Bernstein: Definicja kodu: Określone formy relacji społecznych lub struktura społeczna, generują pewnego rodzaju formy lub kody językowe, kody te natomiast przekazują kulturę czyniąc tym samym pewien typ zachowania koniecznym. Planowanie werbalne: + Orientacja + Selekcja + Organizacja Kody językowe to: + Zjawisko psychiczne + Systemy kodowania rzeczywistości, różniące się między sobą do świata i rzeczy, utrwalone w znaczeniu słów i w poszczególnych procedurach planowania werbalnego + Zjawiska społeczne Cechy kodu ograniczonego: Ujmowanie wydarzeń w sposób konkretny; używanie sygnałów niewerbalnych; przekonanie o posiadaniu recepty naprawdę; problem z materiałem abstrakcyjnym; nie umiejętność odraczania gratyfikacji Cechy kodu rozwiniętego: Ujmowanie wydarzeń na różnych poziomach abstrakcji; subtelne rozróżnienia słowne; względność własnych poglądów i akceptacja innych; łatwość operowania materiałem abstrakcyjnym; duża zdolność odraczania gratyfikacji. Chomsky: Gramatyka generatywno- transformacyjna: + za każdą wypowiedzią językową stoi dana człowiekowi intuicyjnie, wrodzona teoria gramatyki, która istnieje m.in. dzięki ludzkim właściwościom neurofizjologicznym. + Zdolności językowe aktualizują się w wypowiedzi, którą poprzedza niezwykle złożony proces planowania zarówno jej sensu jak i struktury gramatycznej. Kompetencja językowa: Reguły gramatyki; nieuświadomiona zdolność generowania zdań, parafrazowania ich, odróżniania poprawnych od błędnych; Komponenty: + kreatywność + gramatyczność + akceptabilność +interioryzacja Performancja: Wykorzystanie kompetencji do aktu mówienia; zależy od kompetencji, czynników i stanu psychicznego. Hymes: Kompetencja komunikacyja: Wiedza na temat budowania zdań odpowiednich do sytuacji, społecznych rang rozmówców i celów wypowiedzi Komponenty: + potencjał systemowy + wykonalność + odpowiedniość + występowanie |
de Saussure: W obrębie zjawiska komunikowania się wyróżnił: + langue (język): Abstrakcyjny, społecznie wytworzony system znaków; abstrakcyjny kod, system społeczny, to co jednostka biernie przyjmuje + parole (mówienie): Proces indywidualny, a zarazem realizacja języka; jednostkowa, konkretna realizacja kodu, indywidualny akt woli i inteligencji mówiącego, to co jednostka produkuje Hipoteza Sapira-Whorfa: + język określonej ludzkiej zbiorowości, będący jej tworem, narzędziem myślenia i komunikowania się, organizuje sposób postrzegania świata i kształtuje ten świat + ponieważ różne zbiorowości wytworzyły różne systemy językowe, przez to posługujący się tymi systemami postrzegają świat rozmaicie Grabias: Społeczne uwarunkowania języka: + kompetencja językowa (k.fonologiczna, morfologiczna i składniowa) + kompetencja komunikacyjna (k.stylistyczna, społeczna, sytuacyjna i pragmatyczna) + kompetencja kulturowa Obejmuje: + rangi (równorzędne, hierarchiczne) + r. kontaktu (trwały, nietrwały, oficjalny, nieofic.) Sytuacyjne uwarunkowania języka: +temat, l. rozmówców [Dia-, mono-, polilog], miejsce [otwarte, zamknięte], kanał przekazu [słuchowy, wzrokowy], czas [spójny, rozmija]) + pragmatyczne (f. emocjonalne, informacyjne, modalne, działania) Humboldta: Język tworzy rzeczywistość. Świat rzeczy i świat przeżyć jest człowiekowi dostępny tylko poprzez językowe struktury poznawcze. Człowiek żyje w świecie tworzonym przez te struktury. Maksymy konwersacyjne Grice’a -maksyma ilości -jakości -odniesienia -sposobu Maksymy grzeczności -maksyma taktu -szlachetności -aprobaty -skromności -zgodności -sympatii |
Morfem leksykalny: najczęściej rdzeń wyrazów, niesie znaczenie słownikowe Morfem gramatyczny: wiąże morfemy leksykalne w pewne całości Morfem fleksyjny: łączy pozostałe morfemy w wyrazy. Arbirtalność znaków: brak związku naturalnego między formą a ich znaczeniem. Interakcja: sposoby działań jednostki w konkretnych sytuacjach oraz stosowane potocznie zabiegi rozumienia i dostosowywania się działań partnerów. Wg Grabiasa: układ dwu przylegających do siebie procesów (procesów nadawania znaczeń zachowaniom ludzkim; procesu dostosowywania własnych zachowań do zachowań członków danej grupy społecznej) Subkody niewerbalne -kod prozodyczny-wykorzystuje fizykalne właściwości głosu, co odgrywa istotną rolę zwłaszcza w przekazywaniu informacji emocjonalnych -kod kinezyczny- wyzyskuje gest i mimikę. Występuje najczęściej w funkcji modalizatorów lub w funkcji deiktycznej -kod proksemiczny-operuje czasoprzestrzenią rozciągającą się między nadawcą a odbiorcą, wskazuje najczęściej na temat wypowiedzi, informuje o wzajemnych postawach, poziomie intymności, sympatii,itd. Socjolekt: odmiana języka używana przez klasę lub grupę społeczną, grupę zawodową lub subkulturę. -żargon- niezrozumiały dla ludzi nienależących do grupy (więzienny) -slang-ekspresywna odmiana socjolektu, otwarta na grupy społeczne -język zawodowy(profesjolekt)-ułatwia komunikację między pracownikami. Znak: Obserwowalny układ rzeczy lub zjawisk mających formę i treść Znak arbitralny: nie przypominają tego co oznaczają; by poznać znaczenie trzeba znać ich konwencję Znak ikoniczny: Przypominają to co znaczą Znaki językowe: Fonemy, morfemy, wyrazy, zdania. |
Dialekty: + mazurzenie: charakteryzuje się tzw. mazurzeniem, twarda wymowa [l] + małopolski oprócz mazurzenia charakteryzuje go również fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca + wielkopolski charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem labializacji, dźwięczna wymowa [w] w niektórych wyrazach, występuje fonetyka międzywyrazowa udźwięczniająca + śląski Mazurzenie, swoista realizacja samogłosek nosowych. + kaszubski zjawisko pokrewne mazurzeniu, tzw. kaszubienie, zanik [e] ruchomego Fonem: Najmniejsza jednostka mowy rozróżniana przez użytkownika danego języka, nie ma własnego znaczenia, służy do odróżniania morfemów. Kod: Zespół znaków niezależny od nadawcy i odbiorcy, poznają go tylko wtedy gdy zaczynają się komunikować Komunikacja: Wiązka znaków przekazywana od nad -> odb Modalność wypowiedzi: Stos. Mówiącego do treści wyp. Wyrażany zwykle za pomocą odpowiedniego trybu czas., także utartych zwrotów intonacyjnych Mowa: Zespół czynności jakie przy udziale języka jakie człowieka wykonuje poznając rzeczywistość i przekazując jej interpetację innym ludziom Równoważnik zdania: Wypowiedzenia nie mające orzeczenia, jednak wyrażające taką samą treść jak zdanie System języka: Uporządkowany zbiór znaków i norm językowych umożliwiający porozumiewanie się danej społeczności |
---|