Katarzyna Sroka TiR, gr. T3

Marcin Wawrzeń TiR, gr. T4

Makroekonomia klasyczna a makroekonomia keynesowska

OŚ SPORU

Osią sporu pomiędzy ekonomistami keynesowskimi a klasycznymi jest podstawowe pytanie o to, czy gospodarka ma silne siły samoregulujące, w postaci elastycznych cen i płac, które pomagają utrzymać pełne zatrudnienie.

TRADYCJA KLASYCZNA

Klasyczna myśl makroekonomiczna ma swe korzenie w pracach:

• A. Smitha (“Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów”, 1776),

• J. B. Saya (“Traktat o ekonomii politycznej”, 1803),

• J. S. Milla ( "Zasady ekonomii politycznej”, 1848).

Klasycznymi nazywana są te sposoby podejścia, które akcentują samoregulujące się siły w gospodarce. Według nich ceny i płace są elastyczne, a gospodarka stabilna, co sprawia, że szybko i automatycznie dochodzi do stanu równowagi przy pełnym zatrudnieniu.

1. Prawo rynków Say’a

Analiza ekonomistów klasycznych obracała się wokół prawa rynków Say’a, która wysunięta została w 1803 roku przez francuskiego ekonomistę J. B. Saya. Głosi ona, że nadprodukcja jest z samej istoty niemożliwa, czyli “podaż sama tworzy dla siebie popyt”. Teoria ta opierała się na przekonaniu o braku zasadniczej różnicy pomiędzy gospodarką pieniężną a wymienną, tzn. że wszystko co wytworzą fabryki, robotnicy będą w stanie kupić.

2. Podstawa poglądu klasycznego

Przekonanie o elastyczności płac i cen, która pozwala bardzo szybko “oczyszczać” rynki, tzn. przywracać równowagę.

3. Wniosek przedstawicieli makroekonomii klasycznej:

Gospodarka funkcjonuje przy pełnym zatrudnieniu na poziomie potencjalnego produktu.

Przykład: Załóżmy, że łączny popyt spada w wyniki polityki drogiego pieniądza, spadku eksportu lub innych czynników zewnętrznych. W rezultacie krzywa popytu przesunie się w lewo do położenia AD’ na rys. 1. Początkowo, przy wyjściowym poziomie cen P, łączne wydatki spadają do punktu B; może również wystąpić bardzo krótki okres spadku produkcji. Jednakże, za zmianą popytu idzie szybki ruch dostosowawczy płac i cen, w wyniku którego ogólny poziom cen spada z P do P’. Po spadku poziomu cen produkcja całkowita powraca do poziomu potencjalnego, a pełne zatrudnienie zostaje przywrócone w punkcie C.

Rys. 1 Zgodnie z prawem Saya, podaż tworzy swój własny popyt w wyniku dostosowawczego ruchu cen równoważącego popyt z łączną podażą

4. Konsekwencje polityczne

1. Gospodarka przeżywa jedynie krótkotrwałe i przejściowe odchylenia od stanu pełnego zatrudnienia i pełnego wykorzystania mocy produkcyjnych.

2. Nie występuję uporczywe recesje lub depresje, a wykwalifikowani robotnicy bez trudu znajda pracę przy bieżących rynkowych stawkach płac.

3. Nie obserwuje się marnotrawstwa w znaczeniu niepełnego wykorzystania zasobów na skutek niedostatecznego popytu.

4) Polityka oddziałująca na łączny popyt nie jest w stanie wpłynąć na poziom bezrobocia i realnej produkcji, a tylko na poziom cen i strukturę realnego PKB. W odniesieniu do powyższego wykresu, rozważmy sytuacje, kiedy gospodarka jest w stanie równowagi w punkcie A, a krzywa AD przecina się z pionową krzywą AS. Załóżmy, że bank centralny postanawia zmniejszyć podaż pieniądza w celu zmniejszenia inflacji. Na krótko, przy wyjściowym poziomie cen P, wystąpi nadwyżka podaży. Kiedy jednak ceny i płace zaczną szybko spadać po naporem nadwyżki podaży, gospodarka przejdzie do stanu równowagi w punkcie C. Polityka “wyhamowania” gospodarki spowodowała spadek ogólnego poziomu cen. Zasadniczo jednak produkcja i zatrudnienie pozostają niezmienione, ponieważ elastyczność cen i płac zapewnia płynne, niezakłócone przejście między starym a nowym stanem równowagi. (Rys. 1)

5. Teoria klasyczna a polityka

• Przedstawiciele odnoszą się sceptycznie do potrzeby podejmowania przez rząd jakichkolwiek działań stabilizujących koniunkturę. Polityka rządu zmierzająca do zwiększenia łącznego popytu doprowadzi do wzrostu inflacji

• Niepokoją ich długofalowe skutki działania rządu dla potencjalnej produkcji i w rezultacie dla łącznej podaży (przekonani, ze deficyt budżetowy może wypierać inwestycje prywatne)

REWOLUCJA KEYNESOWSKA

Byłą połączeniem dwóch elementów:

1. Przedstawienia pojęcia łącznego popytu,

2. Przedstawienia teorii łącznej podaży.

Podejście keynesowskie stanowczo akcentowało brak elastyczności cen i płac oraz płaską lub wznoszącą się krzywą AS co oznaczało, że podaż nie stwarza dla siebie odpowiedniego popytu, a produkcja może odbiegać od poziomu potencjalnego przez dowolnie długie okresy.

Przykład: Krzywa łącznej podaży biegnie ku górze, co oznacza, że produkcja będzie wzrastać wraz ze wzrostem łącznego popytu, dopóki pozwolą na to niewykorzystane zasoby wytwórcze. Przy niskim położeniu AD punkt A wyznaczy warunki równowagi, której towarzyszyć będzie wysokie bezrobocie. Jeżeli łączny popyt wzrośnie z AD do AD’, poziom realnej produkcji wzrośnie z punktu A do punktu B lecz wzrosną również ceny. Efektem zwiększania łącznego popytu jest wzrost produkcji i zatrudnienia.

Rys. 2 Łączny popyt pomaga określić produkt

1. Wnioski:

1. Współczesna gospodarka rynkowa może się znaleźć w pułapce równowagi przy niepełnym wykorzystaniu siły roboczej

2. Prowadząc politykę pieniężną i fiskalną, rząd może pobudzić gospodarkę i pomóc jej w utrzymaniu wysokiego poziomu produkcji i zatrudnienia

2. Teoria Keynesowska a polityka

• Rząd może oddziaływać na poziomie realnej aktywności gospodarczej, wpływając środkami polityki pieniężnej lub fiskalnej na zmiany łącznego popytu.

Porównanie modelu klasycznego i keynesowskiego

	MODEL KLASYCZNY	MODEL KEYNESOWSKI
1)OKRES/PRZEDSTAWICIELE	II połowa XVIII w./ A. Smith, D. Ricardo	Lata 20-30 XXw./ J.M. Keynes
2)GOSPODARKA	Z natury stabilna	Sektor prywatny w gospodarce cechuje się dość dużą niestabilnością
3)DETERMINANTY, POZIOM PRODUKCJI	Wielkość i dostępność czynników produkcji	Zagregowany popyt
4)CENY	Elastyczne	Sztywne, lepkie (niezmienne)
5)BUDŻET PAŃSTWA	Zrównoważony	Dopuszczalny ograniczony deficyt budżetowy
6)ROLA PAŃSTWA W GOSPODARCE	Rola stróża nocnego (brak ingerencji w gospodarkę)	Interwencjonizm państwowy
7)PRAWO SAY’A (podaż sama sobie stwarza rynki zbytu. “Podaż tworzy swój własny popyt”).	działa	Nie działa z powodu: a)tezauryzacji(jedna z funkcji pieniądza oznaczająca odraczanie wartości pieniądza, czyli oszczędzania; b) sztywności cen i płac

ŹRÓDŁA:

1. Begg D. (2000) Makroekonomia. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

2. http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntryDetails?entryId=36&pageId=608

3. Samuelson Paul A., Nordhaus WiliamD. (2004) Ekonomia tom 2. PWN, Warszawa