerwonym

- laseroterapia

c. schemat postępowania (ciepło- + elektro- + masaż + ćwiczenia; później rezygnacja z zabiegów cieplnych)

2.3. Neuralgia n. trójdzielnego (V)

2.3.1. Napadowe bóle twarzy, upośledzone czucie w obrębie twarzy

a. sollux z filtrem niebieskim

b. galwanizacja anodowa (elektroda czynna - maska Bergoniego, elektroda bierna na karku)

c. jonoforeza (przeciwbólowo, przeciwzapalnie)

d. prądy diadynamiczne

e. diatermia krótkofalowa

f. laseroterapia (IR)

g. masaż klasyczny (przy braku przeczulicy)

2.3.2. Schemat postępowanie (sollux + elektro-)

2.4. Porażenie n. strzałkowego

2.4.1. Osłabienie mm. (m. strzałkowy długi i krótki, m. prostownik długi palucha, m. prostownik krótki palców; opadająca stopa), ustawienie stopy w supinacji, problemy w chodzie

a. elektroterapia

- elektrostymulacja (jedno- lub dwubiegunowa, impuls trójkątny lub prostokątny, 10 min, 2 razy dziennie)

- galwanizacja katodowa wstępująca (katoda w okolicy głowy strzałki, anoda na podeszwie)

- galwanizacja katodowa labilna (elektroda czynna wałkowa)

- jonoforeza przeciwzapalna

- prądy interferencyjne

- prądy diadynamiczne

b. hydroterapia

- kąpiel elektryczno-wodna (dwukomorowa lub jednokomorowa z elektrodą zamykającą obwód)

- natrysk podwodny

- kąpiel solankowa, siarczkowa

- aquavibron

c. masaż ręczny

d. sollux z filtrem czerwonym

e. schemat postępowania (światło- / hydro- + elektro- + masaż)

2.5. Rwa barkowa/ramienna (brachialgia)

2.5.1. Bóle karku, ramienia promieniujące do kg. i żuchwy, napięte i przykurczone mm. obręczy kończyny górnej

a. faza ostra

- krioterapia (przeciwbólowo)

b. faza podostra

- prądy diadynamiczne

- prądy interferencyjne

- prądy TENS

- galwanizacja zstępująca anodowa

- sollux

- okłady cieplne

- laseroterapia (IR)

c. faza przewlekła

- ultradźwięki (segmentarnie)

- kąpiel aromatyczna, borowinowa

- magnetoterapia

2.6. Rwa kulszowa (ischialgia)

2.6.1. Ból od okolicy lędźwiowej promieniujący do stopy, wzmożone napięcie mm. przykręgosłupowych w okolicy lędźwiowej, osłabienie czucia, osłabienie siły mięśni podudzia i stopy

a. krioterapia

b. laseroterapia

c. prądy TENS

d. prądy diadynamiczne

e. prądy interferencyjne

f. sollux z filtrem niebieskim

g. ultradźwięki

h. magnetoterapia

i. okłady cieplne

3. Układ narządu ruchu (reumatologia, ortopedia i traumatologia)

3.1. Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)

3.1.1. Symetryczne zapalenie stawów, ból, ograniczenia ruchu, sztywność poranna, przerost błony maziowej, zapal. pochewek, guzki reumatoidalne, zwężenie szpar stawowych, zniekształcenia, deformacje i podwichnięcia stawów, usztywnienia stawów, przykurcze stawowo-mięśniowe

a. okres zaostrzeń (przeciwbólowo)

- krioterapia

- sollux z filtrem niebieskim

- kąpiele (temp. chłodne, obojętne)

- laseroterapia (ostrożnie!)

- masaż (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie, wibracja)

- przeciwwskazana elektro- i magnetoterapia

b. okres poprawy

- ultradźwięki w wodzie

- jonoforeza poprzeczna

- prądy diadynamiczne

- prądy Träbert'a

- prądy TENS

- diatermia krótkofalowa

- masaż wirowy

- magnetoterapia

- masaż

3.2. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), choroba Bechterew'a

3.2.1. Ból i deformacje stawów kręgosłupa (kij bambusowy), krzyżowo-biodrowych, biodrowych, przodopochylenie miednicy, oddychanie torem brzusznym, bóle podczas ruchów głowy, samoistne złamania

a. krioterapia

b. zimne lub ciepłe okłady

c. prądy TENS

d. prądy interferencyjne

e. jonoforeza

f. natrysk podwodny

h. kąpiel solankowa, siarczkowa

i. ultradźwięki (w okresie poprawy)

j. magnetoterapia

k. masaż klasyczny, izometryczny (grzbiet, kkd., obręcz biodrowa)

3.3. Choroba zwyrodnieniowa stawów (OA)

3.3.1. Zwyrodnienie chrząstki stawowej, wyrośla kostne (osteofity), zwężenie szpary stawowej, uciążliwe bóle

a. krioterapia

b. magnetoterapia

c. kąpiel solankowa, siarczkowa

d. elektroterapia

- diatermia krótkofalowa

- jonoforeza (NLPZ)

- prądy interferencyjne

- prądy diadynamiczne

- prądy TENS

- prądy Träbert'a

e. fonoforeza (NLPZ)

f. masaż

g. terapuls

h. sollux

3.4. Osteoporoza

3.4.1. Zmniejszona masa kostna, zaburzenia napięcia mięśniowego, tkliwość mięśniowa (grzbiet)

a. krioterapia miejscowa i ogólnoustrojowa

b. elektroterapia

- prądy TENS

- prądy interferencyjne

- galwanizacja anodowa

c. magnetoterapia

d. hydroterapia

- masaż perełkowy

- masaż wirowy

- natrysk podwodny

- aquavibron

e. światłolecznictwo

- światło spolaryzowane

- podczerwień

- ultrafiolet

f. masaż (bez oklepywania i intensywnych mechanicznie technik)

g. przeciwwskazania

- zabiegi parafinowe

- intensywne bodźce mechaniczne

3.5. Zespół Sudecka

3.5.1. Pourazowe rozrzedzenie kk. okolicy stopy lub nadgarstka, obrzęki, zwiększona potliwość i ucieplenie, bóle kauzalgiczne, przykurcze i zaniki mięśniowe, ograniczenia ruchomości, wadliwe ustawienie stawów

a. okres ostry (3 tyg.- 2 mies.)

- kąpiele zimne kończyny zdrowej

- przeciwwskazane zabiegi cieplne

b. okres dystrofii

- kąpiel rozgrzewająca kończynę zdrową

- jonoforeza wapniowa (Ca)

- ultradźwięki

- magnetoterapia

c. okres zaniku

- kąpiele

- jonoforeza wapniowa

- ultrafiolet

- światło spolaryzowane

3.6. Stłuczenie, krwiak

3.7. Złamanie, skręcenia

3.8. Entezopatie

3.8.1. Uraz w obrębie przyczepów ścięgnistych mm. do kości

a. faza ostra

- krioterapia

- okłady zimne (lód, Cold-Hot Pack)

- magnetoterapia (małe dawki)

- laseroterapia

b. faza podostra/przewlekła

- jonoforeza

- fono- lub elektrofonoforeza

- terapia radialną falą uderzeniową (RSWT)

- prądy diadynamiczne

- prądy interferencyjne

- ultradźwięki (od przyczepu m. wzdłuż ścięgien, w miejscach usidlonych nn.)

- diatermia krótkofalowa

- masaż (okolice przyczepów)

- okłady ciepłe

- kąpiele gorące

3.9. Ostroga piętowa

3.9.1. Zwyrodnieniowe zmiany guza piętowego k. piętowej, zapalenie rozcięgna podeszwowego

a. ultradźwięki, fono- lub elektrofonoforeza (fala ciągła, dawki początkowo małe)

b. terapia zogniskowaną falą uderzeniową (ESWT)

c. jonoforeza

d. diatermia krótkofalowa

e. magnetoterapia

f. wkładki do butów

g. blokady glikokortykosteroidami

3.10. Zespół cieśni nadgarstka

3.10.1. Długotrwały ucisk nerwu pośrodkowego, stan zapalny, mrowienie, zaburzenia przewodnictwa

a. laseroterapia

b. ultradźwięki wzdłuż n. (faza podostra)

c. unieruchomienie longetą gipsową (2-3 tyg.)

d. krioterapia (faza ostra)

e. elektroterapia

- jonoforeza

- galwanizacja podłużna

- prądy diadynamiczne (CP, LP)

- elektrostymulacja punktów motorycznych mm. kłębu

f. kąpiel elektryczno-wodna

g. natrysk podwodny wzdłuż n.

i. okłady borowinowe

j. rękawiczki parafinowe

k. masaż pulsacyjny

3.11. Zespół bolesnego barku

3.11.1. Zmiany zwyrodnieniowe okolicy podbarkowej, ograniczenia ruchów ramienia, przykurcz tkanek miękkich, zamiany zapalne kaletki, pochewki, ścięgna, przerwanie mm. stożka rotatorów, złogi wapniowe w ścięgnach, zwiększone napięcie m. nadgrzebieniowego, silne bóle, wysięki, wtórne zaniki mięśniowe

a. faza ostra

- ultradźwięki (segmentarnie C_5-7, do 0,3 W/cm², fala impulsowa, 2-3 min, następnie obwodowo do 0,5 W/cm², 6-7 min)

- laseroterapia

- krioterapia

b. faza podostra

- prądy diadynamiczne

- prądy interferencyjne

- prądy TENS

- jonoforeza

- ultradźwięki

- laseroterapia

- diatermia krótkofalowa

- terapia radialną lub zogniskowaną falą uderzeniową pod kontrolą USG (RSWT lub ESWT)

- masaż

3.12. Przykurcz Dupuytren'a

3.12.1. Bliznowacenie rozcięgna dłoniowego, przykurcz zgięciowy palców, zmniejszenie czucia, parestezje

a. ultradźwięki (fala ciągła, dawki do średnich)

b. jonoforeza z jodku potasu (KI)

c. masaż wirowy

d. masaż klasyczny

4. Układ krążenia (kardiologia)

4.1. Choroba niedokrwienna serca (ChNS)

4.1.1. Objawowy okres miażdżycy tętnic wieńcowych, zaburzona równowaga między zapotrzebowaniem a dostarczaniem tlenu, ból dławicowy, uczucie dławienia, ucisk za mostkiem, promieniowanie do żuchwy, lewego ramienia, „maska brzuszna”, nasilenie dolegliwości podczas wysiłku

a. dieta

- zmniejszenie spożycia cholesterolu i tłuszczów zwierzęcych

- zwiększenie spożycia owoców i warzyw

c. dążenie do prawidłowej masy ciała

d. kontrola ciśnienia tętniczego

e. rzucenie palenia

f. regularny wysiłek fizyczny (3 razy w tygodniu, 30 min dziennie)

g. farmakoterapia (nitraty)

h. hydroterapia (zabiegi chłodne, zmiennocieplne)

- kąpiele częściowe

- kąpiele elektryczno-wodne

- polewania kończyn

- kąpiele kwasowęglowe, radonowe, siarczkowe

- przeciwwskazane zabiegi gorące

i. balneoklimatoterapia

j. masaż klasyczny, segmentarny

4.2. Choroba Raynaud'a

4.2.1. Skurcz tętnic stóp/dłoni (15-30 min), drętwienie, sinienie, zaburzenia czucia, wtórne zgrubienie ścian tętnic

a. hydroterapia

- kąpiele + zioła

- ciepłe kąpiele całkowite

- natrysk podwodny

- kąpiele kwasowęglowe, radonowe, borowinowe

- masaż wirowy

b. elektroterapia

- diatermia krótkofalowa

- terapuls

- galwanizacja katodowa wstępująca

c. magnetoterapia

d. ziołolecznictwo

e. masaż miejscowy, segmentarny

4.3. Nadciśnienie tętnicze (NT)

4.3.1. Stale zwiększone ciśnienie tętnicze, kołatanie serca, zaczerwienienie twarzy, klp., miażdżyca tt. wieńcowych, zmiany w dnie oka

a. hydroterapia

- zmiennocieplne

- 36-40°C

- sauna (regulacja ciśnienia tętniczego)

b. światłolecznictwo

- ultrafiolet

4.4. Niedociśnienie

4.4.1. Ciśnienie tętnicze poniżej wartości 100/60 mmHg

a. hydroterapia

- zabiegi zimne

- kąpiel elektryczno-wodna wstępująca

- bicze szkockie

b. masaż

c. krioterapia ogólnoustrojowa

4.5. Żylaki

4.5.1. Zaburzenia zastawek, rozszerzenie, zapalenie i zmniejszenie elastyczności żył, zastoje krwi, zaburzenia mikrokrążenia, obrzęki, skurcze łydek, napięcie w kkd., pajączki i przebarwienia głównie na podudziach

a. kąpiel elektryczno-wodna dwukomorowa na kkd.

b. jonoforeza

c. prądy diadynamiczne

d. masaż limfatyczny, odprowadzający (powyżej zmian chorobowych lub drugiej strony ciała)

4.6. Choroba Bürger'a

4.6.1. Zwężenie tętnic, męczliwość, chromanie przestankowe

a. hydroterapia

- polewania (kolan, ud)

- zawijania

- kąpiele i półkąpiele

- kąpiele jodkowe, radonowe

b. masaż

c. elektroterapia

- galwanizacja

- prądy diadynamiczne

- prądy interferencyjne

d. magnetoterapia

5. Układ moczowo-płciowy (urologia i ginekologia)

5.1. Magnetostymulacja (krzesło magnetyczne)

5.1.1. Pulsacyjnie (do 6cm), 20-30 min, 2 razy tygodniowo, przez 8 tygodni, profilaktycznie 3-4 tygodnie

5.1.2. Przezkroczowo, przezpochwowo, przezodbytniczo

5.1.3. Stymulacja mm. lub n. sromowego

5.1.2. Przy nietrzymaniu moczu, polepszenie kontroli funkcji urologicznych

5.2. Stożki lub kulki dopochwowe

5.2.1. Zwiększanie masy stożków/kulek w celu zwiększenia kontroli i pracy mm. miednicy

5.2.2. Po 15 min, 2 razy dziennie

5.2.3. Polepszenie siły i masy mm. dna miednicy

5.3. Ćw. mm. Kegla (np. zatrzymanie strumienia moczu) dla wzmocnienia przepony moczowo-płciowej

5.4. Neuromodulacja

5.4.1. Na zasadzie łuku odruchowego dla pobudzenia mm. dna miednicy

5.4.2. Stymulacja zewnętrzna (igła w poziom S₃)

5.5. Dzienniczek mikcji (terapia behawioralna)

5.6. Biofeedback

5.6.1. Sonda doodbytnicza/dopochwowa + wizualizacja i dźwięk na ekranie monitora

5.6.2. Przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu dla wykształcenia kontroli

5.7. Elektrostymulacja igłowa (do odczuć pacjenta)

5.7.1. Mm. dna miednicy prądem zmiennym

a. przy nietrzymaniu moczu, skurczach nieefektywnych, dla odbudowy schematów motorycznych mm. dna miednicy

5.7.2. N. sromowego

a. elektroda igłowa okołocewkowo

b. poprawa parametrów urodynamicznych

5.7.3. Łechtaczkowych gałęzi n. sromowego

5.7.4. Nn. krzyżowych

a. elektrody do otworów krzyżowych

5.7.5. W obrębie kkd.

5.8. Elektrostymulacja przezskórna n. strzałkowego (wg medycyny chińskiej punkt centrum pęcherza)

6. Przemiana materii - otyłość

6.1. Zaburzenia homeostazy przemian energetycznych

6.2. Wysiłek fizyczny + dieta

6.3. Sauna fińska

6.3.1. Po 3-4 zabiegi tygodniowo, przez kilka tygodni, min. 15 zabiegów w serii

6.4. Kriosauna

6.4.1. Po 3-4 zabiegi tygodniowo, przez kilka tygodni, min. 15 zabiegów w serii

6.5. Hydroterapia

6.5.1. Natrysk podwodny całościowy

6.5.2. Bicze szkockie

6.5.3. Natryski spadowe

6.5.4. Kąpiel kwasowęglowa

6.6. Masaż

6.7. Elektrostymulacja (impulsy prostokątne, wspomagająco w spalaniu tkanki tłuszczowej)

6.8. Ultrafiolet (polepszenie procesów przemiany materii w sposób pośredni)

6.9. Magnetoterapia

7. Skóra (dermatologia)

7.1. Łuszczyca

7.1.1. Okresy zaostrzeń i remisji, czerwonobrunatne lub zaróżowione, płaskie o wyrazistych brzegach i zróżnicowanej wielkości grudki, pokryte srebrzystą lub srebrzystoszarą, nawarstwiającą się łuską (skóra prostowników kończyn, łokcie, kolana, okolica kości krzyżowej i pośladków, ucho zewnętrzne, owłosiona skóra głowy)

a. światłolecznictwo

- UV-B (SUP, 290-320 nm)

- UV-A (PUVA, 320-400 nm, leki psolareny, do rumienia I-go stopnia, w każdym następnym zabiegu zwiększanie czasu zabiegu)

- światło spolaryzowane (Bioptron, kilka razy dziennie)

b. balneoterapia

- kąpiel solankowa, siarczkowo-siarkowodorowa (33-38°C, co 2-4 dzień)

- kąpiel gazowa w CO₂ (30-60 min)

7.2. Atopowe zapalenie skóry (AZS, egzema)

7.2.1. Wtórne infekcje, wysięki, puchnięcie, pęcherze, zaczerwienienie, w zgięciach kończyn, na twarzy, szyi

a. UV-A, UV-B

b. światło spolaryzowane

c. światło błękitne

d. ultradźwięki w wodzie na kończyny górne, okolice zmian lub segmentarnie

e. helioterapia

f. klimatoterapia (klimat morski - Kołobrzeg, górski - Rabka)

g. balneoterapia

- kąpiel morska

- kąpiel solankowa

h. komory tlenowe, ozonowe

7.3. Oparzenia skóry

7.3.1. Cztery stopnie wg głębokości oparzenia

a. laseroterapia (R, czerwony)

b. światło spolaryzowane (polichromatyczne, ukierunkowane w jedno miejsce, niespójne/niekoherentne)

c. pole magnetyczne niskiej częstotliwości (7-10 mT, 25-50 Hz, 20-60 min)

7.4. Odleżyny

7.4.1. Miejscowa martwica tkanek przez bezpośredni ucisk naczynia doprowadzającego krew (endogenny mechanizm powstawania)

a. profilaktycznie (zmiana pozycji, podkładki, masaże)

b. światłolecznictwo

- UV-A, UV-B (rumień od I° do II° - 3-4 razy więcej niż dawka progowa)

- światło czerwone

- laseroterapia (R)

- światło spolaryzowane

c. ultradźwięki na okolice odleżyn

d. pole magnetyczne

e. elektrostymulacja wysokonapięciowa

- elektroda czynna na owrzodzeniu lub dwie elektrody na granicach odleżyny

- elektroda bierna kilkanaście centymetrów od elektrody czynnej

- napięcie 100-150 V, impuls trójkątny, czas impulsu 5-200 μs

f. ozonoterapia

- maty ozonowe w wodzie, rozpuszczane w wodzie

- komory, mankiety ozonowe

7.5. Owrzodzenie

7.5.1. Zmiany naczyniowe (egzogenny mechanizm powstawania) w okolicach kostki przyśrodkowej, stwardnienia i zwłóknienia skóry

a. elektrostymulacja wysokonapięciowa

b. UV-A, UV-B (I° - owrzodzenie, II° - otoczenie)

c. światło spolaryzowane

d. laseroterapia

e. ozonoterapia

f. pole magnetyczne niskiej częstotliwości

g. ultradźwięki (0,3-0,5 W/cm², 8-12 min, 15-20 zabiegów)

7.6. Blizny

7.6.1. Tworzenie tkanki łącznej w miejscu uszkodzenia w postaci przerostowej lub bliznowców

a. krioterapia (działanie destrukcyjne)

b. laseroterapia (R)

c. hydroterapia

- kąpiel wirowa

d. jonoforeza z jodku potasu (20 min lub więcej)

e. ultradźwięki (0,2-0,5 W/cm², nie stosować w obrębie głowy i twarzy)

f. masaż

- maści

- mobilizacja blizny

g. światłolecznictwo

8. Choroby kobiece, ginekologia

8.1. Zapalenie przydatków (jajniki, jajowody, narządy i otrzewna miednicy mniejszej, macica)

8.1.1. Promieniujący ból, tkliwość podbrzusza, gorączka

a. antybiotykoterapia (szerokie spektrum)

b. stan ostry

- zimne, wilgotne okłady

d. stan podostry

- zmniejszenie płynu wysiękowego, przeciwdziałanie ropni, przeciwbólowo

- jonoforeza z tetracyklin (15 min, 3-6 mT, elektroda czynna okolice przydatków, elektroda bierna okolica lędźwiowa)

- okłady wysychające

- diatermia krótkofalowa (elektroda czynna nad spojeniem łonowym, elektroda bierna nad kością krzyżową, małe dawki, 3-5 min)

- diatermia mikrofalowa (do 20 W, 12-15 min)

e. stan przewlekły

- światło podczerwone (IR, sollux)

- prądy interferencyjne (90-100 Hz, 0-100 Hz, głębokie działanie przeciwbólowe)

- diatermia krótko- i mikrofalowa (większa fala, powyżej 20 W)

- półkąpiele i kąpiele nasiadowe

- kąpiele solankowe, siarczkowo-siarkowodorowe (36-38°C)

- gorące płukania pochwy

- kąpiele i zawijania borowinowe (42-44°C, 10-30 min)

- tampony borowinowe dopochwowe (3-5 razy tygodniowo, po zabiegu płukanie, bakteriobójczo, przeciwzapalnie, regenerująco na tkanki)

- kąpiele jodowo-bromowe + pole magnetyczne niskiej częstotliwości

8.2. Połogowe zapalenie sutka

8.2.1. Zaczerwienienie skóry, miejscowa bolesność, dreszcze, gorączka

a. antybiotykoterapia

b. zmiana sposobu i nawyków karmienia

c. zimne okłady po karmieniu

d. ultradźwięki (800 Hz, 0,3-0,5 W/cm², do 9 min)

e. diatermia krótkofalowa (resorpcja nacieków przed i po zabiegu operacyjnym)

f. masaż (drenaż, odprowadzanie)

9. Otorynolaryngologia

9.1. Zapalenie krtani

9.1.1. Stan ostry

a. światłolecznictwo

- ultrafiolet (50-70 cm od szyi i klatki piersiowej, co 1-2 dzień)

- podczerwień (sollux z filtrem niebieskim)

b. elektroterapia

- jonoforeza wapniowa (1% roztwór CaCl₂, elektroda czynna <anoda, u mężczyzn dwie małej wielkości, u kobiet jedna> na krtań, elektroda bierna na kark <katoda>, 15-20 min)

- galwanizacja (elektroda czynna - katoda, elektroda bierna - anoda, 5-10 min, co 1-2 dzień)

- prądy diadynamiczne

- diatermia krótkofalowa (elektroda czynna 2-3 cm bocznie od szyi, dawka atermiczna lub oligotermiczna, 10-20 W, 5-10 min)

c. pulsujące pole magnetyczne (okolica szyi, impuls sinusoidalny, 15 min)

d. sauna (1-2 razy tygodniowo, wzmocnienie układu odpornościowego i układu oddechowego)

e. hydroterapia

- kąpiele gorące kończyn dolnych (38-40°C, 15-20 min)

- kąpiel siarczkowo-siarkowodorowa, solankowa

f. peloidoterapia

- borowinowe okłady na okolice szyi

g. balneoklimatologia

- klimat górski i podgórski (Rymanów Zdrój, Iwonicz Zdrój), morski (Kołobrzeg)

9.1.2. Stan przewlekły

a. podobne zabiegi jak w okresie ostrym tylko dłuższe czasy trwania

b. podczerwień (sollux, 15 min)

c. pole magnetyczne (do 15 min, codziennie)

d. sauna

e. kąpiele kończyn dolnych

f. inhalacje solankowe

g. okłady borowinowe

9.2. Zapalenie zatok czołowych

9.2.1. Ból zatok między oczami, w okolicy zatok

9.2.2. Stan ostry

a. podczerwień (sollux z filtrem niebieskim, 10-15 min, odległość 50 cm od okolicy zatok, ochrona oczu)

b. diatermia krótkofalowa (elektroda czynna okolice zatok, dawka atermiczna, elektroda bierna na kręgi piersiowe, co 1-2 dzień

c. inhalacje z gorącej wody

d. hydroterapia

- kąpiele ciepłe kończyn dolnych 5-20 min

- kąpiel solankowa

- kąpiel siarczkowo-siarkowodorowa

e. klimat morski, górski i podgórski (Szczawnica, Jedlina Zdrój)

9.2.3. Stan przewlekły

a. elektroterapia

- (?) prądy diadynamiczne (1-2 mA/cm2 powierzchni elektrody, DF - 1 min, LP - 4 min, CP - 6 min)

- diatermia krótkofalowa (podobnie jak w stanie ostrym, dawki do oligotermicznej lub termicznej, 10-20 min)

b. światłolecznictwo

- ultrafiolet (co 2 dzień, 15 zabiegów)

- podczerwień (sollux z filtrem czerwonym)

c. sauna (1 raz w tygodniu)

d. hydroterapia

- kąpiel zmiennocieplna (woda ciepła - 2-3 min, woda zimna - 10-20 s)

- kąpiel solankowa (34-37°C, do 4% stężenia)

- natrysk biczowy, kolczysty

e. inhalacje (wdech ustami, wydech nosem - technika Portmana)

f. klimat górski i morski (Szczawno, Jedlina Zdrój)

g. kinezyterapia miejscowo i ogólnoustrojowo

9.3. Zapalenie gardła

9.3.1. Podczas ostrego zapalenia w gardle występuje ból, drapanie, pieczenie, zasychanie, ból przy przełykaniu (przy objawach utrzymujących się dłużej niż 12 dni mówimy o zapaleniu przewlekłym)

a. diatermia krótkofalowa (elektroda czynna 5-10 cm od gardła, dawka atermiczna, impulsowo, 2-3 min, co 1-2 dzień)

b. inhalacje (drobno- lub średniocząsteczkowe)

c. balneoklimatologia (Iwonicz Zdrój, Kołobrzeg)

d. hydroterapia

- kąpiele gorące kończyn dolnych (do 36°C)

- kąpiel siarczkowo-siarkowodorowa

- kąpiel solankowa

9.4. Zapalenie ucha środkowego i zewnętrznego

9.4.1. Postępowanie

a. podczerwień (sollux z filtrem niebieskim, 10-20 min)

b. diatermia krótkofalowa (elektroda czynna 1-3 cm od wyrostka sutkowatego, dawka atermiczna lub oligotermiczna, 5-20 min)

c. jonoforeza

d. płukania

e. okłady

10. Jama ustna (stomatologia)

10.1. Zapalenie przyzębia (periodontitis)

10.1.1. Przyzębie: dziąsło, ozębna, okostna, kość wyrostka zębodołowego, cement korzeniowy

10.1.2. Zmiany zabarwienia, krwawienie, obrzęk i ból dziąseł, obnażenie zębów

a. płukanie roztworem chlorku sodu (37-48°C, 5-10 min, ciśnienie 2,5 atmosfery, codziennie, 15-20 zabiegów)

b. pasta borowinowa

c. prądy diadynamiczne

d. światłolecznictwo

- podczerwień

- czerwień

- ultrafiolet (do rumienia I°)

- światło spolaryzowane

e. laseroterapia

f. hydroterapia

- płukania solanką ciechocińską 6% (20-25 zabiegów)

- płukania siarczkowo-siarkowodorowe (20-25 zabiegów)

10.2. Zapalenie dziąseł

10.2.1. Krwiaki, ból, obrzęk, zaczerwienienie, nieświeży oddech

a. ultrafiolet

b. płukania 37-42°C, ciśnienie ok. 2 atmosfer, do 2 min, 15 zabiegów

- chlorkowo-sodowe

- siarczkowo-siarkowodorowe

c. laseroterapia

10.3. Opryszczka

10.3.1. Świąd, zaczerwienienie, pęcherzyki rozlewające, a następnie pękające, strupy (kąciki ust, policzki, małżowina nosowa)

a. nie stosować hydrokortyzonu i antybiotyków

b. maść Acyclovir

c. laseroterapia

d. elektroterapia

10.4. Szczękościsk

10.4.1. Przykurcz mięśni unoszących żuchwę

a. okłady parafinowe

b. światłolecznictwo

- podczerwień (sollux)

- światło widzialne

c. jonoforeza

d. diatermia krótkofalowa (jednobiegunowa na staw żuchwowy, dawka atermiczna lub oligotermiczna, do 10-15 zabiegów)

e. ultradźwięki (na mięsień żwacz, co 2 dzień,)

f. masaż

g. kinezyterapia (relaksacja poizometryczna)

10.5. Afty

10.5.1. Owrzodzenia błony śluzowej dziąseł, warg, języka

a. laseroterapia

b. płukania

11. Narządu wzroku (okulistyka)

11.1. Zapalenie spojówki (Coniunctivitis)

11.1.1. Uczucie ciała obcego pod powieką, pieczenie, światłowstręt, łzawienie, zwężenie szpary powiekowej, wydzielina surowicza lub śluzowo-ropna, „czerwone oko”, obrzęk spojówki

a. eliminacja czynnika zapalnego

b. „sztuczne łzy”

c. leki w postaci kropli i maści

d. zaszycie szpary powiekowej (zagrożenie perforacją rogówki)

e. jonoforeza z hydrokortyzonu

- 10-12,5 mg o stężeniu 1 mg/ml soli fizjologicznej

- dawka do 2 mA

- pozycja leżąca

- co 1-2 dzień

f. jonoforeza z neomycyny

- 25-50 mg w 10 ml wody destylowanej

g. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

h. tampony borowinowe (stan przewlekły)

- 38-42°C

- do 10 min

- codziennie

- 10-20 zabiegów

i. aerozole na oczy

- wody fluorkowo-krzemowe

j. refleksoterapia

- meridian pęcherzyka żółciowego punkt 16

- meridian żołądka punkt 8 i 43

11.2. Blizny rogówki - bielma (Cicatrices corneae - leucomae)

11.2.1. Zmętnienie i zniekształcenie rogówki, nieodwracalne zaburzenie widzenia, utrata wzroku (centralna lokalizacja)

a. keratoplastyka

b. jonoforeza jodowa

- 1% roztwór jodku potasu

- 2 mA

- 15-30 min

- wypoczynek ok. 1 godz.

c. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

d. tampony borowinowe

- 38-42°C

- do 10 min

- codziennie

- 10-20 zabiegów

11.3. Wrzód pełzający rogówki (Ulcus serpens corneae)

11.3.1. Przekrwienie okołorąbkowe, obrzęk spojówek i powiek, zwężenie szpary powiekowej, silny ból, światłowstręt, łzawienie, kurcz powiek, zniekształcenie i zmatowienie rogówki, postępujące pogorszenie ostrości wzroku, perforacja rogówki

a. sprawdzenie drożności dróg łzowych

b. leki rozszerzające źrenicę

c. wymaz z worka spojówkowego + posiew + antybiogram

d. antybiotyki

e. kortykosteroidy

f. jonoforeza ze streptomycyny

- 50 mg w 10 ml wody destylowanej

- 2 mA

- 15-30 min

- 40 zabiegów

- co drugi dzień (w połączeniu z jonoforezą wapniowa)

g. diatermia krótkofalowa

- dawka bardzo słaba

- 3-5 min

- co 1-2 dzień

- pozycja półleżąca

h. magnetoterapia

- impuls sinusoidalny

- 5 mT

- 9 min

i. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

j. tampony borowinowe

- 38-42°C

- do 10 min

- codziennie

- 10-20 zabiegów

k. aerozole na oczy

- wody fluorkowo-krzemowe

l. refleksoterapia

- meridian żołądek punkt 3 i 43

11.4. Opryszczka rogówki (Herpes corneae)

11.4.1. Dotkliwe bóle oka, upośledzone czucie rogówkowe, nacieki rozgałęziające się i zlewające, pieczenie, kłucie

a. samowyleczenie

b. usuwanie zakażonego nabłonka

c. leki przeciwwirusowe, steroidowe, przeciwbólowe, antybiotyki

d. „sztuczne łzy”

e. duże dawki witaminy B

f. hydrofilne soczewki kontaktowe

g. kriochirurgia

h. jonoforeza

i. diatermia krótkofalowa

j. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

k. tampony borowinowe

- 38-42°C

- do 10 min

- codziennie

- 10-20 zabiegów

11.5. Zapalenie tęczówki i ciała rzęskowego (Iridocyclitis)

11.5.1. Stan ostry: silny, tępy ból w głębi oka, światłowstręt, łzawienie, zamglone widzenie, „czerwone oko”, zmiana barwy tęczówki, powolny spadek ostrości widzenia, wąska, słabo reagująca na światło źrenica, ropostek, zrosty tylne tęczówki, odgrodzenie lub zamknięcie tęczówki, wtórne nadciśnienie lub spadek ciśnienia wewnątrzgałkowego

11.5.2. Stan przewlekły: blade oko, powolny spadek ostrości widzenia, zamglone widzenie

a. leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień akomodacyjny

b. leki hamujące proces zapalny

c. leki działające na czynnik zakaźny

d. diatermia krótkofalowa

e. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

f. tampony borowinowe

- zapalenie przewlekłe min. 4-6 miesięcy po ostrym zapaleniu

11.6. Zaćma (Cataracta)

11.6.1. Przymglone widzenie, powolny spadek ostrości widzenia, zaburzenia odróżniania barw, zaburzona ocena odległości, zez, oczopląs, zaburzone poruszanie i samoobsługa

a. fakoemulsyfikacja

b. wszczepienie nowej soczewki

c. korekcja zmniejszonej mocy łamiącej oka

d. krioekstrakcja soczewki

e. magnetoterapia

f. tampony borowinowe

- min. 4-6 miesięcy po zabiegu operacyjnym

g. refleksoterapia

- meridian pęcherzyka żółciowego punkt 16

- meridian żołądka punkt 8

11.7. Zapalenie naczyniówki (Choroiditis)

11.7.1. Ubytki w polu widzenia, „latające muszki”, osłabienie ostrości widzenia, mroczek środkowy lub sektorowy

a. leki rozszerzające źrenicę i porażające mięsień akomodacyjny

b. leki hamujące proces zapalny

c. leki działające na czynnik zakaźny

d. jonoforeza

- 1% roztworu chlorku wapnia

- 50 mg siarczanu streptomycyny w 10 ml wody destylowanej

- hydrokortyzon lub inne kortykosteroidy

e. diatermia krótkofalowa

f. magnetoterapia

g. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

h. tampony borowinowe

11.8. Zapalenie siatkówki (Retinitis)

11.8.1. Kurza ślepota, powolny spadek ostrości widzenia, zwężenie pola widzenia, mroczki w polu widzenia, błyski, zaburzenie widzenia barw i kształtów

a. fotokoagulacja laserem argonowym

b. terapia fotodynamiczna z werteporfiny (PDT)

c. jonoforeza

- 1% roztwór chlorku wapnia

- streptomycyna

d. diatermia krótkofalowa

e. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

f. kołnierze borowinowe

- kilkucentymetrowe kompresy z pasty borowinowej

- 40-42°C

- do 5 razy tygodniowo

- 15-20 zabiegów

11.9. Zator tętnicy środkowej siatkówki (Embolia arteriae centralis retinae)

11.9.1. Ból oka, nagłe pogorszenie ostrości widzenia, zaniewidzenie, nagła ślepota, zniekształcenie obrazu

a. masaż gałki ocznej

b. leki zmniejszające ciśnienie śródgałkowe

c. leki rozszerzające naczynia krwionośne

d. jonoforeza z witaminy B₁

e. magnetoterapia

f. balneoterapia (Cieplice Zdrój)

g. kołnierze borowinowe na kark

h. refleksoterapia

- meridian pęcherzyka żółciowego punkt 43

11.10. Zapalenie nerwu wzrokowego (Neuritis nervi optici)

11.10.1. Nagłe pogorszenie ostrości widzenia, zaburzenia odróżniania barw, mroczki w polu widzenia, zmniejszona wrażliwość na światło, bóle w oczodole podczas ruchów oka

a. leczenie przyczynowe

b. iniekcje z lekami przeciwzapalnymi

c. leki zapobiegające zanikowi nerwu wzrokowego

d. jonoforeza wapniowa

- 1% roztworu chlorku wapnia

- 1,5 mA na jedną gałkę oczną

- 20-30 min

- zabieg co drugi dzień

- 10-20 zabiegów

e. jonoforeza z witaminy B₁

- roztwór wodny 10 ml w koncentracji 2,5-5 mg/ml

11.11. Zanik nerwu wzrokowego (Atrophia nervi optici)

11.11.1. Bladość tarczy, ostrość, nierówne granice tarczy, lekkie uniesienie tarczy, zwężenie naczyń krwionośnych siatkówki

a. podawanie kropli

b. zabieg chirurgiczny

c. zabieg laserowy

d. jonoforeza wapniowa

e. magnetoterapia

- impuls sinusoidalny

- 10 mT

- 7-10 min

f. refleksoterapia

- meridian pęcherzyka żółciowego punkt 17

23

---