Masaż w RZS (podobnie jak w ZZSK)
Postępowanie fizjoterapeutyczne ma na celu:
utrzymanie i polepszenie czynności narządu ruchu;
zmniejszenie bólu w stawach i mięśniach;
zmniejszenie lub zlikwidowanie wysięków w stawie;
wzmocnienie osłabionych mięśni;
zmniejszenie istniejących przykurczów (zazwyczaj zgięciowe);
zwiększenie zakresu ruchu;
zapobieganie zesztywnieniom stawowym.
Masaż zmniejsza sztywność i napięcie mięśni, następuje poprawa miejscowego krążenia krwi i stanu ukrwienia tkanek (także w przypadku zaników mięśniowych i zaburzeń czucia).
Masaż klasyczny - należy wykonywać łagodnie na poszczególnych stawach kończyn GG i DD oraz na mm. przykręgosłupowych. Siłę masażu dostosować do indywidualnych odczuć pacjenta (głaskanie, rozcieranie, słaba wibracja). Masaż mm. przykręgosłupowych wykonuje się w całości używając różnych technik z wyjątkiem oklepywania. W okresie ostrym wykonuje się delikatne głaskanie ciała.
Masaż wirowy - wykonuje się na KKG i KKD, temperatura wody około 38oC. Czas zabiegu 10 - 20 min. codziennie lub co drugi dzień w serii 10-15 razy.
Masaż wibracyjny ręczny - aquavibron - celem masażu jest zwiększenie ruchomości stawu, poprawa sprężystości mięśni, regeneracja tkanek. Wykonywany w pozycji siedzącej albo leżącej lub też w wodzie (wanna, basen).
Masaż podwodny - celem tego masażu jest zmniejszenie bolesności stawów i zwiększenie ich ruchomości, zwiększenie sprawności fizycznej, uelastycznienie skóry, poprawa samopoczucia i zmniejszenie dolegliwości, uregulowanie snu.
Masaż w złamaniach
Celem postępowania fizjoterapeutycznego jest:
przywrócenie funkcji tkanek, stawów, więzadeł i torebek stawowych;
poprawa ukrwienia i unerwienia tkankowego;
zwiększenie wytwarzania mazi stawowej;
likwidacja blizn i bliznowców;
zapobieganie zrostom tkankowym;
poprawa funkcji mięśni (odbudowa masy i siły mięśniowej);
likwidacja przykurczów mięśniowych, stawowych, bliznowych;
zapobieganie odleżynom (w okresie unieruchomienia).
Okres unieruchomienia -
masaż klasyczny części (kończyny) zdrowej, masaż kontralateralny który wytwarza odczyn konsensualny (masować bardzo mocno, prawie na granicy bólu, codziennie lub dwa razy dziennie, 6 dni
w tygodniu od 6 do 12 min.);
masaż klasyczny kończyny złamanej (jej obszarów nie objętych gipsem);
drenaż limfatyczny (usprawnienie krążenia limfy, przeciwdziałanie chorobom wywołanych zastojem limfy, likwidacja obrzęków. Tempo wolne, kierunek do węzłów chłonnych, siła umiarkowana, pozycja drenażowa).
Okres po zdjęciu unieruchomienia -
masaż kontralateralny;
delikatny masaż klasyczny w pierwszym, drugim tygodniu po zdjęciu unieruchomienia, najpierw masaż okolicy nad i pod złamaniem, później głaskanie i rozcieranie na okolicę złamania;
w trzecim, czwartym tygodniu wprowadzamy masaż izometryczny (masaż wykonujemy na mm. napiętych izometrycznie intensywnie rozcierając)szybka odbudowa masy mięśniowej i odzyskanie siły mięśnia;
w pierwszym tygodniu drenaż limfatyczny na kończynie uszkodzonej (likwidacja obrzęku);
masaż centryfugalny - dotyczy najczęściej uszkodzeń w obrębie dużych stawów (przywrócenie pełnego zakresu ruchów, zwiększenie wytwarzania mazi stawowej masaż zwiększa miejscowo temperaturę co sprzyja szybszej produkcji mazi stawowej. Zwiększenie lub zmniejszenie napięcia więzadeł, ścięgien. Działa p/bólowo, p/zapalnie, regeneracyjnie na chrząstkę stawową;
masaż okostnowy - poprzez odpowiednie uciskanie kości
i okostnej wzmaga się wytwarzanie osteoklastów i osteocytów;
masaż segmentarny - okolica przykręgosłupowa.
Powikłaniem po złamaniach kości długich najczęściej jest dystrofia Sudecka (zespół Sudecka) dotyczy naczyń krwionośnych i złego ukrwienia kości. Wyróżniamy 3 okresy: ostry, dystrofii, zaniku mięśniowego
w okresie ostrym - masaż tułowia, masaż okolic nie objętych unieruchomieniem, masaż segmentarny (przykręgosłupowy);
dystrofia - masaż łącznotkankowy, segmentarny, okostnowy;
zanik mięśniowy - masaż klasyczny mm. uszkodzonych, masaż segmentarny, masaż w środowisku wodnym.
Masaż w porażeniu nerwu twarzowego
Stosuje się klasyczny masaż twarzy. Technika głaskania, rozcierania, ugniatania podłużnego, poprzecznego z chwytem rolowania, oklepywanie fortepianowe, poszczypywanie z podkręcanie, bębenkowe.
Celem masażu jest:
odbudowa i poprawa czucia powierzchownego;
ukrwienie i odżywienie mięśni twarzy;
utrzymanie właściwej długości mięśni, ponieważ powikłaniem może być nadmierne rozciągnięcie mięśni.
Zawsze zaczynamy od masowania najpierw strony zdrowej, kierunek ruchów od środka twarzy w kierunku ucha, głaskanie czoła w trzech pasmach. P/wskazaniem jest stan ostry.
Udar mózgu
Udary dzielimy na niedokrwienne (85%) i krwotoczne (15%).W udarach wyróżniamy 3 okresy: ostry, kompensacji i adaptacji. Masaż klasyczny stosuje się w celu normalizacji stanu pobudzenia półkuli mózgu po stronie zdrowej i stronie chorej.
Okres ostry - często pacjent po udarze ma przeczulicę dotykową dlatego stosujemy delikatne głaskanie ręki, stopy dalej łydki i przedramienia. Około 6 - 9 dnia zaczyna się masaż klatki piersiowej stosując głaskanie klatki piersiowej, rozcieranie i wibrację.
Okres kompensacji miedzy 9 dniem, a 6 tygodniem - wykonuje się masaż klasyczny przed i po kinezie. Przed kinezą w celu dostatecznego ukrwienia
i odżywienia tkanek, zwiększenia drenażu tkankowego poprzez stosowanie takich technik jak głębokie głaskanie, wyciskanie, ugniatanie podłużne. Jeżeli występuje spastyczność (zmniejszenie napięcia mięśni), wiotkość (wzmożenie funkcji i siły mięśni), likwidacja i zapobieganie przykurczom stawowym. Masujemy również stronę zdrową która jest nadmiernie przeciążana (kręgosłup, mięśnie grzbietu). Inne masaże jakie możemy stosować w tym okresie to masaż kontralateralny, podwodny, wirowy, punktowy przy wzmożonym napięciu mięśniowym (wszystko przy pomiarze tętna i RR).
Okres adaptacji - trwa od 6 tygodnia, stosuje się w tym okresie masaż KKG
i KKD, masaż mięśni obręczy barkowej i biodrowej, PNF - ruchy trójwymiarowe, masaż izometryczny, drenaż limfatyczny przy obrzękach, masaż segmentarny przy współistniejących chorobach narządów wewnętrznych.
Choroba Parkinsona
Głównym objawem tej choroby jest drżączka doraźna dlatego stosujemy masaż klasyczny całego ciała (przeciwdziałanie nadmiernemu napięciu mięśniowemu). Stosujemy technikę delikatnego ugniatania podłużnego, wibracji, rolowania, piłowanie, przełamywanie mięśnia. Masaż wykonujemy przed kinezą w celu obniżenia napięcia mięśniowego, poprawy ukrwienia i normalizacji stanów pobudzenia OUN-ego. Stosujemy aquavibron najlepiej z membrana w kształcie kielicha (działanie rozluźniające, odprężające), masaż podwodny całego ciała.
Stwardnienie Rozsiane (SM)
Raczej nie preferuje się tu żadnego masażu, ale czasami można zastosować masaż klasyczny w celu rozluźnienia mięśni, poprawienia ukrwienia, odżywienia tkanek, poprawienia drenażu tkankowego i limfatycznego.
Masaż klasyczny zaczynamy od mięśni najwcześniej uszkodzonych w KKG
i KKD (spastyczność, przykurcze), masaż centryfugalny, masaż grzbietu
w okolicy przykręgosłupowej, masaż obręczy barkowej (z powodu kompensacji), masaż podwodny.
Torakochirurgia
Stosuje się to masaż klatki piersiowej przed i po operacji, celem jest walka
z przykurczami ze strony blizn. Masuje się klatkę piersiową poczynając od mostka metodyka masażu klatki piersiowej. Jeżeli są zalegania stosujemy oklepywanie łyżeczkowate co prowadzi do oderwania się wydzieliny. Masujemy również bliznę, masaż blizny rozpoczynamy po całkowitym zagojeniu rany, usunięciu szwów i unieruchomienia (w przypadku blizn po złamaniach przy całkowitym zroście kostnym). Blizny po wstawieniu implantów muszą być masowane ze szczególną ostrożnością. P/wskazaniem do masowanie blizny są blizny powstałe w skutek radioterapii, po nowotworach. Cechą charakterystyczną blizny jest wypełnienie ubytku tkanki właściwej tkanką łączną, co może powodować przykurcz.
Wyróżniamy rany cięte, szarpane, pooparzeniowe, pozabiegowe, po zmiażdżeniu tkanek miękkich. Celem masażu blizny jest oderwanie blizny od podłoża, uelastycznienie tkanki łącznej, zapobieganie tworzeniu się przykurczy bliznowatych. Z fizykoterapii na bliznę można zastosować: nagrzewanie, galwanizację, jonoforezę jodową lub z lignokainą, UD, fonoforezę, MG, kremy jak Contratubex, Cepan.
Masaż w chorobie Perthesa - jałowa martwica głowy kości udowej
u dzieci.
P/wskazaniem do masażu jest stan ostry. W przypadku przykurczy stawowych masujemy mięśnie uda, podudzia, i mięśnie pośladkowe, codziennie lub co drugi dzień, z siłą indywidualnie dobraną do odczuć pacjenta. Stosujemy głaskanie głębokie, rozcieranie powięzi i mięśni, ugniatanie podłużne, kiedy kończyna jest unieruchomiona w szynie Thomasa wykonujemy masaż kontralateralny oraz masaż izometryczny w późniejszym okresie. Celem masażu jest dostateczne ukrwienie i odżywienie tkanek, mięśni oraz przeciwdziałanie zanikom mięśniowym. Wykonujemy również masaż wirowy i podwodny obu kończyn kiedy pacjent obciąża kończynę zdrową i masaż blizny po operacji.
Masaż w chorobie Osgooda - Schlattera - martwica guzowatości kości piszczelowej.
Choroba częściej występująca u chłopców, przyczyną jest naderwanie jądra kostnienia guzowatości kości piszczelowej w okresie skoku wzrostowego (nadmierne wydłużenie mięśnia czworogłowego uda), choroba występuje jedno lub obustronnie od 10 do 15 r.ż., trwa od 2 do 4 lat. Objawy choroby to ból
w okolicy przyczepu mięśnia quadriceps femoris, wzmożona miejscowa ciepłota ciała, bolesność uciskowa, obrzęk, rzadko zaczerwienienie. W obrazie kostnym zmianie ulega struktura beleczek, przewapnienie nieraz z oderwaniem guzowatości od kości. Stosuje się masaż całej kończyny dolnej, głaskanie, delikatne rozcieranie, ugniatanie podłużne powoduje to przekrwienie, rozluźnienie. Masaż okostnowy na rzepkę, na guzowatość kości piszczeli, masaż segmentarny L-S, masaż kończyny zdrowej, masaż prostownika grzbietu.
Masaż w chorobie Scheuermanna - jałowa martwica nasad trzonów kręgów (młodzieńcza kifoza)
Celem masażu jest wzmożenie ukrwienia w obrębie mięśni grzbietu, zmniejszenie napięcia mięśni grzbietu jak i mięśni klatki piersiowej. Stosuje się masaż klasyczny:
pierwszy etap - 4 - 5 zabiegów, delikatny masaż grzbietu i kręgosłupa, głaskanie, rozcieranie, ugniatanie podłużne, roztrząsanie;
drugi etap - kolejnych 5 zabiegów, masaż grzbietu, masaż klatki piersiowej (rozluźniający na m. pectoralis major)
trzeci etap - kolejnych 5 zabiegów, j.w. dodatkowo masaż pośladków (przed i po kinezie), masaż podwodny, masaż grzbietu, masaż brzucha, masaż klatki piersiowej, aquavibron przykręgosłupowo.
Masaż w dysplazji stawu biodrowego
W stanie ostrym nie stosuje się masażu. Delikatne głaskanie mięśni grzbietu, klatki piersiowej, KKD, brzucha - działanie rozluźniające. W późniejszym okresie kiedy pojawiają się przykurcze masaż mięśni przykurczonych i będących w zaniku - cała KD co przygotowuje również do kinezy. Masaż blizny po operacji.
Zmiany zwyrodnieniowe stawu biodrowego (coxarthrosis)
Masaż stosujemy przed i po kinezie w celu odżywienia, dostatecznego dotlenienia i ukrwienia mięśni, rozluźnienia napięcia mięśniowego, rozluźnienia powięzi uda, masujemy mięśnie pośladkowe, mięśnie uda, lędźwi). Delikatne głaskanie, rozcieranie, masaż punktowy w obrębie guza kulszowego, ugniatanie mięśni uda, wibracja. Zastosowanie również znajduje aquavibron, masaż podwodny czy masaż blizny po endoprotezoplastyce.
Zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego (gonarthrosis)
Celem masażu jest zapobieganie deformacjom stawu, utrzymanie pełnego zakresu ruchu, zapobieganie przykurczom, zanikom mięśniowym. Masaż stosuje się przed i po kinezie. Masujemy mięsień czworogłowy uda (głaskanie, rozcieranie, ugniatanie); stosujemy masaż kolana (rozcierając i głaszcząc więzadło rzepki, kaletkę podrzepkową, troczki rzepki, więzadła poboczne), masaż zginaczy uda, masaż łydki i przedniej strony podudzia, można masować mięśnie stopy, przy gonartrozie występuje najczęściej przykurcz zgięciowy. Stosujemy również masaż podwodny, wirowy, wibracyjny chyba, że p/wskazaniem będzie wilgoć, czas około 20 minut.
Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
okres pierwszy - ostry, ból jest p/wskazaniem do masażu;
okres drugi - podostry, delikatne głaskanie, zmniejszenie odruchowego napięcia mięśniowego;
okres trzeci - przewlekły.
Stosuje się masaż klasyczny mięśni grzbietu (15 - 30 min) w serii 10 do 20 zabiegów, masaż podwodny, masaż wibracyjny, masaż punktowy.
Wady postawy
Kręcz szyi
Objawia się przymusowym, bocznym pochyleniem głowy i szyi. Jego przyczyny mogą być wrodzone (mięśniowe, kostne) lub nabyte takie jak:
urazowe;
zapalne;
układowe;
spowodowane wadami wzroku i słuchu;
neurogenne;
reumatoidalne.
Występuje tu przykurcz mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Masaż stosujemy w pozycji leżącej, masaż szyi i obu stron m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego poprzez głaskanie, delikatne rozcieranie, wibrację. Masujemy również mięsień czworoboczny i mięśnie klatki piersiowej i m. platysma. Stosujemy ciepłe okłady przed masażem, masaż punktowy, metoda Vojty.
Boczne skrzywienia kręgosłupa (skoliozy)
Stosujemy masaż mięśni grzbietu i kręgosłupa, ważne jest aby stwierdzić przed masażem po której stronie występują przykurcze i rozciągnięcia. Stosujemy głaskanie, rozcieranie poprzeczne i podłużne, ugniatanie poprzeczne i podłużne, oraz miotełkę na mięśnie rozciągnięte. Masaż wykonujemy na mięśniach pośladkowych, na mięśniach klatki piersiowej, brzuchu.
Klatka piersiowa lejkowata (szewska)
Typ klatki piersiowej z zapadniętym mostkiem. Mięśnie grzbietu są rozciągnięte dlatego stosujemy tu masaż pobudzający z oklepywaniem, natomiast mięsnie klatki piersiowej są przykurczone i tu stosujemy masaż rozluźniający.
Klatka piersiowa kurza
Masujemy w pozycji leżącej lub siedzącej, w tym typie klatki piersiowej mostek wraz z żebrami jest mocno wysunięty ku przodowi. Mięśnie grzbietu są przykurczone i stosujemy to masaż rozluźniający, natomiast mięśnie klatki piersiowej są nadmiernie rozciągnięte dlatego stosujemy to masaż energiczny
z oklepywaniem, masaż pobudzający. Należy zwrócić uwagę na opracowanie połączeń mostkowo-żebrowych i mięśnia piersiowego większego.
Stopa płasko - koślawa - masaż energiczny strony podeszwowej, masaż rozluźniający grzbietu stopy.
Stopa końsko - szpotawa - masaż pobudzający grzbietu stopy, stawu skokowego, troczka prostowników, mięśni podudzia (piszczelowe i strzałkowe), natomiast w przykurcz przechodzi ścięgno Achillesa i mięśnie łydki i tu stosujemy masaż rozluźniający.
RANY, ODLEŻYNY, OPARZENIA, ODMROŻENIA
Masaż wykonujemy w kierunku do rany.
TECHNIKI:
Głaskanie
Rozcieranie
Ucisk
Oklepywanie stakatto
Szczypanie wokół rany
W odmrożeniach palców wykonujemy masaż śródręcza w kierunku do palców.
Jeżeli rany lub odleżyny krwawią, są ropiejące nie wykonujemy masażu.
BLIZNY I ZROSTY
Zawsze opracowujemy stosując środki nawilżające
TECHNIKI:
Głaskanie
Rozcieranie
Ucisk
Mieszenie (wiodąca technika)
Do opracowania blizny przystępujemy, gdy proces gojenia jest zakończony. Blizny żywoczerwone oraz jeśli podczas masażu czerwienieje i zwiększa swoją objętość wtedy zaprzestajemy masażu.
Zrosty- stosujemy głębokie rozcieranie, rozcieranie z obciążeniem, ugniatanie i mieszenie (wiodąca technika)
KRWIAKI, OBRZĘKI, WYSIĘKI
TECHNIKI:
Głaskanie
Rozcieranie połączone z wibracją
Ugniatanie podłużne
Ucisk w miejscu krwiaka, obrzęku ( stosujemy małą siłę)
PORAŻENIA WIOTKIE
Wykonujemy 3-5 pierwszych zabiegów bez oklepywania. Dwa kolejne z oklepywaniami średniej mocy, bez miotełkowego. W następnych zabiegach dołączamy oklepywanie miotełkowe. Przy 6-7 zabiegu wykonujemy oklepywanie łóżeczkowe i widelcowe.
TECHNIKI:
Głaskanie
Rozcieranie
Ugniatanie poprzeczne
Ucisk naprzemienny
Wibracja pionowa
Wałkowanie
PORAŻENIE SPASTYCZNE
TECHNIKI:
Ugniatanie podłużne
Ucisk jednoczesny
Wibracja poprzeczna
Roztrząsanie
Oklepywania- stosujemy tylko stakatto, które wprowadzamy od 5 zabiegu ( jeżeli występuje nadmierna spastyczność nie oklepujemy)
OPRACOWANIE KIKUTA
TECHNIKI:
Głaskanie
Rozcieranie
Ugniatanie podłużne
Ucisk jednoczesny
Oklepywanie łóżeczkowe i miotełkowe
Bandażowanie kikuta
I ETAP: opracowanie blizny (natłuszczamy)
II ETAP: przeciwdziałamy przykurczowi zgięciowemu i odwiedzeniowemu z rotacją zewnętrzną (ćwiczymy prostowniki, przywodziciele i rotatory zewnętrzne stawu biodrowego)
III ETAP: hartowanie i formowanie
STOPA PŁASKA
Masaż rozluźniający- grzbietowa powierzchnia stopy
Masaż pobudzający- strona podeszwowa stopy + kształtowanie sklepienia
STOPA OPADAJĄCA
Masaż rozluźniający- mięsień trójgłowy
Masaż pobudzający- strona przednia (piszczelowy przedni, prosty długi paluch, prosty palców)
STOPA SZPOTAWA
Masaż rozluźniający- strona przyśrodkowa podudzia
Masaż pobudzający- strona boczna (mięsień strzałkowy długi i krótki)
Można dołączyć masaż pobudzający przedniej strony podudzia.
RWA NERWU UDOWEGO inaczej LUMBAGO
Wykonujemy masaż okolicy krzyżowo-lędźwiowej, pośladka, stawu biodrowego, przedniej i bocznej powierzchni uda.
TECHNIKI:
Głaskanie
Ugniatanie podłużne
Ucisk jednoczesny
Wibracja poprzeczna
Roztrząsanie
Ucisk wykonujemy od kości krzyżowej wzdłuż grzebienia talerza biodrowego w kierunku do biodra na przedniej i bocznej powierzchni uda.
Wibrację i roztrząsanie wykonujemy od stawu kolanowego do stawu biodrowego i pośladka.
RWA BARKOWA
Wykonujemy masaż stawu barkowego, ramiennego, łokciowego, przedramienia, śródręcza i palców. Może być też masaż karku.
TECHNIKI:
Głaskanie
Ugniatanie podłużne
Ucisk jednoczesny
Wibracja poprzeczna
Roztrząsanie
Ucisk wzdłuż przebiegu nerwu objętego stanem zapalnym.
Wibracja i roztrząsanie od nadgarstka w kierunku barku.
Masujemy do miejsca promieniowania.
Masaż w wybranych jednostkach chorobowych 9