Pomiar twórczości - to przede wszystkim ocena indywidualnego natężenia cechy , zwanej kreatywnością.
testy wykonania (testy twórczego myślenia), polegające na rozwiązaniu problemu
rozwiązanie problemu w wyznaczonym czasie – zadania jednakowe, ocena w miarę możliwości obiektywna, niezależna od kontekstu, preferencji i upodobań osoby oceniającej
miara kompetencji intelektualnej o.b. a niej jej osobowości czy stylu poznawczego.
Przykłady :
bateria testów Torrance’a (TTCT) – zbudowano na wzór testu inteligencji Wechslera. Składa się z zadań werbalnych i niewerbalnych, wymagających twórczego rozwiązania jakiegoś problemu (np. usprawnienia produktu, użycia przedmiotu w nietypowej funkcji) lub nietypowej obróbki materiału (dorysowanie czegoś do zestawu okręgów).
Wyniki oceniane są pod względem ..
- płynności, czyli liczby sensownych odpowiedzi
- giętkości , czyli różnorodności odpowiedzi
- oryginalności, czyli statystycznej rzadkości występowania odpowiedzi
- staranności , czyli szczegółowości opisu odpowiedzi.
Ta bateria testów dobrze różnicuje osoby twórcze od mniej twórczych
Na jego podstawie można przewidzieć twórczy rozwój człowieka (dobra trafność prognostyczna)
Test Urbana i Jellena – osobie badanej przestawia się kartkę papieru, na której narysowano ramkę, a w niej – i poza nią- kilka prostych elementów figuralnych. Osobie badanej mówi się, że to jest obrazek zaczęty przez artystę, ale nie dokończony. Zadanie polega na dokończeniu rysunku według własnego pomysłu. Wbrew pozorom ocena obrazka jest obiektywna bo podlega czternastu różnym kryteriom (np. wysoko punktuje się wyjście poza ramkę- co wskazuje na skłonności niekonwencjonalne, nonkonformistyczne)
Krytyka testów : trywialność, nierealistyczny charakter zadań.
Rozkład wyników odbiega od normalności – bo generalnie większość uzyskuje wyniki słabe lub bardzo słabe (jednym słowem ludzie są z reguły anty-twórczy -> debile) . w związku z czym trudno jest ustalić normy. Rzetelność takich testów jest z reguły niższa niż rzetelność testów inteligencji.
Kwestionariusze –z szeregiem pytań osobistych preferencji, zainteresowań lub poglądów
Nie chodzi tu o pytanie „czy czujesz się osobą twórczą?” – takie pytanie nie było by trafne diagnostycznie. Dlatego kwestionariusze składają się z jednostek testowych, umożliwiających dotarcie do predyspozycji twórczych nie-wsprost. Np. „lubię rozwiązywać problemy z czystej ciekawości”, „często widzę w przedmiotach ich ukryte cechy, drugie dno”, „lubię zastanawiać się dlaczego dwie rzeczy są do siebie podobne”. (tak/nie).
Kwestionariusze nie wymagają rozwiązywania zadań, tylko wydawania trafnych, ogólnych sądów na swój własny temat. Nie wymagają zatem myślenia, tylko samowiedzy.
Przykład : Andrzeja Strzałeckiego – kwestionariusz samooceny twórczej (w Polsce) . (1989). 10 wymiarów (silne ego, giętkość struktur poznawczych, nonkonformizm, spontaniczność, tolerancja niezgodności poznawczych, wewnętrzne umiejscowienie kontroli, autonomiczna motywacja poznawcza, postawa estetyczna, oryginalność i swoboda ekspresji osobowości, tendencja do samorealizacji.
Edukacja twórczości
Dwa rodzaje oddziaływań : usuwanie barier , przeszkód i bloków, które hamują twórczą aktywność ucznia lub studenta. Drugi rodzaj oddziaływania polega na przekazywaniu wiedzy o twórczości i ćwiczeniu sprawności poznawczych – niezbędnych w myśleniu twórczym.
Usuwanie przeszkód
Paul Torrance – zakładał, że dzieci dysponują naturalnym potencjałem twórczym, który w wyniki niewłaściwych postaw nauczycielskich ulega zahamowaniu. Dzieci nie trzeba uczyć twórczości – wystarczy im nie przeszkadzać.
(opracował system reguł dla nauczycieli szkół podstawowych – m.in. nagradzanie twórczych zachowań :
- szacunek do niezwykłych pytań- czy kamienie rosną? ,
- szacunek wobec niezwykłych pomysłów, okazywanie uczniom, że ich pomysły są wartościowe,
- pozwalanie od czasu do czasu uczniom na działanie bez oceny – bez presji czekającej oceny,
- ścisłe związanie oceny z jej przyczynami i konsekwencjami (unikanie ogólnych ocen „to jest dobre, to złe”. -> to mi się podoba, bo… tego rodzaju reakcji uczą dzieci myślenia przyczynowo-skutkowego i pokazują, że ich pomysły mogą mieć określone konsekwencje) .
Trening twórczego myślenia dla nauczycieli (Nęcka, Gawle i Wandas)
Podejście opiera się na założeniu , że twórczy nauczyciel wykształci twórcze dzieci, a nauczyciel mało twórczy raczej zniechęci uczniów do niekonwencjonalnego myślenia.(nauczyciel : umiejętność tworzenia nowych pomysłów, niekonwencjonalnego spostrzegania rzeczywistości i skutecznego eliminowania przeszkód w myśleniu twórczym. Poza tym twórczy nauczyciel trafnie rozpoznaje niektóre zachowania dzieci jako przejaw twórczości a nie niesubordynacji czy ignorancji. )
Nauczanie twórczości
Trening twórczości
Próby diagnozowania kreatywności organizacji lub instytucji
Firma może zatrudniać kreatywnych ludzi, ale to może nie wystarczyć do jej kreatywnego funkcjonowania. Może źle wykorzystywać ich zdolności.
Poszukiwanie metod pozwalających na badanie czynników ponadjednostkowych.
Np. kwestionariusz Morrisa Steina (analiza sposobu pełnienia ról społecznych) : pracownicy laboratoriów do spraw badań i rozwoju (R&D) (ludzie ci pełnią pięć różnych ról społecznych : uczonego ,profesjonalisty, administratora, członka społeczności i osoby zatrudnionej. Każdy pracownik więcej niż jedną rolę. ???
Badanie postaw wobec kreatywności w miejscu pracy. Basadur i Hausdorf : przekonania panujące w pracy „ twórcze myślenie jest ważne i przyjemne”- idzie w parze z wyższą samooceną jako osoby twórczej i krótkim stażem w firmie. (małe firmy)
„w pracy nie ma czasu na twórcze myślenie” – idzie w parze z dłuższym stażem w pracy i niższą samooceną jako osoby twórczej (państwowe stanowiska)